Ocena zagrożenia i perspektywy

Transkrypt

1 III Międzynarodowa Konferencja Kobieta w XXI wieku wyzwania programy screeningowe Nowotwory złośliwe z u kobiet. Ocena zagrożenia i perspektywy Urszula Wojciechowska Krajowy Rejestr Nowotworów Centrum Onkologii Instytut, Warszawa, Polska

2 Nowotwory sąs chorobą znaną od dawna, ale dopiero w ostatnim stuleciu stały y się schorzeniem na tyle częstym, że e zaczęł ęły być problemem społecznym, szczególnie krajów w zaawansowanych ekonomiczne.

3 Nowotwory sąs chorobami przewlekłymi, które podobnie jak schorzenia układu krąż ążenia występuj pują w większo kszości u osób w starszym wieku.

4 Zmiany w populacjach na świecie w ostatnim stuleciu W ostatnim stuleciu choroby infekcyjne (dżuma, cholera, szkarlatyna, dyfteryt, krztusiec, ospa, odra, kiła, tyfus, gruźlica) w wielu krajach przestały y być przyczyną zgonu, co spowodowało, o, że coraz więcej osób b dożywa siódmej, ósmej, a nawet dziewiątej dekady życia, czyli okresu w którym pojawiają się schorzenia przewlekłe. e. Kobiety w krajach o wyższym statusie ekonomicznym żyją przeciętnie 6 lat dłużej niż mężczyźni. W krajach biedniejszych (Azja, Afryka) różnica r długości życia kobiet i mężm ężczyzn różni r się nieznacznie Norwegia, Hiszpania, Kajmany, Włochy, W Holandia, Malta Polska. 46 Nigeria, Somalia 45 - Kongo Mężczyźni 8 Andora, Islandia 79 Hong Kong, Japonia, Szwajcaria, Australia 78 Szwecja, Izrael, Kanada, Nowa Zelandia, Singapur 44 Zimbabwe, Ruanda, Liberia, Gwinea Bisau 43 Republika Centralnej Afryki, Afganistan 42 Zambia, Lesoto 41 Sierra Leone, Angola, Mozambik 39 Królestwo Suazi Oczekiwana długod ugość życia* 86 Andora, Japonia 85 - Hong Kong 84 Hiszpania, Szwajcaria, Francja 83 Australia, Włochy, W Islandia, Wyspy Dziewicze, Szwecja Polska 48 - Malawi Kobiety 47 Nigeria, Kongo, Ruanda 46 Republika Centralnej Afryki, Liberia, Somalia 44 Sierra Leone, Angola 43 Afganistan 42 Mozambik, Zambia, Zimbabwe 4 Królestwo Suazi * Pocked World in Figures, 28 Edition, The Economist, London

5 Kobiety stanowią około o 55% całej ludności świata. W krajach Europy Zachodniej odsetek ten ma wartość powyżej 5-52% 52% a w krajach Europy Centralnej i Wschodniej jest nieco wyższy 51-54%. 54%.

6 Struktura populacji na świecie Afryka Azja Ameryka Północna Europa Żródło: World Cancer Report 28, Edited by Peter Boyle and Bernard Levin, IARC, Lyon 28

7 Nowotwory złośliwe z ogółem w populacji kobiet na świecie Zachorowalność Umieralność

8 Zachorowania na nowotwory na świecie według regionów

9 Nowotwory: fakty 28* Liczba nowych przypadków w nowotworów w podwoiła a się na świecie w ciągu ostatnich 3 lat. Według szacunków w WHO w 28 roku na świecie zanotowano 12,4 milionów w nowych przypadków w nowotworów w (w tym ponad 6 milionów w w populacji kobiet) ) oraz 7,6 milionów w osób b (3,3( miliona kobiet) ) umarło o z tej przyczyny. Szacuje się, że e ponad połowa owa nowych przypadków w zachorowań oraz dwie trzecie zgonów w na nowotwory wystąpi piła a w krajach o niskich i średnich dochodach**. * World Cancer Report 28, Edited by Peter Boyle and Bernard Levin, IARC, Lyon 28 ** Kraje o rocznym dochodzie nie przekraczającym 76.5$ per capita Kraje o rocznym dochodzie nie przekraczającym 93$ per capita

10 Nowotwory w populacjach kobiet na świecie Najczęstsze nowotwory obserwowane u kobiet w krajach o wysokim dochodzie (PKB) różnią się od nowotworów w dominujących w krajach o niskim i średnim dochodzie W krajach o wysokim dochodzie u kobiet najczęś ęściej diagnozuje się nowotwory płuca, piersi, jelita grubego i trzonu macicy.. Jedna trzecia z nich wynika z palenia tytoniu, a w 1% sąs spowodowane infekcjami wirusowymi. Priorytetami w walce z nowotworami jest ograniczenie palenia, wczesna diagnostyka przy pomocy nowoczesnego sprzętu diagnostycznego oraz leczenie niezaawansowanych postaci raka. W krajach o niskich nakładach adach finansowych przeznaczanych na opiekę zdrowotną najczęś ęściej diagnozowane sąs nowotwory: piersi, żołądka, płuca, p wątroby, w jamy ustnej i gardła a oraz szyjki macicy.. Jedna trzecia tych nowotworów w wynika z infekcji wirusowych, a 12% z palenia tytoniu i odsetek ten systematycznie wzrasta. Ograniczenie nowotworów w w tych krajach skupia się na walce z paleniem, diagnostyką nowotworów w zwykle w zaawansowanym stadium i leczenie ich zwykle paliatywne.

11 Nowotwory w populacji kobiet: prognozy Wzrost populacji kobiet na świecie z 6.7 miliarda w 28 roku do 8.3 miliarda w 23 roku. W krajach o wysokim dochodzie narodowym populacja wzrośnie w tym czasie o około o 4%, podczas gdy w krajach o niskim i średnim dochodzie oczekuje się 3% wzrostu. Wraz ze wzrostem liczebności ci populacji nastąpi systematyczne starzenie się społecze eczeństw pociągaj gając c za sobą wzrost zachorowań na nowotwory. Odsetek osób b powyżej 65 roku życia w krajach o niskim i średnim dochodzie wzrośnie z 5% do 1%. Nawet jeśli współczynniki umieralności pozostaną na stałym poziomie doprowadzi to do wzrostu liczby nowych zachorowań z powodu starzenia się populacji. Starzenie się populacji świata spowoduje wzrost zagrożenia nowotworami. Według prognoz w 23 roku na świecie zanotujemy 9,8 milionów w nowych nowotworów w u kobiet, 5,7 milionów w kobiet umrze z powodu nowotworu 75 milionów w osób b (męż ężczyzn i kobiet) będzie b żyło o z chorobą nowotworową zdiagnozowaną w ciągu 5 poprzedzających lat.

12 Polska na tle innych krajów świata

13 Struktura wieku populacji kobiet w Polsce Odsetek kobiet powyżej 5. i 6. roku życia w populacji Polski, % 35% 3% 25% 2% 15% 19% 36% 21% % 5% 1% 15% % 5% % 9% kobiety 5+ kobiety 6+

14 Przeciętne dalsze trwanie życia kobiet w Polsce Przeciętne dalsze trwanie życia w Polsce u kobiet w chwili urodzenia Przeciętne dalsze trwanie życia w Polsce u kobiet w wieku 6 lat długośc życia długośc życia rok rok

15 Udział nowotworów złośliwych u kobiet w zgonach ogółem w Polsce w 27, według wieku 5% 48% 4% 32% 3% 2% 19% 23% 1% 6% % ogółem odsetek

16 Struktura zachorowań i zgonów u kobiet w Polsce w 27 roku ZACHOROWANIA ZGONY Pierś 22.4% Płuco 13.7% J.grube* 1.1% Pierś 12.9% Płuco 8.1% J.grube* 11.1% Trzon macicy 7.2% BNO 7.9% Szyjka macicy 5.3% Jajnik 6.1% Jajnik 5.% Trzustka 5.4% Żołądek Trzustka 2.8% 2.5% 4% nowotwory związane z płcią Żołądek Szyjka macicy 5.% 4.7% 3% nowotwory związane z płcią Nerka 2.4% Mózg 3.4% Tarczyca 2.3% Białaczki 3.% * Jelito grube C18-C21

17 Trendy zachorowań i zgonów w na nowotwory złośliwe z ogółem u kobiet w Polsce w latach Liczba bezwzględna 25 Współczynnik standaryzowany 6 2 liczba bezwzględna wsp. stadaryzowany rok zachorowania - kobiety zgony - kobiety rok zachorowalność - kobiety umieralność - kobiety

18 Nowotwory złośliwe z ogółem w populacji kobiet w Europie Zachorowania - Polska Liczba 328 / 1 5 Wsp. surowy 196 / 1 5 wsp. stand. Zachorowalność Zgony - Polska Liczba 26 / 1 5 Wsp. surowy 15 / 1 5 wsp. stand. Umieralność

19 Prognozy zachorowalności ci i umieralności na nowotwory złośliwe z u kobiet w Polsce do 225 roku Liczby zachorowań (w tys.) Incidence numbers (in thousands) Liczby zgonów (w tys.) Death numbers (in thousands) ,9 68, 74,1 79,4 84, ,9 44, 48,1 52, 56, Rok / Year Rok / Year Źródło: Didkowska J., Wojciechowska U., Zatoński W. Prognozy zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe w Polsce do 225 roku, Centrum Onkologii, Warszawa 29

20 Najczęstsze nowotwory u kobiet w Polsce trendy czasowe 6 zachorowalność 18 umieralność wsp. standaryzowane wsp. standaryzowane pierś płuco jajnik jelito grube szyjka macicy trzon macicy Płuco Jelito grube Szyjka macicy Pierś Jajnik trzon macicy

21 Nowotwory piersi

22 Nowotwory piersi w Europie Zachorowania - Polska Liczba 74 / 1 5 Wsp. surowy 48 / 1 5 Wsp. stand. 22% Udział Zgony - Polska Liczba 27 / 1 5 Wsp. surowy 15 / 1 5 Wsp. stand. 13% Udział

23 8-84 Nowotwory piersi Polsce w grupach wieku wybrane lata zqachorowania / 1, zgony / 1,

24 Trendy umieralności i zachorowalności ci na nowotwory piersi, Polska wsp. standaryzowane (ASW) zachorowalność umieralność

25 Umieralność i zachorowalność na raka piersi u kobiet w wybranych krajach Finlandia - zachorowalność UK - zachorowalność Czechy - zachorowalność Polska zachorowalność UK - umieralność Czechy - umieralność 2 Finlanda - umieralność 1 Polska umieralność

26 Prognozy zachorowalności ci i umieralności na nowotwory piersi u kobiet w Polsce do 225 roku Liczby zachorowań Incidence numbers Liczby zgonów Death numbers Rok / Year Rok / Year Źródło: Didkowska J., Wojciechowska U., Zatoński W. Prognozy zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe w Polsce do 225 roku, Centrum Onkologii, Warszawa 29

27 Płuco

28 Nowotwory złośliwe z płuca p u kobiet w Europie Zachorowania - Polska Liczba 27 / 1 5 Wsp. surowy 15 / 1 5 Wsp. stand. 8% Udział Zachorowalność Zgony - Polska Liczba 28 / 1 5 Wsp. surowy 15 / 1 5 Wsp. stand. 14% Udział Umieralność

29 Umieralność na nowotwory płuca p u kobiet w Polsce wybrane lata

30 Trendy zachorowalności ci i umieralności na nowotwory płuca p u kobiet w Polsce w latach wsp. standaryzowane (ASW) zachorowalność umieralność

31 Trendy umieralności na nowotwory płuca p u kobiet wybrane kraje 35 3 zgony / 1, (ASW) USA Węgry Finlandia Wielka Brytania Polska Dania

32 Prognozy umieralności na nowotwory płuca p u kobiet w Polsce do 225 roku Liczby zgonów Death numbers Rok / Year

33 Szyjka macicy

34 Nowotwory złośliwe z szyjki macicy na świecie Zachorowalność Umieralność

35 Nowotwory złośliwe z szyjki macicy w Europie Zachorowania - Polska Liczba 17 / 1 5 Wsp. surowy 12 / 1 5 Wsp. stand. 5% Udział Zachorowalność Zgony - Polska Liczba 1 / 1 5 Wsp. surowy 6 / 1 5 Wsp. stand. 5% Udział Umieralność

36 Nowotwory złośliwe z szyjki macicy w grupach wieku w Polsce, wybrane lata zachorowania / 1, zachorowalność zgony / 1, umieralność

37 Trendy umieralności i zachorowalności ci na nowotwory szyjki macicy, Polska wsp. standaryzowane (ASW) zachorowania zgony

38 Umieralność na raka szyjki macicy - prognozy wsp. standaryzowane (ASW) Screening Screening Screening Bez wprowadzenia screeningu 2 1 Po 15 latach skryningu? Poland Wielka Brytania Finlandia

39 Prognozy zachorowalności ci i umieralności na nowotwory szyjki macicy w Polsce do 225 roku Liczby zachorowań Incidence numbers Liczby zgonów Death numbers Czynniki zaburzające? Rok / Year Rok / Year Źródło: Didkowska J., Wojciechowska U., Zatoński W. Prognozy zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe w Polsce do 225 roku, Centrum Onkologii, Warszawa 29

40 Trzon macicy

41 Nowotwory trzonu macicy w Europie Zachorowania - Polska Liczba 24 / 1 5 Wsp. surowy 14 / 1 5 Wsp. stand. 7% Udział Zachorowalność Zgony - Polska Liczba 4 / 1 5 Wsp. surowy 2 / 1 5 Wsp. stand. 2% Udział Umieralność

42 Nowotwory trzonu macicy w grupach wieku w Polsce, wybrane lata Umieralność 9 Zachorowalność wsp. standaryzowane wsp. standaryzowane

43 Trendy umieralności i zachorowalności ci na nowotwory trzonu macicy, Polska wsp. standaryzowane (ASW) zachorowania zgony

44 Trendy umieralności z powodu nowotworów w trzonu macicy w wybranych krajach 2 16 wsp. standaryzowany (ASW) Austria Czechy Finlandia Węgry Włochy Polska

45 Prognozy zachorowalności ci i umieralności na nowotwory trzonu macicy w Polsce do 225 roku Liczby zachorowań Incidence numbers Liczby zgonów Death numbers Rok / Year Rok / Year Źródło: Didkowska J., Wojciechowska U., Zatoński W. Prognozy zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe w Polsce do 225 roku, Centrum Onkologii, Warszawa 29

46 Jajnik

47 Nowotwory jajnika w Europie Zachorowania - Polska Liczba 16 / 1 5 Wsp. surowy 1 / 1 5 Wsp. stand. 5% Udział Zachorowalność Zgony - Polska Liczba 13 / 1 5 Wsp. surowy 7 / 1 5 Wsp. stand. 7% Udział Umieralność

48 Nowotwory jajnika w grupach wieku w Polsce, wybrane lata Umieralność 5 Zachorowalność wsp. standaryzowane wsp. standaryzowane

49 Trendy umieralności i zachorowalności ci na nowotwory jajnika, Polska wsp. standaryzowane (ASW) zachorowalność umieralność

50 Prognozy zachorowalności ci i umieralności na nowotwory jajnika w Polsce do 225 roku Liczby zachorowań Incidence numbers Liczby zgonów Death numbers Rok / Year Rok / Year Źródło: Didkowska J., Wojciechowska U., Zatoński W. Prognozy zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe w Polsce do 225 roku, Centrum Onkologii, Warszawa 29

51 Jelito grube (C18-C21) C21)

52 Nowotwory złośliwe z jelita grubego u kobiet w Europie Zachorowania - Polska Liczba 33 / 1 5 Wsp. surowy 71 / 1 5 Wsp. stand. 1% Udział Zachorowalność Zgony - Polska Liczba 23 / 1 5 Wsp. surowy 1 / 1 5 Wsp. stand. 11% Udział Umieralność

53 Nowotwory jelita grubego u kobiet w Polsce w grupach wieku, wybrane lata Umieralność 25 Zachorowalność wsp. standaryzowane wsp. standaryzowane

54 Trendy umieralności i zachorowalności ci na nowotwory jelita grubego u kobiet w Polsce w latach wsp. standaryzowane (ASW) zachorowania zgony

55 Trendy umieralności na nowotwory jelita grubego (C18-C21) C21) u kobiet, wybrane kraje 4 35 zgony / 1, (ASW) Czechy Finlandia Grecja USA Dania Francja Polska

56 Prognozy zachorowalności ci i umieralności na nowotwory jelita grubego w Polsce do 225 roku Liczby zachorowań Incidence numbers Liczby zgonów Death numbers Rok / Year Rok / Year Źródło: Didkowska J., Wojciechowska U., Zatoński W. Prognozy zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe w Polsce do 225 roku, Centrum Onkologii, Warszawa 29

57 Nowotwory: wzrastające obciąż ążenie społecze eczeństw Rosnąca liczba nowotworów w stanie się w kolejnych dekadach największym wyzwaniem zdrowia publicznego na świecie. Największe obciąż ążenie tym wzrostem spadnie na kraje o niskim i średnim dochodzie, które przeznaczają niskie środki na ochronę zdrowia w tym na drogie terapie ratujące życie (zburzenie stabilizacji rodzin obciąż ążonych wydatkami na leczenie). Problemem krajów w o niskim dochodzie jest westernizacja stylu życia (zmiana stylu życia: wzrost często stości palenia, zmiana diety, narastanie problemu otyłości, zmiana zachowań prokreacyjnych), która przyczynia się do wzrosty zagrożenia nowotworami rzadkimi kiedyś w tych populacjach, w szczególno lności raka piersi i jelita grubego. Gwałtowny przyrost chorób b nowotworowych spowoduje kryzys zdrowia publicznego oraz systemów w ochrony zdrowia na świecie. Głównym wyzwaniem dla wielu krajów w (nawet tych najbogatszych) w następnych dziesięcioleciach będzie b znalezienie środków w na leczenie schorzeń nowotworowych oraz finansowanie opieki paliatywnej i terminalnej dla rosnącej liczby pacjentów onkologicznych.

58 Nowotwory: możliwo liwości leczenia 45 4 Standaryzowane współczynniki zachorowań na najczęstsze nowotwory u kobiet w Polsce w 22 roku Przeżycia 5-letnie w populacji kobiet powyżej 5% 35 Tarczyca 9.7% 3 Chłoniak Hodgkina 77.6% 25 Trzon macicy 77.1% 2 Pierś 75.% 15 Krtań 6.4% 1 Pęcherz moczowy 59.8% 5 Nerka 57.1% pierś jelito grube płuco szyjka macicy trzon macicy jajnik Tarczyca żołądek Szyjka macicy 54.1% Srom i pochwa 51.8% 67% wszystkich nowotworów Żródło: Wojciechowska U., Didkowska J. Pięcioletnie przeżycia na nowotwory złośliwe w Polsce, Nowotwory 21; 6;2

59 Nowotwory: możliwo liwości prewencji Profilaktyka pierwotna ograniczenie liczby zachorowań (modyfikacja stylu życia oraz szczepienia ochronne w krajach o niskich dochodach, w których częś ęściej występuj pują nowotwory związane zane z infekcją (pierwotne nowotwory wątroby, szyjki macicy, nosogardła, żołądka oraz mięsak Kaposiego). Profilaktyka wtórna zmniejszenie liczby zgonów w (programy wczesnego wykrywania nowotworów). w). Program Europe Against Cancer wprowadzony w 1985 w krajach Unii Europejskiej obejmujący 11 zaleceń przyczynił się do 9,5% zmniejszenie liczby zgonów w w 2 roku w stosunku do prognozowanej. Zakładaj adając c podobna skuteczność programów w profilaktyki na świecie, liczba zgonów w w 23 roku mogłaby być niższa o ponad milion przypadków. Żródło: World Cancer Report 28, Edited by Peter Boyle and Bernard Levin, IARC, Lyon 28

60 Dziękuj kuję