XIII Komitet Koordynujący. Warszawa, r.

XIII Komitet Koordynujący Warszawa, 15.05.2013 r.

Stan prac nad Programem Bezpieczeństwa Powodziowego w Regionie Wodnym Środkowej Wisły Warszawa, 15.05.2013 r.

Geneza Programu Powódź 2010 Straty: ponad 12,8 mld zł 1% PKB Źródło: MUW Rozproszenie kompetencji, brak spójnego systemu ochrony przeciwpowodziowej Źródło: UG Wilków

Region Wodny Środkowej Wisły

Planowanie oparte na produktach metodyka PRINCE2 Opracowanie Programu Założenia październik 2011 r. Warsztaty (32) Ekspertyzy (19) Konsultacje wojewódzkie (8) Projekt programu (21 stron, 29 załączników)

Efekty uzyskane 1. Wzrost zrozumienia społecznego i znaczenia politycznego dla bezpieczeństwa powodziowego. 2. Wypracowanie atmosfery dialogu i debaty społecznej wokół problemu zagrożenia powodziowego. 3. Nowe autorskie podejście metodologiczne. 4. Opracowanie unikatowych ekspertyz zawierających kompleksowy zbiór danych. 5. Przygotowanie działań edukacyjnych oraz materiałów z zakresu gospodarki przestrzennej. 6. Opracowanie dokumentu zgodnego ze strategiami krajowymi, wysoka ocena MRR. 7. Uzyskanie spójności z Ramową Dyrektywą Wodną. 8. Skorelowanie z Dyrektywą Powodziową. 9. Wykorzystanie doświadczeń przy tworzeniu metodologii planów zarządzania ryzykiem powodziowym.

Znaczenie polityczne Działanie Zaangażowanie przedstawicieli Rady Ministrów Włączenie 8 wojewodów jako przedstawicieli Rady Ministrów w terenie Efekt Udział Ministra Środowiska, Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji (następnie: Ministra Administracji i Cyfryzacji) Udział województw: mazowieckiego, kujawsko-pomorskiego, lubelskiego, łódzkiego, podlaskiego, śląskiego, świętokrzyskiego, warmińskomazurskiego Zaangażowanie instytucji odpowiedzialnych za gospodarkę wodną Udział: Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej, dyrektorów 8 Wojewódzkich Zarządów Melioracji i Urządzeń Wodnych

Znaczenie społeczne Działanie Konsultacje proponowanych działań z jednostkami samorządu terytorialnego i organizacjami pozarządowymi Efekt 2011: konsultacje założeń do Programu (119 uwag i opinii) 2012: konsultacje projektu Programu (441 uwag) Włączenie do prac przedstawicieli 93 instytucji (około 1000 osób) łącznie 32 warsztaty Udział: kuratoriów oświaty, lasów państwowych, regionalnych dyrektorów ochrony środowiska, parków narodowych, inspektoratów weterynarii, nadzoru budowlanego, ochrony roślin i nasiennictwa, sanepidu, urzędów marszałkowskich, biur planowania przestrzennego oraz ośrodków doradztwa rolniczego

Znaczenie społeczne Działanie Szerokie zaangażowanie organizacji pozarządowych Włączenie Zespołu Ekspertów Efekt 1. weryfikacja dokumentu oraz określenie dobrych praktyk z wykorzystaniem doświadczeń po powodzi 2010 roku 2. udział w forum bezpieczeństwa powodziowego m.in. WWF, OTOP, Greenmind, Ja Wisła, VIVA, LOP, ZHP, Banki Żywności, PCK, TUP, Izba Architektów, Izba Urbanistów, WOPR, Stowrzyszenie Obrońców Doliny Iłowsko- Dobrzykowskiej Udział przedstawicieli: Uniwersytetu Warszawski, Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, Politechniki Warszawskiej, Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Państwowego Instytutu Geologicznego, Instytutu Technologiczno- Przyrodniczy

Dialog i debata społeczna Działanie Komitet koordynujący 2011-2013 Efekt 12 posiedzeń, 381 uczestników Warsztaty 2012-2013 dotyczące ochrony przeciwpowodziowej, zagospodarowania przestrzennego, ochrony środowiska, zarządzania kryzysowego i edukacji 32 warsztaty, 1000 osób Konsultacje w województwach 2012 8 spotkań, 140 jednostek samorządu terytorialnego

Autorskie podejście metodologiczne Działanie Kompleksowe i systemowe podejście do minimalizacji skutków powodzi Łączenie zmniejszenia zagrożenia powodziowego z działaniami na rzecz ochrony przyrody Efekt 1. integracja działań w całej zlewni (nie tylko doliny rzek) 2. zastosowanie wszystkich możliwych i skutecznych inżynierskich środków ochrony przed powodzią 3. zastosowanie działań pozainwestycyjnych, w tym edukacji społecznej 4. uwypuklono rolę zagospodarowania przestrzennego w minimalizacji ryzyka powodziowego 1. renaturyzacja rzek i mokradeł 2. odbudowa małej retencji Podstawą dla tych działań były ekspertyzy naukowe opracowane przez interdyscyplinarne zespoły (19 ekspertyz)

Autorskie podejście metodologiczne Działanie Wielokryterialna weryfikacja zadań Przeprowadzono szeroką analizę wariantową Efekt Propozycje zadań w Programie są efektem wielokryterialnych analiz zasadności, celowości realizacji i znaczenia dla bezpieczeństwa powodziowego Z uwagi na specyfikę Programu (bardzo duża liczba zadań) opracowano oryginalna metodykę wariantowania, obejmującą trzy etapy: 1. wariantowanie strategiczne którego efektem jest wybór kierunku działań 2. wariantowanie w grupach zadań inwestycyjnych w celu wskazania przydatności poszczególnych inwestycji w grupach zadań 3. wariantowanie rozwiązań w 10 zlewniach cząstkowych, którego celem jest wskazanie zbioru rozwiązań optymalnego dla warunków danej zlewni

Unikatowe ekspertyzy Działanie Opracowanie dotyczące obiektów małej retencji Efekt Przeanalizowano ponad 41 tysięcy urządzeń technicznych i wybranych elementów naturalnych retencjonujących wodę Ekspertyza z zakresu wpływu rośliności na warunki przepływu wody w międzywalu Opracowanie dotyczące akumulacji rumowiska w strefie oddziaływania zbiorników Po raz pierwszy w Polsce zaprezentowano kryteria ustalania miejsc przeprowadzenia wycinek i usuwania nadmiaru roślinności Zaprezentowano wskaźniki potencjału powodziowego oraz metodę modelowania hydrodynamicznego i wskazano na konieczność wykonywania stałych zadań eksploatacyjnych, w tym prac pogłębiarskich

Działania edukacyjne Działanie Pilotaże edukacyjne w 2013 roku w 88 placówkach (22 gminy) Unikatowe materiały z zakresu zagospodarowania przestrzennego Efekt 1. cel podniesienie świadomości społecznej na terenach zagrożonych powodzią i zweryfikowanie materiałów edukacyjnych 2. zaplanowano w 2013r. w województwach: lubelskim, łódzkim i mazowieckim 1. na potrzeby planowania przestrzennego określenie cech retencyjności zlewni, zastosowania określonych standardów urbanistycznych, architektonicznych i technologicznych, niwelujących zagrożenie powodziowe 2. zbiory dobrych praktyk, proponowanych jako standardy z zakresu urbanistyki, architektury i technologii budownictwa, do stosowania w planowaniu przestrzennym przez administrację samorządową na poziomie województwa i gminy oraz w indywidualnym projektowaniu i realizacji obiektów budowlanych, głównie mieszkaniowych

Zgodność ze strategiami Działanie Zgodność ze strategiami krajowymi Efekt 1. ograniczenie ryzyk powodzi i ich skutków oraz zarządzanie w podziale zlewniowym (Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko) 2. uwzględnienie infrastruktury technicznej i społecznej oraz zintegrowanej wspólnoty społecznej i jej bezpieczeństwa (Strategia Rozwoju Kraju 2020) 3. opracowanie funkcjonalnej struktury organizacyjnej, skutecznie zarządzanej i koordynowanej (Strategia Sprawne Państwo) 4. zastosowanie rozwoju mierzonego poprawą jakości życia (Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju - Polska 2030) Wysoka ocena MRR Projekt programu jest zasadniczo zgodny z Koncepcją Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, szczególnie biorąc pod uwagę rolę planowania przestrzennego w zapobieganiu powodziom oraz znaczną rolę przypisaną działaniom edukacyjnym

Spójność z RDW Działanie Działania w układzie zlewniowym Efekt Wyodrębniono 10 zlewni: bezpośrednią Wisły, Bugu, Biebrzy, Bzury, Kamiennej, Narwi, Pilicy, Pisy, Wieprza i Wkry Szeroki zakres działań dla zmniejszenia ryzyka powodziowego Także przyjazne środowisku lub ekologiczne działania przeciwpowodziowe, co pozwali ograniczyć straty w ekosystemach wodnych Zapewnienie możliwości aktywnego udziału wszystkich zainteresowanych stron Warsztaty, konsultacje wojewódzkie, konsultacje społeczne

Zgodność z Dyrektywą Powodziową Działanie Wszystkie elementy niezbędne dla oceny ryzyka powodziowego 5 obszarów działań 1. zdrowie ludzkie 2. środowisko 3. dziedzictwo kulturowe 4. działalność gospodarczą Efekt 1. ograniczenie zagrożenia powodziami poprzez zwiększenie retencji zlewni (grupa działań tzw. przyjaznych środowisku) 2. udoskonalenie i racjonalne wykorzystanie technicznych systemów ochrony przed powodzią 3. dostosowanie zagospodarowania obszarów nadrzecznych do poziomu zagrożenia 4. udoskonalenie systemu zarządzania kryzysowego, prognozowania i ostrzegania 5. rozwinięcie edukacji dotyczącej zagrożenia powodziowego, prowadzenia akcji i likwidacji skutków powodziowych

Skorelowanie z Dyrektywą Powodziową Dyrektywa Powodziowa 2011: WORP 2013: mapy zagrożenia i ryzyka powodziowego 2015: plany zarządzania ryzykiem powodziowym Działanie w ramach prac nad Programem Wykorzystanie w pracach redakcyjnych: 1. ekspertyzy 2. baza danych 3. redakcja projektu Programu Weryfikacja proponowanych działań inwestycyjnych z uwzględnieniem obliczeń na podstawie modeli hydrologicznych opracowanych w ramach projektu ISOK w KZGW wraz z wykorzystaniem map zagrożenia i ryzyka powodziowego Zaplanowanie aktualizacji Programu zgodnie z cyklem aktualizacji planów zarządzania ryzykiem powodziowym

Metodologia planów zarządzania ryzykiem pow. Działanie Diagnoza stanu Działania Uwzględnienie wszystkich elementów ryzyka powodziowego 1. ustalenie celów podstawowych i szczegółowych 2. przygotowanie kierunków działań i proponowanej listy zadań 3. wariantowanie rozwiązań i wybór optymalnych rozwiązań w podziale zlewniowym, udziale społeczeństwa i włączeniu interesariuszy w proces planowania 4. znaczenie działań edukacyjnych Efekt Analiza obecnego systemu ochrony przeciwpowodziowej i problemów do rozwiązania, w tym m.in. analiza planów i programów z zakresu ochrony przeciwpowodziowej, identyfikacja działań technicznych i nietechnicznych ograniczających ryzyko powodziowe 1. ograniczenie zagospodarowania obszarów zagrożonych powodzią, utrzymanie istniejącej zdolności retencyjnej zlewni m.in. poprzez ochronę retencji na obszarach leśnych 2. zwiększenie retencji naturalnej i sztucznej m.in. poprzez budowę zbiorników małej retencji, budowę i modernizację obiektów technicznej ochrony przeciwpowodziowej 3. sporządzenie odpowiednich opracowań dot. zabezpieczenia budynków (materiały i konstrukcje budowlane) 4. poprawę działania krajowego systemu prognozowania i ostrzegania (wzmocnienie centrów zarządzania kryzysowego, budowa wodowskazów) 5. poprawę planów zarządzania kryzysowego, poprawę skuteczności odbudowy po powodzi (poprawa opieki zdrowotnej i sanitarnej dla poszkodowanych) 6. propagowanie doświadczeń i dobrych praktyk popowodziowych (np. dystrybucja podręcznika dobrych praktyk)

Listy zadań Lista zadań inwestycyjnych 805 zadań: Wały przeciwpowodziowe, urządzenia wodne, melioracje, obiekty małej retencji, suche zbiorniki i poldery, regulacja rzek Lata realizacji: 2015-2030 10 zlewni: Wisły, Biebrzy, Bugu, Bzury, Kamiennej, Narwi, Pilicy, Pisy, Wieprza, Wkry Całkowity szacunkowy koszt: 13 572 976 000 zł Lista zadań nieinwestycyjnych 19 zadań: Edukacja, monitorowanie zagrożeń, ekspertyzy, zadania związane z gospodarką przestrzenną na terenach zagrożonych powodzią Całkowity szacunkowy koszt: 701 939 000 zł

Cel listy zadań Celem opracowania listy zadań jest ujęcie działań w programach operacyjnych i innych źródłach finansowania, w tym w szczególności: uwzględnienie celów związanych z ochroną przeciwpowodziową, będącą jednym z ważniejszych aspektów gospodarki wodnej, zaplanowanie większej puli środków przewidzianych na realizację priorytetów związanych z ochroną przeciwpowodziową i gospodarką wodną.

Lista zadań inwestycyjnych Grupy zadań Wały przeciwpowodziowe Urządzenia wodne Melioracje Obiekty małej retencji Suche zbiorniki i poldery Regulacja rzek Razem Ilość zadań 178 75 31 309 55 157 805 Szacunkowy koszt 3 197 426 000 zł 877 052 000 zł 2 636 960 000 zł 1 281 484 000 zł 3 527 929 000 zł 2 052 125 000 zł 13 572 976 000 zł lata: 2015-2030

Zadania inwestycyjne Zadania inwestycyjne wg podziału na województwa: Województwo Kujawsko-pomorskie Lubelskie Łódzkie Mazowieckie Podlaskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-mazurskie Horyzontalne Razem Ilość zadań 23 301 118 253 53 5 20 23 9 808 Koszt inwestycji 545 400 000 zł 4 576 349 000 zł 1 024 963 000 zł 4 864 221 000 zł 802 225 000 zł 23 800 000 zł 274 384 000 zł 91 434 000 zł 1 370 200 000 zł 13 572 976 000 zł lata: 2015-2030

Zmiana harmonogramu 3 kwietnia 2013 r. - spotkanie z przedstawicielami MAC, MŚ, MRR dotyczące opracowania i realizacji programów przeciwpowodziowych w związku z wątpliwościami Komisji Europejskiej dot. implementacji RDW w Polsce. Na spotkaniu uzgodniono: anulowanie wniosku do Ministra Finansów o uruchomienie środków na strategiczną ocenę oddziaływania na środowisko, włączenie dotychczasowych efektów prac nad programem w master plan dla dorzecza Wisły, w tym w szczególności przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko w ramach prac nad master planem, kontynuowanie działań na rzecz koordynacji bezpieczeństwa powodziowego w regionie wodnym środkowej Wisły.

Prace w 2013 roku Prowadzone 1. Pilotaże edukacyjne, 2. Gospodarka przestrzenna, 3. Rozbudowa bazy danych, 4. Działania na rzecz bezpieczeństwa powodziowego w regionie wodnym Środkowej Wisły: współpraca na rzecz master planu dla dorzecza Wisły, planu zarządzania ryzykiem powodziowym, planu gospodarowania wodami w dorzeczu, opracowanie ekspertyz porządkujących projekty inwestycyjne w zakresie przeciwdziałania skutkom klęsk żywiołowych, Forum bezpieczeństwa powodziowego, Komitet Sterujący 19 czerwca 2013 r. w Opatowie (woj, świętokrzyskie). Zawieszone 1. Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko, w tym pooś i konsultacje społeczne, 2. Montaż finansowy, 3. Opracowanie koncepcji działań w 10 zlewniach, 4. Aktualizacja dokumentu w wyniku sooś, w tym także wariantowanie, 5. Opracowanie dokumentacji na studium wykonalności i ocenę exante.

Dziękuj kuję za uwagę wislasrodkowa@mazowieckie.pl www.mazowieckie.pl

Aktualne działania nad minimalizacją ryzyka powodziowego w regionie wodnym Środkowej Wisły Małgorzata Bogucka-Szymalska Warszawa, 15.05.2013 r.

Działania Program Bezpieczeństwa Powodziowego w Regionie Wodnym Środkowej Wisły PI PII PIII PIV PV inne Ekspertyzy Współpraca ze służbami planistycznymi marszałków województw Pilotaże edukacyjne Współpraca z MŚ i KZGW Baza danych Komunikacja Działania na rzecz bezpieczeństwa powodziowego w regionie wodnym Środkowej Wisły

Ekspertyzy Cechy: wymiar praktyczny, porządkujące projekty inwestycyjne zmniejszające ryzyko powodziowe w regionie wodnym Środkowej Wisły Zakres: Plany działań ograniczających ryzyko powodziowe dla trzech zlewni rzek, w których występuje zagrożenie powodziowe, a które nie zostały zakwalifikowane w ramach WORP do opracowania map zagrożenia i ryzyka powodziowego lub zakwalifikowały się do drugiego cyklu planistycznego Ocena zasadności realizacji inwestycji w zlewniach rzek regionu wodnego Środkowej Wisły Dobre praktyki realizacji inwestycji przeciwpowodziowych na obszarach prawnie chronionych Priorytetyzacja działań przeciwpowodziowych Materiały na szkolenia z zakresu ochrony przed powodzią,

Współpraca ze służbami planistycznymi marszałków województw Projekt porozumienia z Marszałkiem woj. Mazowieckiego współdziałanie w zakresie opracowania i wdrożenia działań na rzecz poprawy bezpieczeństwa powodziowego w regionie wodnym Środkowej Wisły w zakresie gospodarki przestrzennej i rozwoju regionalnego Seminarium dla służb planistycznych Marszałków i WZMiUW temat: wdrożenie wyników charakterystyki terenów zagrożonych skutkami zalewania oraz standardów urbanistycznych, z uwzględnieniem specyfiki uwarunkowań każdego z województw opracowanie zakresu seminarium, wyłonienie wykonawcy, przygotowanie i podpisanie umowy na organizację i przeprowadzenie seminarium organizacja środków finansowych organizacja techniczna seminarium

Umowy z Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej mazowieckie, lubelskie, łódzkie Pilotaże edukacyjne Umowy z wykonawcami zadań zleconych w ramach pilotaży edukacyjnych Wniosek o uruchomienie środków do Ministerstwa Finansów na finansowanie pilotaży edukacyjnych Nadzór nad realizacją zadań zleconych w ramach pilotaży edukacyjnych Rozliczenie wniosku z WFOŚiGW

Współpraca z MŚ i KZGW Współpraca z Ministerstwem Środowiska na rzecz master planu dla dorzecza Wisły Udział w opracowaniu Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym Współpraca z KZGW przy aktualizacji Planów Gospodarowania Wodami w Dorzeczu Wisły

Baza danych Analiza proponowanych zadań inwestycyjnych pod kątem stopnia zaawansowania prac realizacyjnych Realizacja porozumienia MUW-GDOŚ Opracowanie zasad i kierunków rozbudowy bazy danych dla WCZK Bieżąca integracja bazy danych Programu z powstającymi planami i mapami opracowywanymi przez KZGW

Komunikacja Komitet Sterujący 19 czerwca 2013 r., Opatów Komitet Koordynujący wrzesień, listopad Kongres Wodny wrzesień Forum Bezpieczeństwa Strona internetowa www.mazowieckie.pl

Dyskusja Koordynacja działań na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa powodziowego w regionie wodnym Środkowej Wisły

Prof. dr hab. Jan Żelazo Możliwości wariantowania działań z zakresu ochrony przeciwpowodziowej Komitet Koordynacyjny PBPwRWSW, Warszawa, 15 maja 2013

Program BPwRWŚW powinien byćopracowany z uwzględnieniem różnych wariantów rozwiązań: 1. wymagania formalne -opracowanie o charakterze strategicznym koniecznośćanalizy wariantowej (ustawa o OOS), 2. wymagania wynikające z RDW, Dyrektywy Powodziowej i innych dokumentów (analiza różnych możliwych rozwiązań, udokumentowanie braku rozwiązańalternatywnych lub określonego rozwiązania oddziałującego znacząco na środowisko), 3. wskazanie rozwiązań optymalnych (uwzględniających stopień zabezpieczenia przed powodzią, warunki ekonomiczne, środowiskowe),

Podstawowe założenia wariantowania w PROGRAMIE Metodyka wariantowania powinna być prosta i spełniać podstawowe wymagania, Powinna byćmożliwa do stosowania we wszystkich wyodrębnionych zlewniach, ZłożonośćPROGRAMU wymaga zastosowania niestandardowego podejścia do analizy wariantów i różnych metodyk: - wariantowanie selektywne - wariantowanie hierarchiczne

Analiza strategiczna typu SWOT Polega na badaniu silnych i słabych stron organizacji czy przedsięwzięcia oraz szans i zagrożeń pojawiających się przed nimi. Mocne strony przedsięwzięcia Etap diagnozy Słabe strony przedsięwzięcia Szanse (korzyści) związane z proponowanymi działaniami Etap prognozy Zagrożenia związane z proponowanymi działaniami

Bezpośrednia ocena proponowanych rozwiązań Szansa realizacji z uwagi na sposób zagospodarowania terenu Oddziaływanie na redukcję fali wezbraniowej Oddziaływanie na środowisko przyrodnicze Duża (3.0) Duże (3.0) Korzystne (2.0) Umiarkowana (2.0) Umiarkowane (2.0) Dopuszczalne (1.0) Mała (1.0) Małe (1.0) Niekorzystne (0.0)

Analiza wielokryterialna z uwzględnieniem wag i stopnia realizacji różnych kryteriów. Matryca oceny rozwiązań wariantowych Zestawienie Waga Rozwiązanie 1 Rozwiązanie 2 Rozwiązanie n celów (funkcji) celu (WARIANT 1) (WARIANT 2) (WARIANT n ) W SR LW SR LW SR LW Cel (funkcja) 1 Cel (funkcja) 2 Cel (funkcja) 3 Cel (funkcja) 4 Cel... Cel... Cel (funkcja) n Suma LW Pozycja rangowa Oznaczenia: W - waga celu (wg znaczenia celów) SR - stopień realizacji celu (wg przyjętej skali, np. 0-5) LW - liczba wartościująca (LW = W SR)

Trudności wariantowania działań mających podnieść poziom bezpieczeństwa powodziowego Możliwe różnorodne i liczne działania, Powinna być uwzględniona hierarchiczność działań (związana z pilnością działań, skutecznością, możliwościami finansowymi), Podstawą wariantowania powinna być rzetelna ocena zagrożenia powodziowego oraz wiarygodna prognoza skuteczności planowanych działań, Planowane działania powinny uwzględniać aspekty ekonomiczne, Działaniom z zakresu ochrony przed powodzią towarzyszy silna presja społeczna, która nie zawsze koresponduje z obiektywną oceną stanu, Potrzeba uwzględnienia uwarunkowań przyrodniczych. Wiele działań z grupy środków technicznych kwalifikowana jest jako mające znaczący wpływ na środowisko przyrodnicze, a liczne fragmenty rzek i dolin objęte są przestrzennymi formami ochrony przyrody, Często rozpoznanie zagrożeń powodziowych, przebiegi zdarzeń, informacje o szkodach i stratach a także dane hydrologiczne nie są wystarczająco rzetelne

Konkluzje dotyczące wariantowania Nie jest możliwe uzyskanie satysfakcjonujących rozwiązańdla całego Programuw oparciu o wariantowanie selektywne, Możliwa jest bardzo duża liczba wariantów, których skutki dla bezpieczeństwa powodziowego mogą być podobne Można zaproponować wariantowanie hierarchiczne, zakładające wariantowanie w postaci doboru określonej sekwencji działań,

Algorytm wariantowania działań PROGRAMU BPwRWŚW w zlewniach ROZPOZNANIA WSTĘPNE Identyfikacja zagrożenia powodziowego Analiza szkód i strat powodziowych NIE II POZIOM WARIANTOWANIA Działania nie techniczne SKUTKI NIEZADOWALAJĄCE III POZIOM WARIANTOWANIA Poprawa funkcjonowania istniejących technicznych systemów ochrony przed powodzią Weryfikacja planowanych działań w aspekcie wymagań RDW SKUTKI NIEZADOWALAJĄCE IV POZIOM WARIANTOWANIA Działania inwestycyjne przyjazne środowisku Weryfikacja planowanych działań technicznych w aspekcie wymagań RDW SKUTKI NIEZADOWALAJĄCE V POZIOM WARIANTOWANIA Uzupełnienie technicznych systemów ochrony przed powodzią (modernizacje i realizacja nowych urządzeń) Weryfikacja planowanych środków technicznych w aspekcie wymagań RDW SKUTKI NIEZADOWALAJĄCE I POZIOM WARIANTOWANIA Ocena czy możliwe jest pozostawienie stanu istniejącego Ocena redukcji strat powodziowych w wyniku podjęcia działań nie technicznych Ocena redukcji strat powodziowych w wyniku działań nie technicznych i poprawy funkcjonowania systemów technicznych Ocena redukcji strat powodziowych w wyniku działań nie technicznych i poprawy funkcjonowania środków technicznych oraz realizacji inwestycji przyjaznych środowisku Ocena redukcji strat powodziowych w wyniku realizacji uzupełniających środków technicznych oraz całego kompleksu racjonalnych działań, z uwzględnieniem zasad zarządzania ryzykiem powodziowym, wynikających z Dyrektywy Powodziowej TAK SKUTKI ZADOWALAJĄCE SKUTKI ZADOWALAJĄCE SKUTKI ZADOWALAJĄCE SKUTKI ZADOWALAJĄCE Zakończenie studiów programowych i koncepcyjnych Modyfikacja działań na wszystkich poziomach wariantowania

I POZIOM WARIANTOWANIA Ocena czy możliwe jest pozostawienie stanu istniejącego Zakres działań Identyfikacja zagrożenia powodziowego Analiza szkód i strat powodziowych Analiza przyczyn, miejsc, częstości występowania, struktury i wysokości szkód i strat powodziowych. Wnioski z doświadczeń w latach ubiegłych, Ocena wpływu innych działań (np. urbanizacji, inwestycji wodnogospodarczych itp.) na zagrożenie powodziowe, Analiza trendów rozwoju gospodarczego w aspekcie potencjalnych zagrożeń powodziami, Potrzebne informacje Informacje o szkodach i stratach, Mapy zagrożenia powodziowego, Zagrożenia powodziowe poza strefami KZGW (opracowanie na podstawie ISOK), Ocena zagrożeń powodziowych WZMiUW, RZGW, administracji Dokumenty planistyczne dotyczące urbanizacji i zagospodarowania obszarów zagrożonych,

II POZIOM WARIANTOWANIA Działania nie techniczne Ocena redukcji strat powodziowych w wyniku podjęcia działań nie technicznych Zakres działań Potrzebne informacje Dostosowanie strategii rozwoju i użytkowania terenu do potencjalnego zagrożenia powodziami (działania racjonalizujące zagospodarowanie przestrzenne), Wdrożenie stosownych standardów urbanizacyjnych i technologicznych, Przystosowanie terenów do występującego zagrożenia powodziowego (przesiedlenia, poprawa funkcjonowania uzupełnienie i infrastruktury technicznej), Ocena zagrożeń powodziowych terenów użytkowanych rolniczo i przedstawienie propozycji zmierzających do poprawy aktualnego stanu, Usprawnienie monitoringu zagrożenia powodziami, aktualizacja planów ewakuacji, organizacja i prowadzenie akcji powodziowych, Edukacja w zakresie zagrożenia powodzią, doraźnej ochrony i likwidacji szkód powodziowych. Standardy urbanizacyjne (gdzie budować), Standardy technologiczne (jak budować), Plany prowadzenia akcji powodziowych, Edukacja kształcenie specjalistów, warsztaty szkoleniowe, materiały szkoleniowe,

III POZIM WARIANTOWANIA Poprawa funkcjonowania istniejących technicznych systemów ochrony przed powodzią (wariantowanie selektywne) Ocena redukcji strat powodziowych w wyniku działań nie inwestycyjnych i poprawy funkcjonowania systemów technicznych. Zakres działań Potrzebne informacje Poprawa parametrów technicznych istniejących wałów przeciwpowodziowych w celu zapewnienia wysokiego stopnia ich skuteczności w ochronie przed powodzią, Poprawa warunków przepływu wód wielkich w międzywalu (eliminacja nadmiernie rozwiniętej roślinności), Przywrócenie wymaganej przepustowości koryt rzek uregulowanych, które w wyniku braku stosownych działań konserwacyjnych bądź wskutek naturalnych procesów, utraciły wymaganą zdolność odprowadzenia wód wielkich, Eliminowanie zagrożeń powodowanych zjawiskami lodowymi, Zapewnienie sprawności technicznej budowlom i urządzeniom przeciwpowodziowym, Zapewnienie sprawności technicznej systemom odprowadzającym nadmiar wody z obszarów użytkowanych rolniczo. Charakterystyka środowiska przyrodniczego (stan, waloryzacja, zagrożenia, wymagania ochronne), Ocena stanu technicznego obwałowań oraz pozostałych obiektów i urządzeń przeciwpowodziowych, Ocena przepustowości koryt obwałowanych i program koniecznych ograniczeń roślinności, Ocena sprawności odprowadzenia nadmiaru wody systemami melioracyjnymi z obszarów wrażliwych na zagrożenia powodziowe, Doskonalenie sterowania odpływem ze zbiorników retencyjnych, Metodyka oceny zgodności z RDW

IV POZIOM WARIANTOWANIA Działania inwestycyjne przyjazne środowisku (zwiększenie retencji zlewni) -wariantowanie selektywne Ocena redukcji strat powodziowych w wyniku działań nie inwestycyjnych Zakres działań Potrzebne informacje Odzyskanie zdolności retencyjnych doliny poprzez rezygnację z obwałowań o niskiej randze ważności, Zwiększenie możliwości retencjonowania wody w dolinie poprzez zwiększenie rozstawu wałów, Zwiększenie możliwości retencjonowania wody w dolinie poprzez budowę polderów zalewowych lub polderów przepływowych, Zwiększenie możliwości retencjonowania wody w dolinie poprzez budowę suchych zbiorników, Zwiększenie zdolności retencyjnej zlewni poprzez realizacje małych zbiorników wodnych, Zwiększenie zdolności retencyjnej zlewni poprzez renaturyzację rzek i mokradeł dolinowych. Rozpoznanie możliwości i zasadności budowy polderów oraz suchych zbiorników, Możliwości zwiększenia retencji poprzez ograniczenie oddziaływania obwałowań (częściowa likwidacja, zwiększenie rozstawu), Zwiększenie zdolności retencyjnej zlewni w formie małej retencji oraz renaturyzacji rzek i mokradeł, Metodyka oceny oddziaływania małej retencji i środków rozproszonych na zmniejszenie zagrożenia powodziowego, Wariantowanie selektywne na podstawie analizy wielokryterialnej (z uwzględnieniem wpływu na środowisko przyrodnicze, ekologiczny stan ekosystemów wodnych i zmniejszenie zagrożenia powodziowego),

V POZIOM WARIANTOWANIA Uzupełnienie technicznych systemów ochrony przed powodzią (modernizacje i realizacja nowych urządzeń) (wariantowanie selektywne) Ocena redukcji strat powodziowych w wyniku realizacji uzupełniających środków technicznych oraz całego kompleksu racjonalnych działań, z uwzględnieniem zasad zarządzania ryzykiem powodziowym, wynikających z Dyrektywy Powodziowej Zakres działań Realizacja nowych i modernizacja istniejących budowli i urządzeń ochrony przed powodzią, Uzupełnienia systemów wałów przeciwpowodziowych, o istotnym znaczeniu dla ochrony przed powodzią i braku rozwiązań alternatywnych, Udrożnienie koryt rzek naturalnych na odcinkach gdzie ich zdolność przeprowadzenia wód wielkich jest niewystarczająca a brak jest rozwiązania alternatywnego, Realizacja budowli regulacyjnych na rzekach stanowiących uzupełnienie technicznych systemów ochrony przed powodzią, Budowa nowych zbiorników wodnych oraz modernizacja istniejących, jeśli te działania poprawią stopień stopie zabezpieczenia przed powodzią, Przebudowa systemów melioracyjnych w celu podniesienia użyteczności i sprawności w ograniczeniu zagrożeń powodziowych. Potrzebne informacje Wykazanie, że działania inżynierskie (obwałowania, regulacja rzek, zbiorniki retencyjne, kanały odprowadzające wodę) są niezbędne (działania na poziomie 2 4 są niewystarczające a brak jest rozwiązań alternatywnych, przy konieczności realizacji nadrzędnego interesu publicznego), Wariantowanie selektywne i hierarchizacja rozwiązań technicznych z uwzględnieniem wpływu na środowisko przyrodnicze i zmniejszenie zagrożenia powodziowego, Prognoza przejścia fali wezbraniowej po realizacji proponowanych inwestycji (prognoza zmodyfikowanego zagrożenia powodziowego),

Dziękuję za uwagę

Baza danych na potrzeby opracowania Programu Bezpieczeństwa Powodziowego w Regionie Wodnym Środkowej Wisły Michał Tomusiak Warszawa, 15.05.2013 r.

Cel utworzenia bazy danych Wspomaganie prac nad opracowaniem Programu: przygotowanie załączników do dokumentu Programu pomoc w realizacji i ocenie ekspertyz ocena propozycji zadań do realizacji opracowanie koncepcji działań w zlewniach cząstkowych przedstawianie kluczowych zagadnień na mapach tematycznych

Zawartość bazy danych źródła danych Instytucje udostępniające dane: Główny Urząd Geodezji i Kartografii Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Warszawie Państwowy Instytut Geologiczny Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Główny Inspektorat Ochrony Środowiska

Zawartość bazy danych zbiory danych Przykładowe zbiory pozyskanych i opracowanych danych cyfrowych: Numeryczny Model Terenu 1:25000 Mapa Podziału Hydrograficznego Polski Mapa podtopień Mapa topograficzna 1:250000 i 1:25000 Mapa obszarów chronionych Corine Land Cover 2006 Studium dla potrzeb ochrony przeciwpowodziowej

Zawartość bazy danych opracowania własne Przykładowe opracowania własne z wykorzystaniem pozyskanych danych: Mapy tematyczne dla poszczególnych obszarów objętych programem Mapa spadków Mapa inwestycji proponowanych w programie Mapa obszarów chronionych szczególnie narażonych na zmiany stosunków wodnych (we współpracy z GDOŚ) Tabelaryczny podział zadań inwestycyjnych wg województw, zlewni i rodzaju inwestycji

Atuty bazy danych Atuty bazy danych: Aktualność Szczegółowość Spójność Różnorodność danych Duża objętość danych Możliwość szybkiej analizy

Zawartość bazy danych mapy tematyczne

Przeznaczenie danych 1. Wsparcie w aktualizacji planów zarządzania kryzysowego, operacyjnych planów działania na wypadek powodzi. 2. Wykorzystanie w bieżących działaniach dla zwiększenia bezpieczeństwa powodziowego.