Orzekanie do celów rentowych i pozarentowych

Transkrypt

1 Orzekanie do celów rentowych i pozarentowych

2 Orzekanie do celów pozarentowych Procedury przyznawania stopnia niepełnosprawności w Powiatowych Zespołach ds. Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności dla potrzeb pozarentowych Akty prawne regulujące postępowania przed powiatowymi i wojewódzkimi zespołami ds. orzekania o niepełnosprawności 1. Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej, społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776 z późniejszymi zmianami). 2. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. Nr.139, poz.1328). 3. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 roku w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia (Dz. U. Nr 17, poz.162) 4. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. Z 1980 r. Nr 9, poz. 26 z późniejszymi zmianami) 5. Ustawa z dnia 9 października 1998 roku Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz. U. Nr 133, poz. 872)

3 6. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku o ochronie danych osobowych oraz akty wykonawcze do ustawy (Dz. U. Nr 133, poz. 883) Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 1997 r. nr 123, poz. 776 z poźn. zmianami) określa stan zdrowia z uwzględnieniem kryterium zawodowego (nowelizacja z grudnia 2002r.): - znaczny stopień niepełnosprawności określa osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej, i wymagającą w celu pełnienia ról społecznych stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji; - umiarkowany stopień niepełnosprawności określa osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach chronionych lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych; - lekki stopień niepełnosprawności określa osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

4 Instytucjami orzekającymi o niepełnosprawności dla celów pozarentowych są: - w I instancji powiatowe zespoły do spraw orzekania o stopniu niepełnosprawności (PZON) powoływane przez starostę powiatu; - w II instancji wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o stopniu niepełnosprawności (WZON) powoływane przez wojewodę. Powiatowe i wojewódzkie zespoły wydają odpowiednio orzeczenia o: - niepełnosprawności osób, które nie ukończyły 16. roku życia, - stopniu niepełnosprawności osób, które ukończyły 16. rok życia, - wskazaniach do ulg i uprawnień osób posiadających orzeczenia o inwalidztwie lub niezdolności do pracy. Tryb postępowania Osoby uprawnione do złożenia wniosku do zespołów orzekających o stopniu niepełnosprawności to: - osoby zainteresowane, - przedstawiciele ustawowi tej osoby, - przedstawiciele ustawowi dziecka, - ośrodki pomocy społecznej za zgodą jednego z wyżej wymienionych podmiotów. 1. We właściwym ze względu na miejsce zamieszkania powiatowym zespole ds. orzekania o niepełnosprawności osoba zainteresowana otrzymaniem orzeczenia o niepełnosprawności składa wniosek i

5 aktualne, nie starsze niż sprzed 30 dni, zaświadczenie lekarskie oraz posiadaną dokumentację medyczną. Dokumentacja medyczna to: historia choroby, karty informacyjne leczenia szpitalnego, wyniki dodatkowych badań diagnostycznych, konsultacje specjalistyczne itp. umożliwiające ocenę stopnia niepełnosprawności. (Formularze wniosku i zaświadczenia lekarskiego otrzymać można m.in. w powiatowych zespołach ds. orzekania o niepełnosprawności, gminnych ośrodkach pomocy społecznej). Wniosek powinien zawierać: - dane personalne osoby, - cel uzyskania orzeczenia (np. otrzymanie świadczeń finansowych z pomocy społecznej), - możliwość korzystania z warsztatów terapii zajęciowej, - uzasadnienie wniosku (czyli określenie sytuacji społecznej i zawodowej, informacje o tym, czy dana osoba ubiegała się wcześniej o ustalenie niepełnosprawności i czy pobiera świadczenia z ubezpieczenia społecznego). 2. Zainteresowany zobowiązany jest, pod rygorem odstąpienia od rozpatrywania wniosku, dostarczyć dodatkowe wyniki specjalistycznych badań lekarskich, jakie zlecił przewodniczący składu orzekającego oraz poddać się badaniom lekarza i innych specjalistów. Zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia wydaje lekarz, pod którego opieką znajduje się wnioskodawca (zaświadczenie takie ważne jest miesiąc od daty wydania i w tym czasie należy złożyć wniosek).

6 3. Ustalanie niepełnosprawności i stopnia niepełnosprawności oraz wskazań odbywa się na posiedzeniu składu orzekającego po przeprowadzeniu badania lekarskiego i specjalistycznych wywiadów. W trakcie postępowania w sprawie orzekania o niepełnosprawności prowadzi się następujące czynności: - zbieranie materiału dowodowego dotyczącego naruszenia sprawności organizmu, możliwości funkcjonowania w życiu codziennym i pełnienia ról społecznych, - dokonanie przez lekarza wstępnej weryfikacji złożonej dokumentacji w zakresie jej kompletności oraz ewentualnej konieczności uzupełnienia o badania potwierdzające rozpoznaną chorobę, - powołanie spośród członków zespołu składu orzekającego, - kompleksowe dokumentowanie stanu zdrowia i sytuacji społecznej osoby składającej wniosek. 4. Skład orzekający: lekarz-przewodniczący, orzecznik specjalista członek komisji, wydaje stosowne orzeczenie w I instancji, od którego przysługuje odwołanie do wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności. W postępowaniu orzeczniczym mogą brać udział następujący specjaliści: - lekarz - psycholog - pracownik socjalny - pedagog - doradca zawodowy.

7 5. Odwołanie od orzeczenia w I instancji składa się w powiatowym zespole ds. orzekania o niepełnosprawności, który wydał zaskarżane orzeczenie. 6. Odwołujący się od orzeczenia I instancji zobowiązany jest pod rygorem odstąpienia od rozpatrywania sprawy stawić się na posiedzeniu składu orzekającego i poddać badaniu oraz dostarczyć wyniki dodatkowych badań lekarskich, jeśli takie zostały zlecone przez przewodniczącego składu orzekającego; może również dołączyć do akt wyniki badań lekarskich, jakich dokonał z własnej inicjatywy. 7. Skład orzekający wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności wydaje orzeczenie w II instancji, które jest ostateczne w administracyjnym trybie postępowania. 8. Ostateczne orzeczenie wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności można zaskarżyć do sądu rejonowego w wydziale pracy i ubezpieczeń społecznych za pośrednictwem zespołu, który wydał to orzeczenie. 9. Postanowienia wydawane przez wojewódzki zespół ds. orzekania o niepełnosprawności można zaskarżać do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

8 Odpowiadające sobie orzeczenia stopnia niepełnosprawności wydane przez różne zespoły orzekające: Odpowiadające sobie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności Dawny system orzecznictw a Obecny system orzecznictwa Orzeczenie Orzeczenia Orzeczenia Orzecznictwo Komisji lekarzy Powiatowych rentowe dla Lekarskich orzeczników Zespołów ds rolników ds ZUS Orzekania o KRUS Inwalidztwa Stopniu i Niepełnosprawnośc Zatrudnienia i MON oraz MSWiA I grupa Całkowita Znaczny stopień Stała lub inwalidzka niezdolność do niepełnosprawności długotrwała pracy oraz niezdolność do samodzielnej pracy w egzystencji gospodarstwie rolnym, połączona z prawem do

9 zasiłku pielęgnacyjneg o II grupa Całkowita Umiarkowany Brak inwalidzka niezdolność do stopień pracy niepełnosprawności III grupa Częściowa Lekki stopień Stała lub inwalidzka niezdolność do niepełnosprawności długotrwała pracy, celowość niezdolność do przekwalifikowani pracy w a gospodarstwie rolnym bez prawa do zasiłku pielęgnacyjneg o

10

11 Orzekanie do celów rentowych Orzekaniem o niezdolności do pracy do celów rentowych zajmuje się lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Ocenia on stopień niezdolności do pracy oraz wydaje orzeczenie, na podstawie którego ZUS podejmuje decyzje w sprawie świadczeń rentowych. Lekarze orzecznicy działają w każdym oddziale ZUS. Prezes ZUS, w terminie 14 dni od dnia wydania orzeczenia, może zgłosić zarzut wadliwości orzeczenia i przekazać sprawę do rozpatrzenia komisji lekarskiej, o czym osoba zainteresowana jest niezwłocznie zawiadamiana. Siedziby komisji lekarskich, z dniem 1 stycznia 2005 roku, zostały zlokalizowane w 24 oddziałach ZUS (również w Bydgoszczy). Bezpośredni nadzór nad wykonywaniem orzekania przez lekarzy orzeczników w oddziale ZUS, Prezes Zakładu wykonuje za pośrednictwem głównego lekarza orzecznika oddziału ZUS. Osoba ubiegająca się o rentę z tytułu niezdolności do pracy składa wniosek o rentę we właściwym terenowo inspektoracie lub oddziale ZUS. Z wnioskiem o wydanie orzeczenia występuje właściwa komórka organizacyjna oddziału ZUS. Oddział ZUS w Bydgoszczy mieści się pod adresem:

12 Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Oddział w Bydgoszczy ul. Św. Trójcy Bydgoszcz tel fax Orzeczenie lekarza orzecznika stanowi dla organu rentowego podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczeń (np. renty), do których prawo uzależnione jest od stwierdzenia niezdolności do pracy. Lekarz orzecznik wydaje orzeczenie na podstawie bezpośredniego badania osoby ubiegającej się o świadczenie oraz posiadanej dokumentacji. Wniosek o wydanie orzeczenia powinien zawierać: imię i nazwisko, datę urodzenia, miejsce zamieszkania wnioskodawcy, numer PESEL i NIP lub w razie nie nadania tych numerów lub jednego z nich: serię i numer dowodu osobistego lub paszportu, określenie celu wydania orzeczenia i wskazanie okoliczności, które lekarz orzecznik jest obowiązany ustalić. Do wniosku powinny być dołączone: 1) zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez lekarza, pod którego opieką lekarską znajduje się osoba ubiegająca się o świadczenie, 2) wywiad zawodowy dotyczący charakteru i rodzaju pracy,

13 3) dokumentacja medyczna i rentowa oraz inne dokumenty poświadczające stan zdrowia, a mające znaczenie dla wydania orzeczenia (np. poprzednie orzeczenie, zaświadczenie ze szpitala, karta badania profilaktycznego, dokumentacja rehabilitacji leczniczej lub zawodowej). Jeśli wymieniona powyżej dokumentacja jest wystarczająca do wydania orzeczenia, lekarz orzecznik może wydać orzeczenie tylko na tej podstawie, bez przeprowadzania badania. Przed wydaniem orzeczenia lekarz orzecznik może zlecić uzupełnienie dokumentacji, w szczególności o opinię lekarza konsultanta lub psychologa albo o wyniki badań dodatkowych lub obserwacji szpitalnej. Lekarz orzecznik wydaje orzeczenie o niezdolności do pracy. Oznacza to, że odpowiednio do: stanu zdrowia, sprawności organizmu, wieku, zawodu, wykonywanej pracy, możliwości dalszego wykonywania pracy zarobkowej, a także możliwości przywrócenia zdolności do pracy przez leczenie, rehabilitację lub przekwalifikowanie zawodowe, kwalifikuje osobę jako: 1) całkowicie niezdolną do pracy oraz samodzielnej egzystencji, 2) całkowicie niezdolną do pracy, 3) częściowo niezdolną do pracy. ZUS nie ma wpływu na ewentualne wykonywanie pracy przez ubezpieczonego, co do którego orzeczono o niezdolności do pracy. Może jedynie zawiesić rentę w całości lub w części, w zależności od uzyskiwanego dochodu.

14 Orzeczona niezdolność do pracy, ze względu na czas jej trwania, może być: 1) okresowa lub 2) trwała. Uwaga: Osoba o takich orzeczeniach (pkt. 1 i 2) może podjąć pracę w warunkach pracy chronionej pod warunkiem wydania opinii pozytywnej przez lekarza medycyny pracy. Warunki jakie należy spełnić, aby otrzymać rentę Samo orzeczenie o niezdolności do pracy nie jest równoznaczne z prawem do renty. Prawo do renty ma osoba, która spełni jednocześnie następujące warunki: 1) jest niezdolna do pracy, 2) ma wymagany okres zatrudnienia (składkowy i nieskładkowy). Warunek ten nie jest wymagany od ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy, 3) niezdolność do pracy powstała w czasie zatrudnienia lub w okresie równorzędnym z okresem zatrudnienia albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

15 Staż ubezpieczeniowy Okres ubezpieczenia wymagany do przyznania renty uzależniony jest od wieku osoby, w którym powstała niezdolność do pracy. Okres ten wynosi: 1 rok, jeśli niezdolność powstała przed ukończeniem 20 lat, 2 lata w wieku lat, 3 lata w wieku lat, 4 lata w wieku lat, 5 lat w wieku powyżej 30 lat. Okres wymaganych 5 lat w odniesieniu do osób powyżej 30. roku życia musi przypadać w ciągu ostatniego 10-lecia przed dniem zgłoszenia wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Jeżeli ubezpieczony nie osiągnął wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, warunek posiadania wymaganego okresu uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej oraz do dnia powstania niezdolności do pracy miał bez przerwy lub z przerwami nie przekraczającymi 6 miesięcy okresy składkowe i nieskładkowe. Rodzaje świadczeń z tytułu niezdolności do pracy: renta stała jeżeli niezdolność do pracy jest trwała, renta okresowa jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa, renta ta przysługuje przez okres wskazany w decyzji organu rentowego,

16 renta szkoleniowa jeżeli wobec tej osoby orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego, ponieważ nie może ona pracować w dotychczasowym zawodzie, renta szkoleniowa przysługuje przez 6 miesięcy, z możliwością przedłużenia, ale nie dłużej niż o 30 miesięcy (o ile jest to niezbędne do przekwalifikowania się). Inne świadczenia z ZUS: zasiłek chorobowy dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, świadczenie rehabilitacyjne dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy, zasiłek wyrównawczy dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, renta rodzinna dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało: 1) przed ukończeniem 18 lat, 2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej przed ukończeniem 25 lat,

17 3) w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej. O terminie wstrzymania wypłaty oraz o warunkach przywrócenia prawa do renty z tytułu okresowej niezdolności do pracy, organ rentowy pisemnie zawiadamia osobę uprawniona nie później niż na 3 miesiące przed ustaniem prawa do renty. Osoba zainteresowana dalszym pobieraniem renty powinna złożyć wniosek o przywrócenie do niej prawa wraz z zaświadczeniem o stanie zdrowia wydanym przez lekarza opiekującego się tą osobą, zależnie od rodzaju niepełnosprawności. Tryby odwoływania się od decyzji orzecznika: 1) od orzeczenia lekarza orzecznika osobie zainteresowanej przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS w ciągu 14 dni od dnia doręczenia tego orzeczenia, 2) sprzeciw wnosi się za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS właściwej ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej, 3) od decyzji organu rentowego przysługują osobie zainteresowanej środki odwoławcze określone w odrębnych przepisach; osoba zainteresowana, niezgadzająca się z wydaną decyzją, ma prawo wnieść odwołanie, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji, do okręgowego sądu pracy i ubezpieczeń społecznych; odwołanie wnosi się za pośrednictwem organu rentowego, który wydał decyzję.