Rak płuca wyzwania Witold Zatoński Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie Innowacje w leczeniu RAKA PŁUC ocena dostępności w Polsce Warszawa, 1 marca 14
Nowotwory główna przyczyna przedwczesnej umieralności 4 Mężczyźni 4 Kobiety 3 3 Wsp. std. na 1, pop. 3 1 Wsp. std. na 1, pop. 3 1 1 1 198 1968 1978 1988 1998 8 198 1968 1978 1988 1998 8 Nowotwory Choroby ukł. krążenia Nowotwory Choroby ukł. krążenia Umieralność z powodu nowotworów i chorób ukł. krążenia*, UE1, + * Standaryzowane (na populację świata) współczynniki umieralności na 1, pop. W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 1
Umieralność na nowotwory złośliwe w USA, 193-9 1 Mężczyźni 4 Kobiety 9 4 Współczynniki std. na 1, pop. 8 7 6 4 3 Żołądek Jelito grube Trzustka Wątroba Prostata Białaczka Płuco Współczynniki std. na 1, pop. 3 3 1 1 Żoładek Jelito grube Macica Pierś Trzustka Jajnik Płuco 1 193 19 197 199 1 193 19 197 199 1 W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło!
Umieralność na nowotwory złośliwe w USA, 193-9 1 Mężczyźni 1 Kobiety 9 9 Współczynniki std. na 1, pop. 8 7 6 4 3 Żołądek Jelito grube Trzustka Wątroba Prostata Białaczka Płuco Współczynniki std. na 1, pop. 8 7 6 4 3 Żoładek Jelito grube Macica Pierś Trzustka Jajnik Płuco 1 1 193 19 197 199 1 193 19 197 199 1 W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 3
Sir Richard Doll rak płuca wyzwaniem XX i XXI wieku Pod koniec lat 4. w Wlk. Brytanii rak płuc stał się jednym z głównych zabójców Brytyjczyków. W niektórych kohortach urodzeniowych stanowił % wszystkich zgonów. W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 4
Model palenia a skumulowane ryzyko zgonu z powodu raka płuca przed ukończeniem 7. roku życia, na podstawie badań z lat 19 i 199 Mężczyźni Skumulowane ryzyko (%) Kobiety Model palenia 19 199 19 199 Nigdy nie palący ~.4 ~.4 ~.4 ~.4 Byli palacze.9..9.6 Obecni palacze wyłącznie.8 8.1 - - fajki i cygar Obecni palacze papierosów.9 1.9 1. 9. Konsumpcja tytoniu (% palaczy) < / day.8 1.4.6 3.4 14 / day 4.4 1.8 1. 7.7 1 4 / day.7 16.7 1.4. >= / day 9.8 4.4 18. Source: Peto R. et al. Smoking, smoking cessation, and lung cancer in the UK since 19: combination of national statistics with two case-control studies. BMJ ;31:33-39 W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło!
Palenie i umieralność z powodu nowotworów płuca w Wielkiej Brytanii Częstość palenia w grupie wieku 6+, 19-1998 9% 8% Umieralność na nowotwory płuca w grupie wieku -74 lat, 199-1 4 399 4 7% 66% 3 6% % 4% 3% % % 1% Zgony / 1, 3 1 1 116 1 13 1% 16% % 19 196 197 198 199 1998 19 196 197 198 199 1 Mężczyźni Kobiety Mężczyźni Kobiety Źródło: Br Med. J, ; 31-33-9 Źródło: Opracowanie własne, std. na pop. świata W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 6
Umieralność na nowotwory złośliwe płuca w Polsce, 1963-1 8 mężczyźni, + 18 kobiety, + 7 16 Wsp. std. na 1, pop. 6 4 3 Wsp. std. na 1, pop. 14 1 1 8 6 4 1 196 197 198 199 1 196 197 198 199 1 Żródło: W. Zatoński, COI; Statystyka WHO, standaryzacja w oparciu o standardową pop. świata W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 7
Trendy umieralności na nowotwory złośliwe płuca w Polsce, mężczyźni, 1963-1 8-44 4-64 6 6+ Wsp. std. na 1, pop. 7 6 4 3 Wsp. std. na 1, pop. 1 1 Wsp. std. na 1, pop. 4 3 1 1 196 197 198 199 1 196 197 198 199 1 Żródło: W. Zatoński, COI; Statystyka WHO, standaryzacja w oparciu o standardową pop. świata 196 197 198 199 1 W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 8
Częstość palenia vs rak płuca, Polska, mężczyźni -44 4-64 6+ Odsetek codziennie palących 8 7 6 4 3 1 8 7 6 4 3 1 8 7 6 4 3 1 1973 1983 1993 3 13 1973 1983 1993 3 13 1973 1983 1993 3 13 Zachorowalność na raka płuca / 1, 9 8 7 6 4 3 1 6, 7,7,9 1 1 7, 138, 131,9 6 4 3 1 1. 386.3 91.7 196 197 198 199 1 196 197 198 199 1 196 197 198 199 1 8 6 Umieralność na raka płuca / 1, 7 6 4 3 1 1 1 4 3 1 196 197 198 199 1 196 197 198 199 1 196 197 198 199 1 W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 9
Umieralność na nowotwory złośliwe w Polsce, kobiety przed 6 r. ż., 1963-1 1 1 Współczynniki std. na 1, pop. 8 6 4 płuco pierś jelito grube jajnik szyjka macicy trzustka żołądek 196 197 198 199 1 Współczynniki standaryzowane zostały obliczone w oparciu o standardową populację świata W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 1
Trendy umieralności na nowotwory złośliwe płuca w Polsce, kobiety, 1963-1, -44 4-64 1 6+ 4 4 1 Wsp. std. na 1, pop. 1, 1 Wsp. std. na 1, pop. 3 3 1 Wsp. std. na 1, pop. 8 6 4, 1 196 197 198 199 1 196 197 198 199 1 196 197 198 199 1 W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 11
Częstość palenia vs. rak płuca zachorowalność i umieralność, Polska, kobiety -44 lata 4-64 lata 6+ lat 4 4 3 3 1 1 3 4 8 Umieralność na raka płuca / 1, Odsetek codziennie palących 3 3 1 1 1 9 1 1 8 6 4 7 1 1974 198 198-1988 199-1994 199-1999 -4-8 1974 198 198-1988 199-1994 199-1999 -4-8 1974 198 198-1988 199-1994 199-1999 -4-8 3. 3. 1. 1., 1, 1, 1.1 3. 3. 196 197 198 199 1 4 4 3 3 1 1 4 4 3 3 1 1 16.1 141. 19 196 197 198 199 1 196 197 198 199 1 1 9 8 7 6 4 3 1 19 196 197 198 199 1 1 9 8 7 6 4 3 1 3. 77.7 77.9 Zachorowalność na raka płuca / 1, 19 196 197 198 199 1 196 197 198 199 1 W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 1
Nowotwory złośliwe płuca: współczynniki umieralności vs bezwzględne liczby zgonów, Polska, kobiety, +, 1963-1 4 7, 6K 6, Wsp. std. na 1, pop. 1 1 14 Liczby bezwzględne, 4, 3, 3K K, 1, 196 197 198 199 1 196 197 198 199 1 Współczynniki standaryzowane zostały obliczone w oparciu o standardową populację Europy W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 13
Umieralność na nowotwory złośliwe płuca, Polska i Węgry, 196-8, w grupie wieku -44 lata 14 7 1 Mężczyźni 6 Kobiety 1 zgony / 1, 8 6 deaths zgony 4 3 4 1 196 197 198 199 1 196 197 198 199 1 Polska Węgry 14 Polska Węgry W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 14
Umieralność na nowotwory złośliwe płuca, Polska vs UE1 w latach, 196-8, w grupie wieku -44 mężczyźni kobiety 8, współczynniki umieralności 7 6 4 3 1 Polska UE1 współczynniki umieralności, 1, 1,, Polska UE1 19 196 197 198 199 1, 19 196 197 198 199 1 W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 1
Zmiana trendu spożycia papierosów w Polsce 3 W latach 8. obserwowano w Polsce najwyższą na świecie konsumpcję papierosów. Liczba papierosów wypalanych/osoba/rok 1 1 Na początku lat 8. konsumpcja papierosów została zahamowana najpierw z powodu kryzysu ekonomicznego a następnie w latach dziewięćdziesiątych na skutek interwencji zdrowotnej zaczęła spadać. Spożycie papierosów spadło o 1/3 z 741 sztuk w 1979 do 181 sztuk w 1 roku. Ustawa antytytoniowa, 9 XI, 199 19 193 19 196 198 199 1 Spożycie papierosów na osobę, Polska, 193-1 W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 16
Program kontroli raka płuca w Polsce musi zawierać kilka podstawowych elementów. Badania naukowe podstawowe, epidemiologiczne, diagnostyczne, kliniczne etc. Prewencja pierwotna / programy zmniejszające ekspozycję populacji Polski na czynniki rakotwórcze prowadzące do raka płuca (m.in. budowanie świadomości o rakotwórczym / pneumorakotwórczym działaniu dymu papierosowego, pogłębianie klimatu braku tolerancji wobec palenia, zmiany postaw wobec palenia m.in. programów leczenia zespołu uzależnienia od papierosów / tytoniu ect. Wczesna diagnostyka Zespoły specjalizujące się w kontroli raka płuca (lung cancer unit)? Monitorowanie, nadzór lekarski, psychologiczny po fazie aktywnego leczenia. Inne W. Zatoński, Centrum Onkologii Instytut Publikowanie wyłącznie po powołaniu się na źródło! 17