INSTRUKCJA DO CWICZENIA NR 6 Temat ćwczea: Pomar twardośc metodą Rockwella Cel ćwczea Celem ćwczea jet ozaczee twardośc metal metodą Rockwella pozae zwązków pomędzy twardoścą a bdową tych materałów ym właścwoścam mechaczym. Metoda Rockwella Badae twardośc polega a wcka wgłębka w baday materał poza gracę prężytośc, do powodowaa odkztałceń trwałych. Wobec czego twardość moża określć jako marę odporośc materał a odkztałcea trwałe powtające w wyk wckaa wgłębka. Próba twardośc wedłg metody Rockwella objęta jet ormą PN-EN ISO 6508-:00. Metoda ta opera ę a pomarze głębokośc odck wykoaego przez wcśęce klk talowej o średcach od / do /6 cala lb tożka dametowego (dla materałów twardzych) o kące werzchołkowym 0 0 w powerzchę badaego materał. Pomar twardośc dokoje ę merząc głębokość odcków, tojąc mowe kale twardośc (5 kal ozaczoych lteram od A do V). Zgode z ormą podtawowym kalam ą C B, dodatkowym zaś A F. Szczegółowe formacje o tych kalach zajdją ę w tabel. Symbol kal A B C F Podtawowe kale toowae w bada twardoścomerzem Rockwella Zatoowae Węglk pekae, tal głęboko twardzaa, tal (twardość > 67 RC) Stopy medz, mękke tale, topy almm, żelwo (twardość 35 00 RB) Stal, twarde żelwo, tyta, głęboko twardzaa tal (twardość 0 67 RC) Wyżarzoe topy medz, ceke blachy metalowe (twardość < 35 RB) Wgłębk Stożek dametowy Klka talowa /6 cala Stożek dametowy Klka talowa /6 cala Tabela. Obcążee, N Ozacze Wtępe Główe Całkowte -e 98 490 588 RA 98 883 98 RB 98 373 47 RC 98 490 588 RF Marą twardośc Rockwella jet głębokość, a jaką zagłęb ę wgłębk. Wartość twardośc odczytywaa jet z zegara pomarowego (ry..) Grbość przedmot w badaym mejc e powa być mejza ż 8 h. Odległość środków odcków ąedch odległośc ch od brzegów przedmot powy być e mejze ż 3 mm. Tok przeprowadzea ćwczea. Wyberamy metodę badaa (określamy rodzaj wgłębka kalę, wg której będzemy doberać wartość obcążea całkowtego) tabela.. Na tolk kładze ę próbkę pokręcając pokrętłem podo ę próbkę aż do zetkęca ę z wgłębkem, co pozaje ę po drgęc wkazówk czjka (ry. a). 3. Od tego położea podo ę tolk jezcze o wyokość odpowadającą trzem obrotom wkazówk czjka tak, aby wkazówka taęła w pozycj poowej w górę z dokładoścą ±5 dzałek (ack wtępy F 0 = 98 N) ry. b.
4. Natępe zwala ę dźwgę, co powodje przyłożee obcążea główego F, którego wartość zotała taloa wedłg obraej kal pomarowej. W tym czae wkazówka czjka cofa ę, a gdy ła oąge pełą wartość zaczya ę merzyć cza po 0 5 ekdach podo ę tę dźwgę (ry. c d). 5. Wkazówka czjka wkazje badaą twardość (przy pomarach za pomocą wgłębka dametowego wkazaa odczytjemy ze kal bałej, atomat przy wgłębk klkowym z czerwoej), którą ależy zaotować w tabel pomarowej. Pomar ależy powtórzyć co ajmej pęcokrote. Ry.. Schemat obcążaa w metodze Rockwella a) I faza pomar - zblżee próbk do wgłębka, b) II faza pomar - tawee obcążea wtępego F 0, c) III faza pomar - obcążee całkowte F +F 0, d) VI faza pomar - ęce obcążea pomarowego (adal pozotaje obcążee wtępe F 0 ) odczyt wyk ze kal, e) ęce obcążea wtępego odęce próbk od wgłębka Opracowae wyków. Otrzymae wyk twardośc ależy zaotować w tabel,. Wylczyć średą wartość dla daego materał. 3. Podać epewość pomar Uwaga: Wzytke oblczea prozę wykoać a odwroce formlarza. Lteratra. Ahby M. F., Joe D. R.. Materały żyerke. WNT Warzawa 996. Blchark M. Wtęp do żyer materałowej. WNT Warzawa 00 3. Dobrzańk L. Metalozawtwo z podtawam ak o materałach. WNT Warzawa 998 4. Dobrzańk L. Metalozawtwo obróbka cepla topów metal. Wydawctwo Poltechk Śląkej, Glwce 993
Oblczae epewośc pomar wartośc twardośc Podejśce do określea epewośc zawera tylko te epewośc, które zwązae ą z ogólym wykoaem pomar twardośc a rządze, z względeem wzorców twardośc (certyfkowae materały odeea ). To wyzaczee epewośc odzwercedla łączy efekt pozczególych epewośc. Procedra oblczaa epewośc zawarta jet w orme PN-EN ISO 6508-:007. Nepewość rozzerzoa U pomar jet oblczaa z loczy epewośc wpółczyka rozzerzea k =. U k E Gdze wyk pomar jet day przez: Gdze: E Stadardowa epewość oblczaa wg błęd dopzczalego X U E E,r,8 Stadardowa epewość U twardośc Średa wartość odchylee tadardowe pomarów Stadardowa epewość twardoścomerza przy pomarze Średa wartość odchylee tadardowe wyków pomarów z próbk do badań Stadardowa epewość przy pomarze próbk Stadardowa epewość wykająca z rozdzelczośc kład pomarowego dłgośc t t 3 E,r - wg ormy ISO 6508- U - zgode ze śwadectwem wzorcowaa - wg ormy ISO 6508- t=,4 dla =5 (patrz tabela pożej) dla = 5 t=,4 dla =5 0,5R..
Pomar twardośc tadardowa epewość twardoścomerza przy pomarze Twardość próbk wzorcowej 6,4 RC 88,7 RB 6,5 87,0 6,0 90,0 6,5 90,0 6,5 87,5 60,5 89,5 średa 6,6 88,8 odchylee 0,74,440 epewość 0,378 0,734
Ć W I C Z E N I E r 6 Pomar twardośc metodą Rockwella Grpa - zepół Data Skład zepoł.................................................... 3.......................... 4........................... Tabela pomarów Lp. Rodzaj materał Skala twardośc/ rodzaj wgłębka/ obcążee Twardość Średa twardość Odchylee tadardowe Nepewość pomar 3. Wok wag