Paweł Chęciński Acting Director of the Health Policy Department, City of Warsaw

Transkrypt

1 Paweł Chęciński Acting Director of the Health Policy Department, City of Warsaw Polish-American collaborations in public health: tobacco control and clean air Paweł Chęciński Director of the Health Policy Department, City of Warsaw Warsaw, June 11th, 2019 City of Warsaw Health Policy Department 1

2 Miasto stołeczne Warszawa informacje ogólne Obszar (area) : 517 km² Ludność (population): (2018 r.) 4,6% ogółu ludności Polski kobiety mężczyźni Ludność na 1 km² (2017) 3412 osoby/km² Podział administracyjny 18 dzielnic Największa dzielnica pod względem obszaru Wawer 79,7 km² (15,4% powierzchni Warszawy), a najmniejsza Żoliborz 8,5 km² (1,6%). Największa liczba ludności zamieszkuje Dzielnicę Mokotów osób (12,3 % ogółu mieszkańców Warszawy), a najmniej liczną dzielnicą jest Rembertów osób (1,4 %) Warszawa, 28 listopada 2017 r. 2

3 Sytuacja demograficzna m.st. Warszawa Przeciętne dalsze trwanie życia mieszkańców Polski, woj. mazowieckiego i Warszawy 83,0 82,5 82,0 81,5 82,0 81,6 POLSKA Mazowieckie m.st. Warszawa 82,6 81,8 81,6 82,7 82,1 81,8 77,0 76,0 75,0 74,0 73,0 75,4 72,7 POLSKA Mazowieckie m.st. Warszawa 76,2 74,0 73,8 76,5 74,0 74,0 81,0 80,9 72,0 72,4 80,5 71,0 80, , kobiety mężczyźni Liczba kobiet (2018) , liczba mężczyzn (2018) , współczynnik feminizacji (liczba kobiet przypadająca na 100 mężczyzn) Urodzenia żywe (2017) , zgony (2017) , przyrost naturalny (2017) Warszawa, 28 listopada 2017 r. 3

4 Sytuacja demograficzna m.st. Warszawa Piramida wieku dla Warszawy w 2017 r. Mężczyźni nadwyżka liczby mężczyzn 85 i więcej Kobiety nadwyżka liczby kobiet Warszawa, 28 listopada 2017 r. 4

5 Sytuacja demograficzna m.st. Warszawa 30,0% Odsetek mieszkańców w wieku poprodukcyjnym w Polsce, województwie mazowieckim, Warszawie w latach ,0% 20,0% 15,0% 16,8% 15,4% 19,8% 17,7% 16,8% 21,1% 19,6% 20,0% 23,3% 20,8% 21,0% 24,0% 10,0% 5,0% 0,0% POLSKA MAZOWIECKIE WARSZAWA Przewidywana struktura ludności w 2050 r.: osoby w wieku przedprodukcyjnym - 16%, osoby w wieku produkcyjnym 56%, osoby w wieku poprodukcyjnym 28% Warszawa, 28 listopada 2017 r. 5

6 Sytuacja demograficzna m.st. Warszawa Żoliborz Wola Włochy Wilanów Wesoła Wawer Ursynów Ursus Targówek Śródmieście Rembertów Praga-Północ Praga-Południe Ochota Mokotów Bielany Białołęka Bemowo WARSZAWA Procentowy udział grup wiekowych w poszczególnych dzielnicach m.st. Warszawy w 2017 r. 0% 20% 40% 60% 80% 100% w wieku przedprodukcyjnym w wieku produkcyjnym w wieku poprodukcyjnym Warszawa, 28 listopada 2017 r. 6

7 Sytuacja demograficzna m.st. Warszawa 30,0% Prognoza dotycząca udziału osób w wieku poprodukcyjnym w ogóle mieszkańców (rok bazowy 2014) dla m.st. Warszawy, województwa mazowieckiego, Polski 25,0% 20,0% POLSKA MAZOWIECKIE M.ST. WARSZAWA 15,0% Warszawa, 28 listopada 2017 r. 7

8 Sytuacja zdrowotna mieszkańców m.st. Warszawy Zgony niemowląt w Polsce, Warszawie w latach ,0 6,0 6,0 6,0 5,6 5,9 5,0 4,0 3,0 5,0 4,6 4,9 5,6 5,0 3,8 4,7 4,6 4,6 3,5 4,5 2,8 4,2 3,3 4,0 4,0 4,0 3,4 4,1 3,1 2,0 1,0 0, Polska Warszawa Warszawa, 28 listopada 2017 r. 8

9 Sytuacja demograficzna m.st. Warszawa Urodzenia żywe, zgony w latach w Warszawie zgony urodzenia żywe Warszawa, 28 listopada 2017 r. 9

10 Sytuacja zdrowotna mieszkańców m.st. Warszawy Przyczyny zgonów wśród mieszkańców Warszawy w 2016 r. 7,8% 5,2% 4,7% 1,6% 27,0% Niektóre choroby zakaźne Nowotwory Zaburzenia wydzielania Zaburzenia psychiczne Choroby układu nerwowego 44,1% 1,5% 0,1% 1,4% Choroby układu krążenia Choroby układu oddechowego Choroby układu pokarmowego Zewnętrzne przyczyny Najczęstsze przyczyny zgonów z powodu chorób nowotworowych: nowotwór oskrzeli, tchawicy i płuc (23%), nowotwór okrężnicy, prostnicy i odbytu (10,7%), nowotwór złośliwy sutka (8%). Warszawa, 28 listopada 2017 r. 10

11 Sytuacja zdrowotna mieszkańców m.st. Warszawy Osoby będące pod opieką lekarza podstawowej opieki zdrowotnej według stwierdzonych schorzeń osoby w wieku 0-18 lat Padaczka Niedożywienie Cukrzyca Nowotwory Choroba nadciśnieniowa Choroby tarczycy Choroby układu moczowego Zaburzenia rozwoju Otyłość Wady rozwojowe Niedokrwistość Zaburzenia refrakcji i akomodacji oka Zniekształcenia kręgosłupa Alergie Warszawa, 28 listopada 2017 r. 11

12 Sytuacja zdrowotna mieszkańców m.st. Warszawy Osoby będące pod opieką lekarza podstawowej opieki zdrowotnej według stwierdzonych schorzeń osoby w wieku od 19 lat Cukrzyca Nowotwory Choroba nadciśnieniowa Choroby tarczycy Grużlica Niedokrwienna choroba serca Zawał serca Choroby naczyń mózgowych Przewlekłe choroby układu trawiennego Choroby układu mięśniowokostnego i tkanki łącznej Warszawa, 28 listopada 2017 r. 12

13 Struktura zgonów na nowotwory złośliwe 10 najczęstszych nowotworów wśród zgonów w populacji mężczyzn w Warszawie w latach ,4 3,1 3,1 2,9 5,2 2,9 29,3 5,8 9 12,4 20,8 1. Płuco 2. Jelito grube 3. Pozostałe 4. Gruczoł krokowy 5. Trzustka 6. Żołądek 7. Pęcherz moczowy 8. Nerka 9. Białaczki 10. Wątroba 11. Mózg 13

14 Struktura zgonów na nowotwory złośliwe 10 najczęstszych nowotworów wśród zgonów w populacji kobiet w Warszawie w latach ,6 3,3 3,1 3,1 2,8 2,4 5,2 27,1 11,4 20,2 14,8 1. Pozostałe 2. Płuco 3. Pierś 4. Jelito grube 5. Trzustka 6. Jajnik 7. Szyjka macicy 8. Mózg 9. Żołądek 10. Białaczki 11. Trzon macicy 14

15 Epidemiologia nowotworów złośliwych w populacji m.st. Warszawy Liczba zgonów w populacji Warszawy w ostatnim 15 leciu pozostaje na podobnym poziomie. W latach nowotwory stanowiły przyczynę zgonu około 2340 mężczyzn i około 2400 kobiet. Najczęstszą przyczyną zgonów nowotworowych u mężczyzn w Warszawie były: rak płuca, jelita grubego i gruczołu krokowego, a u kobiet rak płuca, piersi i jelita grubego. Działania, które powinny pozwolić na poprawę stanu zdrowia populacji Warszawy: ograniczenie palenia tytoniu wśród mieszkańców miasta (tytoń odpowiada za około 30% zachorowań na nowotwory, a w przypadku raka płuc odsetek ten wynosi 80-90%) poprzez promocję abstynencji papierosowej i rozwój przychodni pomocy palącym; wzrost uczestnictwa mężczyzn i kobiet w badaniach przesiewowych w kierunku raka jelita grubego; wzrost uczestnictwa mężczyzn i kobiet w badaniach przesiewowych w kierunku raka jelita grubego. 15

16 Częstość palenia papierosów (%) w populacji mieszkańców Warszawy według wieku i płci. Próba warszawska Kobiety Mężczyźni 3,8 2,2 10,5 12,6 13,2 15,4 18,9 20,4 18,8 17, ,9 26,8 28,8 WARSZAWA

17 Częstość palenia papierosów (%) według dzielnic. Próba warszawska Wola Włochy Ochota Rembertów Żoliborz Wawer Mokotów Wesoła Targówek Wilanów Bielany WARSZAWA Białołęka Śródmieście Bemowo Praga Południe Ursynów Ursus Praga Północ 10,7 11,4 15,2 16,2 16,7 17,1 17,2 17,7 17,9 18,2 18,4 18,9 19,4 20,5 20,7 20,9 25,8 28,6 29, Mężczyźni Kobiety 17

18 Rola m.st. Warszawy w ochronie zdrowia 1. Realizacja programów polityki zdrowotnej 2. Działania inwestycyjne 3. Działania nadzorcze i organizacyjne, jako podmiotu tworzącego dla podmiotów leczniczych 4. Prowadzenie analiz zasobów, sytuacji zdrowotnej mieszkańców, monitorowanie dostępności do świadczeń 5. Działania koordynacyjne w zakresie opieki zdrowotnej na terenie miasta - Warszawska Rada Polityki Zdrowotnej Warszawa, 28 listopada 2017 r. 18

19 Realizacja akcji i kampanii społecznych Od 2007 roku Państwowa Inspekcja Sanitarna jest koordynatorem działań w ramach Narodowego Programu Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce. W ramach profilaktyki palenia tytoniu Wojewódzka Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Warszawie podejmuje następujące zadania: Czyste powietrze wokół nas program edukacji antytytoniowej dla dzieci w wieku przedszkolnym, ich rodziców i opiekunów Bieg po zdrowie - program edukacji antytytoniowej dla dzieci z klas IV szkół podstawowych Obchody Światowego Dnia Rzucania Palenia (trzeci czwartek listopada) Obchody Światowego Dnia bez Tytoniu (31 maja) Comiesięczny monitoring dotyczących sytuacji w zakresie realizacji ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. 19

20 Czyste powietrze wokół nas ramowe założenia programu przedszkolnej edukacji antytytoniowej Cele główne programu: Wzrost kompetencji rodziców w zakresie ochrony dzieci przed ekspozycją na dym tytoniowy, Zwiększenie umiejętności dzieci w zakresie radzenia sobie w sytuacjach, gdy przebywają w zadymionych pomieszczeniach lub gdy dorośli palą przy nich tytoń. Cele szczegółowe: Wykształcenie umiejętności rozpoznawania różnych źródeł dymów, Wykształcenie umiejętności rozpoznawania różnych dymów, wydobycie dymu papierosowego, Zwiększenie wrażliwości dzieci na szkodliwość dymu papierosowego, Zwiększenie wiedzy na temat skutków palenia papierosów, Zwiększenie wrażliwości dzieci na miejsca, w których mogą być narażone na dym tytoniowy. Adresaci Programu: Dzieci w wieku 5-6 lat, uczęszczające do przedszkoli/oddziałów przedszkolnych w szkołach, Rodzice i opiekunowie. 20

21 Program ograniczania zdrowotnych następstw palenia tytoniu Działania miały na celu zminimalizowanie skutków zdrowotnych palenia tytoniu poprzez zmniejszenie liczby osób palących, zapobieganie paleniu wśród dzieci i młodzieży, wyeliminowanie ekspozycji na dym tytoniowy w miejscach publicznych oraz egzekwowanie obowiązującego prawa poprzez prowadzenie punktów informacyjnoedukacyjnych, edukacji w formie pogadanek, prelekcji, wykładów i zajęć warsztatowych, ekspozycje wizualne, dystrybucję materiałów, publikacje prasowe oraz zamieszczanie informacji na stronach internetowych inspekcji sanitarnej i partnerów. Głównymi odbiorcami działań były dzieci, młodzież, rodzice i opiekunowie dzieci, kadra pedagogiczna placówek szkolno-wychowawczych, a także szeroko rozumiana społeczność lokalna. Łączna liczba odbiorców działań na terenie województwa mazowieckiego wyniosła osób. 21

22 Program antytytoniowej edukacji zdrowotnej pt.: Bieg po zdrowie Program ma na celu opóźnić lub zapobiec inicjacji tytoniowej wśród dzieci i młodzieży, pokazać atrakcyjność życia w środowisku wolnym od dymu tytoniowego oraz zwiększyć wiedzę i umiejętności uczniów na temat zdrowia w kontekście szkodliwości palenia papierosów. Program antytytoniowej edukacji zdrowotnej jest skierowany do uczniów klas IV szkół podstawowych oraz ich rodziców i opiekunów. W roku szkolnym 2017/2018 zrealizowana została w województwie mazowieckim II edycja programu. Edukacją objęto uczniów oraz rodziców i opiekunów. W programie wzięło udział 401 szkół podstawowych o 14% więcej niż w I edycji w roku szkolnym 2016/

23 Warszawski Indeks Powietrza (WIP) Warszawski Indeks Powietrza (WIP) jest wskaźnikiem wyrażającym przybliżony stopień zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego w czterostopniowej skali wraz z zaleceniami dla mieszkańców. Dla poszczególnych grup mieszkańców przygotowano dwa indeksy: Warszawski Ogólny Indeks Powietrza (WIPo) - informowanie ogółu mieszkańców Warszawy. Warszawski Zdrowotny Indeks Powietrza (WIPz) - informowanie wybranych wrażliwych grup mieszkańców (osób z chorobami układu oddechowego, osób starszych, osób z chorobami układu krążenia, dzieci z astmą). Im stężenia zanieczyszczeń są wyższe, tym poziom indeksu jest wyższy. Najniższym poziomem w skali jest poziom pierwszy, a najwyższym poziom czwarty. Warszawski Indeksem Powietrza jest to projekt wieloletni, który zakłada m.in. budowę Warszawskiej Sieci Informacji o Jakości Powietrza, w skład której będą wchodziły nowe punkty pomiarowe na terenie stolicy. W perspektywie pozwoli to na dokładniejsze informowanie społeczeństwa o jakości powietrza w miejscu przebywania oraz umożliwi sprawne zarządzanie działaniami związanymi z przeciwdziałaniem i minimalizowaniem sytuacji podwyższonych stężeń zanieczyszczeń. 23

24 Przyczyny zanieczyszczeń powietrza Za występowanie wysokich stężeń zanieczyszczeń powietrza w Warszawie odpowiadają emisje zanieczyszczeń powietrza z transportu drogowego, spalania paliw w celach grzewczych (tzw. niska emisja) w tym niedozwolone spalanie odpadów, napływ zanieczyszczeń powietrza spoza granic miasta, warunki meteorologiczne oraz przemysł. 24

25 Wpływ zanieczyszczeń na zdrowie człowieka Układ krążenia: choroba niedokrwienna serca zaburzenia rytmu serca nadciśnienie tętnicze Układ oddechowy: zapalenie błony śluzowej nosa zapalenie gardła nowotwory płuc astma przewlekła obturacyjna choroba płuc Okres prenatalny i zdrowie dzieci: ryzyko wystąpienia porodu przedwczesnego, wewnątrzmacicznego zatrzymania wzrostu płodu zwiększona śmiertelność noworodków i niemowląt niższa waga urodzeniowa, mniejszy obwód główki, mniejsza długość ciała noworodka zmniejszenie całkowitej objętości wydechowej u dzieci, częstsze występowanie u niemowląt zapalenia górnych i dolnych dróg oddechowych, zaburzenia rozwoju psychosomatycznego Zanieczyszczenia powietrza zaliczane są również do nieswoistych czynników ułatwiających alergizację. 25

26 Standaryzowane współczynniki zgonów mężczyzn i kobiet z powodu ogółu chorób układu oddechowego w poszczególnych dzielnicach, średnia dla lat ,2 101,5 96,1 95,4 85,5 83,180,7 75,5 73,7 71,6 67,3 67,3 66,4 63,8 60,3 50, , Kobiety Mężczyźni 26

27 Umieralność z powodu chorób układu oddechowego Choroby układu oddechowego były w 2014 roku odpowiedzialne za 9,6% wszystkich zgonów mieszkańców Warszawy, a więc miały większy udział wśród przyczyn zgonów pośród mieszkańców Warszawy niż w całej Polsce oraz w miastach ogółem. W roku 2014 zmarło w Warszawie z ich powodu 1729 osób (839 mężczyzn i 890 kobiet). Choroby te są częstszą przyczyną śmierci mężczyzn niż kobiet. Trzy czwarte (76%) zgonów z powodu chorób układu oddechowego w Warszawie jest przypisywana zapaleniu płuc, na które zmarło w stolicy w 2014 r osób. Przewlekłe choroby dolnych dróg oddechowych odpowiadają za 18,4% zgonów z powodu ogółu chorób układu oddechowego (318 zgonów w 2014 r.), W przypadku kobiet są większym zagrożeniem życia w Warszawie niż w miastach ogółem i w Polsce. 27

28 Standaryzowane wskaźniki zgonów z powodu zapalenia płuc oraz przewlekłych chorób dolnych dróg oddechowych (PChDDO) w poszczególnych dzielnicach, średnia dla lat , Warszawa = , , ,7 122, , ,9 66,1 90,7 61,9 86,9 74, ,5 74, Zapalenie płuc PChDDO 28

29 Porozumienie z dnia 22 września 2017 r. dot. ustalenia oddziaływania zanieczyszczeń powietrza na zdrowie mieszkańców m.st. Warszawy Porozumienie zostało zawarte pomiędzy: Miastem Stołecznym Warszawą, Politechniką Warszawską, Mazowieckim Oddziałem Wojewódzkim Narodowego Funduszu Zdrowia z siedzibą w Warszawie oraz Wojskowym Instytutem Medycznym. Cel porozumienia: ustalenie oddziaływania zanieczyszczenia środowiska na zdrowie mieszkańców m.st. Warszawy począwszy od roku 2010, stworzenie na podstawie dokonanych ustaleń zaleceń dla mieszkańców m.st. Warszawy co do sposobu postępowania w czasie, gdy dopuszczalne normy jakości powietrza zostaną przekroczone. 29

30 Porozumienie z dnia 22 września 2017 r. dot. ustalenia oddziaływania zanieczyszczeń powietrza na zdrowie mieszkańców m.st. Warszawy, cd. Współpraca Stron polega w szczególności na: przekazywaniu sobie wzajemnie danych, które mogą przyczynić się do realizacji celów Porozumienia, prowadzeniu badań służących określeniu wpływu zanieczyszczonego powietrza na zdrowie człowieka, w szczególności zachorowalność na choroby układu oddechowego, choroby układu krążenia, choroby nowotworowe, choroby neurodegeneracyjne, podejmowaniu innych działań służących realizacji celów Porozumienia. 30

31 Podjęcie istotnych działań, które w znacznym stopniu zlikwidują przyczyny zanieczyszczenia powietrza Zmiany regulacji prawnych związane z ustaleniem dopuszczalnych rodzajów urządzeń i paliw, które będą dopuszczone do użytku; Stworzenie odpowiednich narzędzi finansowych wspierających wymianę urządzeń grzewczych na mniej emisyjne; Wprowadzenie skutecznych mechanizmów kontroli w zakresie spalania odpadów w gospodarstwach domowych; Ustanowienie działań ukierunkowanych na zmniejszenie emisji pochodzących z transportu drogowego (ograniczenia i zachęty); Intensyfikacja działań mających na celu bardziej efektywną identyfikację skali problemu wpływu zanieczyszczeń na zdrowie człowieka; Edukacja - zmiana zachowań ludzi. Konieczne jest również: Uznanie zanieczyszczeń powietrza za jeden z istotnych czynnik ryzyka chorób układu krążenia, układu oddechowego, zaburzeń przebiegu i wyniku ciąży oraz negatywnie wpływający na zdrowie i rozwój dzieci; Upowszechnienie wiedzy z zakresu jakości powietrza i wpływu na zdrowie wśród kadr medycznych; Wdrożenie kompleksowych badań naukowych dotyczących skutków zdrowotnych zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego w Polsce. 31

32 Programy polityki zdrowotnej finansowane z budżetu m.st. Warszawy w latach Programy dla osób dorosłych Szkoła Rodzenia przygotowanie kobiet w ciąży do porodu naturalnego (liczba uczestników ). Około 51% porodów (ok rocznie) na terenie m.st. Warszawy poprzedzonych jest udziałem w programie Szkoła Rodzenia. Stołeczna kampania na rzecz wspierania osób dotkniętych niepłodnością z wykorzystaniem metod zapłodnienia pozaustrojowego w latach (liczba par objętych programem 151). Programy szczepień ochronnych przeciwko grypie: dla osób od 65 roku życia, dla osób przebywających w Stołecznym Centrum Opiekuńczo- Leczniczym dla osób bezdomnych, przebywających w noclegowniach i schroniskach. Program opieki zdrowotnej nad kombatantami. Program opieki zdrowotnej pn. Aktywny Senior. Łączne środki finansowe przeznaczone z budżetu m.st. Warszawy na realizację wszystkich programów w latach mln zł Warszawa, 28 listopada 2017 r. 32

33 Programy c.d. Programy skierowane do młodych warszawiaków Zdrowie, Mama i Ja 5-letni program profilaktyki zakażeń pneumokokowych u dzieci powyżej 24 miesiąca życia, przy zastosowaniu szczepionki przeciwko pneumokokom. Zdrowy Uczeń program edukacyjny realizowany przez pielęgniarki szkolne w zakresie zdrowego stylu życia adresowany do uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, szkół specjalnych, domów dziecka. Poprawa stanu zdrowia jamy ustnej dla uczniów klas II szkół podstawowych. Wczesne wykrywanie wad wzroku i zeza dla uczniów klas II szkół podstawowych. Profilaktyka i korekcja wad postawy dla uczniów klas IV szkół podstawowych. Badanie przesiewowych słuchu dla uczniów klas I i VI szkół podstawowych. Ocena sprawności i wydolności fizycznej oraz predyspozycji do uprawiania dyscyplin sportowych przez dzieci i młodzieży. Ocena ryzyka występowania choroby nadciśnieniowej u młodzieży szkolnej między 18 a 19 rokiem życia. Łączne środki finansowe przeznaczone z budżetu m.st. Warszawy na realizacje programów dla dzieci i młodzieży w latach ,41 mln zł 33

34 Thank you for your attention Warsaw, 28 November 2017 City of Warsaw Health Policy Department 34