Młodzież perspektywy na rynku pracy Prof. UW dr hab. Jacek Męcina Dyrektor Instytutu Polityki Społecznej WNPiSM Uniwersytet Warszawski
RYNEK PRACY Absolwenci szkół Edukacja (szkoły, uczelnie) Pracobiorcy Instytucje rynku pracy (urzędy pracy, agencie pracy itp.) Media Trendy Pracodawcy Osoby szukające pracy Sytuacja gospodarcza
REALNY WZROST PKB EUROSTAT 5,0% 3,6% 3,3% 3,8% 2,7% 2,1% 1,7% 1,6% 1,4% 1,7% 2,2% 1,9% 0,3% 2010 2011-0,5% 2012 2013 2014 2015 2016 Polska UE 28 Liniowy (Polska) Liniowy (UE 28)
STRUKTURA DEMOGRAFICZNA W POLSCE EUROSTAT 33,0% 31,0% 30,8% 30,8% 30,9% 30,8% 30,6% 30,3% 29,9% 29,0% 27,0% 28,1% 27,8% 27,5% 27,3% 27,1% 26,9% 26,8% 25,0% 23,0% 23,1% 21,0% 19,0% 19,2% 21,9% 19,8% 21,6% 20,4% 21,2% 21,1% 20,9% 21,7% 20,6% 22,4% 20,4% 20,2% 17,0% 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 0-19 r.ż. 20-39 r.ż. 40-59 r.ż. 60+ r.ż.
AKTYWNOŚĆ ZAWODOWA EUROSTAT 68,0% 67,0% 66,6% 66,0% 65,6% 65,0% 64,1% 64,2% 64,1% 64,1% 64,8% 64,5% 64,0% 63,0% 62,9% 62,0% 61,7% 61,0% 60,0% 59,0% 58,9% 59,3% 59,7% 60,0% 58,0% 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Polska UE 28
STOPA BEZROBOCIA W POLSCE GUS BAEL 13,0% 12,0% 11,0% 10,0% 9,0% 8,0% 7,0% 6,0%
STOPA BEZROBOCIA WG WOJEWÓDZTW- PAŹDZIERNIK 2017 5,6% 11,6% 8,6% 9,8% 8,5% 6,5% 3,8% 5,6% POLSKA 6,6% MRPiPS 5,8% 7% 6,8% 8,6% 5,2% 5,3% 9,5% 8,5%
WSPÓŁCZYNNIK SKOLARYZACJI NETTO W SZKOLNICTWIE WYŻSZYM Polska jest jednym z 4 krajów w UE, w którym liczba studentów > 2 mln Około 70% studentów to osoby w wieku 19-24 lata Współczynnik skolaryzacji netto w szkolnictwie wyższym > 40% Co roku rozpoczyna studia przeciętnie 450 tys. Osób Około 70% z nich kończy studia co najmniej z dyplomem licencjata Co roku ponad 300 tys. absolwentów szkół wyższych wchodzi na rynek pracy 2 500 000 2 000 000 1 500 000 1 000 000 500 000 0 44% 42,8% 42,7% 43% 42,4% 42% 41,5% 41% 40,1% 40% 39% 38% 2007 2008 2009 2010 2011 Studenci szkół wyższych (ISCED 5) w wieku innym niz nominalny Studenci szkół wyższych (ISCED 5) w wieku nominalnym 19-24 Współczynnik skolaryzacji netto Źródło: EUROSTAT, GUS
Absolwenci zarejestrowani w PUP według poziomu wykształcenia z poszczególnych lat szkolnych
BADANIE LOSU ABSOLWENTÓW SZKÓŁ ZAWODOWYCH 2016 Status absolwentów z lat 2011-2015 po roku ukończeniu szkoły Źródło: Obserwatorium rynku pracy
POPULARNOŚĆ POSZCZEGÓLNYCH OBSZARÓW KSZTAŁCENIA 7,4% 1,7% 7,8% 8,1% 8,7% 38,6% Nauki społeczne, ekonomiczne i prawo Inżynieria, przemysł, budownictwo Pedagogika Nauki humanistyczne i sztuka Zdrowie i opieka społeczna Nauki matematyczne i informatyka 13,7% 13,9% Usługi Rolnictwo Dane: Eurostat
KOMPETENCJE POSZUKIWANE PRZEZ PRACODAWCÓW WNIOSKOWANIE Umiejętność określenia głębszego sensu lub znaczenia tego co jest ważne INTELIGENCJA EMOCJONALNA Umiejętność łączenia się z innymi w bezpośredni sposób do stymulowania reakcji i pożądanych interakcji MYŚLENIE PROJEKTOWE Zdolność do rozwijania i doprowadzania zadań i procesów do oczekiwanych wyników PRZETWARZANIE DANYCH Umiejętność przetłumaczenia dużej ilości danych na abstrakcyjne pojęcia oraz do rozumowania opartego na wiedzy KOMPETENCJE CYFOROWE Umiejętność krytycznej oceny i rozwijania treści opartych na nowych formach i komunikowanie ich WSPÓŁPRACA W WIRTUALU Zdolność do efektywnej, zaangażowanej pracy w wirtualnym zespole MIĘDZYDYSCYPLINARN OŚĆ Zdolność rozumienia pojęć i koncepcji z wielu dziedzin PRACA W SZUMIE Zdolność do rozróżnienia i filtrowania informacji dla funkcji poznawczych przy użyciu różnych technik i narzędzi SPRAWNOŚĆ ADAPTACYJNA Biegłość w myśleniu i wymyślaniu rozwiązań oraz odpowiedzi niekonwencjonalnych Źródło: Future work skills 2020, Palo Alto 2014
BADANIE MŁODZI NA RYNKU PRACY POD LUPĄ 2014 Co przedsiębiorcy cenią u młodych pracowników? Młodzi pracują kreatywniej Młodzi to inwestycja Młodzi szybciej się szkolą Młodzi lepiej radzą sobie na stanowiskach wymagających obsługi programów IT Młodzi lepiej operują językami obcymi Młodzi są bardziej dyspozyjcyjni Młodzi generują niewielkie koszty Młodzi jeszcze nie są jeszcze "zepsuci i roszczeniowi" Inne Nie wiem, trudno powiedzieć 9,9% 7,7% 7,6% 1,3% 26,1% 23,4% 45,0% 41,0% 37,5% 37,0% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% Źródło: Młodzi na rynku pracy pod lupą
BADANIE MŁODZI NA RYNKU PRACY POD LUPĄ 2014 Na co narzekają przedsiębiorcy dostrzegający negatywne strony młodych pracowników? Brak praktyki zawodowej, doświadczenia Niedopasowanie edukacji do potrzeb pracodawców Brak im chęci do pracy Brak w wykształceniu języków obcych Brak zaradności, logicznego myślenia, kreatywności Mają problemy w kontaktach interpersonalnych Brak odpowiedzialności Są niezaangażowani, nielojalni Są roszczeniowi, brak im pokory Nie wiem, trudno powiedzieć 12,5% 10,4% 5,1% 5,1% 3,5% 2,9% 0,8% 0,5% 25,3% 62,2% 0,0% 10,0%20,0%30,0%40,0%50,0%60,0%70,0% Źródło: Młodzi na rynku pracy pod lupą
BADANIE MŁODZI NA RYNKU PRACY POD LUPĄ 2014 Kompetencje i wiedza modych osób w relacji do potrzeb i oczekiwań firm 5,3% 7,6% 10,0% Zdecydowanie niewystarczające, nieadekwatne Raczej niewystarczające 40,0% 37,1% Raczej wystarczajace Zdecydowanie wystarczające, adekwatne Nie wiem, trudno powiedzieć Źródło: Młodzi na rynku pracy pod lupą
EFEKTY HOLISTYCZNE Szkolnictwo wyższe Przedsiębiorcy NESTLE - Sojusz na rzecz Gwarancji 100 tys miejsc pracy w Europie Rada Młodych w ramach Zespołu ds. Monitorowania i ich inicjatywy na rzecz środowiska młodzieży Praktyki studenckie w administracji państwowej Przedsiębiorcy PSZK jakość staży Ukierunkowania finansowe w ramach EFS Współpraca uczelni z biznesem Szkolnictwo zawodowe - rozwój kształcenia dualnego Zaagażowanie akademików w przedsiębiorczość młodych
ROLA PRACODAWCY W SYSTEMIE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Aktywne włączenie pracodawców: w proces tworzenia nowych zawodów oraz podstaw programowych uruchomienie branżowej linii ; do opracowywania programów nauczania dla zawodu uwzględniających potrzeby lokalnego i regionalnego rynku pracy; do realizacji procesu kształcenia praktycznego uczniów we współpracy ze szkołą i centrum kształcenia praktycznego.
UDZIAŁ PRACODAWCÓW W KSZTAŁCENIU ZAWODOWYM UCZNIÓW tylko 65,3% uczniów zasadniczych szkół zawodowych odbywa zajęcia praktyczne u pracodawców tylko 8,7% uczniów technikum odbywa kształcenie praktyczne u pracodawców nie wszyscy uczniowie technikum (86,5%) odbywają praktyki zawodowe u pracodawców dane wg. SIO stanu na dzień 30.09.2015r.
POTRZEBY PRACODAWCÓW W ODNIESIENIU DO ABSOLWENTÓW
FORMY WSPARCIA Bon na staż Bon na studia podyplomowe Bon szkoleniowy Bon na zatrudnienie Dotacja na zasiedlenie Pożyczka na rozpoczęcie działalności gospodarczej Praktyczna nauka zawodu
WĘZŁOWE PROBLEMY EDUKACJI ZAWODOWEJ W KONTEKŚCIE POLSKIEGO RYNKU PRACY Powolny proces budowania związków między biznesem a kształceniem zawodowym, Brak modelu wspierania współpracy szkół zawodowych z biznesem i konieczne elementy zmian dla odbudowy zaufania do szkół zawodowych (uczniów i rodziców) Nieefektywny model zarządzania polityką rynku pracy (PSZ, PS, Edukacja); Problem finansowania i struktura administracji barierą zmian w systemie (finanse publiczne, podziały kompetencji na poszczególne szczeble, opodatkowanie); Nowy model stosunków pracy a jakość zatrudnienia; Stosunki przemysłowe v. zbiorowe stosunki pracy; Nowe zjawiska migracyjne i potrzeby;
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ