Jak pasożyty przystosowały się do życia w innym organizmie?
|
|
- Maria Drozd
- 4 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Jak pasożyty przystosowały się do życia w innym organizmie? Autor: Anna Bartosik Data: 24 stycznia 2019 W pierwszej części naszego cyklu omówiliśmy czym są pasożyty i jak rozpoznać czy nasze stado jest zarażone. Omówiliśmy też jakie konsekwencje, zarówno dla zwierząt jak i dla ludzi, może przynieść lekceważenie obecności pasożytów. Dowiedz się jeszcze więcej o wrogu Twojego stada W bieżącym artykule przedstawimy podstawową charakterystykę i systematykę pasożytów oraz opiszemy jak pasożyty przystosowały się do swojego trybu życia. Pasożyty występują powszechnie w przyrodzie prawie we wszystkich taksonach, zarówno jako organizmy prokariotyczne (mikroorganizmy, w większości jednokomórkowe, których komórka nie zawiera jądra komórkowego oraz organelli komórkowych), jak i organizmy eukariotyczne (zbudowane z komórek posiadających jądro komórkowe z chromosomami). W przypadku parazytologii weterynaryjnej skupimy się na dziale eukariontów, a dokładnie na przedstawicielach królestwa Protista oraz Zoa. 1 / 6
2 Od organizmów jednokomórkowych po robaki Do pierwszego z wymienionych królestw zaliczamy pierwotniaki. Są to jednokomórkowe organizmy, które zawierają liczne organella. Długość tych organizmów wynosi od kilku do 150 µm. Formą dyspersyjną (mającą na celu rozpowszechnienie się pasożyta) są cysty i oocysty. fot. Anna Bartosik Robaki obłe, płaskie, stawonogi to pasożyty, które mają największe znaczenie w produkcji zwierzęcej. Pierwotniaki z rodzaju Eimeria i Isospora mają jednego żywiciela. Natomiast dwóch żywicieli mają pierwotniaki z rodzaju Taxoplasmosa. Pasożyty z królestwa Zoa (Zwierząt) to organizmy wielokomórkowe (od postaci prymitywnych aż po ssaki). Różne postaci intruzów Te, które mają największe znaczenie dla naszych produkcji zwierzęcej należą do trzech typów i są to robaki płaskie, robaki obłe, a także stawonogi. 2 / 6
3 Robaki płaskie są to bezkręgowce spłaszczone grzbietowo-brzusznie, posiadające dwuboczną symetrię ciała. Długość tych pasożytów może wynosić od kilku milimetrów do nawet kilkunastu metrów! U niektórych przedstawicieli występuje homonimiczna segmentacja ciała (segmenty są do siebie podobne). Do robaków płaskich zaliczamy m.in. przywry i tasiemce. Robaki obłe, zwane inaczej obleńcami, są to zwierzęta obłe, wydłużone, niesegmentowane, posiadające dwuboczną symetrię ciała. Wśród robaków obłych największe znaczenie ekonomiczne mają nicienie (np. glista świńska). Stawonogi charakteryzują się chitynowym szkieletem zewnętrznym, który chroni narządy wewnętrzne, a także segmentacją heteronomiczną (segmenty są zróżnicowane). Do stawonogów zaliczamy pasożyty z gromady pajęczaków oraz owadów. Jak pasożyt stał się pasożytem Taksonomia pasożytów jest bardzo rozbudowana ponieważ, u każdego ze wspomnianych wcześniej typów organizmów, wyróżnia się od kilku do kilkuset rodzajów i gatunków zwierząt prowadzących pasożytniczy tryb życia. Pasożyty, aby mogły żerować i przebywać na innych organizmach, musiały wykształcić szereg adaptacji. Przystosowania te wytworzyły się w trakcie długiej drogi rozwoju organizmów pasożytniczych. Zaskakujące jest to, że również stadia pasożytów, które znajdują się poza żywicielem, wytworzyły takie adaptacje, które umożliwiają im dotarcie do właściwego gospodarza. fot. Anna Bartosik Przystosowanie do pasożytnictwa polega na adaptacji morfologicznej, fizjologicznej i związanej ze stadiami rozwoju. Ze względu na to, że przystosowania do pasożytniczego trybu życia rozwinęły się na płaszczyźnie 3 / 6
4 wszystkich podstawowych czynności organizmu, przyjęto rozróżniać 3 rodzaje adaptacji, tj. morfologiczne, fizjologiczne oraz te, które zachodzą w cyklach rozwojowych pasożyta. Przystosowanie budowy do pasożytnictwa Przystosowania morfologiczne, poprzez zmianę budowy ciała, mają na celu ułatwić pasożytom dostanie się i utrzymanie we właściwych, określonych miejscach organizmu gospodarza. Podstawową adaptacją jest zmiana kształtu ciała, która w przypadku ektopasożytów ściśle związanych z żywicielem, przejawia się spłaszczeniem grzbietowo-brzusznym ułatwiającym przyleganie do skóry. Kolejnym przystosowaniem pasożytów jest wytworzenie specjalnych struktur, które umożliwiają przyczepienie się do organizmu żywiciela. Przykładami takich struktur są m.in. haki, kolce, przyssawki, bruzdy, bruzdy czepne. Co ciekawe, struktury te są w stanie wytworzyć nie tylko pasożyty wielokomórkowe, ale również jednokomórkowe. Uproszona budowa jako przystosowanie pasożytów Podczas rozwoju filogenetycznego niektóre stadia pasożytów zostały pozbawione narządów ruchów. Ma to uzasadnienie ze względu na ich ograniczoną przestrzeń życiową i brak konieczności przemieszczania się. Zdolności ruchowe zależą od zasiedlanych środowisk i często różnią się w obrębie jednego gatunku np. pomiędzy postacią larwalną a w pełni dojrzałą. fot. Anna Bartosik Kolce, przyssawki, bruzdy czepne, to niektóre struktury umożliwiające pasożytnictwo. Adaptacje występują również w przypadku budowy i funkcji układu pokarmowego. Skrajnym przykładem jest całkowita redukcja tego układu u tasiemców (absorpcja substancji pokarmowych 4 / 6
5 u nich następuje całą powierzchnią ciała). Tasiemce są również przykładem pasożytów, u których wystąpiła modyfikacja układu rozrodczego. W ich przypadku, poprzez segmentacje homonimiczną dochodzi do zwielokrotnienia układu rozrodczego. U wielu pasożytów dochodzi również do silnego rozwoju całego układu lub jego części. Jednym z najistotniejszych przystosowań układu rozrodczego przywr i tasiemców jest obecność w jednym osobniku zarówno układu rozrodczego męskiego jak i żeńskiego (zwierzęta hermafrodytyczne). Przystosowanie pasożytów fizjologia Adaptacje fizjologiczne, poprzez zmiany procesów wewnątrzustrojowych, przystosowały pasożyty do rozmnażania oraz zasiedlenia i utrzymania się w ciele gospodarza. Tak jak adaptacje morfologiczne, przystosowania fizjologiczne mogą się różnić w zależności od stadiów rozwojowych. W tym rodzaju adaptacji wyróżnimy m.in. zmiany metabolizmu w zależności o środowiska w którym żyją. Większość jaj i wolno żyjących larw przywr i nicieni, przeprowadzają oddychanie tlenowe, natomiast ich dojrzałe formy bytujące w środowiskach o małej zawartości tlenu oddychają beztlenowo. Jednym z najistotniejszych przystosowań układu rozrodczego przywr i tasiemców jest obecność w jednym osobniku zarówno układu rozrodczego męskiego jak i żeńskiego (zwierzęta hermafrodytyczne). Większość organizmów żerujących przystosowało się do pasożytniczego trybu życia poprzez ogromną płodność. Z kolei u niektórych gatunków, można zaobserwować zdolność stadiów larwalnych do rozmnażania. Ma to na celu wydalenie dużych ilości form dyspersyjnych (cysty, oocysty, jaja, larwy). Kolejną zmianą fizjologiczną jest wytwarzanie przez larwy wielu pasożytów enzymów proteolitycznych, które umożliwiają aktywne przenikanie przez skórę żywiciela. Innym celem wytwarzania enzymów proteolitycznych jest uniknięcie ewentualnego ataku żywiciela. Stadia rozwoju i adaptacja Ostatnimi z opisywanych przystosowań organizmów do pasożytniczego trybu życia są adaptacje występujące w cyklach rozwojowych. Wyróżniamy tutaj zdolność tych organizmów do bardzo wysokiej płodności i rozpowszechniania bardzo licznych form inwazyjnych. Ponadto postaci dyspersyjne pasożytów wykształciły szereg działań obronnych na oddziaływanie warunków środowiska zewnętrznego, przez co znacznie wydłużają swoją żywotność. Do tych form obronnych możemy zaliczyć m.in. grube ściany jaj, cyst i oocyst oraz wylinki larw nicieni. Pasożyty a zachowanie żywiciela Kolejnym przystosowaniem podczas cyklu rozwojowego jest zdolność form inwazyjnych wielu pasożytów do reakcji ruchowych na różne bodźce m.in. świetlne lub chemiczne. Przykładem są kleszcze, które umiejscawiają się na roślinach i reagują na zmiany oświetlenia, CO 2 oraz na drgania 5 / 6
6 Powered by TCPDF ( i bodźce zapachowe. Innym przystosowaniem jest modyfikacja zachowania żywiciela przez pasożyty. Jedno ze stadiów motylicy wątrobowej umiejscawiając się w zwojach nerwowych mrówek, zmienia ich zachowanie. Odrętwiałe mrówki, pozostają na noc na szczytach roślin pastwiska i podczas porannego wypasu są zjadane przez bydło. W ten sposób motylica wątrobowa może kontynuować swój rozwój w ciele kolejnego żywiciela. Przeczytaj również: 1. Dlaczego powinniśmy zwalczać pasożyty w stadzie świń? 2. Potencjał wzrostowy i fazowość w tuczu 3. Jakie są objawy ASF? 6 / 6
Jak pasożyty dostają się do organizmu gospodarza?
https://www. Jak pasożyty dostają się do organizmu gospodarza? Autor: Anna Bartosik Data: 21 lutego 2019 W poprzedniej części naszego kompendium wiedzy o pasożytach świń omówiliśmy podstawową charakterystykę
Bardziej szczegółowoUczeń: wiedzy biologicznej nauki wymienia cechy organizmów żywych. podaje funkcje poszczególnych organelli. wyjaśnia, czym zajmuje się systematyka
Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka Poziom wymagań Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: określa przedmiot źródła
Bardziej szczegółowoDział I Powitanie biologii
Wymagania podstawowe Uczeń: Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Dział I Powitanie biologii wymienia nazwy dziedzin biologii, wskazuje ważne etapy w rozwoju biologii jako nauki. określa podstawowe zasady prowadzenia
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowe zasady oceniania wymagania na poszczególne oceny szkolne Klasa 6
1 Przedmiotowe zasady oceniania wymagania na poszczególne oceny szkolne Klasa 6 1. Ogólna charakterystyka zwierząt 2. Tkanki zwierzęce nabłonkowa i łączna 3. Tkanki zwierzęce mięśniowa i nerwowa 4. Charakterystyka,
Bardziej szczegółowoRodzaje przystosowań morfologicznych do pasożytniczego trybu życia:
Wykład 2. 24.02.2010 Przystosowania do pasożytniczego trybu życia: ułatwiające znalezienie żywiciela; ułatwiające osiedlenie się na/w żywicielu; ułatwiające czerpanie pokarmu z organizmu żywiciela; ułatwiające
Bardziej szczegółowoUczenie się biologii wymaga dobrej organizacji pracy Sposoby odżywiania się organizmów
Temat Uczenie się biologii wymaga dobrej organizacji pracy Sposoby odżywiania się Sposoby oddychania Sposoby rozmnażania się Bakterie a wirusy Protisty Glony przedstawiciele trzech królestw Wymagania na
Bardziej szczegółowoTemat: Płazińce i nicienie.
Temat: Płazińce i nicienie. 1. Płazińce zwierzęta spłaszczone grzbieto brzusznie. Płazińce to zwierzęta o wydłużonym, spłaszczonym grzbieto-brzusznie ciele, przybierającym kształt liścia, płytki lub taśmy.
Bardziej szczegółowoDiagnostyka parazytoz jak sprawdzić z kim mamy do czynienia?
https://www. Diagnostyka parazytoz jak sprawdzić z kim mamy do czynienia? Autor: Anna Bartosik Data: 24 kwietnia 2019 W poprzedniej części naszego kompendium wiedzy o pasożytach świń odpowiedzieliśmy na
Bardziej szczegółowoWynikowy plan nauczania biologii skorelowany z drugą częścią cyklu edukacyjnego Biologia z tangramem
Wynikowy plan nauczania biologii skorelowany z drugą częścią cyklu edukacyjnego iologia z tangramem Poniższy plan wynikowy dotyczy[ew. jest związany z] realizacji cyklu iologia z tangramem. Zawiera wykaz
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE klasa pierwsza
WYMAGANIA EDUKACYJNE klasa pierwsza Opracowanie: Marzanna Wolska Program nauczania: Agnieszka Krawczyk, Józef Krawczyk, Życie. Program nauczania biologii w klasach I-III gimnazjum. Wydawnictwa Edukacyjne
Bardziej szczegółowoKLASA VI WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY (BIOLOGIA) Poziom wymagań
KLASA VI WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY (BIOLOGIA) Dział Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca wymienia wspólne cechy zwierząt wyjaśnia, czym
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej. 1 Copyright by Nowa Era Sp. z o.o.
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej Dział Temat 1. W królestwie zwierząt 2. Tkanki: nabłonkowa, mięśniowa i nerwowa I. Świat zwierząt ocena dopuszczająca wymienia wspólne cechy
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z BIOLOGII DLA KLASY 6
PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z BIOLOGII DLA KLASY 6 Dział Temat 1. W królestwie zwierząt 2. Tkanki: nabłonkowa, mięśniowa i nerwowa I. Świat zwierząt ocena dopuszczająca wymienia wspólne cechy zwierząt
Bardziej szczegółowoBiologia klasa 6. Wymagania edukacyjne do działów na poszczególne oceny
Biologia klasa 6 Wymagania edukacyjne do działów na poszczególne oceny ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca 1. W świecie zwierząt. Uczeń: wymienia wspólne
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN Z BIOLOGII W KLASIE VI Dział Temat Poziom wymagań
WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN Z BIOLOGII W KLASIE VI Dział Temat Poziom wymagań 1. W królestwie zwierząt ocena dopuszczająca ocena dostateczna
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia Dział Temat Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej Dział Temat Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca 1. W królestwie zwierząt Uczeń:
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII kl. VI
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII kl. VI Dział Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca wspólne przedstawia poziomy cechy zwierząt organizacji ciała
Bardziej szczegółowoUczeń: podaje przykłady. zwierząt kręgowych i
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Rok szkolny 2019/2020 Dział Temat Poziom wymagań 1. W królestwie
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział Temat Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział Temat Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział Temat Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział Temat Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna
Bardziej szczegółowoUczeń: podaje przykłady. zwierząt kręgowych i
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej SEMESTR I Dział Temat Poziom wymagań 1. W królestwie zwierząt
Bardziej szczegółowo1 Copyright by Nowa Era Sp. z o.o.
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział Temat 1. W królestwie zwierząt 2. Tkanki: nabłonkowa,
Bardziej szczegółowoPLAN WYNIKOWY klasa pierwsza
PLN WYNIKOWY klasa pierwsza Opracowanie: Marzanna Wolska Program nauczania: gnieszka Krawczyk, Józef Krawczyk, Życie. Program nauczania biologii w klasach I-III gimnazjum. Wydawnictwa Edukacyjne WIKING,
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej Dział Temat Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca 1. W królestwie zwierząt wspólne
Bardziej szczegółowoParazytologia- nauka o pasożytach. Podstawy parazytologii ogólnej. Interakcje w układzie pasożyt żywiciel.
Podstawy parazytologii ogólnej. Interakcje w układzie pasożyt żywiciel. Pasożytnictwo - forma współżycia między osobnikami, w której jeden z nich pasożyt (parazyt) osiąga widoczne korzyści kosztem drugiego
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział Temat Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna
Bardziej szczegółowoI. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU Dopuszczający Dostateczny Dobry Bardzo dobry Celujący - wymienia czynniki. - podaje przykłady niezbędne do życia
BIOLOGIA KLASA I I PÓŁROCZE I. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU Dopuszczający Dostateczny Dobry Bardzo dobry Celujący - wymienia czynniki niezbędne do życia zastosowania w życiu - przedstawia etapy wiedzy biologicznej
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE
WYMAGANIA EDUKACYJNE na poszczególne oceny śródroczne i roczne Z BIOLOGII W KLASIE I GIMNAZJUM Program nauczania biologii w gimnazjum PULS ŻYCIA autor: Anna Zdziennicka Program realizowany przy pomocy
Bardziej szczegółowoJak żywiciel broni się przed pasożytem?
https://www. Jak żywiciel broni się przed pasożytem? Autor: Anna Bartosik Data: 12 kwietnia 2019 W poprzedniej części naszego kompendium wiedzy o pasożytach świń omówiliśmy, w jaki sposób pasożyt dostaje
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowy System Oceniania
rozróżnia elementy przyrody żywej i nieożywionej wymienia czynniki niezbędne do życia wskazuje źródła wiedzy biologicznej określa, jakiego sprzętu można użyć do danej obserwacji przedstawia etapy obserwacji
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA I
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA I WYMAGANIA PODSTAWOWE. UCZEŃ: WYMAGANIA PONADPODSTAWOWE. UCZEŃ: Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Dział I. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU
Bardziej szczegółowoocena celująca I. Świat zwierząt
Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania przez ucznia poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z biologii w klasie 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls
Bardziej szczegółowoROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA Z BIOLOGII
ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA Z BIOLOGII KLASY: II zakres rozszerzony NAUCZYCIEL: Anna Jasztal PODRĘCZNIK: Biologia na czasie1 Nowa Era, 564/1/2012; Biologia na czasie2 Nowa Era, 564/2/2013 PROGRAM NAUCZANIA:
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum Dział programu: I. Biologia nauka o życiu II. Jedność i różnorodność organizmów Poziom wymagań podstawowy (oceny dopuszczający i dostateczny) ponadpodstawowy
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 oparte na Programie Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 oparte na Programie Programie nauczania biologii Puls autorstwa Anny Zdziennickiej DZIAŁ I. ŚWIAT ZWIERZĄT TEMAT 1. W królestwie dopuszczająca wymienia wspólne
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii w klasie 1E
Wymagania edukacyjne z biologii w klasie 1E Wymagania podstawowe. Uczeń: Dział I. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU rozróżnia elementy przyrody żywej i nieożywionej wymienia czynniki niezbędne do życia wskazuje źródła
Bardziej szczegółowoDział I. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU. Dział II. JEDNOŚĆ ORGANIZMÓW
Dział I. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU rozróżnia elementy przyrody żywej i nieożywionej wymienia czynniki niezbędne do życia wskazuje źródła wiedzy biologicznej określa, jakiego sprzętu można użyć do danej -obserwacji
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowy system oceniania z biologii dla kl. 1 b, 1c, 1e
Przedmiotowy system oceniania z biologii dla kl. 1 b, 1c, 1e Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca Biologia nauka o życiu Jedność CIU rozróżnia elementy przyrody
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii klasa I gimnazjum
Wymagania edukacyjne z biologii klasa I gimnazjum rozróżnia elementy przyrody żywej i nieożywionej wymienia czynniki niezbędne do życia wskazuje źródła wiedzy biologicznej określa, jakiego sprzętu można
Bardziej szczegółowoBLIŻEJ BIOLOGII WYMAGANIA EDUKACYJNE KLASA 1
BLIŻEJ BIOLOGII WYMAGANIA EDUKACYJNE KLASA 1 Wymagania podstawowe. Uczeń: Wymagania ponadpodstawowe. Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca Dział I.
Bardziej szczegółowoGimnazjum w Jordanowie
Gimnazjum w Jordanowie Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z biologii w klasie 1 wynikające z realizowanego programu nauczania ocena
Bardziej szczegółowoTemat: systematyczny podział organizmów. Ile gatunków organizmów żyje na Ziemi? W 1995r., z polecenia ONZ oszacowano, że na Ziemi żyje około 14
Temat: systematyczny podział organizmów. Ile gatunków organizmów żyje na Ziemi? W 1995r., z polecenia ONZ oszacowano, że na Ziemi żyje około 14 milionów gatunków organizmów żywych. Inne źródła podają,
Bardziej szczegółowoDział programu I. Biologia nauka o życiu
Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka konieczny podstawowy rozszerzający Uczeń: potrafi korzystać z poszczególnych źródeł wiedzy rozróżnia próbę kontrolną i badawczą Uczeń:
Bardziej szczegółowoocena celująca, uczeń spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą oraz umie: wykorzystywać atlasy do rozpoznawania pospolitych gatunków organizmów
POZIOMY WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH Z BIOLOGII KLASA I Program PULS ŻYCIA autor: Elżbieta Mazurek Podręcznik do biologii opracowany przez: Małgorzatę Jefimow i Mariana Sęktas NA ŚRÓDROCZNĄ OCENĘ KLASYFIKACYJNĄ
Bardziej szczegółowoUczeń: z poszczególnych źródeł dziedziny biologii. stopniowego podaje przykłady dziedzin wiedzy biologii. biologicznej podczas życia biologicznej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum podręcznik Puls życia 1 oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej ( rok szkolny 2016/2017 ) Dział programu I.
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE
GIMNAZJUM NR 2 W RYCZOWIE WYMAGANIA EDUKACYJNE niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z BIOLOGII w klasie I gimnazjum str. 1 WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE
Bardziej szczegółowoPlan wynikowy Część 1
Plan wynikowy zęść 1 Numer ział I. IOLOGI NUK O ŻYIU 1. iologia jako nauka rozróżnia elementy przyrody żywej i nieożywionej określa cechy wymienia czynniki niezbędne do życia wyjaśnia, czego dotyczą wybrane
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne/ plan wynikowy z biologii dla klasy II gimnazjum Puls Życia (1godz./tyg. )
II. Jedność i różnorodność I. Biologia nauka o życiu Dział Temat 1.Biologia jako nauka (III.4, V.1) Wymagania edukacyjne/ plan wynikowy z biologii dla klasy II gimnazjum Puls Życia (1godz./tyg. ) wymagania
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE BIOLOGIA klasa 6
WYMAGANIA EDUKACYJNE BIOLOGIA klasa 6 I. Wymagania edukacyjne uwzględniają: Podstawę programową kształcenia ogólnego zakresu biologii II. Ogólne cele edukacyjne w zakresie kształcenia i wychowania zawarte
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia Temat konieczny( 2) podstawowy (3) rozszerzający(4) Opracowała mgr Agnieszka Para dopełniający(5)
Bardziej szczegółowo- Potrafi korzystać z poszczególnych źródeł wiedzy. - Podaje funkcje poszczególnych organelli - Wykonuje proste preparaty mikroskopowe
Dział programu WYMAGANIA EDUKACYJNE DLA KLASY I BIOLOGIA semestr 1 Lp. Temat Poziom wymagań na ocenę dopuszczający dostateczny dobry bardzo dobry 1. To jest biologia. Uczeń: - Określa przedmiot badań biologii
Bardziej szczegółowoI semestr. Podstawowy (dostateczny) potrafi korzystać z poszczególnych źródeł wiedzy rozróżnia próbę kontrolną i badawczą
BIOLOGIA klasa I 1 I semestr Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Zapoznanie z programem nauczania, wymaganiami edukacyjnymi oraz zasadami BHP na lekcjach biologii. 2. Biologia jako nauka
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia
I. Biologia nauka o życiu Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls Dział Temat 1. Biologia jako nauka Poziom wymagań konieczny podstawowy rozszerzający
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum Dział programu I. Biologia nauka o życiu II. Jedność i różnorodność Poziom wymagań dopuszczający dostateczny dobry Bardzo dobry potrafi korzystać z
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA OCEN ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH
WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA OCEN ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH BIOLOGIA KL. II gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia I PÓŁROCZE Ocena niedostateczna - jest z reguły nieobecny
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne śródroczne z biologii dla klasy I gimnazjum
Wymagania edukacyjne śródroczne z biologii dla klasy I gimnazjum Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka Poziom wymagań Konieczny-dopuszczający Podstawowy-dostateczny Rozszerzający-
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
I. Biologia nauka o życiu Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział Temat Poziom wymagań dopuszczający Poziom
Bardziej szczegółowoWiadomości i umiejętności ucznia na poszczególne stopnie szkolne.
WYMAGANIA EDUKACYJNE - BIOLOGIA - KLASA PIERWSZA DZIAŁY : I. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU II. JEDNOŚĆ I ROŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW III.BAKTERIE A WIRUSY. ORGANIZMY BEZTKANKOWE Wiadomości i umiejętności ucznia na
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział programu I. Biologia nauka o życiu Poziom wymagań dopuszczający
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział programu I. Biologia nauka o życiu Poziom wymagań konieczny podstawowy
Bardziej szczegółowoScenariusz lekcji biologii dla klasy pierwszej gimnazjum opracowany przez Marzannę Przekop
Scenariusz lekcji biologii dla klasy pierwszej gimnazjum opracowany przez Marzannę Przekop TEMAT: PASOŻYTNICTWO 1. PODSTAWA PROGRAMOWA: Relacje wewnątrz i międzygatunkowe w przyrodzie. 2. PROGRAM: DKW-4014-78/99
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klas I Gimnazjum Gminy Liw im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Węgrowie
Wymagania edukacyjne z biologii dla klas I Gimnazjum Gminy Liw im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Węgrowie Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka konieczny (stopień dopuszczający)
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział Temat Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE BIOLOGIA, KLASA I
1 WYMAGANIA EDUKACYJNE BIOLOGIA, KLASA I Rozdział I. Biologia nauka o życiu II. Jedność i różnorodność konieczny (stopień dopuszczający) określa przedmiot badań biologii jako nauki podaje przykłady dziedzin
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowe zasady oceniania biologia, klasa 6
Przedmiotowe zasady oceniania biologia, klasa 6 Ocenianie poszczególnych form aktywności Ocenie podlegają: prace klasowe (sprawdziany), kartkówki, odpowiedzi ustne, zadania domowe, praca ucznia na lekcji,
Bardziej szczegółowo21. Jakie znamy choroby aparatu ruchu, jak z nimi walczyć i zapobiegać?
Biologia tematy lekcji klasa 2 1. Poznajemy budowę oraz znaczenie tkanek zwierzęcych. 2. Jakie cechy charakterystyczne posiadają gąbki i parzydełkowce? 3. Skąd wywodzi się nazwa płazińce i nicienie? 4.
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne na poszczególne stopnie szkolne z biologii w klasie I.
Wymagania edukacyjne na poszczególne stopnie szkolne z biologii w klasie I. Stopień dopuszczający: określa przedmiot badań biologii jako nauki. podaje przykłady dziedzin biologii, wymienia źródła wiedzy
Bardziej szczegółowoWymagania z biologii na poszczególne oceny szkolne w klasie I na podstawie Puls życia 1. dopuszczający dostateczny dobry bardzo dobry
Wymagania z biologii na poszczególne oceny szkolne w klasie I na podstawie Puls życia 1 Dział programu Biologia nauka o życiu dopuszczający dostateczny dobry bardzo dobry określa przedmiot badań biologii
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls autorstwa Anny Zdziennickiej Dział programu I. Biologia nauka o życiu Poziom wymagań konieczny podstawowy
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z BIOLOGII DLA KLASY I
WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z BIOLOGII DLA KLASY I mgr Marta Warecka Lenart program Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Ocenę dopuszczający otrzymuje uczeń, który w 75% spełnił wymagania na ocenę
Bardziej szczegółowoJak pasożyt broni się przed układem odpornościowym żywiciela?
Ćwiczenie 8 Jak pasożyt broni się przed układem odpornościowym żywiciela? Płazińce (flatworms ang.) Cechy wyróżniające Płazińce posiadają dwuboczną symetrię ciała. Większość z nich jest groźnymi pasożytami,
Bardziej szczegółowoWymagania z biologii nauczanej dwujęzycznie dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia
Wymagania z biologii nauczanej dwujęzycznie dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia Wymagania w zakresie opanowania materiału w języku angielskim zakładają znajomość podstawowego
Bardziej szczegółowoROZKŁAD MATERIAŁU I KRYTERIA OCENIANIA BIOLOGIA KLASA I GIMNAZJUM
ROZKŁAD MATERIAŁU I KRYTERIA OCENIANIA BIOLOGIA KLASA I GIMNAZJUM oparty na Programie nauczania biologii w gimnazjum Puls życia Anna Zdziennicka Dziiał programu Lp Temat Wymagania Konieczne Podstawowe
Bardziej szczegółowo3 3.Tkanki roślinne-twórcze klasyfikacja tkanek na twórcze i stałe charakterystyka tkanek twórczych
Biologia- kl. 3 TŻ1, 3TŻ-2, 3 TA Numer Temat Zakres treści lekcji 1 1.Rośliny pierwotnie wodne cechy królestwa roślin formy organizacji budowy roślin pierwotnie wodnych sposoby rozmnażania się roślin pierwotnie
Bardziej szczegółowoSzczegółowe wymagania edukacyjne w klasie I (nowa podstawa programowa)
Szczegółowe wymagania edukacyjne w klasie I (nowa podstawa programowa) PRZEDMIOT: BIOLOGIA OCENA: WYMAGANIA ŚRÓDROCZNE WYMAGANIA KOŃCOWOROCZNE Niedostateczny Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii w klasie 1 Poziom wymagań konieczny podstawowy rozszerzający dopełniający Uczeń:
Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii w klasie 1 Poziom wymagań konieczny podstawowy rozszerzający dopełniający Uczeń: Uczeń: potrafi korzystać
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy II gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii - Puls życia
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy II gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii - Puls życia Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat Biologia jako nauka Poziom wymagań konieczny podstawowy
Bardziej szczegółowoBIOLOGIA - wymagania edukacyjne dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia
BIOLOGIA - wymagania edukacyjne dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia Nauczycielki: B Cholewczuk, M. Ostrowska Dział programu Temat Ocena dopuszczająca Poziom wymagań
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka Poziom wymagań konieczny podstawowy rozszerzający dopełniający Uczeń: Uczeń:
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum
Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum 2011/2012 Poziom wymagań konieczny podstawowy rozszerzający dopełniający Uczeń:
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka Poziom wymagań konieczny podstawowy
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne na daną ocenę - biologii klasa I gimnazjum
Wymagania edukacyjne na daną ocenę - biologii klasa I gimnazjum Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka Poziom wymagań dopuszczający dostateczny dobry bardzo dobry Uczeń:
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum
Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia Anny Zdziennickiej Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka 2. Komórkowa
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka Poziom wymagań Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy II gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy II gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka Konieczny (stopień dopuszczający)
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy II gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy II gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Bardziej szczegółowoUczeń: potrafi korzystać
Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia Mgr Lucyna Pięta Poziom wymagań
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy II gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy II gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka
Bardziej szczegółowo