OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE Z. Nowak - Kapusta
Osoba niepełnosprawna to osoba, która posiadała odpowiednie orzeczenie wydane przez organ do tego uprawniony (osoba niepełnosprawna prawnie) lub osoba, która takiego orzeczenie nie posiadała, lecz odczuwała ograniczenie sprawności w wykonywaniu czynności podstawowych dla swojego wieku (zabawa, nauka, praca, samoobsługa). (osoba niepełnosprawna biologicznie)
Osoba niepełnosprawna jest to osoba której stan fizyczny, psychiczny lub (i) umysłowy powoduje trwałe lub okresowe utrudnienie, ograniczenie, lub uniemożliwienie wypełniania zadań i ról społecznych według przyjętych kryteriów i obowiązujących norm.
Osoba niepełnosprawna prawnie dla dzieci poniżej 16 roku życia - tj. urodzonych po 20 maja 1986 r. uprawnienie do pobierania zasiłku pielęgnacyjnego. dla osób w wieku 16 lat i więcej - posiadanie aktualnego orzeczenia wydanego przez odpowiedni organ orzekający, ustalającego niezdolność do pracy, stopień niepełnosprawności, celowość przekwalifikowania lub inwalidztwo,
ORZECZNICTWO Od pierwszego września 1997 r. obowiązują dwa typy orzecznictwa, regulowane odrębnymi ustawami i prowadzone przez różne instytucje Orzecznictwo dla celów rentowych prowadzonych przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Zdrowotnych (ZUS) Orzecznictwo dla celów pozarentowych prowadzone przez Zespoły do Spraw orzekania o Stopniu Niepełnosprawności
Orzecznictwo dla celów rentowych Na podstawie stanu zdrowia, sprawności organizmu, wieku, zawodu, wykonywanej pracy, a także możliwości przywrócenia zdolności do pracy przez leczenie i rehabilitację lub przekwalifikowanie określa on daną osobę jako: całkowicie niezdolna do pracy oraz samodzielnej egzystencji całkowicie niezdolna do pracy częściowo niezdolny do pracy
Orzecznictwo dla celów pozarentowych Zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 1997 r. O rehabilitacji zawodowej, społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych, (DZ. U. nr 123 poz. 776) dla osób w wieku 16 lat i więcej ustalono 3 stopnie niepełnosprawności: Znaczny stopień niepełnosprawności Umiarkowany stopień niepełnosprawności Lekki stopień niepełnosprawności
W znacznym stopniu niepełnosprawności stwierdzamy: Naruszoną sprawność organizmu Niezdolność do podjęcia zatrudnienia Zdolność do wykonywania zatrudnienia w zakładzie pracy chronionej lub zakładzie aktywności zawodowej Konieczność niezbędnej (w celu pełnienia ról społecznych ) stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczona możliwością samodzielnej egzystencji
W umiarkowanym stopniu niepełnosprawności stwierdzamy: Naruszona sprawność organizmu Zdolność do wykonywania zatrudnienia na stanowisku pracy przystosowanym odpowiednio do potrzeb i możliwości wynikających z niepełnosprawności Konieczność częściowej lub okresowej pomocy innej osoby w związku z ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji
W lekkim stopniu niepełnosprawności stwierdzamy Naruszona sprawność organizmu Zdolność do wykonywania zatrudnienia Brak konieczności pomocy innej osoby w celu pełnienia ról społecznych
Przyczyny powstania niepełnosprawności Przyczyna W odsetkach Wada wrodzona 5,9 Choroba zawodowa 11,4 Choroba inna 69,0 Wypadek w miejscu pracy 5,2 Wypadek poza praca 2,7 Wypadek komunikacyjny 2,4 Inny wypadek 2,6
Schorzenia powodujące niepełnosprawność Schorzenia w odsetkach Choroby narządów ruchu 46,5 Uszkodzenia i choroby narządu wzroku 17,1 Uszkodzenia i choroby narządu słuchu 9,0 Schorzenia układu krążenia 45,5 Schorzenia psychiczne 6,1 Schorzenia neurologiczne 23,9 Pozostałe schorzenia 36,8
W 2002 roku liczba osób niepełnosprawnych wynosiła 5456,7 tyś., co stanowiło 14,3% ogółu ludności kraju. Oznacza to, że co siódmy mieszkaniec Polski był osoba niepełnosprawną.
Wyszczególnienie Ogółem 1978 1988 2002 w tys. OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE OGÓŁEM 2485,0 3735,5 5456,7 Mężczyźni 1186,2 1736,3 2568,2 Kobiety 1298,8 1999,2 2888,5 Liczba osób niepełnosprawnych na 1000 ludności 71 99 143 według kategorii niepełnosprawności Niepełnosprawne prawnie 1928,6 3258,4 4450,1 o znacznym stopniu niepełnosprawności 301,4 537,4 1064,8 o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności 866,2 1368,3 1426,7 o lekkim stopniu niepełnosprawności 750,9 1343,6 1571,7 o nieustalonej treści - - 251,9 w wieku 0-15 lat z uprawnieniami do zasiłku pielęgnacyjnego* 10,2 9,0 135,1 Niepełnosprawne tylko biologicznie 556,4 477,1 1006,6 z całkowitym ograniczeniem sprawności 120,8 73,6 124,0 z poważnym ograniczeniem sprawności 435,5 403,5 882,6
Województwa Ogółem Miasta Wieś O M K O M K O M K Na 1000 osób POLSKA 143 139 147 136 132 139 153 148 159 Dolnośląskie 150 144 155 146 141 149 161 152 170 Kujawskopomorskie 147 143 150 143 140 146 153 149 157 Lubelskie 185 177 194 164 160 167 205 191 218 Lubuskie 175 166 183 167 160 173 189 177 201 Łódzkie 140 137 142 135 133 137 148 144 151 Małopolskie 182 169 194 179 165 192 186 174 197 Mazowieckie 113 111 115 110 108 112 120 118 122 Opolskie 100 100 101 102 101 103 98 98 98 Podkarpackie 150 148 153 137 137 137 159 155 164 Podlaskie 129 125 133 117 115 118 146 139 154 Pomorskie 138 135 141 137 133 141 141 141 142 Śląskie 118 118 118 118 118 119 119 121 116 Świętokrzyskie 144 141 147 134 133 135 153 148 158 Warmińskomazurskie 148 144 152 142 140 145 157 151 163 Wielkopolskie 157 152 161 157 151 163 156 154 159 Zachodniopomorskie 137 134 141 132 128 135 150 146 154
Wykształcenie pozostałe 50,2 69,4 22,0 zasadnicze zawodowe 12,6 średnie i policealne 15,0 23,2 2002 1988 wyższe 4,6 3,0
Wykształcenie - MIASTO 60 50 40 30 20 10 0 8,7 5,5 30,1 33,0 30,8 16,3 wyższe średnie i policealne zasadnicze zawodowe 26,7 38,8 podstawowe ukończone 3,6 6,4 podstawowe nieukończone i bez wykształcenia szkolnego mężczyźni kobiety
60 50 40 30 20 10 0 1,4 1,0 Wykształcenie - WIEŚ 10,8 27,5 10,7 13,2 wyższe średnie i policealne zasadnicze zawodowe podstawowe ukończone 50,5 59,2 9,7 15,9 podstawowe nieukończone i bez wykształcenia szkolnego mężczyźni kobiety
Główne źródła utrzymania osób niepełnosprawnych w latach 1988 i 2002 Wyszczególnienie Ogółem Praca Niezarobkowe źródło utrzymania i inne dochody w tysiącach Utrzymywani 1988 3735,5 221,3 3378,8 135,4 2002 5456,7 420,7 4600,3 429,3 w % 1988 100,0 5,9 90,4 3,6 2002 100,0 7,7 84,4 7,9
Współczynniki aktywności zawodowej ludności ogółem i zbiorowości osób niepełnosprawnych według płci i miejsca zamieszkania w latach 1988 i 2002 Ludność ogółem Osoby niepełnosprawne Wyszczególnienie 1988 2002 1988 2002 Ogółem 65,3 55,5 26,4 19,2 mężczyźni 74,3 62,3 34,4 24,7 kobiety 57,0 49,2 19,6 14,4 Miasta 61,2 55,0 15,9 18,2 Wieś 71,8 56,3 42,9 20,5
Rehabilitacja
Rehabilitacja wg Wiktora Degi Rehabilitacja jest procesem prowadzenia człowieka, który ma naruszoną sprawność fizyczną, lub umysłową na skutek wypadku, choroby lub wady wrodzonej, poprzez leczenie, przystosowanie psychologiczne, zawodowe, socjalne do uzyskania niezależności od innych osób w pełnieniu codziennych czynności życiowych, oraz do uzyskania zdolności do pracy w warunkach dostosowanych do kalectwa.
Rehabilitacja Rozwój rehabilitacji w Polsce rozpoczęły działania profesorów Wiktora Degi (1896 1995) i Mariana Weissa (1921 1981) oraz ich współpracowników znane na świecie jako POLSKA SZKOŁA REHABILITACJI
Założeniem POLSKIEJ SZKOŁY REHABILITACJI było, aby rehabilitację charakteryzowały następujące cechy: POWSZECHNOŚĆ obejmuje ona wszystkie dyscypliny medyczne w lecznictwie otwartym i zamkniętym i jest dostępna wszystkim osobom które jej potrzebują KOMPLEKSOWOŚĆ uwzględnia wszystkie aspekty rehabilitacji WCZESNOŚĆ ZAPOCZĄTKOWANIA zakłada rozpoczęcie rehabilitacji możliwie wcześnie, już w okresie leczenia CIĄGŁOŚĆ łączy rehabilitację medyczną ze społeczną i zawodową oraz zapewnia pełną jej skuteczność
W zależności od środków i metod jakie stosuje się w procesie rehabilitacji wyróżnia się: Rehabilitację leczniczą Rehabilitację psychiczną Rehabilitację zawodową Rehabilitacje społeczną
Rehabilitacja lecznicza to część procesu rehabilitacji w którym stosuje się metody i środki lecznicze w celu maksymalnego usprawnienia organizmu i niedopuszczenia do pogłębienia się powstałych defektów. (wg. Wiktora Degi)
Rehabilitacja psychiczna to zespół oddziaływań psychologicznych, których celem jest adaptacja psychiczna osoby niepełnosprawnej do sytuacji i warunków zaistaniałych na skutek niepełnosprawności. (Zabłocki K.J.: Psychologiczne i społeczne wyznaczniki rehabilitacji zawodowej inwalidów. Wydawnictwo Żak, W wa 1995)
Rehabilitacja społeczna jest częścią ogólnego procesu rehabilitacji, która ma na celu integrację lub reintegrację osoby z naruszoną sprawnością organizmu, poprzez udzielanie jej pomocy w przystosowaniu się do wymagań życia społecznego
Rehabilitacja zawodowa jest to część ogólnego procesu rehabilitacji, który polega na świadczeniu takich usług jak: poradnictwo zawodowe, szkolenie zawodowe i zatrudnienie mające na celu zabezpieczenie odpowiedniej pracy i utrzymanie się w niej. (Międzynarodowa Organizacja Pracy w zaleceniu 99 z 1955r.)
Czynniki kształtujące rehabilitację i adaptację: Zmienne zdrowotne Zmienne pozazdrowotne
Zmienne zdrowotne: Rodzaj kalectwa Typ kalectwa (wrodzone, nabyte, nagłe, postępujące) Stopień odwracalności kalectwa (trwałe, okresowe) Upośledzenia wtórne Zaburzenia psychiczne Ogólna sprawność psychofizyczna
Zmienne pozazdrowotne 1 ZMIENNE DEMOGRAFICZNO - SPOŁECZNE Wiek Płeć Stan cywilny Wykształcenie Zawód Sytuacja rodzinna (liczba członków rodziny, podział ról w rodzinie, stosunki z rodzina przed wystąpieniem kalectwa) Pozycja zawodowa Sytuacja finansowo ekonomiczna Formy spędzania wolnego czasu i wypoczynku
Zmienne pozazdrowotne 2. ZMIENNE OSOBOWOSCIOWE Inteligencja Temperament Umiejętność przystosowania się do zmian Zdolność samokontroli emocjonalnej Postawa wobec kalectwa
Zmienne pozazdrowotne 3. ZMIENNE ŚRODOWISKOWE Postawy rodziny Postawy grupy zawodowej Postawy kręgu towarzyskiego (sąsiedzkiego) ogólnospołeczne