.pl https://www..pl Endopasożyty u świń - aktualny problem Autor: dr inż. Anna Jankowska-Mąkosa Data: 28 marca 2018 Pasożyt jest organizmem wykorzystującym inny organizm, jako środowisko życia i zdobywania pokarmu oddziałując przy tym na niego szkodliwie patogennie. Wyróżnia się różne rodzaje symbioz, a cechą odróżniającą pasożytnictwo od innych jest niekorzystne, chorobotwórcze działanie na organizm żywiciela. Pasożyty wywołują rozmaite zmiany w ilości składników postaciowych krwi i w ich czynnościach, czyli w cechach morfologicznych. Ogólne działanie pasożytów polega na mechanicznym uszkadzaniu tkanek za pomocą narządów czepnych, bądź na skutek migracji form larwalnych. Produkty przemiany materii pasożyta powodują zatrucie organizmu żywiciela. Szkody, które ponosi organizm żywiciela wynikają 1 / 8
.pl https://www..pl z upośledzenia procesów wchłaniania oraz odjadania składników pokarmowych, w tym witamin i aminokwasów. Endopasożyty, zarówno jak pasożyty zewnętrzne powodują u zwierząt stres, obniżają tym samym sprawność układu odpornościowego, zwiększając wrażliwość świń na inne czynniki zakaźne. Bezobjawowe zmiany Schorzenia pasożytnicze pomimo tego, iż przebiegają najczęściej bezobjawowo, wywołują rozmaite zmiany w ilości składników postaciowych krwi i w ich czynnościach, czyli w cechach morfologicznych. Obserwuje się głównie wzrost liczby krwinek białych jako reakcję obronną organizmu, z występowaniem bardzo często eozynofilii. Program profilaktyczny Najistotniejszym czynnikiem w walce z pasożytami wewnętrznymi świń jest szybka identyfikacja problemu. W wielu krajach prowadzone są doświadczenia nad inwazjami pasożytów trzody chlewnej, zarówno pod kątem zdrowia utrzymywanych zwierząt, jak i poziomu produkcyjności oraz strat ekonomicznych wynikających z zarażenia endopasożytami. Jednym z najistotniejszych czynników w walce z pasożytami wewnętrznymi świń jest szybka identyfikacja problemu i poznanie jego zasięgu, co pozwala na wprowadzenie skutecznego programu leczenia. Opracowanie i wdrożenie programu profilaktycznego przeciw endopasożytom pomaga zredukować występowanie chorób w gospodarstwie. Działania te wpływają pozytywnie na ilość i jakość produktów uzyskiwanych od świń ze stada. Status zdrowotny posiadanych zwierząt gospodarskich, dostarczających mięsa wieprzowego jest bardzo ważny, zwłaszcza dla konsumentów oczekujących produktów zdrowych o wysokiej jakości. 2 / 8
.pl https://www..pl Problemy finansowe Istotnym zagadnieniem związanym z parazytozami u trzody chlewnej są straty ekonomiczne oraz metody ich wyceny. Główną przyczyną podejmowania problematyki związanej z finansowymi skutkami chorób pasożytniczych jest uświadomienie zarówno lekarzom weterynarii, hodowcom jak i producentom trzody chlewnej istotę inwazji jako przyczyny strat w gospodarstwach. Podstawowym błędem jest wysuwanie wniosków na podstawie badań przeprowadzonych na jednolitym materiale pasożytniczym, pomijając skutki działań zarażeń inwazji mieszanych. Należy zwracać uwagę na chorobotwórczość zespołów pasożytów, która zależy od składu gatunkowego zbiorowości, gdyż jedne inwazje są mniej patogenne od innych. Inwazje endopasożytów takich jak nicienie przewodu pokarmowego mają najczęściej subkliniczną postać, z tego powodu są one niezauważalne dla hodowców i lekarzy weterynarii. Badania loch i tuczników Straty w hodowli Brak możliwości planowego zwalczania parazytoz z budżetu państwa, jest zjawiskiem niekorzystnym. Endopasożyty są przyczyną wielu strat w hodowli trzody chlewnej, które ogólnie wyrażają się w: zmniejszeniu przyrostów masy ciała, również w przypadku, gdy inwazja przebiega subklinicznie; wydłużeniu się tuczu nawet o cztery tygodnie; gorszym wykorzystaniu paszy; wydłużeniu ulegają okresy między rujami, występują zaburzenia płodności; opóźnieniu nabywania odporności poszczepiennej przeciwko chorobom zakaźnym; konfiskatach poubojowych części, a nawet całych tusz. 3 / 8
.pl https://www..pl Ponadto organizm zwierzęcia zostaje zatruty produktami metabolizmu pasożytów, może to prowadzić do porażenia, a nawet do padnięcia. W przebiegu inwazji pasożytniczych duże znaczenie odgrywa również pielęgnacja i żywienie, jednak dotychczas nie przywiązywano wagi do warunków zootechnicznych oraz systemu utrzymania zwierząt. Pomieszczenia zamknięte W części Europy i USA powraca się do systemów ekstensywnych W zależności od technologii chowu, zagrożenie stada chorobami inwazyjnymi przedstawia się odmiennie. Chów prowadzony w pomieszczeniu zamkniętym zdecydowanie ogranicza występowanie pasożytów. W zachodniej części Europy i USA powraca się do systemów ekstensywnych, z uwagi na mniejsze zaangażowanie kapitału początkowego. Większość czynników ograniczających inwazje niestety nie jest uważana przez hodowców za ważne dla dobrostanu zwierząt. Skutki inwazyjne W pracach dotyczących kosztów poniesionych w związku z występowaniem parazytoz, w znaczącej mierze spotyka się ilościowe skutki inwazji endopasożytów, między innymi: Sugeruje się, aby program przeciwpasożytniczy uwzględniał również jakościowe przemiany w produktach pochodzenia zwierzęcego zmniejszoną procentową zawartość mięsa w tuszy; przy zwiększonej ilości wykorzystanych pasz; 4 / 8
.pl https://www..pl wydłużonym okresie tuczu; kosztach poniesionych na leczenie. Sugeruje się, aby program przeciwpasożytniczy uwzględniał również jakościowe przemiany w produktach pochodzenia zwierzęcego (obniżenie ich wartości konsumpcyjnej). W związku z tym, do każdej choroby pasożytniczej trzeba odnieść się nie tylko pod względem zaburzeń narządu, który został zaatakowany, ale traktować jako chorobę atakującą cały organizm żywiciela. Skutki choroby Skonstruowanie poprawnego rachunku strat i zysków będzie opierało się na sformułowaniu ostatecznych szkód, które spowodowane są inwazjami pasożytów u zwierząt gospodarskich. Choroby wywoływane przez endopasożyty są przyczyną wielu strat gospodarczych, wśród których należy wymienić: Diagnostyka parazytologiczna. uszkodzenia skóry; spowolnienia wzrostu i rozwoju zwierząt; zaburzenia w przyroście dobowym masy ciała; charłactwo zwierząt; obniżenie odporności organizmu; pogorszenie wykorzystania paszy i związane z tym większe jej zużycie na uzyskanie 1 kg przyrostu; jałowienie zwierząt; zmniejszenie mleczności loch. Endopasożyty są także powodem osłabienia wydajności oraz wydłużeniem okresu tuczu zwierząt, co pociąga za sobą wzrost kosztów związanych z dłuższym utrzymywaniem zwierząt oraz podtruwaniem 5 / 8
.pl https://www..pl organizmu produktami metabolizmu bytujących w organizmie żywiciela pasożytów, które są przyczyną porażeń, a w skrajnych przypadkach nawet upadków śmiertelnych. Straty obejmujące zahamowania przyrostów masy ciała czy wychudzenia obejmują wszystko, co wchodzi w skład masy żywej zwierzęcia, czyli: kości; mięśnie; skórę; organy wewnętrzne; tkanki mięśniowej czy tłuszczowej. Kwotę ogólnych strat można rozpatrywać pod względem strat producentów, strat poniesionych przez przemysł oraz strat, które ponosi konsument. Izosporoza W przypadku subklinicznej glistnicy przyrosty masy ciała są o ok. 80 g mniejsze, a spożycie paszy zwiększa się o 230 g na 1 kg przyrostu masy ciała. Jedną z chorób przynoszącą duże straty ekonomiczne, jest izosporoza (kokcydioza) prosiąt, powodowana przez Isospora suis. Przypuszcza się, że około 90% gospodarstw utrzymujących trzodę chlewną w kraju jest zaatakowanych tym pasożytem. Choroba ta przynosi straty dotyczące obniżonych średnich przyrostów masy ciała (ok. 150 g/dz.) oraz zwiększenie zużycia paszy w okresie tuczu (ok. 0,80 g/dz.). W przypadku chorób powodowanych przez endopasożyty żerujące w przewodzie pokarmowym, które najczęściej przebiegają w postaci bezobjawowej, nie podejmuje się żadnych działań w celu sprawdzenia występowania inwazji. W przypadku subklinicznej glistnicy, przyrosty masy ciała są 6 / 8
.pl https://www..pl o ok. 80 g mniejsze, a spożycie paszy zwiększa się o 230 g na 1 kg przyrostu masy ciała. Ezofagostomozy Podobne straty zaobserwowano w przypadku ezofagostomozy powodowanej przez Oesophagostomum dentatum. Inwazja węgorków przyczyniła się do obniżenia przyrostów o 70 g dziennie, a zużycie paszy wzrastało o 35 g. Największe straty zostały spowodowane jednak przez włosogłówkę świńską, której inwazja spowodowała obniżenie przyrostów masy ciała o 150 g na dzień, oraz przyczyniła się do zwiększenia zużycia skarmianej paszy o 730 g na uzyskanie 1 kg przyrostu masy ciała. Muszyca przyczyną inwazji endopasożytów. Tusza zwierząt U loch wolnych od zarażenia uzyskiwano od 0,6 do 1,5 prosięcia więcej w miocie niż od macior zainfekowanych endopasożytami. Wykazano również, że stosowanie środka odrobaczającego u loch wysokoprośnych (lochy od 85 dnia ciąży do wyproszenia) w istotny sposób wpływa na stan zdrowotny prosiąt oraz na ich przyrost masy ciała. Tak więc straty powodowane utajonymi (subklinicznymi) zarażeniami nicieni żołądkowo jelitowych dla przyrostów dziennych wahają się w granicach od 70 do 192 g na sztukę oraz 200 do 540 g w dziennym zużyciu paszy na przyrost 1 kg masy ciała. Wykazano również, że zastosowanie odrobaczania tuczników w połowie przebiegu tuczu przyczyniło się do wzrostu masy ciała zwierząt, tym samym zmniejszeniem o 30 g spożycia paszy na uzyskanie 1 kg masy ciała. Tusze zwierząt odznaczały się wyższą wydajnością rzeźną i poprawą jakości mięsa w porównaniu z grupą tuczników nie odrobaczanych. Sposób na endopasożyty 7 / 8
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org).pl https://www..pl Pasożyt tasiemiec. W celu całkowitego bądź częściowego ograniczenia strat ekonomicznych spowodowanych przez inwazje nicieni jelitowych należy zastosować program zwalczania pasożytów, zaaplikować skuteczny lek w odpowiedniej dawce raz w okresie rozwoju endopasożyta. Efekt zastosowania leku powinien mieć charakter długotrwały, ale jednorazowe odrobaczanie nie przynosi oczekiwanych rezultatów. Należy przeprowadzać okresowe badania laboratoryjne w celu diagnostyki pasożytów, zwrócić szczególną uwagę na czystość utrzymywanych zwierząt. Z zaleceń na przyszłość należy opracować program profilaktyczny przeciw robaczycom u świń. Analiza występowania pasożytów Istotne są więc badania w kierunku ustalenia składu gatunkowego charakterystycznego dla danego środowiska bytowania zwierząt, określenie patogeniczności zespołu pasożytów i podjęcie właściwych działań ograniczających rozpowszechnianie inwazyjności tych form. Profilaktyka zakażeń powinna opierać się na analizie systemów utrzymania w wybranych grupach świń i w różnych porach roku pod kątem występujących inwazji pasożytów. 8 / 8