Polska w Onii Europejskiej

A/452928 Polska w Onii Europejskiej - wybrane polityki sektorowe Wydawnictwo SGGW Warszawa 2004

Spis treści Wstęp 9 1. CHARAKTERYSTYKA PORÓWNAWCZA GOSPODAREK POLSKI I UNII EUROPEJSKIEJ 11 1.1. Dynamika i struktura gospodarek 11 1.1.1. Wprowadzenie 11 1.1.2. Budżet 13 1.1.3. Bilans płatniczy 14 1.1.4. Inflacja (wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych) 14 1.1.5. Rolnictwo i rybołówstwo 15 1.1.6. 'Infrastruktura transportowa 15 1.1.7. Środowisko przyrodnicze 17 1.1.8. Zróżnicowanie regionalne poziomu rozwoju społeczno- -gospodarczego 19 1.2. Główne czynniki prorozwojowe w Polsce i w krajach Unii Europejskiej ; 19 1.2.1. Edukacja społeczeństwa 19 1.2.2. Nauka i działalność badawczo-rozwojowa 21 1.2.3. Podstawy społeczeństwa informacyjnego 21 1.2.4. Inwestycje 24 1.3. Podstawowe problemy społeczne w Unii Europejskiej 25 1.3.1. Struktura demograficzna 25 1.3.2. Aktywność zawodowa i problem bezrobocia 26 1.3.3. Bezrobocie jako problem współczesnej Europy 30 2. POLITYKA PRZEMYSŁOWA W SEKTORZE MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW 34 2.1. Pojęcie polityki przemysłowej 34 2.2. Definicja małych i średnich przedsiębiorstw 38 2.3. Charakterystyka sektora małych i średnich przedsiębiorstw 40 2.4. Ewolucja polityki Unii Europejskiej wobec małych i średnich przedsiębiorstw 42 2.5. Aktualne programy Unii Europejskiej kierowane do małych i średnich przedsiębiorstw 45 2.5.1. Wprowadzenie 45

4 Polska w Unii Europejskiej... 2.5.2. Wieloletni Program dla Przedsiębiorstw i Przedsiębiorczości.. 45 2.5.3. Szósty Program Ramowy 47 2.5.4. Europejska Karta Małych Przedsiębiorstw 48 2.5.5. Program Najlepszych Doświadczeń 48 2.5.6. Tworzenie przedsiębiorczej Europy 49 2.5.7. PHARE 2000 49 2.6. Polityka przemysłowa w Polsce 51 2.6.1. Polska polityka przemysłowa a polityka Unii Europejskiej 51 2.6.2. Działania rządu i samorządów terytorialnych w zakresie wspierania konkurencyjności gospodarki 53 2.6.3. Sektorowy Program Operacyjny Wzrost konkurencyjności gospodarki" 53 2.6.4. Regulacje prawne w zakresie polityki przemysłowej 58 2.7. Znaczenie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w polskiej gospodarce 61 2.7.1. Struktura tworzenia PKB 61 2.7.2. Sytuacja ekonomiczna przedsiębiorstw w Polsce 61 2.7.3. Inwestycje w przedsiębiorstwach 62 2.7.4. Poziom jnnowacyjności polskich przedsiębiorstw ; 64 2.7.5. Technologie informacyjne w przedsiębiorstwach 65 2.7.6. Otoczenie biznesu 65 2.7.7. Strategia wspierania rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw na lata 2003-2006 70 3. POLITYKA HANDLOWA 72 3.1. Pojęcie polityki handlowej 72 3.2. Geneza jednolitego rynku europejskiego 72 3.2.1. Pojęcie i program realizacji 72 3.2.2. Bariery rynku wewnętrznego 74 3.3. Zasady handlu na jednolitym rynku europejskim 76 3.3.1. Wprowadzenie 76 3.3.2. Swobodny przepływ towarów 76 3.3.3. Swobodny przepływ usług 81 3.3.4. Swobodny przepływ osób 82 3.3.5. Swobodny przepływ kapitału 83 3.4. Narzędzia polityki handlowej 84 3.5. Instrumenty ochrony rynku unijnego 84 3.6. Środki polityki eksportowej 87 3.7. Polityka handlowa Unii Europejskiej w odniesieniu do zasad ustalonych przez GATT/WTO 88

Spis treści 5 4. WSPÓLNA POLITYKA ROLNA 92 4.1. Definicja 92 4.2. Cele 93 4.3. Zasady funkcjonowania 94 4.4. Kierunki reform 95 4.5. Najnowsza reforma 100 4.6. Wspólna organizacja rynków rolnych 106 4.6.1. Pojęcie i zasady funkcjonowania wspólnej organizacji rynków rolnych 106 4.6.2. Regulacje w ramach wspólnej organizacji rynków rolnych... 107 4.6.3. Zmiany w zakresie wybranych produktów rolniczych 109 4.7. Polityka strukturalna w rolnictwie 114 4.8. Polityka rolna w Polsce 118 4.8.1. Wprowadzenie 118 4.8.2. Dotychczasowa polityka państwa wobec wsi i rolnictwa 119 4.8.3. Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich" 120 4.8.4. Instytucje i instrumenty polityki rolnej 122 5. POLITYKA REGIONALNA j. 128 5.1. Ewolucja polityki regionalnej 128 5.2. Pojęcie regionu 135 5.3. Nomenklatura jednostek terytorialnych do celów statystycznych (NUTS) 137 5.4. Polityka regionalna 138 5.5. Zasady funkcjonowania polityki regionalnej w Unii Europejskiej... 139 5.6. Cele polityki regionalnej 140 5.7. Instrumenty polityki regionalnej 141 5.7.1. Wprowadzenie 141 5.7.2. Europejski Fundusz Społeczny 142 5.7.3. Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji dla Rolnictwa 142 5.7.4. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego 143 5.7.5. Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa 144 5.7.6. Fundusz Spójności (Koherencji) 144 5.7.7. Europejski Bank Inwestycyjny 144 5.7.8. Inicjatywy wspólnotowe 145 5.8. Polska polityka regionalna 148

6 Polska w Unii Europejskiej... 5.8.1. Zakres niezbędnych dostosowań do standardów polityki regionalnej Unii Europejskiej 148 5.8.2. Cele polityki rozwoju regionalnego do 2006 roku 149 5.8.3. Reforma administracyjna z 1999 roku podstawą polityki regionalnej 150 5.8.4. Podział kraju na jednostki statystyczne NUTS 152 5.8.5. Pomoc przedakcesyjna dla Polski 153 5.8.6. Narodowy Plan Rozwoju Polski na lata 2004-2006 156 5.8.7. Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 2004-2006 157 6. POLITYKA SPOŁECZNA 160 6.1. Definicja polityki społecznej 160 6.2. Rozwój polityki społecznej w Unii Europejskiej 162 6.2.1. Cele i zadania oraz etapy budowy polityki społecznej 162 6.2.2. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej 167 6.3. Instrumenty realizacji polityki społecznej 168 6.3.1. Wprowadzenie 168 6.3.2. Instrumenty prawne 169 6.3.3. Instrumenty finansowe i 169 6.3.4. Instrumenty programowe 170 6.4. Polityka zatrudnienia w Unii Europejskiej 172 6.4.1. Polityka rynku pracy 172 6.4.2. Rola Europejskiego Funduszu Społecznego w rozwiązywaniu problemów rynku pracy 175 6.4.3. Aktywna i pasywna polityka rynku pracy w Unii Europejskiej 177 6.5. Polityka równości szans w Unii Europejskiej 180 6.5.1. Organy i instytucje prowadzące i wspierające politykę równości szans 180 6.5.2. Równe traktowanie kobiet i mężczyzn w prawie wspólnotowym 183 6.5.3. Programy na rzecz równych szans kobiet i mężczyzn 186 6.5.4. Ocena polityki unijnej pod kątem praw kobiet 188 6.6. Polityka równości szans kobiet i mężczyzn w krajach Europy Śródkowo-Wschodniej 189 6.6.1. Analiza polskiego prawodawstwa pod kątem równości szans kobiet i mężczyzn 189 6.6.2. Działalność organizacji kobiecych na rzecz zrównania szans kobiet i mężczyzn 191

Spis treści 7 7. POLITYKA OCHRONY ŚRODOWISKA 194 7.1. Rozwój polityki ochrony środowiska 194 7.2. Zasady działania polityki ochrony środowiska 196 7.3. Przepisy prawne Unii Europejskiej w zakresie ochrony środowiska 199 7.4. Europejskie instytucje realizujące politykę ochrony środowiska 201 7.4.1. Europejska Agencja Ochrony Środowiska 201 7.4.2. Komisja Środowiska, Zdrowia i Ochrony Konsumentów 202 7.4.3. Dyrekcja Generalna Środowisko" 203 7.5. Finansowanie ochrony środowiska w Unii Europejskiej 203 7.6. Polityka ekologiczna w Polsce 203 7.6.1. Wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska 203 7.6.2. Założenia polityki ekologicznej państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010 204 7.7. Główne źródła finansowania inwestycji ekologicznych w Polsce... 215 7.7.1. Instytucje wspierające inwestycje ekologiczne 215 7.7.2. Inwestycje ekologiczne w przedsiębiorstwach 217 7.8. Cele środowiskowe w polityce rolnej 218 7.8.1. Krajowy Program Rolnośrodowiskowy 218 7.8.2. Forma i wielkość pomocy 220 7.8.3. Kryteria dostępu 221 7.8.4. Opis poszczególnych typów pakietów 221 8. POLITYKA TRANSPORTOWA 226 8.1. Definicja wspólnej polityki transportowej Unii Europejskiej 226 8.2. Geneza, cele i założenia wspólnej polityki transportowej 226 8.3. Instrumenty realizacji wspólnej polityki transportowej 237 8.4. Rozwój infrastruktury transportowej 240 8.5. Transport drogowy w polityce transportowej Unii Europejskiej 245 9. UNIA GOSPODARCZA I WALUTOWA 254 9.1. Droga do unii gospodarczo-walutowej 254 9.1.1. Etapy powstawania unii walutowej 254 9.1.2. System stabilizacji kursów walutowych 256 9.1.3. Europejska jednostka walutowa (European Currency Unit - ECU) 257 9.1.4. Etapy dochodzenia do Unii Gospodarczej i Walutowej 257 9.2. Instytucje Unii Europejskiej realizujące politykę pieniężną i walutową 262

8 Polska w Unii Europejskiej... 9.2.1. Geneza bankowości centralnej 262 9.2.2. Europejski Instytut Walutowy 263 9.2.3. Europejski System Banków Centralnych 265 9.2.4. Europejski Bank Centralny, 265 9.2.5. Narodowe banki centralne 266 9.3. Wprowadzenie euro 267 9.3.1. Etapy poprzedzające 267 9.3.2. Banknoty i monety 268 9.3.3. Stałe kursy wymiany 271 9.3.4. System stabilizacji kursów walutowych w ramach Mechanizmu Kursowego II 272 9.4. Konsekwencje wprowadzenia wspólnej waluty euro 274 9.4.1. Wprowadzenie 274 9.4.2. Korzyści wprowadzenia euro w gospodarce europejskiej... 275 9.4.3. Koszty wprowadzenia euro 278 9.5. Perspektywy wejścia Polski do Unii Gospodarczej i Walutowej 279 9.5.1. Polska w Unii Gospodarczej i Walutowej 279 9.5.2. Korzyści i koszty wynikające z integracji Polski z Unią Gospodarczą i Walutową 282 10. POLITYKA OCHRONY KONSUMENTÓW, POLITYKA! OCHRONY KONKURENCJI 284 10.1. Konsument jako podmiot ochrony 284 10.2. Prawa konsumenta w skali międzynarodowej 285 10.3. Polityka ochrony konsumentów w Unii Europejskiej 288 10.3.1. Kolejne etapy powstawania i rozwoju polityki ochrony konsumentów 288 10.3.2. Bezpieczeństwo i ochrona zdrowia 291 10.3.3. Interesy ekonomiczne konsumentów 292 10.3.4. Informacja i edukacja 293 10.3.5. Reprezentacja i rozstrzyganie sporów 294 10.4. Polityka konkurencji w Unii Europejskiej 295 10.4.1. Zasady funkcjonowania 295 10.4.2. Zakaz porozumień ograniczających konkurencję 297 10.4.3. Zakaz nadużywania pozycji dominującej 298 10.4.4. Przeciwdziałanie nadmiernej koncentracji 299 10.5. Strategia polityki konsumenckiej Unii Europejskiej na lata 2002-2006 303 10.6. Polityka ochrony konsumentów w Polsce 305 Literatura 308