Struktura własności i sposobu użytkowania gruntów w województwie mazowieckim

Struktura własności i sposobu użytkowania gruntów w województwie mazowieckim

SPIS TREŚCI Strona I. Wprowadzenie. 7 1. Wstęp. 8 2. Podstawowe pojęcia występujące w niniejszym opracowaniu. 9 3. Mapa administracyjna województwa mazowieckiego. 10 4. Ogólne informacja o województwie mazowieckim. 11 5. Zestawienie powierzchni powiatów. 12 6. Różnice pomiędzy powierzchnią geodezyjna a powierzchnią ewidencyjną w jednostkach ewidencyjnych. 13 II. Struktura zmian własności gruntów. 14 1. Podział na grupy rejestrowe. 18 2. Struktura własności gruntów. 19 3. Struktura zmian własności gruntów. 20 4. Udział gruntów osób, organów i jedn. organizacyjnych, posiadających prawa do nieruchomości należących do Skarbu Państwa. 21 5. Udział gruntów osób, organów i jedn. organizacyjnych, posiadających prawa do nieruchomości należących do gmin, powiatów i WM. 22 6. Udział gruntów podmiotów ewidencyjnych zaliczanych do grupy 7, 8 oraz 15. 23 A. Struktura własności gruntów. 24 1. Struktura użytków gruntowych stanowiących własność Skarbu Państwa. 25 2. Struktura użytków gruntowych stanowiących własność Województwa Mazowieckiego. 26 3. Struktura użytków gruntowych stanowiących własność powiatów. 27 4. Struktura użytków gruntowych stanowiących własność gmin. 28 5. Struktura użytków gruntowych stanowiących własność osób fizycznych. 29 6. Struktura użytków gruntowych stanowiących własność spółdzielni. 30 7. Struktura użytków gruntowych stanowiących własność kościołów i związków wyznaniowych. 31 8. Struktura użytków gruntowych stanowiących własność wspólnot gruntowych. 32 9. Struktura użytków gruntowych stanowiących własność spółek prawa handlowego i innych podmiotów 33 10. Udział gruntów przekazanych w użytkowanie wieczyste w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 34 11. Zmiany gruntów przekazanych w użytkowanie wieczyste. 35 B. Zmiany w grupach własności. 36 1. Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność Skarbu Państwa. 37 2. Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność Województwa Mazowieckiego. 38 3. Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność powiatów. 39 4. Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność gmin. 40 5. Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność osób fizycznych. 41 6. Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność spółdzielni. 42 7. Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność kościołów i związków wyznaniowych. 43 8. Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność wspólnot gruntowych. 44 9. Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność spółek prawa handlowego i innych podmiotów. 45 2

C. Dyslokacja gruntów w grupach własności. 46 1. Udział gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa w ogólnej powierzchni powiatu. 47 2. Udział gruntów stanowiących własność Województwa Mazowieckiego w ogólnej powierzchni powiatu. 48 3. Udział gruntów stanowiących własność powiatów w ogólnej powierzchni powiatu. 49 4. Udział gruntów stanowiących własność gmin w ogólnej powierzchni powiatu. 50 5. Udział gruntów stanowiących własność osób fizycznych w ogólnej powierzchni powiatu. 51 6. Udział gruntów stanowiących własność spółdzielni w ogólnej powierzchni powiatu. 52 7. Udział gruntów stanowiących własność kościołów i związków wyznaniowych w ogólnej powierzchni powiatu. 53 8. Udział gruntów stanowiących własność wspólnot gruntowych w ogólnej powierzchni powiatu. 54 9. Udział gruntów stanowiących własność spółek prawa handlowego i innych podmiotów w ogólnej powierzchni powiatu. 55 D. Dyslokacja gruntów w wybranych podgrupach własności. 56 1. Udział gruntów wchodzących w skład zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 57 2. Udział gruntów w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego LP w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 58 3. Udział gruntów SP przekazanych do zagospodarowania Agencji Mienia Wojskowego w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 59 4. Udział gruntów SP w użytkowaniu wieczystym osób fizycznych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 60 5. Udział gruntów gmin i ich związków w użytkowaniu wieczystym osób fizycznych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 61 6. Udział gruntów osób fizycznych wchodzących w skład gospodarstw rolnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 62 7. Udział gruntów województw przek. w trwały zarząd oraz gruntów, których właściciele nie są znani w ogólnej pow. jedn. ewidencyjnych. 63 8. Udział gruntów spółek prawa handlowego w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 64 9. Udział gruntów partii politycznych i stowarzyszeń w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 65 10. Udział gruntów Skarbu Państwa przekazanych organom, które wykonują zadania zarządcze w stosunku do dróg publicznych. 66 11. Udział gruntów, które są własnością samorządowych osób prawnych oraz gruntów, których właściciele nie są znani 67 E. Trendy migracji udziałów w grupach własności. 68 1. Udział gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa w ogólnej powierzchni powiatu/jedn. ewidencyjnej. 69 2. Udział gruntów stanowiących własność Województwa Mazowieckiego w ogólnej powierzchni powiatu/jedn. ewidencyjnej. 70 3. Udział gruntów stanowiących własność powiatów w ogólnej powierzchni powiatu/jedn. ewidencyjnej. 71 4. Udział gruntów stanowiących własność gmin w ogólnej powierzchni powiatu/jedn. ewidencyjnej. 72 5. Udział gruntów stanowiących własność osób fizycznych w ogólnej powierzchni powiatu/jedn. ewidencyjnej. 73 6. Udział gruntów stanowiących własność spółdzielni w ogólnej powierzchni powiatu/jedn. ewidencyjnej. 74 7. Udział gruntów stanowiących własność kościołów i związków wyznaniowych w ogólnej powierzchni powiatu/jedn. ewidencyjnej. 75 8. Udział gruntów stanowiących własność wspólnot gruntowych w ogólnej powierzchni powiatu/jedn. ewidencyjnej. 76 9. Udział gruntów stanowiących własność spółek prawa handlowego i innych podmiotów w ogólnej pow. powiatu/jedn. ewidencyjnej. 77 III. Struktura zmian sposobu użytkowania gruntów. 78 1. Podział na użytki gruntowe. 79 2. Struktura użytków gruntowych. 87 3. Struktura zmian użytków gruntowych. 88 4. Udział użytków gruntowych w miastach i na obszarach wiejskich. 89 3

A. Zmiany użytkowania gruntów. 90 1. Struktura zmian własności gruntów rolnych. 91 2. Struktura zmian własności gruntów ornych. 92 3. Struktura zmian własności gruntów rolnych zabudowanych. 93 4. Struktura zmian własności nieużytków. 94 5. Struktura zmian własności gruntów leśnych. 95 6. Struktura zmian własności gruntów zabudowanych i zurbanizowanych. 96 7. Struktura zmian własności terenów mieszkaniowych. 97 8. Struktura zmian własności dróg. 98 9. Zmiany własności dróg. 99 10. Struktura zmian własności użytków ekologicznych. 100 11. Struktura zmian własności gruntów pod wodami. 101 12. Struktura zmian własności terenów rożnych. 102 B. Dyslokacja wybranych użytków gruntowych. 103 1. Udział gruntów rolnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 104 2. Udział gruntów ornych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 105 3. Udział sadów w ogólnej powierzchni miast jednostek ewidencyjnych. 106 4. Udział trwałych użytków zielonych (łąk i pastwisk) w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 107 5. Udział gruntów rolnych zabudowanych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 108 6. Udział gruntów zadrzewionych i zakrzewionych na użytkach rolnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 109 7. Udział nieużytków w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 110 8. Udział gruntów leśnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 111 9. Udział gruntów zabudowanych i zurbanizowanych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 112 10. Udział terenów mieszkaniowych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 113 11. Udział zurbanizowanych terenów niezabudowanych lub w trakcie zabudowy w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 114 12. Udział terenów rekreacyjnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 115 13. Udział dróg w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 116 14. Udział użytków ekologicznych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 117 15. Udział gruntów pod wodami w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 118 16. Udział terenów różnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 119 C. Zmiany udziału użytków gruntowych. 120 1. Zmiany udziału gruntów rolnych w jednostkach ewidencyjnych. 121 2. Zmiany udziału gruntów leśnych w jednostkach ewidencyjnych. 122 3. Zmiany udziału gruntów zabudowanych i zurbanizowanych w jednostkach ewidencyjnych. 123 4. Zmiany udziału użytków ekologicznych w jednostkach ewidencyjnych. 124 5. Zmiany udziału gruntów pod wodami w jednostkach ewidencyjnych. 125 6. Zmiany udziału terenów różnych w jednostkach ewidencyjnych. 126 4

IV. Zmiany struktury gruntów użytkowanych rolniczo oraz kierunki urbanizacji. 127 1. Zmiany w strukturze gruntów użytkowanych rolniczo. 129 2. Udział gruntów AWRSP w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 130 3. Udział gruntów osób fizycznych wchodzących w skład gosp. rolnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 131 4. Udział gruntów rolniczych spółdzielni produkcyjnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 132 5. Udział gruntów wchodzących w skład gospodarstw rolnych w gruntach należących do osób fizycznych. 133 6. Stopień urbanizacji w jednostkach ewidencyjnych 134 7. Zmiany udziału gruntów rolnych zabudowanych w jednostkach ewidencyjnych. 135 V. Gleboznawcza klasyfikacja gruntów. 136 1. Udział gruntów objętych gleboznawczą klasyfikacją gruntów w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 137 2. Udział gruntów klas I i II w gruntach objętych klasyfikacją oraz powierzchnia tych gruntów w jednostkach ewidencyjnych. 138 3. Udział gruntów klas III i IV, w gruntach objętych klasyfikacją oraz powierzchnia tych gruntów w jednostkach ewidencyjnych. 139 4. Udział gruntów klas V i VI w gruntach objętych klasyfikacją oraz powierzchnia tych gruntów w jednostkach ewidencyjnych. 140 5. Powierzchnia użytków rolnych objętych gleboznawczą klasyfikacją gruntów w jednostkach ewidencyjnych. 141 6. Powierzchnia gruntów leśnych objętych gleboznawczą klasyfikacją gruntów w jednostkach ewidencyjnych. 142 VI. Modernizacja ewidencji gruntów i budynków w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych. 143 1. Jednostki ewidencyjne, w których zakończono proces modernizacji egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych. 145 2. Zmiany jednostek ewidencyjnych, w których zakończono proces modernizacji egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych. 146 3. Miasta, w których zakończono proces modernizacji egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych. 147 4. Struktura własności budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 148 5. Zmiany ilości budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib w grupach rejestrowych. 149 6. Struktura budynków stanowiących własność Skarbu Państwa, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 150 7. Struktura budynków stanowiących własność Samorządu Woj. Mazowieckiego, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 151 8. Struktura budynków stanowiących własność powiatów, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 152 9. Struktura budynków stanowiących własność gmin, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 153 10. Struktura budynków stanowiących własność osób fizycznych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 154 11. Struktura budynków stanowiących własność spółdzielni, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 155 12. Struktura budynków stanowiących własność kościołów i zw. wyznaniowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 156 13. Struktura budynków stanowiących własność wspólnot gruntowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 157 14. Struktura budynków stanowiących własność spółek prawa handl. i innych podm., objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 158 15. Struktura własności nieruchomości lokalowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 159 16. Zmiany ilości budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib podział ze względu na rodzaj nieruchomości. 160 17. Zmiany ilości budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib podział na typy budynków. 161 18. Procentowy udział typów budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 162 19. Zmiany ilości nieruchomości lokalowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 163 20. Zmiany ilości lokali, objętych zestawieniami zbiorczymi egib w grupach rejestrowych. 164 21. Liczba budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib w powiatach. 165 5

22. Liczba nieruchomości lokalowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib w powiatach. 166 23. Liczba budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib w jednostkach ewidencyjnych. 167 24. Liczba nieruchomości lokalowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib w jednostkach ewidencyjnych. 168 25. Szacunkowa ilość budynków na terenie jednostek ewidencyjnych, dla których nie zakończono modernizacji egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych. 169 26. Szacunkowa ilość nieruchomości lokalowych na terenie jednostek ewidencyjnych, w których nie zakończono modernizacji w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych. 170 VII. Struktura własności i sposobu użytkowania gruntów na tle innych województw. 171 1. Udział gruntów należących do Skarbu Państwa w ogólnej powierzchni województw. 172 2. Udział gruntów należących do Samorządów Województw w ogólnej powierzchni województw. 173 3. Udział gruntów należących do osób fizycznych w ogólnej powierzchni województw. 174 4. Udział gruntów należących do spółdzielni w ogólnej powierzchni województw. 175 5. Udział gruntów należących do spółek prawa handlowego i innych podmiotów w ogólnej powierzchni województw. 176 6. Udział gruntów rolnych w ogólnej powierzchni województw. 177 7. Udział gruntów leśnych w ogólnej powierzchni województw. 178 8. Udział gruntów zabudowanych i zurbanizowanych w ogólnej powierzchni województw. 179 9. Udział terenów różnych w ogólnej powierzchni województw. 180 10. Liczba budynków objętych zestawieniami zbiorczymi egib w województwach. 181 11. Typy budynków objętych zestawieniami zbiorczymi egib w Polsce. 182 12. Dyslokacja budynków objętych zestawieniami zbiorczymi egib w województwach. 183 13. Liczba lokali mieszkalnych i niemieszkalnych objętych zestawieniami zbiorczymi egib w województwach. 184 14. Dyslokacja nieruchomości lokalowych objętych zestawieniami zbiorczymi egib w województwach. 185 15. Udział powierzchni gruntów nieobjętych modernizacją egib w ogólnej powierzchni województw. 186 VIII. Podsumowanie. 187 6

Rozdział I Wprowadzenie 7

Wstęp. Celem niniejszego opracowania jest zaprezentowanie struktury własności i sposobu użytkowania gruntów województwa mazowieckiego. Opracowanie, powstało w związku z zadaniami Marszałka Województwa określonych w art. 7c ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne, na podstawie zbiorczych zestawień danych objętych ewidencją gruntów i budynków według stanu na dzień 1 stycznia w latach 2002 2017. Dane zostały przedstawione w postaci map tematycznych i wykresów ilustrujących omawianą tematykę pod różnym kątem. Opracowanie powinno posłużyć do zdiagnozowania kierunków i zmian w strukturze własności i sposobie użytkowania gruntów jakie niewątpliwie zachodziły na przestrzeni ostatnich lat na terenie województwa mazowieckiego. Analiza została podzielona na pięć bloków tematycznych. Pierwszy i drugi blok za pomocą wykresów i kartogramów obrazują trendy zmian w strukturze własności i sposobie użytkowania gruntów w województwie mazowieckim w latach 2002 2017. Przedstawiono zobrazowania kartograficzne danych objętych ewidencją gruntów i budynków w odniesieniu do powierzchni powiatów oraz jednostek ewidencyjnych, w tym dyslokację użytków gruntowych oraz gruntów w grupach i podgrupach własności i kierunki migracji ich udziałów. W trzecim bloku podjęto próbę zobrazowania i analizy kierunków zmian w gruntach użytkowanych rolniczo oraz kierunków urbanizacji na terenie województwa mazowieckiego. W czwartym bloku zamieszczono stopień zaawansowania oraz wyniki prac z dotychczas przeprowadzonej modernizacji ewidencji gruntów i budynków w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych na obszarze województwa mazowieckiego, a także strukturę własności dla budynków i nieruchomości lokalowych na terenach, dla których modernizację zakończono. W niniejszym bloku zobrazowano również informacje dla budynków oraz nieruchomości lokalowych w odniesieniu do jednostek ewidencyjnych. Ostatni blok tematyczny zawiera zobrazowania kartograficzne i zestawienia, prezentujące województwo mazowieckie na tle innych województw w Polsce. Podział na użytki gruntowe i grupy rejestrowe w niniejszym opracowaniu, od 1 stycznia 2002 roku do 1 stycznia 2016 roku, jest zgodny z rozporządzeniem Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa w sprawie ewidencji gruntów i budynków z dnia 29 marca 2001 roku w brzmieniu obowiązującym przed 31 grudnia 2013 roku, uwzględniając pismo Głównego Geodety Kraju z dnia 11 stycznia 2016 roku, KN-EGB.402.1.2016.1 oraz przepisy przejściowe rozporządzenia Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 29 listopada 2013 roku. Podział na użytki gruntowe i grupy rejestrowe dla danych wg stanu na 1 stycznia 2017 roku wynika z rozporządzenia Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 29 listopada 2013 roku, zmieniającego rozporządzenie w sprawie ewidencji gruntów i budynków z dnia 29 marca 2001 roku. 8

Podstawowe pojęcia występujące w niniejszym opracowaniu. Budynek obiekt budowlany, trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych, posiadający fundamenty i dach. Ewidencja gruntów i budynków jednolity dla kraju, systematycznie aktualizowany zbiór informacji o gruntach, budynkach i lokalach, ich właścicielach oraz innych osobach fizycznych lub prawnych władających tymi gruntami, budynkami i lokalami. Grupy rejestrowe odpowiednio posegregowane i zebrane według określonych zasad jednostki rejestrowe gruntów, budynków i lokali. Dla celów ewidencji gruntów i budynków, właścicieli nieruchomości i władających, dzieli się na 15 grup rejestrowych. Jednostka ewidencyjna obszar gruntów położonych w granicach administracyjnych gminy, a w przypadku gdy w skład gminy wchodzi miejscowość o statusie miasta - również w granicach administracyjnych miasta. Modernizacja ewidencji - zespół działań technicznych, organizacyjnych i administracyjnych podejmowanych przez Starostę w celu: 1) uzupełnienia bazy danych ewidencyjnych i utworzenia pełnego zakresu zbiorów danych ewidencyjnych zgodnie z wymogami rozporządzenia; 2) modyfikacji istniejących danych ewidencyjnych do wymagań określonych w rozporządzeniu. Nieruchomość lokalowa lokal mieszkalny lub użytkowy, w tym także garaż będący częścią składową budynku, stanowiący odrębną własność. Obręb jednostka powierzchniowa podziału kraju wyodrębniona dla celów ewidencji gruntów i budynków, której granice powinny być zgodne z granicami wsi i sołectw, natomiast na obszarach miast z granicami dzielnic i w miarę możliwości pokrywać się z granicami osiedli i zespołów urbanistycznych oraz naturalnymi granicami wyznaczonymi w szczególności przez cieki, ulice, linie kolejowe i inne obiekty fizjograficzne. Powierzchnia ewidencyjna powierzchnia wynikająca z ewidencji gruntów i budynków. Powierzchnia geodezyjna powierzchnia jednostek podziału terytorialnego państwa według państwowego rejestru granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych państwa. Struktura użytkowania gruntów udział powierzchni poszczególnych użytków gruntowych w ogólnej powierzchni gruntów na danym obszarze. Struktura władania gruntami udział poszczególnych form władania w ogólnej powierzchni gruntów. Użytek gruntowy część powierzchni ziemi użytkowany w sposób jednolity. Użytki rolne wszystkie tereny w obrębie gospodarstwa rolnego lub danego regionu wykorzystywane do produkcji roślinnej, ogrodniczej lub zwierzęcej. Zbiorcze zestawienie danych objętych ewidencją gruntów i budynków - spis danych o ogólnej powierzchni i wartości gruntów wchodzących w skład poszczególnych jednostek rejestrowych, z podziałem na użytki gruntowe, opracowane na podstawie wykazów gruntów, wg stanu na dzień 1 stycznia każdego roku, zachowujące formę i zakres treści tych wykazów. 9

Mapa administracyjna województwa mazowieckiego 10

Ogólne informacje o województwie mazowieckim 3 500 000 3 000 000 2 500 000 2 000 000 1 500 000 1 000 000 500 000 Rodzaj danych Miasta Tereny wiejskie Razem Liczba podregionów 1 5 6 Liczba powiatów 5 37 42 Liczba gmin 35 (51*) 228 314 Liczba jednostek ewidencyjnych 103 279 382 Liczba obrębów ewidencyjnych 3 384 7 921 11 305 Powierzchnia ewidencyjna w ha 216 872 3 339 215 3 556 087 Powierzchnia geodezyjna w ha 216 803 3 339 044 3 555 847 Liczba budynków: 696 571 1 739 249 2 435 820 - objętych modernizacją egib 683 721 1 422 458 2 106 179 - nieobjętych modernizacją egib (szacunkowa) 12 850 316 791 329 641 Postęp modernizacji budynków w % 98,2 81,8 86,0 Liczba nieruchomości lokalowych: 962 851 34 149 997 000 - objętych modernizacją egib 875 551 21 526 897 077 * gminy miejsko-wiejskie 0 - nieobjętych modernizacją egib (szacunkowa) 87 300 12 623 99 923 Postęp modernizacji nieruchomości lokalowych w % 91,0 63,0 90,0 [ha] Udział obszarów miejskich i wiejskich w powierzchni województwa mazowieckiego na tle pozostałych województw Obszary wiejskie Miasta 11

Zestawienie powierzchni powiatów Powiat TERYT Powierzchnia ewidencyjna [ha] Powiat TERYT Powierzchnia ewidencyjna [ha] białobrzeski 1401 63 843 ciechanowski 1402 105 980 garwoliński 1403 128 505 gostyniński 1404 61 472 grodziski 1405 36 701 grójecki 1406 126 789 kozienicki 1407 91 628 legionowski 1408 39 077 lipski 1409 74 079 łosicki 1410 77 241 makowski 1411 106 484 miński 1412 116 364 mławski 1413 118 181 nowodworski 1414 69 520 ostrołęcki 1415 209 826 ostrowski 1416 121 819 otwocki 1417 61 574 piaseczyński 1418 61 992 płocki 1419 179 915 płoński 1420 137 917 przasnyski 1422 121 858 przysuski 1423 80 098 pułtuski 1424 82 731 radomski 1425 152 979 siedlecki 1426 160 349 sierpecki 1427 85 191 sochaczewski 1428 73 460 sokołowski 1429 113 139 szydłowiecki 1430 45 150 warszawski zachodni 1432 53 370 węgrowski 1433 122 059 wołomiński 1434 95 359 wyszkowski 1435 87 822 zwoleński 1436 57 317 żuromiński 1437 80 670 żyrardowski 1438 53 249 m. Ostrołęka 1461 2 863 m. Płock 1462 8 805 m. Radom 1463 11 179 m. Siedlce 1464 3 186 pruszkowski 1421 24 626 m. st. Warszawa 1465 51 720 12

Różnice pomiędzy powierzchnią geodezyjną a powierzchnią ewidencyjną w jednostkach ewidencyjnych gm. Jednorożec (-265 ha) gm. Przasnysz (+267 ha) gm. Brańszczyk (-145 ha) gm. Wyszogród (- 156 ha) 0 ha do 10 ha (325) 10 ha do 50 ha (43) 50 ha do 100 ha (10) powyżej 100 ha (4) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) [ha] 3 557 500 3 556 500 3 555 500 Zmiany powierzchni geodezyjnej i ewidencyjnej województwa w latach 2000-2017 2000r. 2001r. 2002r. 2003r. 2004r. 2005r. 2006r. 2007r. 2008r. 2009r. 2010r. 2011r. 2012r. 2013r. 2014r. 2015r. 2016r. 2017r. Powierzchnia geodezyjna Powierzchnia ewidencyjna 13

Rozdział II Struktura zmian własności gruntów 14

Podział na grupy rejestrowe. Właścicieli nieruchomości i władających dla celów ewidencji gruntów i budynków zalicza się do jednej z 15 grup rejestrowych. Rozróżnia się następujące grupy rejestrowe właścicieli nieruchomości i władających (zwanych podmiotami ewidencyjnymi ): 1) grupa 1 - Skarb Państwa, jeżeli nie występuje w zbiegu z użytkownikami wieczystymi; 2) grupa 2 - Skarb Państwa, jeżeli występuje w zbiegu z użytkownikami wieczystymi; 3) grupa 3 - jednoosobowe spółki Skarbu Państwa, przedsiębiorstwa państwowe i inne państwowe osoby prawne; 4) grupa 4 - gminy i związki międzygminne, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi; 5) grupa 5 - gminy i związki międzygminne, jeżeli występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi; 6) grupa 6 - jednoosobowe spółki jednostek samorządu terytorialnego i inne osoby prawne, których organami założycielskimi są organy samorządu terytorialnego; 7) grupa 7 - osoby fizyczne; 8) grupa 8 spółdzielnie; 9) grupa 9 - kościoły i związki wyznaniowe; 10) grupa 10 - wspólnoty gruntowe; 11) grupa 11 - powiaty i związki powiatów, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi; 12) grupa 12 - powiaty i związki powiatów, jeżeli występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi; 13) grupa 13 - województwa, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi; 14) grupa 14 - województwa, jeżeli występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi; 15) grupa 15 - spółki prawa handlowego i inne podmioty ewidencyjne nie wymienione w pkt 1-14. W celu większej przejrzystości opracowania przedstawione 15 grup rejestrowych zostało zgeneralizowane do 9 następujących grup podmiotów ewidencyjnych: 1) Skarb Państwa powstała ze zsumowania gruntów grup rejestrowych nr: 1, 2 i 3, tj. grunty, których właścicielem jest Skarb Państwa, niezależnie od sposobu ich władania; 2) Gminy powstała ze zsumowania gruntów grup rejestrowych nr: 4, 5 i 6, tj. grunty, których właścicielem są gminy niezależnie od sposobu ich władania; 3) Osoby fizyczne odpowiadająca grupie rejestrowej nr 7; 4) Spółdzielnie odpowiadająca grupie rejestrowej nr 8; 5) Kościoły i związki wyznaniowe odpowiadająca grupie rejestrowej nr 9; 6) Wspólnoty gruntowe odpowiadająca grupie rejestrowej nr 10; 7) Powiaty powstała ze zsumowania gruntów grup rejestrowych nr: 11 i 12, tj. grunty, których właścicielem są powiaty, niezależnie od sposobu ich władania; 15

8) Województwo powstała ze zsumowania gruntów grup rejestrowych nr: 13 i 14, tj. grunty, których właścicielem jest województwo, niezależnie od sposobu ich władania; 9) Spółki prawa handlowego i inne podmioty odpowiadająca grupie rejestrowej nr 15. Wybrane zagadnienia z zakresu ewidencji gruntów i budynków przedstawiono również dla podgrup rejestrowych określonych w rozporządzeniu Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 roku w sprawie ewidencji gruntów i budynków oraz rozporządzeniu Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 29 listopada 2013 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie ewidencji gruntów i budynków (nowe brzmienie oznaczono kolorem czerwonym), tj.: Osoby, organy i jednostki organizacyjne, posiadające prawa do nieruchomości należących do podmiotu ewidencyjnego zaliczonego do 1 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 1.1 - Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa; 2) podgrupa 1.2 - Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe; 3) podgrupa 1.3 - państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, z wyłączeniem Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe (państwowe jednostki organizacyjne, które na podstawie ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami sprawują trwały zarząd nieruchomościami Skarbu Państwa); 4) podgrupa 1.4 - organy administracji publicznej gospodarujące zasobem nieruchomości Skarbu Państwa (organy administracji publicznej gospodarujące zasobem nieruchomości Skarbu Państwa, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, zwanym dalej zasobem nieruchomości Skarbu Państwa, z wyłączeniem gruntów tego zasobu przekazanych w trwały zarząd); 5) podgrupa 1.5 - Agencja Mienia Wojskowego; 6) podgrupa 1.6 - Wojskowa Agencja Mieszkaniowa; 7) podgrupa 1.7 - osoby i jednostki organizacyjne niewymienione w pkt 1-6 (organy, które gospodarują gruntami Skarbu Państwa pokrytymi wodami powierzchniowymi); 8) podgrupa 1.8 - organy, które wykonują zadania zarządcy dróg publicznych Skarbu Państwa. Użytkowników wieczystych gruntów należących do Skarbu Państwa, jako podmiotu ewidencyjnego zaliczonego do 2 grupy rejestrowej, dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 2.1 - osoby fizyczne; 2) podgrupa 2.2 - państwowe osoby prawne; 3) podgrupa 2.3 - spółdzielnie mieszkaniowe; 4) podgrupa 2.4 - inne osoby, niewymienione w pkt 1-3. Osoby, organy i jednostki organizacyjne, o których mowa w 11 ust. 1 pkt 1, posiadające prawa do nieruchomości należących do podmiotów ewidencyjnych zaliczonych do 4 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 4.1 - organy gmin gospodarujące gminnymi zasobami nieruchomości (organy gmin gospodarujące gminnymi zasobami nieruchomości z wyłączeniem gruntów tego zasobu zaliczonych do podgrup 4.2 i 4.3); 2) podgrupa 4.2 - jednostki organizacyjne gmin i związków międzygminnych; 3) podgrupa 4.3 - osoby i jednostki organizacyjne niewymienione w pkt 1 i 2 (organy i jednostki organizacyjne, które wykonują zadania zarządców dróg gminnych). Użytkowników wieczystych gruntów należących do podmiotów ewidencyjnych zaliczonych do 5 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 5.1 - osoby fizyczne; 2) podgrupa 5.2 - gminne osoby prawne; 3) podgrupa 5.3 - spółdzielnie mieszkaniowe; 4) podgrupa 5.4 - inne osoby, niewymienione w pkt 1-3. 16

Podmioty ewidencyjne zaliczone do 6 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 6.1 - jednoosobowe spółki gmin i inne gminne osoby prawne; 2) podgrupa 6.2 - jednoosobowe spółki powiatów i inne powiatowe osoby prawne; 3) podgrupa 6.3 - jednoosobowe spółki województw i inne wojewódzkie osoby prawne. Podmioty ewidencyjne zaliczone do 7 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 7.1 - osoby fizyczne - właściciele i władający gruntami wchodzącymi w skład gospodarstw rolnych; 2) podgrupa 7.2 - osoby fizyczne - właściciele i władający gruntami niewchodzącymi w skład gospodarstw rolnych. Podmioty ewidencyjne zaliczone do 8 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 8.1 - rolnicze spółdzielnie produkcyjne; 2) podgrupa 8.2 - spółdzielnie mieszkaniowe; 3) podgrupa 8.3 - inne spółdzielnie, niewymienione w pkt 1 i 2. Osoby, organy i jednostki organizacyjne, o których mowa w 11 ust. 1 pkt 1, posiadające prawa do nieruchomości należących do podmiotów ewidencyjnych zaliczonych do 11 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 11.1 - organy powiatów gospodarujące powiatowymi zasobami nieruchomości (organy powiatów gospodarujące powiatowymi zasobami nieruchomości z wyłączeniem gruntów tego zasobu zaliczonych do podgrup 11.2 i 11.3); 2) podgrupa 11.2 - jednostki organizacyjne powiatów i związków powiatów; 3) podgrupa 11.3 - osoby i jednostki organizacyjne niewymienione w pkt 1 i 2 (organy i jednostki organizacyjne, które wykonują zadania zarządców dróg powiatowych). Użytkowników wieczystych gruntów należących do podmiotów ewidencyjnych zaliczonych do 12 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 12.1 - osoby fizyczne; 2) podgrupa 12.2 - powiatowe osoby prawne; 3) podgrupa 12.3 - spółdzielnie mieszkaniowe; 4) podgrupa 12.4 - inne osoby, niewymienione w pkt 1-3. Osoby, organy i jednostki organizacyjne, o których mowa w 11 ust. 1 pkt 1, posiadające prawa do nieruchomości należących do podmiotów ewidencyjnych zaliczonych do 13 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 13.1 - organy województw gospodarujące wojewódzkimi zasobami nieruchomości (organy województw gospodarujące wojewódzkimi zasobami nieruchomości, z wyłączeniem gruntów tego zasobu zaliczonych do podgrupy 13.2 i 13.3); 2) podgrupa 13.2 - jednostki organizacyjne województw; 3) podgrupa 13.3 - osoby i jednostki organizacyjne niewymienione w pkt 1 i 2 (organy i jednostki organizacyjne, które wykonują zadania zarządców dróg wojewódzkich). Użytkowników wieczystych gruntów należących do podmiotów ewidencyjnych zaliczonych do 14 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 14.1 - osoby fizyczne; 2) podgrupa 14.2 - wojewódzkie osoby prawne; 3) podgrupa 14.3 - spółdzielnie mieszkaniowe; 4) podgrupa 14.4 - inne osoby, niewymienione w pkt 1-3. 17

Podmioty ewidencyjne zaliczone do 15 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 15.1 - spółki handlowe; 2) podgrupa 15.2 - partie polityczne i stowarzyszenia; 3) podgrupa 15.3 - inne osoby, niewymienione w pkt 1 i 2. Strukturę własności gruntów województwa mazowieckiego zaprezentowano według przedstawionych powyżej 9 grup podmiotów ewidencyjnych na wykresach i mapach tematycznych zawierających szczegółowe informacje w odniesieniu do poszczególnych powiatów i jednostek ewidencyjnych. Strukturę zmian gruntów, które zostały przekazane w użytkowanie wieczyste, a których właścicielem jest Skarb Państwa, Województwo, Powiat lub Gmina, zostały dodatkowo zobrazowano na oddzielnym wykresie. Podobne założenie odnośnie grup podmiotów ewidencyjnych zastosowano również dla zobrazowań dotyczących budynków i nieruchomości lokalowych. Nr grupy Udział grup rejestrowych w powierzchni województwa mazowieckiego 1 stycznia 2017 r. Nazwa Grupy Rejestrowej Powierzchnia [ha] 1 Skarb Państwa, jeżeli nie występuje w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 572 300 2 Skarb Państwa, jeżeli występuje w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 38 085 3 Jednoosobowe spółki Skarbu Państwa, przedsiębiorstwa państwowe i inne państwowe osoby prawne 6 053 4 Gminy i związki międzygminne, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 87 920 5 Gminy i związki międzygminne, jeżeli występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 7 735 6 Jednoosobowe spółki jednostek samorządu terytorialnego i inne osoby prawne, których organami założycielskimi są organy samorządu terytorialnego 7 Osoby fizyczne 2 741 913 8 Spółdzielnie 4 774 9 Kościoły i związki wyznaniowe 8 366 10 Wspólnoty gruntowe 24 672 11 Powiaty i związki powiatów, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 17 885 12 Powiaty i związki powiatów, jeżeli występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 32 13 Województwa, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 5 041 14 Województwa, jeżeli występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 227 15 Spółki prawa handlowego i inne podmioty ewidencyjne nie wymienione w grupach 1-14 40 393 691 3 556 087 18

Struktura własności gruntów 2002 r. 2017 r. Gminy 2,4% Skarb Państwa 19,4% Osoby fizyczne 75,8% Gminy 2,7% Skarb Państwa 17,4% Osoby fizyczne 77,1% Spółki prawa handlowego i inne podmioty 0,9% Województwo Mazowieckie 0,1% Powiaty 0,2% Wspólnoty gruntowe 0,6% Spółdzielnie 0,3% Kościoły i związki wyznaniowe 0,2% Spółki prawa handlowego i inne podmioty 1,1% Województwo Mazowieckie 0,1% Powiaty 0,5% Wspólnoty gruntowe 0,7% Spółdzielnie 0,2% Kościoły i związki wyznaniowe 0,2% ( 688 788 ha) Skarb Państwa (85 845 ha) Gminy (2 697 424 ha) Osoby fizyczne (10 418 ha) Spółdzielnie (8 123 ha) Kościoły i związki wyznaniowe (23 053 ha) Wspólnoty gruntowe (8 565 ha) Powiaty (2 440 ha) Województwo Mazowieckie (32 209 ha) Spółki prawa handlowego i inne podmioty ( 616 438 ha) Skarb Państwa (96 346 ha) Gminy (2 741 913 ha) Osoby fizyczne (4 774 ha) Spółdzielnie (8 366 ha) Kościoły i związki wyznaniowe (23 672 ha) Wspólnoty gruntowe (17 917 ha) Powiaty (5 268 ha) Województwo Mazowieckie (40 393 ha) Spółki prawa handlowego i inne podmioty 19

2 750 000 [ha] Struktura zmian własności gruntów 2 730 000 2 710 000 2 741 913 ha - Osoby fizyczne 2 690 000 690 000 670 000 650 000 616 438 ha - Skarb Państwa 630 000 610 000 120 000 100 000 80 000 60 000 40 000 20 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. 96 346 ha - Gminy 40 393 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 24 672 ha - Wspólnoty gruntowe 17 917 ha - Powiaty 8 366 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 4774 ha - Spółdzielnie 5 268 ha - Województwo Mazowieckie 20

Udział gruntów osób, organów i jednostek organizacyjnych, posiadających prawa do nieruchomości należących do Skarbu Państwa Stan na dzień 1 stycznia 2017 r. 0,1% 0,0% 3,6% 1,5% podgrupa 1.1 - Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, 8,8% 4,2% podgrupa 1.2 - Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe, 7,6% 74,1% podgrupa 1.3 - państwowe jednostki organizacyjne, które na podstawie ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami sprawują trwały zarząd nieruchomościami Skarbu Państwa, podgrupa 1.4 - organy administracji publicznej gospodarujące zasobem nieruchomości Skarbu Państwa, podgrupa 1.5 - Agencja Mienia Wojskowego, 1.1 (24 086 ha) 1.2 (424 042 ha) 1.3 (43 737 ha) 1.4 (50 166ha) 1.5 (705 ha) 1.6 (202 ha) 1.7 (20 690 ha) 1.8 (8 672 ha) podgrupa 1.6 - Wojskowa Agencja Mieszkaniowa, podgrupa 1.7 - organy, które gospodarują gruntami Skarbu Państwa pokrytymi wodami powierzchniowymi, podgrupa 1.8 - organy, które wykonują zadania zarządcy dróg publicznych Skarbu Państwa. 21

Udział gruntów osób, organów i jednostek organizacyjnych, posiadających prawa do nieruchomości należących do gmin, powiatów i Województwa Mazowieckiego Stan na dzień 1 stycznia 2017 r. grupa 4 - gminy i związki międzygminne, jeżeli nie występują w zbiegu 8,0% 31,0% 61,0% 4.1 (53 611 ha) 4.2 (7 046 ha) 4.3 (27 263 ha) z użytkownikami wieczystymi podgrupa 4.1 - organy gmin gospodarujące gminnymi zasobami nieruchomości z wyłączeniem gruntów tego zasobu zaliczonych do podgrup 4.2 i 4.3, podgrupa 4.2 - jednostki organizacyjne gmin i związków międzygminnych, podgrupa 4.3 - organy i jednostki organizacyjne, które wykonują zadania zarządców dróg gminnych. grupa 11 - powiaty i związki powiatów, jeżeli nie występują w zbiegu 43,2% 23,9% 32,9% 11.1 (5 881 ha) 11.2 (4 274 ha) 11.3 (7 730 ha) z użytkownikami wieczystymi podgrupa 11.1 - organy powiatów gospodarujące powiatowymi zasobami nieruchomości z wyłączeniem gruntów tego zasobu zaliczonych do podgrup 11.2 i 11.3i, podgrupa 11.2 - jednostki organizacyjne powiatów i związków powiatów, podgrupa 11.3 - organy i jednostki organizacyjne, które wykonują zadania zarządców dróg powiatowych. grupa 13 - województwa, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami 31,9% 23,9% 44,2% 13.1 (2 228 ha) 13.2 (1 205 ha) 13.3 (1 608 ha) wieczystymi podgrupa 13.1 - organy województw gospodarujące wojewódzkimi zasobami nieruchomości, z wyłączeniem gruntów tego zasobu zaliczonych do podgrupy 13.2 i 13.3, podgrupa 13.2 - jednostki organizacyjne województw, podgrupa 13.3 - organy i jednostki organizacyjne, które wykonują zadania zarządców dróg wojewódzkich. 22

Udział gruntów podmiotów ewidencyjnych zaliczanych do grupy 7 (osoby fizyczne), 8 (spółdzielnie) oraz 15 (spółki prawa handlowego i inne podmioty) Stan na dzień 1 stycznia 2017 r. 10,6% grupa 7 - osoby fizyczne 89,4% 7.1 (2 450 341 ha) 7.2 ( 291 572 ha) podgrupa 7.1 - osoby fizyczne - właściciele i władający gruntami wchodzącymi w skład gospodarstw rolnych, podgrupa 7.2 - osoby fizyczne - właściciele i władający gruntami niewchodzącymi w skład gospodarstw rolnych. 31,9% grupa 8 - spółdzielnie 18,7% 49,3% 8.1 (2 355 ha) 8.2 (895 ha) 8.3 (1 524 ha) podgrupa 8.1 - rolnicze spółdzielnie produkcyjne, podgrupa 8.2 - spółdzielnie mieszkaniowe, podgrupa 8.3 - inne spółdzielnie, niewymienione w pkt 1 i 2. grupa 15 - spółki prawa handlowego i inne podmioty ewidencyjne 26,4% 2,3% 71,3% 15.1 (28 811 ha) 15.2 (912 ha) 15.3 (10 670 ha) nie wymienione w grupach 1-14 podgrupa 15.1 - spółki handlowe, podgrupa 15.2 - partie polityczne i stowarzyszenia, podgrupa 15.3 - inne osoby, niewymienione w pkt 1 i 2. 23

Rozdział II Struktura zmian własności gruntów A. Struktura własności gruntów 24

Struktura użytków gruntowych stanowiących własność Skarbu Państwa [ha] 450 000 400 000 350 000 300 000 250 000 200 000 150 000 100 000 2002r. 2017r. -11% 50 000 0 * Z dniem 1 stycznia 2017 r. nieużytki oraz grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych zostały włączone do gruntów rolnych Struktura użytków rolnych Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych 2017 r. 2017 r. 4% 9% 5% 11% Grunty orne Sady Łąki 49% Pastwiska Rolne zabudowane 16% Stawy Rowy Rolne zadrzewione* Nieużytki* 24% 42% 12% 11% Tereny mieszkaniowe Tereny przemysłowe Inne tereny zabudowane Zurb. tereny niezabudowane Tereny rekreacyjne Drogi Tereny kolejowe Inne tereny komunikacyjne Użytki kopalne 25

Struktura użytków gruntowych stanowiących własność Województwa Mazowieckiego [ha] 3 600 3 200 2 800 2 400 2 000 1 600 1 200 800 2017r. 2002r. +116% 400 0 * Z dniem 1 stycznia 2017 r. nieużytki oraz grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych zostały włączone do gruntów rolnych Struktura użytków rolnych Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych 2017 r. Grunty orne 2017 r. 9% Sady 5% 14% 5% 5% 56% Łąki Pastwiska Rolne zabudowane Stawy Rowy Rolne zadrzewione* Nieużytki* 6% 84% 6% Tereny mieszkaniowe Tereny przemysłowe Inne tereny zabudowane Zurb. tereny niezabudowane Tereny rekreacyjne Drogi Tereny kolejowe Inne tereny komunikacyjne Użytki kopalne 26

Struktura użytków gruntowych stanowiących własność powiatów [ha] 14 000 12 000 10 000 8 000 6 000 4 000 2017r. 2002r. +109% 2 000 0 * Z dniem 1 stycznia 2017 r. nieużytki oraz grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych zostały włączone do gruntów rolnych Struktura użytków rolnych 9% 4% 5% 4% 69% Grunty orne 2017 r. 2017 r. Sady Łąki Pastwiska Rolne zabudowane Stawy Rowy Rolne zadrzewione* Nieużytki* 94% Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych 4% Tereny mieszkaniowe Tereny przemysłowe Inne tereny zabudowane Zurb. tereny niezabudowane Tereny rekreacyjne Drogi Tereny kolejowe Inne tereny komunikacyjne Użytki kopalne 27

Struktura użytków gruntowych stanowiących własność gmin [ha] 50 000 40 000 30 000 20 000 10 000 2017r. 2002r. 0 * Z dniem 1 stycznia 2017 r. nieużytki oraz grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych zostały włączone do gruntów rolnych +12% Struktura użytków rolnych Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych 2017 r. 2017 r. 4% 12% 5% 9% 10% 55% Grunty orne Sady Łąki Pastwiska Rolne zabudowane Stawy Rowy Rolne zadrzewione* Nieużytki* 76% 8% 8% Tereny mieszkaniowe Tereny przemysłowe Inne tereny zabudowane Zurb. tereny niezabudowane Tereny rekreacyjne Drogi Tereny kolejowe Inne tereny komunikacyjne Użytki kopalne 28

Struktura użytków gruntowych stanowiących własność osób fizycznych [ha] 1 600 000 1 400 000 1 200 000 1 000 000 800 000 600 000 400 000 2017r. 2002r. 200 000 0 * Z dniem 1 stycznia 2017 r. nieużytki oraz grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych zostały włączone do gruntów rolnych +2% Struktura użytków rolnych Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych 2017 r. 2017 r. 11% 10% 3% Grunty orne Sady 68% Łąki Pastwiska Rolne zabudowane Stawy 10% 6% 3% 76% Tereny mieszkaniowe Tereny przemysłowe Inne tereny zabudowane Zurb. tereny niezabudowane Tereny rekreacyjne Rowy Drogi Rolne zadrzewione* Nieużytki* Tereny kolejowe Inne tereny komunikacyjne Użytki kopalne 29

Struktura użytków gruntowych stanowiących własność spółdzielni [ha] 7 000 6 000 5 000 4 000 3 000 2 000 2002r. 2017r. -54% 1 000 0 * Z dniem 1 stycznia 2017 r. nieużytki oraz grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych zostały włączone do gruntów rolnych Struktura użytków rolnych Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych 2017 r. 2017 r. 12% 8% 6% 4% 67% Grunty orne Sady Łąki Pastwiska Rolne zabudowane Stawy Rowy Rolne zadrzewione* Nieużytki* 8% 19% 3% Tereny mieszkaniowe 66% Tereny przemysłowe Inne tereny zabudowane Zurb. tereny niezabudowane Tereny rekreacyjne Drogi Tereny kolejowe Inne tereny komunikacyjne Użytki kopalne 30

Struktura użytków gruntowych stanowiących własność kościołów i związków wyznaniowych [ha] 3 500 3 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 2017r. 2002r. +3% 0 * Z dniem 1 stycznia 2017 r. nieużytki oraz grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych zostały włączone do gruntów rolnych Struktura użytków rolnych 13% 10% 6% 6% 61% Grunty orne 2017 r. 2017 r. Sady Łąki Pastwiska Rolne zabudowane Stawy Rowy Rolne zadrzewione* Nieużytki* 13% Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych 7% 79% Tereny mieszkaniowe Tereny przemysłowe Inne tereny zabudowane Zurb. tereny niezabudowane Tereny rekreacyjne Drogi Tereny kolejowe Inne tereny komunikacyjne Użytki kopalne 31

Struktura użytków gruntowych stanowiących własność wspólnot gruntowych [ha] 12 000 10 000 8 000 6 000 4 000 Uwaga!: Wzrost powierzchni gruntów należących do wspólnot gruntowych nastąpił w wyniku porządkowania baz danych w systemie do prowadzenia egib w powiecie przysuskim. 2 000 2017r. 2002r. +7% 0 * Z dniem 1 stycznia 2017 r. nieużytki oraz grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych zostały włączone do gruntów rolnych Struktura użytków rolnych Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych 2017 r. 2017 r. 6% 14% 7% Grunty orne 13% Sady 59% Łąki Pastwiska Rolne zabudowane Stawy Rowy Rolne zadrzewione* Nieużytki* 35% 5% 5% 12% 35% Tereny mieszkaniowe Tereny przemysłowe Inne tereny zabudowane Zurb. tereny niezabudowane Tereny rekreacyjne Drogi Tereny kolejowe Inne tereny komunikacyjne Użytki kopalne 32

Struktura użytków gruntowych stanowiących własność spółek prawa handlowego i innych podmiotów [ha] 14 000 12 000 10 000 8 000 6 000 4 000 2017r. 2002r. +25% 2 000 0 * Z dniem 1 stycznia 2017 r. nieużytki oraz grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych zostały włączone do gruntów rolnych Struktura użytków rolnych Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych 2017 r. 2017 r. 3% 6% 3% 3% Grunty orne Sady 10% Łąki 10% 63% Pastwiska Rolne zabudowane Stawy Rowy Rolne zadrzewione* Nieużytki* 5% 14% 3% 8% Tereny mieszkaniowe 30% 32% Tereny przemysłowe Inne tereny zabudowane Zurb. tereny niezabudowane Tereny rekreacyjne Drogi Tereny kolejowe Inne tereny komunikacyjne Użytki kopalne 33

Udział gruntów przekazanych w użytkowanie wieczyste* w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych stopa spadku/wzrostu w stosunku do stanu z 2003 r. gm. Leoncin grunty SP w użytkowaniu wieczystym państwowych os. prawnych (głównie gr. leśne). 46% (1) 30% do 41 % (4) 20% do 30% (8) 10% do 20% (12) 1% do 10% (103) 0% do 1% (254) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) * przez grunty przekazane w użytkowanie wieczyste należy rozumieć grunty stanowiące własność Skarbu Państwa, Województwa Mazowieckiego, powiatów i gmin 30% do 46% (2) 15% do 30% (2) 0% do 15 % (157) Brak zmian (47) -10% do 0% (169) -16% do -10% (5) 34

Zmiany gruntów przekazanych w użytkowanie wieczyste 227 ha Województwo Mazowieckie 32 ha Powiaty 7 735 ha Gminy 38 085 ha Skarb Państwa 0 5 000 10 000 15 000 20 000 25 000 30 000 35 000 40 000 45 000 2002r. 2005r. 2008r. 2011r. 2014r. 2017r. 35

Rozdział II Struktura zmian własności gruntów B. Zmiany w grupach własności 36

Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność Skarbu Państwa 480 000 460 000 [ha] Zmiana definicji użytku* 469 603 ha - Grunty leśne 440 000 7% 6% 10% 120 000 100 000 76% 80 000 60 000 40 000 20 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. 59 199 ha - Grunty rolne 41 597 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 40 057 ha - Grunty pod wodami - Nieużytki* 4 434 ha - Tereny różne 1 548 ha - Użytki ekologiczne * Z dniem 1 stycznia 2017 r. nieużytki oraz grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych zostały włączone do gruntów rolnych 37

4 400 Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność Województwa Mazowieckiego [ha] Zmiana definicji użytku* 4 000 3% 6% 3% 3 600 7% 3 200 2 800 81% 2 400 2 000 1 600 1 200 800 400 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. 4 273 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 377 ha - Grunty rolne 147 ha - Grunty pod wodami 330 ha - Grunty leśne 136 ha - Tereny różne - Nieużytki* 5 ha - Użytki ekologiczne * Z dniem 1 stycznia 2017 r. nieużytki oraz grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych zostały włączone do gruntów rolnych 38

[ha] Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność powiatów Zmiana definicji użytku* 16 000 16 045 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 1 595 ha - Grunty rolne 263 ha - Grunty leśne 14 000 - Nieużytki* 8 ha - Grunty pod wodami 12 000 3 ha - Tereny różne 0 ha - Użytki ekologiczne 10 000 8 000 9% 1% 6 000 4 000 90% 2 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. * Z dniem 1 stycznia 2017 r. nieużytki oraz grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych zostały włączone do gruntów rolnych 39

Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność gmin 75 000 [ha] Zmiana definicji użytku* 71 768 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 70 000 65 000 4% 60 000 20% 55 000 75% 20 000 15 000 10 000 5 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. 19 615 - Grunty rolne 3 932 ha - Grunty leśne - Nieużytki* 674 ha - Grunty pod wodami 331 ha - Tereny różne 25 ha - Użytki ekologiczne * Z dniem 1 stycznia 2017 r. nieużytki oraz grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych zostały włączone do gruntów rolnych 40

Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność osób fizycznych 2 350 000 [ha] Zmiana definicji użytku* 2 321 511 ha - Grunty rolne 2 300 000 2 250 000 13% 2% 450 000 400 000 350 000 85% 300 000 250 000 200 000 150 000 100 000 50 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. 359 471 ha - Grunty leśne 58 981 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane - Nieużytki* 1 184 ha - Grunty pod wodami 555 ha - Tereny różne 265 ha - Użytki ekologiczne * Z dniem 1 stycznia 2017 r. nieużytki oraz grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych zostały włączone do gruntów rolnych 41

Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność spółdzielni 9 500 [ha] Zmiana definicji użytku* 9 000 8 500 6% 8 000 7 500 7 000 25% 6 500 6 000 5 500 69% 5 000 4 500 4 000 3 500 3 000 3 319 ha - Grunty rolne 1 500 1 000 500 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. 1 171 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 279 ha - Grunty leśne - Nieużytki* 3 ha - Grunty pod wodami 2 ha - Tereny różne 0 ha - Użytki ekologiczne * Z dniem 1 stycznia 2017 r. nieużytki oraz grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych zostały włączone do gruntów rolnych 42

Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność kościołów i związków wyznaniowych [ha] 5 500 Zmiana definicji użytku* 5 016 ha - Grunty rolne 5 000 4 500 11% 2 500 28% 60% 2 000 1 500 2 331 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 1 000 921 ha - Grunty leśne 94 ha - Tereny różne 500 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. - Nieużytki* 0 ha - Użytki ekologiczne 4 ha - Grunty pod wodami * Z dniem 1 stycznia 2017 r. nieużytki oraz grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych zostały włączone do gruntów rolnych 43

Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność wspólnot gruntowych 13 500 [ha] Zmiana definicji użytku* 12 500 45% 11 500 54% 10 500 9 500 13 276 ha - Grunty rolne 8 500 11 030 ha - Grunty leśne 3 000 2 000 1 000 - Nieużytki* 212 ha - Grunty pod wodami 113 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 20 ha - Tereny różne 21 ha - Użytki ekologiczne 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. * Z dniem 1 stycznia 2017 r. nieużytki oraz grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych zostały włączone do gruntów rolnych 44

Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność spółek prawa handlowego i innych podmiotów 24 000 [ha] Zmiana definicji użytku* 22 000 13% 20 000 18 000 16 000 27% 58% 14 000 12 000 10 000 23 375 ha - Grunty rolne 8 000 6 000 4 000 2 000 11 163 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 5 141 ha - Grunty leśne - Nieużytki* 318 ha - Tereny różne 392 ha - Grunty pod wodami 4 ha - Użytki ekologiczne 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. * Z dniem 1 stycznia 2017 r. nieużytki oraz grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych zostały włączone do gruntów rolnych 45

Rozdział II Struktura zmian własności gruntów C. Dyslokacja gruntów w grupach własności 46

Udział gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa w ogólnej powierzchni powiatu 2017 r. stopa spadku/wzrostu w stosunku do stanu z 2003 r. Średni udział gruntów podmiotu w województwie: 17,4% 35% do 39% (2) 25% do 35% (7) 15% do 25% (17) 7% do 15% (16) (w nawiasie podano liczbę powiatów) -1% do 0% (7) -3% do -1% (26) -6% do -3% (5) -11% do -6% (4) m. Płock - największy ubytek gruntów należących do SP stwierdzono dla użytku tereny przemysłowe. m. Ostrołęka największy ubytek gruntów należących do SP stwierdzono dla użytku tereny komunikacyjne. 47

Udział gruntów stanowiących własność Województwa Mazowieckiego w ogólnej powierzchni powiatu 2017 r. stopa spadku/wzrostu w stosunku do stanu z 2003 r. Średni udział gruntów podmiotu w województwie: 0,1% 2,1% (1) 0,4% do 1,1% (6) 0,1% do 0,4% (21) 0,0% do 0,1% (14) (w nawiasie podano liczbę powiatów) 2,0% (1) 0,3% do 0,6% (4) -0,3% do 0% (1) -0,5% do -0,3% (2) 0% do 0,3% (34) m. Ostrołęka największy przyrost gruntów należących do SWM stwierdzono dla użytku inne tereny zabudowane oraz drogi. 48

Udział gruntów stanowiących własność powiatów w ogólnej powierzchni powiatu 2017 r. stopa spadku/wzrostu w stosunku do stanu z 2003 r. Średni udział gruntów podmiotu w województwie: 0,5% 3,3% (1) 1,2% do 1,9% (3) 0,5% do 0,8% (18) 0,0% do 0,5% (20) (w nawiasie podano liczbę powiatów) 1,8% (1) 0,5% do 0,8% (7) 0% do 0,5% (25) -0,3% do 0% (8) -2,6% (1) m. Radom największy przyrost gruntów należących do powiatów stwierdzono dla użytku drogi. m. Siedlce największy ubytek gruntów należących do powiatów stwierdzono dla użytku grunty orne. 49

Udział gruntów stanowiących własność gmin w ogólnej powierzchni powiatu 2017 r. stopa spadku/wzrostu w stosunku do stanu z 2003 r. Średni udział gruntów podmiotu w województwie: 2,7% 22% do 26% (3) 13% do 18% (2) 2% do 7% (24) 0% do 2% (13) (w nawiasie podano liczbę powiatów) 2% do 4% (2) 0% do 2% (34) -1% do 0% (4) -2% do -1% (2) Uwaga!: Znaczne zmiany w udziale gruntów gmin w powiecie przysuskim wynikają z porządkowania baz danych w systemie do prowadzenia egib. m. Płock - największy ubytek gruntów należących do gmin stwierdzono dla użytku tereny mieszkaniowe 50

Udział gruntów stanowiących własność osób fizycznych w ogólnej powierzchni powiatu 2017 r. stopa spadku/wzrostu w stosunku do stanu z 2003 r. Średni udział gruntów podmiotu w województwie: 77,1% 80% do 89% (14) 70% do 80% (15) 60% do 70% (6) 50% do 60% (3) 33% do 50% (4) (w nawiasie podano liczbę powiatów) 4% do 7% (2) 2% do 4% (5) 0% do 2% (25) -2% do 0% (10) Uwaga!: Znaczne zmiany w udziale gruntów osób fizycznych w powiecie przysuskim wynikają z porządkowania baz danych w systemie do prowadzenia egib. 51

Udział gruntów stanowiących własność spółdzielni w ogólnej powierzchni powiatu 2017 r. stopa spadku/wzrostu w stosunku do stanu z 2003 r. Średni udział gruntów podmiotu w województwie: 0,2% 1,8% (2) 0,7% do 1,0% (2) 0,4% do 0,7% (4) 0,2% do 0,4% (3) 0,0% do 0,2% (31) (w nawiasie podano liczbę powiatów) 1,4% (1) 0,5% do 1,0% (3) -0,8% do -0,5% (4) 0,0% do 0,5% (6) -0,5% do 0,0% (28) m. Radom największy przyrost gruntów należących do spółdzielni stwierdzono dla użytku tereny mieszkaniowe. 52

Udział gruntów stanowiących własność kościołów i związków wyznaniowych w ogólnej powierzchni powiatu 2017 r. stopa spadku/wzrostu w stosunku do stanu z 2003 r. Średni udział gruntów podmiotu w województwie: 0,2% 0,9% do 1,2% (5) 0,4% do 0,6% (3) 0,2% do 0,4% (15) 0,0% do 0,2% (19) (w nawiasie podano liczbę powiatów) 0,1% do 0,2% (3) 0,0% do 0,1% (22) -0,2% do 0,0% (17) 53

Udział gruntów stanowiących własność wspólnot gruntowych w ogólnej powierzchni powiatu 2017 r. stopa spadku/wzrostu w stosunku do stanu z 2003 r. Średni udział gruntów podmiotu w województwie: 0,7% 4,0% (1) 2,2% do 2,5% (3) 1,3% do 1,8% (3) 0,6% do 1,3% (9) 0,0% do 0,6% (26) (w nawiasie podano liczbę powiatów) 2,8% (1) 0% do 0,5% (8) -0,8% do 0% (33) Uwaga!: Znaczne zmiany w udziale gruntów wspólnot gruntowych w powiecie przysuskim wynikają z porządkowania baz danych w systemie do prowadzenia egib. 54

Udział gruntów stanowiących własność spółek prawa handlowego i innych podmiotów w ogólnej powierzchni powiatu 2017 r. stopa spadku/wzrostu w stosunku do stanu z 2003 r. 12,8% (1) 5,0% do 9,0% (4) 1,5% do 5,0% (10) 0,5% do 1,5% (14) 0,0% do 0,5% (13) (w nawiasie podano liczbę powiatów) Średni udział gruntów podmiotu w województwie: 1,1% 11,6% (1) 3,0% do 7,0% (4) 0,0% do 3,0% (30) -1,5% do 0,0 (6) -7,4% (1) Uwaga!: Znaczne zmiany w udziale gruntów spółek prawa handlowego i innych podmiotów w powiecie przysuskim wynikają z porządkowania baz danych w systemie do prowadzenia egib. m. Płock - największy przyrost gruntów należących do spółek prawa dot. terenów przemysłowych oraz gruntów ornych. pow. piaseczyński - największy przyrost gruntów należących do spółek prawa dot. gruntów ornych oraz gruntów leśnych. 55

Rozdział II Struktura zmian własności gruntów D. Dyslokacja gruntów w wybranych podgrupach własności 56

Udział gruntów wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych gm. Ożarów Mazowiecki 15% (1) 5% do 10% (7) 1% do 5% (66) 0% do 1% (308) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 57

Udział gruntów w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 1 4 3 50% do 64% (4) 30% do 50% (22) 10% do 30% (93) 0% do 10% (263) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 2 1. gm. Nowy Duninów 2. gm. Pionki 3. m. Podkowa Leśna 4. gm. Brok 58

Udział gruntów Skarbu Państwa przekazanych do zagospodarowania Agencji Mienia Wojskowego w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych m. Nowe Miasto n. Pilicą 13,5% (1) 3,7% (1) 0% do 2,0% (29) 0% (352) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 59

Udział gruntów Skarbu Państwa w użytkowaniu wieczystym osób fizycznych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 1,0% do 1,7% (13) 0,5% do 1,0% (19) 0,0% do 0,5% (350) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 60

Udział gruntów gmin i ich związków w użytkowaniu wieczystym osób fizycznych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 4,0% do 7,5% (7) 1,0% do 4,0% (17) 0,0% do 1,0% (358) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 61

Udział gruntów osób fizycznych nie wchodzących w skład gospodarstw rolnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 50% do 68% (9) 30% do 50% (36) 10% do 30% (108) 0% do 10% (229) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 62

Udział gruntów województw przekazanych w trwały zarząd oraz gruntów, których właściciele nie są znani w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych m. Białobrzegi 2,5% (1) 0,0% do 2,0% (113) 0,0% (268) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 63

Udział gruntów spółek prawa handlowego w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 2 1 10,0% do 15,5% (2) 5,0% do 10,0% (23) 1,0% do 5,0% (99) 1. m. Nowy Dwór Mazowiecki (gł. inne tereny komunikacyjne). 2. m. Płock (gł. tereny przemysłowe). 0,0% do 1,0% (258) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 64

Udział gruntów partii politycznych i stowarzyszeń w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych m. Pułtusk (Stowarzyszenie Wspólnota Polska - Dom Polonii w Pułtusku 2,8% do 4,2% (2) 0,5% do 1,2% (3) 0% do 0,5% (154) 0% (223) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 65

Udział gruntów Skarbu Państwa przekazanych organom, które wykonują zadania zarządcze w stosunku do dróg publicznych dz. Żoliborz 10% do 13% (3) 5% do 10% (5) 1% do 5% (36) 0% do 1% (338) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 66

Udział gruntów, które są własnością samorządowych osób prawnych oraz gruntów, których właściciele nie są znani 27% m. Siedlce 15% 58% 1,5% do 2,8% (2) 0,5% do 1,0% (3) 0,0% do 0,5% (377) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 6.1 - grunty, kóre sa własnością gminnych osób prawnych oraz grunty, których właściciele nie są znani (381 ha) 6.2 - grunty, kóre sa własnością powiatowych osób prawnych oraz grunty, których właściciele nie są znani (102 ha) 6.3 - grunty, kóre sa własnością wojewódzkich osób prawnych oraz grunty, których właściciele nie są znani (181 ha) 67

Rozdział II Struktura zmian własności gruntów E. Trendy migracji udziałów w grupach własności 68

Udział gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa w ogólnej powierzchni powiatu/jednostki ewidencyjnej 2017 r. 2017 r. max. 70% do 91% (4) 50% do 70% (12) 20% do 50% (105) 10% do 20% (107) 0,2% do 10% (154) m. Zielonka 35% do 41% (2) 25% do 35% (7) 15% do 25% (17) 7% do 15% (16) 2003 r. 2007 r. 2011 r. 2015 r. 69

Udział gruntów stanowiących własność Województwa Mazowieckiego w ogólnej powierzchni powiatu/jednostki ewidencyjnej 2017 r. 2017 r. max. m. Nowy Dwór Mazowiecki 10,3% (1) 2,0% do 3,9% (5) 1,0% do 2,0% (8) 0,1% do 1,0% (177) 0,0% do 0,1% (191) 0,7% do 2,0% (2) 0,4% do 0,7% (5) 0,1% do 0,4% (21) 0,0% do 0,1% (14) 2003 r. 2007 r. 2011 r. 2015 r. 70

Udział gruntów stanowiących własność powiatów w ogólnej powierzchni powiatu/jednostki ewidencyjnej 2017 r. m. Chorzele 2017 r. max. 11,5% do 12,5% (2) 3,0% do 3,6% (5) 1,0% do 3,0% (41) 0,5% do 1,0% (138) 0,0% do 0,5% (196) 2,0% do 5,1% (1) 1,0% do 2,0% (3) 0,5% do 1,0% (18) 0,0% do 0,5% (20) 2003 r. 2007 r. 2011 r. 2015 r. 71

Udział gruntów stanowiących własność gmin w ogólnej powierzchni powiatu/jednostki ewidencyjnej 2017 r. 2017 r. max. 40% do 61% (6) 20% do 40% (13) 5% do 20% (76) 2% do 5% (116) 0,2% do 2% (171) dz. Mokotów 17% do 27% (4) 4% do 17% (3) 2% do 4% (22) 0% do 2% (13) 2003 r. 2007 r. 2011 r. 2015 r. 72

Udział gruntów stanowiących własność osób fizycznych w ogólnej powierzchni powiatu/jednostki ewidencyjnej 2017 r. 2017 r. max. 95% do 97% (10) 90% do 95% (63) 60% do 90% (231) 30% do 60% (60) 0 % do 30% (18) gm. Tczów 80% do 89% (14) 70% do 80% (15) 60% do 70% (6) 50% do 60% (3) 33% do 50% (4) 2003 r. 2007 r. 2011 r. 2015 r. 73

Udział gruntów stanowiących własność spółdzielni w ogólnej powierzchni powiatu/jednostki ewidencyjnej 2017 r. 2017 r. max. m. Piastów 2,0% do 3,3% (7) 0,5% do 2,0% (41) 0,2% do 0,5% (46) 0,0% do 0,2% (171) 0,0% (117) 1,5% do 2,5% (2) 0,7% do 1,5% (2) 0,4% do 0,7% (4) 0,2% do 0,4% (3) 0,0% do 0,2% (31) 2003 r. 2007 r. 2011 r. 2015 r. 74

Udział gruntów stanowiących własność kościołów i związków wyznaniowych w ogólnej powierzchni powiatu/jednostki ewidencyjnej 2017r. 2017 r. dz. Targówek max. 3,0% do 5,5% (3) 1,0% do 3,0% (32) 0,5% do 1,0% (52) 0,2% do 0,5% (105) 0,0% do 0,2% (190) 0,5% do 1,2% (6) 0,4% do 0,5% (2) 0,3% do 0,4% (5) 0,2% do 0,3% (10) 0,0% do 0,2% (19) 2003 r. 2007 r. 2011 r. 2015 r. 75

Udział gruntów stanowiących własność wspólnot gruntowych w ogólnej powierzchni powiatu/jednostki ewidencyjnej 2017 r. 2017 r. m. Mogielnica max. 33,1% (1) 15,0% do 23,6% (3) 5,0% do 10,0% (10) 0,5% do 5,0% (89) 0,0% do 0,5% (279) 4,0% (1) 2,0% do 2,6% (3) 1,3% do 2,0% (3) 0,6% do 1,3% (9) 0,0% do 0,6% (26) 2003 r. 2007 r. 2011 r. 2015 r. 76

Udział gruntów stanowiących własność spółek prawa handlowego i innych podmiotów w ogólnej powierzchni powiatu/jednostki ewidencyjnej 2017 r. 2017 r. max. 24,7% (1) 10,0% do 15,6% (7) 5,0 % do 10,0% (28) 1,0% do 5,0% (116) 0,5% do 1,0% (65) 0% do 0,5% (165) m. Góra Kalwaria 12,8% (1) 5,0% do 9,0% (4) 1,5% do 5,0% (10) 0,5% do 1,5% (14) 0,0% do 0,5% (13) 2003 r. 2007 r. 2011 r. 2015 r. 77

Rozdział III Struktura zmian sposobu użytkowania gruntów 78

Podział na użytki gruntowe. Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa w sprawie ewidencji gruntów i budynków, zmienione rozporządzeniem Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 29 listopada 2013 roku, wprowadziło następujący podział na użytki gruntowe (nowe brzmienie oznaczono kolorem czerwonym): 1. Użytki rolne (Grunty rolne). 1) użytki rolne: a) 1) Grunty orne; Do gruntów ornych zalicza się grunty: a) poddane stałej uprawie mechanicznej mającej na celu produkcję ziemiopłodów rolniczych lub ogrodniczych, w tym grunty, na których urządzone zostały ogrody działkowe oraz szklarnie i inspekty, b) nadające się do uprawy, o której mowa pod lit. a), ale zajęte pod plantacje chmielu, wikliny, drzew (np. choinek) oraz szkółki drzew ozdobnych i krzewów, c) ugory, odłogi. a) poddane stałej uprawie mechanicznej mającej na celu produkcję rolniczą lub ogrodniczą, b) nadające się do uprawy, o której mowa w pkt.1, ale zajęte pod plantacje chmielu, wikliny lub drzew ozdobnych, w tym choinek, oraz szkółki ozdobnych drzew lub krzewów, lub na których urządzone zostały rodzinne ogrody działkowe, c) zajęte pod urządzenia i budowle, wspomagające produkcję rolniczą lub ogrodniczą i położone poza działką siedliskową, d) utrzymywane w postaci ugoru lub odłogowane. b) 2) Sady; Do sadów zalicza się grunty o powierzchni co najmniej 0,1000 ha zasadzone drzewami i krzewami owocowymi o zwartym nasadzeniu (minimum 600 drzew lub 2.000 krzewów na 1 ha), szkółki drzew i krzewów owocowych oraz winnice. Do sadów zalicza się grunty o powierzchni co najmniej 0,1000 ha, na których w zwartym nasadzeniu rosną drzewa owocowe lub krzewy owocowe (minimum 600 drzew lub 2000 krzewów na 1 ha), albo na których założone zostały szkółki owocowych drzew lub krzewów lub winnice. c) 3) Łąki trwałe; Do łąk trwałych zalicza się grunty pokryte zwartą wieloletnią roślinnością, złożoną z licznych gatunków traw, roślin motylkowych i ziół, tworzących ruń łąkową, systematycznie koszoną, a w rejonach górskich - hale i połoninyz zasady koszone. d) 4) Pastwiska trwałe Do pastwisk trwałych zalicza się grunty pokryte podobną jak na łąkach roślinnością, z reguły wypasane, a w rejonach górskich hale i połoniny, które z zasady nie są koszone, lecz wypasane. Do pastwisk trwałych zalicza się grunty pokryte podobną jak na łąkach roślinnością, z reguły wypasane przez zwierzęta gospodarskie, a w rejonach górskich hale i połoniny, które z zasady nie są koszone lecz wypasane przez zwierzęta gospodarskie, w tym grunty zajęte pod urządzenia wspomagające hodowlę zwierząt gospodarskich, takie jak: wiaty oraz kojce dla tych zwierząt, położone poza działką siedliskową. e) 5) Grunty rolne zabudowane; Do gruntów rolnych zabudowanych zalicza się grunty zajęte pod budynki mieszkalne oraz inne budynkii urządzenia budowlane służące produkcji rolniczej, nie wyłączając produkcji rybnej, oraz przetwórstwu rolno-spożywczemu (kotłownie, komórki, garaże, szopy, stodoły, wiaty, spichlerze, budynki inwentarskie, place składowe i manewrowe w obrębie zabudowy itp.), a także zajęte pod ogródki przydomowe w gospodarstwach rolnych. 79

Do gruntów rolnych zabudowanych zalicza się grunty objęte zabudową zagrodową w ramach istniejącej działki siedliskowej, w szczególności: 1) zajęte pod budynki przeznaczone do produkcji rolniczej nie wyłączając produkcji rybnej, w szczególności: spichlerze, przechowalnie owoców i warzyw, stodoły, budynki: inwentarskie, budynki na sprzęt rolniczy, 2) zajęte pod budynki przeznaczone do przetwórstwa rolno-spożywczego, z wyłączeniem gruntów zajętych pod przemysłowe zakłady przetwórstwa rolniczego bazujących na surowcach pochodzących spoza gospodarstwa rolnego, w skład którego wchodzą te budynki, 3) zajęte pod budynki mieszkalne oraz inne budynki i urządzenia, w szczególności: komórki, garaże, szopy, kotłownie, podwórza, place składowe, place postojowe i manewrowe, śmietniki, składowiska odpadów, itp., jeżeli tworzą z gruntami rolnymi i budynkami, o których mowa pkt.1 i 2, zorganizowaną całość gospodarczą, 4) położone między budynkami i urządzeniami, o których mowa w pkt. 1-3, lub w bezpośrednim sąsiedztwie tych budynków i urządzeń, i nie wykorzystywane na inny cel, który uzasadniałby zaliczenia ich do innej grupy użytków gruntowych, w tym zajęte pod rabaty, kwietniki, warzywniki. W przypadku, gdy w granicach istniejącej działki siedliskowej znajdują się tylko budynki i urządzenia, o których mowa w pkt 3, to grunty zajęte pod te budynki i urządzenia zalicza się do gruntów rolnych zabudowanych, jeżeli z projektu zagospodarowania działki lub terenu wynika, że stanowią one zorganizowaną całość gospodarczą z innymi projektowanymi budynkami, przeznaczonymi do produkcji rolniczej, objętymi ważnym pozwoleniem na budowę. f) 6) Grunty pod stawami; Do gruntów pod stawami zalicza się grunty pod zbiornikami wodnymi (z wyjątkiem jezior i zbiorników zaporowych z urządzeniami do regulacji poziomu wód), wyposażonymi w urządzenia hydrotechniczne, nadającymi się do chowu, hodowli i przetrzymywania ryb, obejmujące powierzchnię ogroblowaną wraz z systemem rowów oraz tereny przyległe do stawów i z nimi związane, a należące do obiektu stawowego. g) 7) Grunty pod rowami; Do gruntów pod rowami zalicza się grunty zajęte pod otwarte rowy pełniące funkcje urządzeń melioracji wodnych dla gruntów wykorzystywanych do produkcji rolniczej. Do gruntów pod rowami zalicza się grunty zajęte pod otwarte rowy pełniące funkcje urządzeń melioracji wodnych szczegółowych dla gruntów wykorzystywanych do produkcji rolniczej. h) grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych; Do gruntów zadrzewionych i zakrzewionych na użytkach rolnych zalicza się grunty, będące enklawami lub półenklawami użytków rolnych, na których znajdują się śródpolne skupiska drzew i krzewów lub tylko drzew, w wieku powyżej 10 lat, nie zaliczone do lasów lub sadów. 2) nieużytki. Do nieużytków zalicza się grunty rolne nie nadające się bez znacznych nakładów do działalności wytwórczej w rolnictwie, w szczególności: a) bagna (błota, topieliska, trzęsawiska, moczary, rojsty), b) piaski (piaski ruchome, piaski nadbrzeżne, wydmy), c) naturalne utwory fizjograficzne, takie jak: urwiska, strome stoki, uskoki, skały, rumowiska, zapadliska, nisze osuwiskowe, piargi, d) grunty pokryte wodami, które nie nadają się do produkcji rybnej (sadzawki, wodopoje, doły potorfowe). 2. Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione (Grunty leśne). 1) Lasy; Do lasów zalicza się grunty określone jako las w ustawie z dnia 28 września 1991r. o lasach. 80

2) Grunty zadrzewione i zakrzewione; Gruntami zadrzewionymi i zakrzewionymi są grunty porośnięte roślinnością leśną, których pole powierzchni jest mniejsze od 0,1000 ha, a także: a) śródpolne skupiska drzew i krzewów niezaliczone do lasów, b) tereny torfowisk, pokrytych częściowo kępami krzewów i drzew karłowatych, c) grunty porośnięte wikliną w stanie naturalnym oraz krzewiastymi formami wierzb w dolinach rzek i obniżeniach terenu, d) przylegające do wód powierzchniowych grunty porośnięte drzewami lub krzewami, stanowiące biologiczną strefę ochronną cieków i zbiorników wodnych, e) jary i wąwozy pokryte drzewami i krzewami w sposób naturalny lub sztuczny w celu zabezpieczenia przed erozją, niezaliczone do lasów, f) wysypiska kamieni i gruzowiska porośnięte drzewami i krzewami, g) zadrzewione i zakrzewione tereny nieczynnych cmentarzy, poza zwartymi kompleksami lasów, h) skupiska drzew i krzewów mające charakter parku, ale niewyposażone w urządzenia i budowle służące rekreacji i wypoczynkowi. Gruntami zadrzewionymi i zakrzewionymi są grunty porośnięte roślinnością leśną, których pole powierzchni jest mniejsze od 0,1000 ha, a także: a) tereny torfowisk, pokrytych częściowo kępami krzewów i drzew karłowatych, b) grunty porośnięte wikliną w stanie naturalnym oraz krzewiastymi formami wierzb w dolinach rzek i obniżeniach terenu, c) przylegające do wód powierzchniowych grunty porośnięte drzewami lub krzewami, stanowiące biologiczną strefę ochronną cieków i zbiorników wodnych, d) jary i wąwozy pokryte drzewami i krzewami w sposób naturalny lub sztuczny w celu zabezpieczenia przed erozją, nie zaliczone do lasów, e) wysypiska kamieni i gruzowiska porośnięte drzewami i krzewami, f) skupiska drzew i krzewów mające charakter parku, ale nie wyposażone w urządzenia i budowle służące rekreacji i wypoczynkowi, g) zadrzewione i zakrzewione tereny nieczynnych cmentarzy. 3. Grunty zabudowane i zurbanizowane. 1) Tereny mieszkaniowe; Do terenów mieszkaniowych zalicza się grunty, niewykorzystywane do produkcji rolniczej i leśnej, zajęte pod budynki mieszkalne, urządzenia funkcjonalnie związane z budynkami mieszkalnymi (podwórza, dojazdy, przejścia, przydomowe place gier i zabaw itp.), a także ogródki przydomowe. Do terenów mieszkaniowych zalicza się grunty, nie wchodzące w skład działek siedliskowych: a) zajęte pod budynki zaliczone w PKOB do działu 11 budynki mieszkalne, b) zajęte pod budynki gospodarcze i techniczne, związane funkcjonalnie z budynkami mieszkalnymi, o których mowa w pkt 1, oraz urządzenia, w szczególności: podwórza, dojazdy, przejścia, przydomowe place gier, zabaw i odpoczynku, studnie, zbiorniki, przewody naziemne, urządzenia do gromadzenia i oczyszczenia ścieków, śmietniki, składowiska odpadów, obiekty małej architektury, ogrodzenia, oczka wodne, ogródki skalne, c) położone między budynkami i urządzeniami, o których mowa w pkt. 1 i 2, lub bezpośrednim sąsiedztwie tych budynków i urządzeń, i nie wykorzystywane na inny cel, który uzasadniałby zaliczenia ich do innej grupy użytków gruntowych, w tym zajęte pod trawniki, rabaty, kwietniki, warzywniki. 2) Tereny przemysłowe; Do terenów przemysłowych zalicza się grunty zajęte pod budynki i urządzenia służące produkcji przemysłowej, a także ujęcia wody, oczyszczalnie ścieków, stacje transformatorowe, czynne hałdy i wysypiska, urządzenia magazynowo-składowe, bazy transportowe i remontowe itp. Do terenów przemysłowych zalicza się grunty: a) zajęte pod budynki, zaliczone w PKOB do grupy 125 budynki przemysłowe i magazynowe, oraz związane z tymi budynkami budowle i urządzenia, w szczególności: wiaty, kotłownie, zbiorniki, przewody naziemne, place składowe, place postojowe i manewrowe ogrodzenia, śmietniki, składowiska odpadów, b) położone między budynkami, budowlami i urządzeniami, o których mowa w pkt 1, lub w bezpośrednim sąsiedztwie tych budynków i urządzeń, i nie wykorzystywane na inny cel, który uzasadniałby zaliczenia ich do innej grupy użytków gruntowych, w tym zajęte pod rabaty i kwietniki, c) zajęte pod bazy transportowe i remontowe, stacje transformatorowe, naziemne rurociągi, kolektory i wodociągi, hałdy i wysypiska śmieci, ujęcia wody i oczyszczalnie ścieków. 81

3) Inne tereny zabudowane; Do innych terenów zabudowanych zalicza się grunty zajęte pod budynki i urządzenia związane z administracją, służbą zdrowia, handlem, kultem religijnym, rzemiosłem, usługami, nauką, oświatą, kulturą i sztuką, wypoczynkiem, łącznością itp., czynne cmentarze, grzebowiska zwierząt oraz inne grunty zabudowane, niewymienione w pkt 1 i 2. Do innych terenów zabudowanych zalicza się grunty: a) zajęte pod budynki i budowle, inne niż zaliczone w PKOB do działu 11 oraz do grupy 125, oraz urządzenia związane z tymi budynkami i budowlami, w szczególności: kotłownie, zbiorniki, przewody naziemne, place składowe, place postojowe i manewrowe, ogrodzenia, śmietniki, składowiska odpadów, b) położone między budynkami, budowlami i urządzeniami, o których mowa w pkt 1, lub w bezpośrednim sąsiedztwie tych budynków i urządzeń i nie wykorzystywane na inny cel, który uzasadniałby zaliczenia ich do innej grupy użytków gruntowych, w tym zajęte pod rabaty i kwietniki, c) zajęte pod cmentarze czynne oraz cmentarze nieczynne, ale nie zaliczone do gruntów zadrzewionych i zakrzewionych, oraz grzebowiska zwierząt. 4) Zurbanizowane tereny niezabudowane lub w trakcie budowy; Do zurbanizowanych terenów niezabudowanych zalicza się grunty niezabudowane, przeznaczone w planach zagospodarowania przestrzennego pod zabudowę, wyłączone z produkcji rolniczej i leśnej. Do zurbanizowanych terenów niezabudowanych lub w trakcie zabudowy zalicza się grunty: a) na których została rozpoczęta a nie zakończona budowa, w rozumieniu art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane, powodująca wyłączenie tych gruntów z produkcji rolnej lub leśnej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych b) które w wyniku zabudowy wyłączone zostały z produkcji rolnej lub leśnej, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych, ale na których istniejące wcześniej budynki zostały rozebrane, a jednocześnie grunty te przeznaczone są pod zabudowę; Przy ustalaniu konturów zurbanizowanych terenów niezabudowanych uwzględnia się postanowienia decyzji wydanych na podstawie art. 11 oraz art. 28 ust. 2 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz treść projektu zagospodarowania działki lub terenu, o którym mowa w art. 34 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane, stosując odpowiednio zasady dotyczące ustalania konturów terenów mieszkaniowych, terenów przemysłowych oraz innych terenów zabudowanych. Do zurbanizowanych terenów niezabudowanych lub w trakcie zabudowy nie zalicza się gruntów przeznaczonych pod budowę dróg publicznych lub linii kolejowych. 5) Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe; Do terenów rekreacyjno-wypoczynkowych zalicza się niezajęte pod budynki: a) tereny ośrodków wypoczynkowych, tereny zabaw dziecięcych, plaże, urządzone parki, skwery, zieleńce (poza pasami ulic), b) tereny o charakterze zabytkowym: ruiny zamków, grodziska, kurhany, pomniki przyrody itp., c) tereny sportowe: stadiony, boiska sportowe, skocznie narciarskie, tory saneczkowe, strzelnice sportowe, kąpieliska itp., d) tereny spełniające funkcje rozrywkowe: lunaparki, wesołe miasteczka itp., e) ogrody zoologiczne i botaniczne, f) tereny zieleni nieurządzonej niezaliczone do lasów oraz gruntów zadrzewionych i zakrzewionych. Do terenów rekreacyjno-wypoczynkowych zalicza się nie zajęte pod budynki i związane z nimi urządzenia: a) tereny ośrodków wypoczynkowych, tereny zabaw dziecięcych, plaże, urządzone parki, skwery, zieleńce (poza pasami ulic); b) tereny o charakterze zabytkowym, takie jak: ruiny zamków, grodziska, kurhany, pomniki przyrody; c) tereny sportowe, takie jak: stadiony, boiska sportowe, skocznie narciarskie, tory saneczkowe, strzelnice sportowe, kąpieliska, pola golfowe; d) tereny spełniające funkcje rozrywkowe, takie jak: lunaparki, wesołe miasteczka; e) ogrody zoologiczne i botaniczne; f) tereny zieleni nieurządzonej nie zaliczone do lasów oraz gruntów zadrzewionych i zakrzewionych; g) tereny rodzinnych ogrodów działkowych urządzonych na gruntach, które nie nadają się do upraw rolniczych, w tym na gruntach leśnych oraz zadrzewionych i zakrzewionych. 82

6) Użytki kopalne; Do użytków kopalnych zalicza się grunty zajęte przez czynne odkrywkowe kopalnie, w których odbywa się wydobycie kopalin.,, Do użytków kopalnych zalicza się grunty: a) zajęte przez czynne odkrywkowe kopalnie, w których odbywa się wydobycie kopalin; b) wyrobiska po wydobywaniu kopalin; c) zapadliska i tereny po działalności górniczej. 7) Tereny komunikacyjne, w tym: a) Drogi Do użytku gruntowego o nazwie drogi zalicza się grunty w granicach pasów drogowych dróg publicznych i dróg wewnętrznych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych. W szczególności do dróg zalicza się grunty zajęte pod: - drogi krajowe, - drogi wojewódzkie, - drogi powiatowe, - drogi gminne, - drogi w osiedlach mieszkaniowych, - drogi dojazdowe do gruntów rolnych i leśnych oraz do obiektów użyteczności publicznej, - place postojowe i manewrowe przy dworcach kolejowych, autobusowych i lotniczych, portach morskich i rzecznych i innych oraz ogólnodostępne dojazdy do ramp wyładowczych i placów składowych. Grunty zajęte pod wewnętrzną komunikację gospodarstw rolnych, leśnych oraz poszczególnych nieruchomości nie są drogą w rozumieniu rozporządzenia. Grunty te wlicza się do przyległego do nich użytku gruntowego; Do użytku gruntowego o nazwie "drogi" zalicza się grunty, które są pasami drogowymi dróg publicznych oraz dróg wewnętrznych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych Do użytku gruntowego o nazwie drogi nie zalicza się gruntów w granicach pasów drogowych dróg wewnętrznych, jeżeli: a) wchodzą w skład gospodarstwa rolnego lub leśnego; b) wchodzą w skład działki budowlanej, która nie jest osiedlem mieszkaniowym, dworcem kolejowym lub dworcem komunikacji autobusowej, albo też nie jest odrębnym pasem gruntu wydzielonym wyłącznie w celu zapewnienia dostępu tej działki do drogi publicznej. Grunty w granicach pasów drogowych dróg wewnętrznych nie zaliczone do użytku gruntowego drogi włącza się do: a) przyległego użytku rolnego, jeżeli wchodzą w skład gospodarstwa rolnego, b) użytku las, jeżeli wchodzą w skład gospodarstwa leśnego, c) odpowiedniego użytku z grupy użytków zurbanizowanych i zabudowanych, jeżeli wchodzą w skład działki budowlanej. b) Tereny kolejowe, Do terenów kolejowych zalicza się grunty zajęte pod obiekty, budowle i inne urządzenia przeznaczone do wykonywania i obsługi ruchu kolejowego (torowiska kolejowe, stacje, rampy, magazyny, bocznice kolejowe itp.); c) Inne tereny komunikacyjne, Do innych terenów komunikacyjnych zalicza się grunty zajęte pod: - porty lotnicze i inne budowle oraz urządzenia służące komunikacji lotniczej, - urządzenia portowe, przystanie, obiekty i budowle służące komunikacji wodnej, - naziemne obiekty, budowle i urządzenia górskich kolei linowych (- budowle i urządzenia kolei linowych), - torowiska tramwajowe poza pasami ulic i dróg, a także obiekty i urządzenia związane z komunikacją miejską, - urządzone parkingi poza lasami państwowymi, dworce autobusowe, - wały ochronne wód przystosowane do ruchu kołowego. 83

d) grunty przeznaczone pod budowę dróg publicznych lub linii kolejowych. Do gruntów przeznaczonych pod budowę dróg publicznych lub linii kolejowych zalicza się grunty, które są własnością Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego i zostały wydzielone pod drogi publiczne lub linie kolejowe na podstawie: - ostatecznych decyzji lub prawomocnych orzeczeń sądowych, o których mowa art. 96 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, - ostatecznych decyzji, o których mowa art. 11a ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, - ostatecznych decyzji, o których mowa w art. 9o ust. 1 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym, - ostatecznych decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, ale na których budowa dróg publicznych lub linii kolejowych nie została zakończona. 4. Użytki ekologiczne. Do użytków ekologicznych zalicza się prawnie chronione pozostałości ekosystemów, takich jak: naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce itp. Użytki ekologiczne określa się na podstawie rozporządzenia właściwego wojewody lub uchwały właściwej rady gminy, podjętych na podstawie przepisów o ochronie przyrody. Kontury użytków ekologicznych określa się w ewidencji na podstawie uchwały właściwej rady gminy, podjętej na podstawie przepisów o ochronie przyrody, z uwzględnieniem uwidocznionych w tej ewidencji konturów użytków gruntowych, które zostały ustalone na podstawie cech gruntów wynikających ze sposobu zagospodarowania lub użytkowania. 5. Nieużytki brak w zmienionym rozporządzeniu. Do nieużytków zalicza się: 1) niezakwalifikowane do użytków ekologicznych: a) bagna (błota, topieliska, trzęsawiska, moczary, rojsty), b) piaski (piaski ruchome, plaże nieurządzone, piaski nadbrzeżne, wydmy), c) naturalne utwory fizjograficzne, takie jak: urwiska, strome stoki, uskoki, skały, rumowiska, 2) nieprzeznaczone do rekultywacji wyrobiska po wydobywaniu kopalin. 6. Grunty pod wodami. 1) Grunty pod morskimi wodami wewnętrznymi; Gruntami pod morskimi wodami wewnętrznymi są grunty pokryte morskimi wodami wewnętrznymi, do których zalicza się: a) część Jeziora Nowowarpieńskiego i część Zalewu Szczecińskiego, wraz ze Świną i Dziwną oraz Zalewem Kamieńskim, znajdujące się na wschód od granicy państwowej między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec, oraz rzekę Odrę pomiędzy Zalewem Szczecińskim a wodami portu Szczecin, b) część Zatoki Gdańskiej zamkniętą linią podstawową biegnącą od punktu o współrzędnych 54 37'36" szerokości geograficznej północnej i 18 49'18" długości geograficznej wschodniej (na Mierzei Helskiej) do punktu o współrzędnych 54 22'12" szerokości geograficznej północnej i 19 21'00" długości geograficznej wschodniej (na Mierzei Wiślanej), 84

c) część Zalewu Wiślanego znajdującą się na południowy zachód od granicy państwowej między Rzecząpospolitą Polską a Federacją Rosyjską na tym Zalewie, d) wody portów określone od strony morza linią łączącą najdalej wysunięte w morze stałe urządzenia portowe, stanowiące integralną część systemu portowego. Gruntami pod morskimi wodami wewnętrznymi są grunty pokryte morskimi wodami wewnętrznymi, o których mowa w art. 4 ustawy z dnia z dnia 21 marca 1991r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej. 2) Grunty pod wodami powierzchniowymi płynącymi; Do gruntów pod wodami powierzchniowymi płynącymi zalicza się grunty pod wodami płynącymi w rzekach, potokach górskich, kanałach i innych ciekach, o przepływach stałych lub okresowych, oraz źródła, z których cieki biorą początek, a także grunty pod wodami znajdującymi się w jeziorach i zbiornikach sztucznych, z których cieki wypływają, lub do których wpływają. Do gruntów pod wodami powierzchniowymi płynącymi zalicza się grunty pokryte wodami powierzchniowymi płynącymi, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne Kontur gruntów pod wodami powierzchniowymi płynącymi wyznaczają linie brzegów cieków naturalnych, jezior oraz innych naturalnych zbiorników wodnych), a w przypadku kanałów lub sztucznych zbiornikach wodnych usytuowanych na wodach płynących zewnętrzne krawędzie tych kanałów lub zbiorników. Jeżeli ciek naturalny, jezioro, inny naturalny lub sztuczny zbiornik wodny lub kanał przecina granicę obrębu ewidencyjnego, to granica obrębu ogranicza kontur gruntów pod wodami powierzchniowymi płynącymi. 3) Grunty pod wodami powierzchniowymi stojącymi; Do gruntów pod wodami powierzchniowymi stojącymi zalicza się grunty pod wodami w jeziorach i zbiornikach innych niż określone w pkt 1 i 2. Do gruntów pod wodami powierzchniowymi stojącymi zalicza się grunty pokryte wodami powierzchniowymi stojącymi, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne, oraz grunty trwale pokryte wodami znajdującymi się w zagłębieniach terenu, powstałych w wyniku działalności człowieka, niebędących stawami oraz niezaliczonych do nieużytków, o których mowa w wierszu lp. 9. Kontur gruntów pod wodami powierzchniowymi stojącymi wyznaczają linie brzegów naturalnych zbiorników wodnych, a w przypadku zagłębień terenu powstałych w wyniku działalności człowieka zewnętrzne krawędzie tych zagłębień. Jeżeli naturalny zbiornik wodny lub zagłębienie terenu powstałe w wyniku działalności człowieka przecina granicę obrębu ewidencyjnego, to krawędź przecięcia ogranicza kontur gruntów pod wodami powierzchniowymi stojącymi. 7. Tereny różne. Do terenów różnych zalicza się wszystkie pozostałe grunty, których nie można zaliczyć do innych użytków, takie jak: 1) grunty przeznaczone do rekultywacji oraz niezagospodarowane grunty zrekultywowane; 2) wały ochronne nieprzystosowane do ruchu kołowego. Do terenów przeznaczonych do rekultywacji zalicza się zdegradowane lub zdewastowane grunty, takie jak: nieczynne hałdy, wysypiska, zapadliska, tereny po działalności przemysłowej i górniczej oraz po poligonach wojskowych, dla których właściwe organy zatwierdziły projekty rekultywacji. Do terenów różnych zalicza się wszystkie pozostałe grunty, nie zaliczone do innych użytków gruntowych, w szczególności zajęte pod budowle ziemne, takie jak: wały przeciwpowodziowe niezaliczone do terenów komunikacyjnych, kopce oraz groble niewchodzące w skład stawów, o których mowa w wierszy w lp. 7. 85

Dla uzyskania lepszej przejrzystości większość zobrazowań zostało opracowane dla 6 głównych grup użytków gruntowych. Udział poszczególnych użytków gruntowych w powierzchni województwa mazowieckiego 1 stycznia 2017 r. Symbol użytku Nazwa Użytku Gruntowego Powierzchnia [ha] R Grunty orne 1 649 934 S Sady 93 546 Ł Łąki trwałe 274 947 Ps Pastwiska trwałe 242 505 Br Grunty rolne zabudowane 84 876 Wsr Grunty pod stawami 6 565 W Grunty pod rowami 16 334 Lzr Grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych 44 462 N Nieużytki 34 114 Grunty rolne 2 447 283 Ls Lasy 836 183 Lz Grunty zadrzewione i zakrzewione 14 733 Grunty leśne 850 916 B Tereny mieszkaniowe 53 503 Ba Tereny przemysłowe 12 213 Bi Inne tereny zabudowane 23 076 Bp Zurbanizowane tereny niezabudowane lub w trakcie zabudowy 5 649 Bz Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe 5 132 K Użytki kopalne 1 025 Tereny komunikacyjne 106 844 dr Drogi 93 425 Tk Tereny kolejowe 10 271 Ti Inne tereny komunikacyjne 2 290 Tp Grunty przeznaczone pod budowę dróg publicznych lub linii kolejowych 858 Grunty zabudowane i zurbanizowane 207 442 Wm Grunty pod morskimi wodami wewnętrznymi 0 Wp Grunty pod wodami powierzchniowymi płynącymi 40 108 Ws Grunty pod wodami powierzchniowymi stojącymi 2 573 Grunty pod wodami 42 681 E-R, E-Ł, E-Ps, E-Ls, E-Lz, E-Lzr, E-Wp, E-Ws, E-N Użytki ekologiczne 1 869 Tr Tereny różne 5 896 3 556 087 86

Struktura użytków gruntowych 2002 r. 2017 r. Użytki rolne 70,3 % Grunty rolne* 68,8 % Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 22,6 % Grunty leśne** 23,9 % Tereny różne 0,4% Nieużytki 1,0% Użytki ekologiczne 0,0% Grunty pod wodami 1,1% Grunty zabudowane i zurbanizowane 4,5 % Tereny różne 0,2 % Użytki ekologiczne 0,1% Grunty pod wodami 1,2% Grunty zabudowane i zurbanizowane 5,8 % (2 499 477 ha) Użytki rolne (804 979 ha) Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione (160 999 ha) Grunty zabudowane i zurbanizowane (38 316 ha) Grunty pod wodami (518 ha) Użytki ekologiczne (36 875 ha) Nieużytki (15 701 ha) Tereny różne (2 447 283 ha) Grunty rolne (850 916 ha) Grunty leśne (207 442 ha) Grunty zabudowane i zurbanizowane (42 681 ha) Grunty pod wodami (1 869 ha) Użytki ekologiczne (5 896 ha) Tereny rózne * Z dniem 1 stycznia 2017 r. nieużytki zostały włączone do gruntów rolnych ok 1,0 % ** Z dniem 1 stycznia 2017 r. grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych zostały włączone do gruntów rolnych ok 1,3% Użytki rolne Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione Grunty zabudowane i zurbanizowane Grunty pod wodami Mieszkaniowe 3,5% 9,9% 11,2% 67,4% 3,8% Grunty orne Sady Łąki Pastwiska Rolne zabudowane Stawy Rowy Zadrzew_roln Nieuzytki 98,3% 1,7% Lasy Zadrzewione i zakrzewione 11,1% 45,0% 5,8% 25,8% 5,0% Przemysłowe Inne zabudowane Zurbanizowane niezabudowane Rekreacyjne Kopalne Drogi Koleje Inne komunikacyjne 94,0% Morskie Płynące Stojące 6,0% 87 Pod budowę dróg

[ha] 2 520 000 2 500 000 2 480 000 2 460 000 2 440 000 2 420 000 2 400 000 2 380 000 2 360 000 Struktura zmian użytków gruntowych Zmiana definicji użytków* * Z dniem 1 stycznia 2017 r. nieużytki oraz grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych zostały włączone do gruntów rolnych 2 447 283 ha - Grunty rolne 900 000 880 000 860 000 840 000 820 000 800 000 850 916 ha - Grunty leśne 210 000 207 442 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 190 000 170 000 150 000 60 000 40 000 42 681 ha - Grunty pod wodami - Nieużytki* 20 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. 5 896 ha - Tereny różne 1 869 ha - Użytki ekologiczne 88

Udział użytków gruntowych w miastach i na obszarach wiejskich 80 [%] 70 70,6 % 60 50 40 41,2 % 37,0 % 30 24,3 % 20 18,6 % 10 0 3,8 % Grunty rolne Grunty leśne Grunty zabudowane i zurbanizowane 2,5 % 1,1 % 0,0 % 0,1 % 0,6 % 0,1 % Grunty pod wodami Użytki ekologiczne Tereny różne Miasta Obszary wiejskie 89

Rozdział III Struktura zmian sposobu użytkowania gruntów A. Zmiany użytkowania gruntów 90

[ha] 2 360 000 2 340 000 2 320 000 Struktura zmian własności gruntów rolnych Zmiana definicji użytku* * Z dniem 1 stycznia 2017 r. nieużytki oraz grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych zostały włączone do gruntów rolnych 2 321 511 ha - Osoby fizyczne 2% 2 300 000 2 280 000 2 260 000 120 000 95% 100 000 80 000 60 000 40 000 20 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. 59 199 ha - Skarb Państwa 19 615 - Gminy 23 375 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 13 276 ha - Wspólnoty gruntowe 5 016 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 3 319 ha - Spółdzielnie 1 595 ha - Powiaty 377 ha - Województwo Mazowieckie 91

1 700 000 [ha] Struktura zmian własności gruntów ornych 1 588 057 ha - Osoby fizyczne 1 680 000 1 660 000 1 640 000 1 620 000 1 600 000 1 580 000 96% 80 000 60 000 40 000 20 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. 28 783 ha - Skarb Państwa 14 674 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 10 845 ha - Gminy 2 234 ha - Spółdzielnie 3 081 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 1 095 ha - Powiaty 954 ha - Wspólnoty gruntowe 211 ha - Województwo Mazowieckie 92

Struktura zmian własności gruntów rolnych zabudowanych [ha] 82 000 81 883 ha - Osoby fizyczne 80 000 78 000 76 000 74 000 72 000 70 000 97% 68 000 4 000 2 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. 938 ha - Skarb Państwa 710 ha - Gminy 780 ha- Spółki prawa handlowego i inne podmioty 293 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 180 ha - Spółdzielnie 36 ha - Powiaty 38 ha - Wspólnoty gruntowe 18 ha - Województwo Mazowieckie 93

Struktura zmian własności nieużytków 24 000 [ha] 23 000 23 155 ha - Osoby fizyczne 22 000 9 000 6% 5% 8 000 19% 7 000 6 000 68% 5 000 4 000 3 000 2 000 1 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. 6 428 ha - Skarb Państwa 1 813 ha - Wspólnoty gruntowe 1 805 ha - Gminy 700 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 86 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 49 ha - Powiaty 44 ha - Spółdzielnie 34 - Województwo Mazowieckie 94

468 000 [ha] Struktura zmian własności gruntów leśnych Zmiana definicji użytku* * Z dniem 1 stycznia 2017 r. nieużytki oraz grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych zostały włączone do gruntów rolnych 469 603 ha - Skarb Państwa 458 000 388 000 378 000 42% 368 000 55% 358 000 348 000 338 000 328 000 318 000 359 417 ha - Osoby fizyczne 11 030 ha - Wspólnoty gruntowe 5 141 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 3 932 ha - Gminy 20 000 10 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. 921 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 263 ha - Powiaty 330 ha - Województwo Mazowieckie 279 ha - Spółdzielnie 95

Struktura zmian własności gruntów zabudowanych i zurbanizowanych [ha] 75 000 71 768 ha - Gminy 70 000 65 000 60 000 55 000 50 000 58 981 ha - Osoby fizyczne 41 597 ha - Skarb Państwa 5% 8% 45 000 35% 40 000 35 000 20% 30 000 25 000 20 000 28% 20 000 15 000 10 000 5 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. 16 045 ha - Powiaty 11 163 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 4 273 ha - Województwo Mazowieckie 2 331 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 1 171 ha - Spółdzielnie 113 ha - Wspólnoty gruntowe 96

45 000 [ha] Struktura zmian własności terenów mieszkaniowych 42 000 39 000 10% 2% 36 000 33 000 30 000 27 000 84% 24 000 21 000 18 000 15 000 12 000 9 000 6 000 3 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. 44 482 ha - Osoby fizyczne 5 520 ha - Gminy 1 223 ha - Skarb Państwa 883 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 771 ha - Spółdzielnie 150 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 59 ha - Powiaty 9 ha - Województwo Mazowieckie 6 ha - Wspólnoty gruntowe 97

[ha] 55 000 50 000 45 000 40 000 Struktura zmian własności dróg 54 335 ha - Gminy 17 111 ha - Skarb Państwa 14 932 ha - Powiaty 3 577 ha - Województwo Mazowieckie 1 880 ha - Osoby fizyczne 1 516 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 39 ha - Wspólnoty gruntowe 30 ha - Spółdzielnie 5 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 35 000 4% 30 000 16% 25 000 20 000 18% 58% 15 000 10 000 5 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. 3 500 3 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 0 2002 r. 2004 r. 2006 r. 2008 r. 2010 r. 2012 r. 2014 r. 2016 r. 98

Zmiany własności dróg 2002 r. 2017 r. 1% 6% 2% 16% 4% 4% 18% 48% 43% 58% (38 550 ha) - Skarb Państwa (42 772 ha) - Gminy (4 969 ha) - Powiaty (934 ha) - Województwo Mazowieckie (1 867 ha) - Pozostałe podmioty (17 111 ha) - Skarb Państwa (54 335 ha) - Gminy (14 932 ha) - Powiaty (3 577 ha) - Województwo Mazowieckie (3 470 ha) - Pozostałe podmioty 99

1 800 [ha] Struktura zmian własności użytków ekologicznych 1 548 ha - Skarb Państwa 265 ha - Osoby fizyczne 1 600 26 ha - Gminy 21 ha - Wspólnoty gruntowe 1 400 4 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 0 ha - Spółdzielnie 0 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 1 200 0 ha - Powiaty 5 ha - Województwo Mazowieckie 1 000 800 14% 600 400 200 83% 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. 100

Struktura zmian własności gruntów pod wodami 40 500 [ha] 40 057 ha - Skarb Państwa 39 500 3% 38 500 37 500 36 500 94% 35 500 1 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. 1 184 ha - Osoby fizyczne 674 ha - Gminy 147 ha - Województwo Mazowieckie 392 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 212 ha - Wspólnoty gruntowe 8 ha - Powiaty 3 ha - Spółdzielnie 4 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 101

[ha] 15 000 14 000 13 000 12 000 11 000 10 000 9 000 Struktura zmian własności terenów różnych 4 434 ha - Skarb Państwa 555 ha - Osoby fizyczne 331 ha - Gminy 318 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 136 ha - Województwo Mazowieckie 94 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 20 ha - Wspólnoty gruntowe 6 ha - Powiaty 2 ha - Spółdzielnie 8 000 7 000 5% 6 000 5 000 10% 6% 4 000 3 000 2 000 75% 1 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. 102

Rozdział III Struktura zmian sposobu użytkowania gruntów B. Dyslokacja wybranych użytków gruntowych 103

Udział gruntów rolnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych Średni udział użytku w województwie: 68,8% 80% do 95% (85) 50% do 80% (220) 30% do 50% (37) 0% do 30% (40) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 104

Udział gruntów ornych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych Średni udział użytku w województwie: 46,4% 70% do 83% (28) 50% do 70% (125) 30% do 50% (132) 10% do 30% (77) 0% do 10% (20) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 105

Udział sadów w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych Średni udział użytku w województwie: 2,6% 66% do 70% (2) 30% do 54% (8) 10% do 30% (10) 1% do 10% (119) 0% do 1% (243) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 106

Udział trwałych użytków zielonych (łąk i pastwisk) w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych m. Bieżuń Średni udział użytku w województwie: 14,6% 40% do 50% (3) 30% do 40% (12) 20% do 30% (64) 10% do 20% (146) 0% do 10% (157) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 107

Udział gruntów rolnych zabudowanych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych m. Kosów Lacki Średni udział użytku w województwie: 2,4% 8% (1) 5% do 7% (5) 2% do 5% (256) 0% do 2% (120) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 108

Udział gruntów zadrzewionych i zakrzewionych na użytkach rolnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych* Średni udział użytku w województwie: 1,3% 10,0% do 12,5% (3) 5,0% do 10,0% (26) 1,0% do 5,0% (105) 0,0% do 1,0% (248) gm. Borkowice (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) * Z dniem 1 stycznia 2017 r. grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych zostały włączone do gruntów rolnych 109

Udział nieużytków w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych* m. Zakroczym (grunty SP pokryte wodami powierzchniowymi) m. Zielonka (grunty wchodzące w skład zasobu SP oraz grunty w zarządzie PGL LP) Średni udział użytku w województwie: 1,0% 6,8% do 9,7% (2) 4,0% do 5,6% (4) 2,0% do 4,0% (22) 0,5% do 2,0% (237) 0,0% do 0,5% (117) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) * Z dniem 1 stycznia 2017 r. nieużytki zostały włączone do gruntów rolnych 110

Udział gruntów leśnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych Średni udział użytku w województwie: 23,9% 70% do 81% (4) 50% do 70% (11) 30% do 50% (71) 10% do 30% (193) 0% do 10% (103) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 111

Udział gruntów zabudowanych i zurbanizowanych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych Średni udział użytku w województwie: 5,8% 70% do 97% (16) 40% do 70% (29) 20% do 40% (28) 5% do 20% (88) 0% do 5% (221) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 112

Udział terenów mieszkaniowych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych m. Piastów Średni udział użytku w województwie: 1,5% 40% do 51% (2) 20% do 40% (25) 10% do 20% (34) 1% do 10% (101) 0% do 1% (219) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 113

Udział zurbanizowanych terenów niezabudowanych lub w trakcie zabudowy w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych Średni udział użytku w województwie: 0,2% 5% do 9% (9) 2% do 5% (28) 1% do 2% (23) 0% do 1% (322) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 114

Udział terenów rekreacyjnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych Średni udział użytku w województwie: 0,1% 10% do 20% (3) 1% do 10% (35) 0% do 1% (290) 0% (54) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 115

Udział dróg w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych Średni udział użytku w województwie: 2,6% 20% do 26% (3) 10% do 20% (26) 5% do 10% (50) 2% do 5% (230) 0% do 2% (73) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 116

Udział użytków ekologicznych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych Średni udział użytku w województwie: 0,05% 0,5% do 1,0% (5) 0,3% do 0,5% (10) 0,0% do 0,3% (93) 0,0% (274) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 117

Udział gruntów pod wodami w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych m. Wyszogród Średni udział użytku w województwie: 1,2% 26,4% (1) 5,0% do 15,0% (31) 0,5% do 5,0% (122) 0,0% do 0,5% (216) 0,0% (12) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 118

Udział terenów różnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych Średni udział użytku w województwie: 0,2% 26% (1) 4% do 6% (2) 1% do 4% (19) 0% do 1% (192) 0% (168) m. Nowe Miasto n/pilicą (Agencja Mienia Wojskowego) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 119

Rozdział III Struktura zmian sposobu użytkowania gruntów C. Zmiany udziału użytków gruntowych 120

Zmiany udziału gruntów rolnych w jednostkach ewidencyjnych* spadek/wzrost w ciągu roku 800 ha do 1 600 ha (10) 200 ha do 800 ha (104) Do 200 ha (250) Brak zmian (5) Do -200 ha (12) -400 ha do -200 ha (1) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) [ha] zmiany od 2002 r. linia trendu: spadek 8,2 tys. (3,3 tys.**) ha rocznie 2 501 000 2 481 000 2 461 000 2 441 000 2 421 000 2 401 000 2 381 000 2 361 000 * Z dniem 1 stycznia 2017 r. nieużytki oraz grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach 2002 r.2003 r.2004 r.2005 r.2006 r.2007 r.2008 r.2009 r.2010 r.2011 r.2012 r.2013 r.2014 r.2015 r.2016 r.2017 r. rolnych zostały włączone do gruntów rolnych. ** Po uwzględnieniu nowej definicji użytku. W październiku 2017 roku Marszałek Województwa Mazowieckiego zwrócił się do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi o zainicjowanie zmian w rozporządzeniu w sprawie ewidencji gruntów, które odzwierciedlałby rzeczywiste zmiany jakie zachodziły na przestrzeni ostatnich lat w strukturze własności i sposobie użytkowania gruntów. 121

Zmiany udziału gruntów leśnych w jednostkach ewidencyjnych* spadek/wzrost w ciągu roku Do 120 ha (40) Brak zmian (53) Do -200 ha (223) -800 ha do -200 ha (60) -1 100 ha do -800 ha (6) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 900 000 [ha] zmiany od 2002 r. linia trendu: wzrost 5,7 tys. (2,8 tys.**) ha rocznie 880 000 860 000 840 000 820 000 800 000 * Z dniem 1 stycznia 2017 r. grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych zostały 2002 r.2003 r.2004 r.2005 r.2006 r.2007 r.2008 r.2009 r.2010 r.2011 r.2012 r.2013 r.2014 r.2015 r.2016 r.2017 r. włączone do gruntów rolnych. ** Po uwzględnieniu nowej definicji użytku. W październiku 2017 roku Marszałek Województwa Mazowieckiego zwrócił się do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi o zainicjowanie zmian w rozporządzeniu w sprawie ewidencji gruntów, które odzwierciedlałby rzeczywiste zmiany jakie zachodziły na przestrzeni ostatnich lat w strukturze własności i sposobie użytkowania gruntów. 122

Zmiany udziału gruntów zabudowanych i zurbanizowanych w jednostkach ewidencyjnych spadek/wzrost w ciągu roku 100 ha do 300 ha (3) Do 100 ha (263) Brak zmian (61) Do -20 ha (55) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) [ha] zmiany od 2002 r. linia trendu: wzrost 2,9 tys. ha rocznie 205 000 195 000 185 000 175 000 165 000 155 000 2002 r.2003 r.2004 r.2005 r.2006 r.2007 r.2008 r.2009 r.2010 r.2011 r.2012 r.2013 r.2014 r.2015 r.2016 r.2017 r. 123

Zmiany udziału użytków ekologicznych w jednostkach ewidencyjnych spadek/wzrost w ciągu roku Do 35 ha (8) Brak zmian (372) Do -5 ha (2) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) zmiany od 2002 r. [ha] 2 000 linia trendu: wzrost 0,1 tys. ha rocznie 1 800 1 600 1 400 1 200 1 000 800 600 400 2002 r.2003 r.2004 r.2005 r.2006 r.2007 r.2008 r.2009 r.2010 r.2011 r.2012 r.2013 r.2014 r.2015 r.2016 r.2017 r. 124

Zmiany udziału gruntów pod wodami w jednostkach ewidencyjnych spadek/wzrost w ciągu roku Do 40 ha (49) Brak zmian (306) Do -50 ha (26) -70 ha do -50 ha (1) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) [ha] 43 000 zmiany od 2002 r. linia trendu: wzrost 0,3 tys. ha rocznie 42 000 41 000 40 000 39 000 38 000 2002 r.2003 r.2004 r.2005 r.2006 r.2007 r.2008 r.2009 r.2010 r.2011 r.2012 r.2013 r.2014 r.2015 r.2016 r.2017 r. 125

Zmiany udziału terenów różnych w jednostkach ewidencyjnych spadek/wzrost w ciągu roku Do 15 ha (15) Brak zmian (350) Do -35 ha (17) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) zmiany od 2002 r. [ha] 16 000 linia trendu: spadek 0,7 tys. ha rocznie 14 000 12 000 10 000 8 000 6 000 4 000 2002 r.2003 r. 2004 r.2005 r. 2006 r.2007 r.2008 r.2009 r.2010 r.2011 r.2012 r.2013 r.2014 r.2015 r.2016 r.2017 r. 126

Rozdział IV Zmiany struktury gruntów użytkowanych rolniczo oraz kierunki urbanizacji 127

Na podstawie zestawień zbiorczych danych objętych ewidencją gruntów i budynków z lat 2002-2017 opracowano analizę w zakresie zmian w strukturze własnościowej gruntów użytkowanych rolniczo. Przyjęto do niniejszej analizy grunty będące własnością, we władaniu lub w zarządzie następujących podgrup rejestrowych (nowe brzmienie oznaczono kolorem czerwonym): 1.1 - Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa 7.1 - Osób fizycznych 8.1 - Rolniczych spółdzielni produkcyjnych Do podgrupy 1.1 zalicza się grunty wchodzące w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, przejęte przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa w trybie ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz grunty nabyte przez tę Agencję w drodze umów prawa cywilnego. Do podgrupy 1.1 zalicza się grunty wchodzące w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, o którym mowa w art. 12 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Do podgrupy 7.1 zalicza się te grunty, które są własnością osób fizycznych oraz grunty, których właściciele nie są znani, znajdujące się we władaniu, na zasadach samoistnego posiadania tych osób, które w rozumieniu przepisów podatkowych wchodzą w skład gospodarstw rolnych. Do podgrupy 8.1 zalicza się grunty, które są własnością rolniczych spółdzielni produkcyjnych i ich związków, oraz grunty, których właściciele nie są znani, znajdujące się we władaniu, na zasadach samoistnego posiadania, tych osób prawnych. 128

Zmiany w strukturze gruntów użytkowanych rolniczo* [ha] 2 540 000 2 530 000 2 520 000 2 510 000 2 500 000 1% 2 490 000 2 480 000 2 470 000 2 460 000 2 450 000 2 440 000 99% 74 000 64 000 54 000 44 000 34 000 24 000 7.1 - Osoby fizyczne 1.1 - Agencja Własności Rolnej SP 10 000 8.1 - Rolnicze spółdzielnie produkcyjne 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. * Z dniem 1 stycznia 2017 r. nieużytki oraz grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych zostały włączone do gruntów rolnych 129

Udział gruntów AWRSP w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 15% (1) 5% do 10% (7) 1% do 5% (66) 0% do 1% (308) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) spadek/wzrost w stosunku do stanu z 2003 r. 0 ha do 356 ha (19) -500 ha do 0 ha (339) -1000 ha do -500 ha (23) -1049 (1) 130

Udział gruntów osób fizycznych wchodzących w skład gospodarstw rolnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 80% do 95% (105) 50% do 80% (159) 20% do 50% (70) 0% do 20% (48) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) spadek/wzrost w stosunku do stanu z 2003 r. gm. Góra Kalwaria w grunty osób fizycznych nie wchodzących w skład gospodarstw rolnych 0 ha do 753 ha (76) -1000 ha do 0 ha (282) -2000 ha do -1000 ha (19) -3000 ha do -2000 ha (2) -3924 ha (1) 131

Udział gruntów rolniczych spółdzielni produkcyjnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 1,0% do 2,4% (8) 0,5% do 1,0% (8) 0% do 0,5% (366) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) spadek/wzrost w stosunku do stanu z 2003 r. 0 ha do 75 ha (28) -100 ha do 0 ha (337) -250 ha do -100 ha (11) -537 ha do -250 ha (6) 132

Udział gruntów użytkowanych rolniczo w gruntach należących do osób fizycznych 90% do 99% (175) 60% do 90% (128) 30% do 60% (44) 0% do 30% (35) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 133

Stopień urbanizacji w jednostkach ewidencyjnych Najbardziej zurbanizowane jednostki ewidencyjne 2003 r. w województwie w 2017 roku: 2017 r. 1) dz. Żoliborz 100,0%; 2) dz. Śródmieście 99,8%; 3) dz. Ochota 96,9%; 4) dz. Wola 94,9%; 5) dz. Praga Północ 93,2%; 6) dz. Praga Południe 90,7%; 7) m. Piastów 88,6%; 8) dz. Ursus 83,7% 9) Legionowo 80,0%; 2003 2017 80% do 100% (7) (9) 50% do 80% (15) (21) 30% do 50% (21) (28) 10% do 30% (44) (55) 0% do 10% (294) (269) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 134

Zmiana udziału gruntów rolnych zabudowanych w jednostkach ewidencyjnych w okresie 2003-2017 (przyrost ubytek) 0% do 3% (236) -10% do 0% (138) -30% do -10% (8) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 135

Rozdział V Gleboznawcza klasyfikacja gruntów 136

Udział gruntów objętych gleboznawczą klasyfikacją gruntów w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 90% do 97% (231) 60% do 90% (102) 30% do 60% (31) 10% do 30% (12) 0% do 10% (6) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 137

Udział gruntów klas I i II w gruntach objętych klasyfikacją oraz powierzchnia tych gruntów w jednostkach ewidencyjnych 10% do 21% (12) 1% do 10% (2) 0% do 1% (175) Brak (200) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 500 ha do 1077 ha (7) 100 ha do 500 ha (31) 1 ha do 100 ha (144) Brak (200) 138

Udział gruntów klas III i IV, w gruntach objętych klasyfikacją oraz powierzchnia tych gruntów w jednostkach ewidencyjnych 80% do 100% (23) 50% do 80% (125) 30% do 50% (108) 0% do 30% (126) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 10000 ha do 14177 ha (8) 5000 ha do 1000 ha (110) 1000 ha do 5000 ha (163) 0 ha do 1000 ha (101) 139

Udział gruntów klas V i VI w gruntach objętych klasyfikacją oraz powierzchnia tych gruntów w jednostkach ewidencyjnych 80% do 97% (12) 50% do 80% (123) 30% do 50% (141) 0% do 30% (106) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 10000 ha do 15682 ha (18) 5000 ha do 1000 ha (99) 1000 ha do 5000 ha (164) 0 ha do 1000 ha (101) 140

Powierzchnia użytków rolnych objętych gleboznawczą klasyfikacją gruntów w jednostkach ewidencyjnych 15 000 ha do 19 325 ha (8) 10 000 ha do 15 000 ha (65) 5 000 ha do 10 000 ha (168) 0 ha do 5 000 ha (141) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 141

Powierzchnia gruntów leśnych objętych gleboznawczą klasyfikacją gruntów w jednostkach ewidencyjnych 10 000 ha do 15 526 ha (7) 5 000 ha do 10 000 ha (33) 1 000 ha do 5 000 ha (191) 0 ha do 1 000 ha (151) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 142

Rozdział VI Modernizacja ewidencji gruntów i budynków w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych 143

Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa w sprawie ewidencji gruntów i budynków, zmienione rozporządzeniem Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 29 listopada 2013 roku, wprowadziło podział budynków ze względu na podstawową funkcję użytkową budynku na następujące rodzaje: 1) budynki mieszkalne; 2) budynki przemysłowe; 3) budynki transportu i łączności; 4) budynki handlowo-usługowe; 5) zbiorniki, silosy i budynki magazynowe; 6) budynki biurowe; 7) budynki szpitali i zakładów opieki medycznej; 8) budynki oświaty, nauki i kultury oraz budynki sportowe; 9) budynki produkcyjne, usługowe i gospodarcze dla rolnictwa; 10) inne budynki niemieszkalne. Przynależność budynku do odpowiedniego rodzaju ustala się zgodnie z zasadami Klasyfikacji Środków Trwałych, wprowadzonej na podstawie przepisów o statystyce publicznej. Natomiast nieruchomości lokalowe ze względu na funkcję użytkową dzieli się na: 1) lokale mieszkalne; 2) lokale niemieszkalne. 144

Jednostki ewidencyjne, w których zakończono proces modernizacji ewidencji gruntów i budynków w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych Jednostki ewidencyjne, w których przeprowadzono modernizację egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych (330) Jednostki ewidencyjne, w których nie przeprowadzono modernizacji egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych (52) Powiat warszawski zachodni zakończono tylko modernizację egib w zakresie budynków (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 145

Zmiany liczby jednostek ewidencyjnych, w których zakończono proces modernizacji ewidencji gruntów i budynków w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych 2011 r. 2013 r. 2015 r. (169) (212) (216) (165) (307) (75) 2012 r. 2014 r. 2016 r. (181) (200) (270) (112) (329) (53) Jednostki ewidencyjne, w których przeprowadzono modernizację egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych Jednostki ewidencyjne, w których nie przeprowadzono modernizacji egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 146

Miasta, w których zakończono proces modernizacji ewidencji gruntów i budynków w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych Miasta i dzielnice (Warszawa), w których przeprowadzono modernizację egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych (82 miasta i 17 dzielnic m. st. Warszawy) Miasta i dzielnice (Warszawa), w których nie przeprowadzono modernizacji egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych (3 miasta i 1 dzielnica m. st. Warszawy) m. Ożarów Mazowiecki, m. Łomianki, m. Błonie zakończono tylko modernizację egib w zakresie budynków 147

Struktura własności budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib 2% Spółki pr. handl. i inne podm. Województwo Powiaty Spółki prawa handlowego i inne podmioty 16 772 26 812 Wspólnoty gruntowe Województwo Powiaty 63 1 118 96 3 040 93% Kościoły i zw. wyznaniowe Spółdzielnie Osoby fizyczne Wspólnoty gruntowe 14 1 237 Gminy Kościoły i związki wyznaniowe 221 7 677 Skarb Państwa Spółdzielnie Osoby fizyczne 11 324 8 230 46 309 1 910 548 Gminy 3 791 42 200 Skarb Państwa 6 858 19 869 0 200 000 400 000 600 000 800 000 1 000 000 1 200 000 1 400 000 1 600 000 1 800 000 2 000 000 Nieruchomość budynkowa Nieruchomość gruntowa zabudowana 148

Zmiany ilości budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib w grupach rejestrowych 2 000 000 1 800 000 1 600 000 1 400 000 1 200 000 1 000 000 800 000 Osoby fizyczne Gminy Skarb Państwa Spółki prawa handlowego i inne podmioty Spółdzielnie Kościoły i związki wyznaniowe Powiaty Województwo Wspólnoty gruntowe 50 000 600 000 40 000 400 000 30 000 200 000 20 000 10 000 0 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. 0 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. 149

Struktura budynków stanowiących własność Skarbu Państwa, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Inne budynki niemieszkalne 8 965 Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa 3 114 Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 735 Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej 224 Budynki biurowe 1 642 Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 1 554 Budynki handlowo usługowe 1 034 Budynki transportu i łączności 3 745 Budynki przemysłowe 1 038 Budynki mieszkalne 4 676 0 1 000 2 000 3 000 4 000 5 000 6 000 7 000 8 000 9 000 150

Struktura budynków stanowiących własność Samorządu Województwa Mazowieckiego, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Inne budynki niemieszkalne 317 Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa 54 Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 78 Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej 153 Budynki biurowe 92 Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 120 Budynki handlowo usługowe 38 Budynki transportu i łączności 177 Budynki przemysłowe 44 Budynki mieszkalne 108 0 50 100 150 200 250 300 350 151

Struktura budynków stanowiących własność powiatów, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Inne budynki niemieszkalne Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa 188 856 Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 689 Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej 299 Budynki biurowe 201 Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 151 Budynki handlowo usługowe 80 Budynki transportu i łączności 312 Budynki przemysłowe 75 Budynki mieszkalne 285 0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 152

Struktura budynków stanowiących własność gmin, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Inne budynki niemieszkalne 13 541 Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa 1 940 Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 5 162 Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej 604 Budynki biurowe 1 293 Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 1 336 Budynki handlowo usługowe 3 149 Budynki transportu i łączności 7 524 Budynki przemysłowe 973 Budynki mieszkalne 10 469 0 2 000 4 000 6 000 8 000 10 000 12 000 14 000 153

Struktura budynków stanowiących własność osób fizycznych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Inne budynki niemieszkalne 222 254 Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa 733 614 Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 788 Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej 534 Budynki biurowe 3 328 Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 15 373 Budynki handlowo usługowe 25 528 Budynki transportu i łączności 98 094 Budynki przemysłowe Budynki mieszkalne 7 828 849 516 0 100 000 200 000 300 000 400 000 500 000 600 000 700 000 800 000 900 000 154

Struktura budynków stanowiących własność spółdzielni, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Inne budynki niemieszkalne 2 710 Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa 489 Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 54 Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej 31 Budynki biurowe 487 Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 595 Budynki handlowo usługowe 2 382 Budynki transportu i łączności 5 044 Budynki przemysłowe 556 Budynki mieszkalne 7 206 0 1 000 2 000 3 000 4 000 5 000 6 000 7 000 8 000 155

Struktura budynków stanowiących własność kościołów i związków wyznaniowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Inne budynki niemieszkalne Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa 1 240 3 584 Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 410 Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej 32 Budynki biurowe 63 Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 62 Budynki handlowo usługowe 93 Budynki transportu i łączności 512 Budynki przemysłowe Budynki mieszkalne 38 1 864 0 500 1 000 1 500 2 000 2 500 3 000 3 500 4 000 156

Struktura budynków stanowiących własność wspólnot gruntowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Inne budynki niemieszkalne 474 Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa 334 Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 45 Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej 1 Budynki biurowe 15 Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 29 Budynki handlowo usługowe 104 Budynki transportu i łączności 26 Budynki przemysłowe 23 Budynki mieszkalne 200 0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500 157

Struktura budynków stanowiących własność spółek prawa handlowego i innych podmiotów, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Inne budynki niemieszkalne 13 346 Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa 2 018 Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 540 Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej Budynki biurowe 246 3 834 Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 5 611 Budynki handlowo usługowe 3 700 Budynki transportu i łączności 2 217 Budynki przemysłowe 5 765 Budynki mieszkalne 6 307 0 2 000 4 000 6 000 8 000 10 000 12 000 14 000 158

Struktura własności nieruchomości lokalowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Spółki pr. handl. i inne podm. 6% 11% Województwo Powiaty Wspólnoty gruntowe Spółki prawa handlowego i inne podmioty 4 849 19 979 Kościoły i zw. wyznaniowe Województwo 34 210 Spółdzielnie Powiaty 21 27 79% Osoby fizyczne Gminy Wspólnoty gruntowe 10 362 Skarb Państwa Kościoły i związki wyznaniowe 36 89 Spółdzielnie 7 009 94 363 Osoby fizyczne 33 253 669 916 Gminy Skarb Państwa 3 181 1 435 9 854 52 449 0 100 000 200 000 300 000 400 000 500 000 600 000 700 000 Funkcja niemieszkalna Funkcja mieszkalna 159

Zmiany ilości budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib - podział ze względu na rodzaj nieruchomości 2 000 000 1 824 866 1 999 503 2 020 731 1 800 000 1 599 464 1 600 000 1 400 000 1 282 708 1 200 000 1 000 000 968 064* 1 094 900 800 000 600 000 419 210 461 246 400 000 265 768 345 863 200 000 45 544 64 595 76 306 77 026 87 861* 88 576 90 785 87 539 88 380 87 322 85 448 0 Nieruchomość gruntowa zabudowana Nieruchomość budynkowa 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 * od 2011 roku sporządzane są zestawienia również dla obszarów wiejskich 160

Zmiany ilości budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib - podział na typy budynków 900 000 800 000 700 000 600 000 500 000 400 000 300 000 200 000 100 000 0 2007 2008 2009 2010 2011* 2012 2013 2014 2015 2016 2017 * od 2011 roku sporządzane są zestawienia również dla obszarów wiejskich 161

Procentowy udział typów budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Budynki mieszkalne 13% Budynki przemysłowe Budynki transportu i łączności 42% Budynki handlowo usługowe 35% Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 2% 6% Budynki biurowe Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 1% 1% Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa Inne budynki niemieszkalne 162

Zmiany ilości nieruchomości lokalowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib 847 249 800 000 763 895 791 571 817 655 700 000 687 843 685 186 600 000 633 979* 500 000 507 954 400 000 434 074 300 000 289 632 200 000 100 000 49 828 0 76 570 Lokale mieszkalne 4 376 12 432 19 720 23 931 31 228* 35 416 37 220 Lokale niemieszkalne 42 247 44 812 47 018 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 * od 2011 roku sporządzane są zestawienia również dla obszarów wiejskich 163

Zmiany ilości lokali, objętych zestawieniami zbiorczymi egib w grupach rejestrowych 720 000 690 000 660 000 630 000 600 000 570 000 540 000 510 000 Osoby fizyczne 480 000 120 000 90 000 60 000 30 000 0 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. Spółdzielnie Gminy Spółki prawa handlowego i inne podmioty Skarb Państwa Wspólnoty gruntowe Województwo Powiaty Kościoły i związki wyznaniowe 164

Liczba budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib w powiatach nieruchomości gruntowe zabudowane 137 000 (1) 80 000 do 105 000 (3) 50 000 do 80 000 (12) 10 000 do 50 000 (23) Poniżej 10 000 (3) nieruchomości budynkowe 167 000 (1) 108 000 (1) 50 000 do 94 000 (16) 10 000 do 50 000 (22) Poniżej 10 000 (2) 30 000 (1) 3 000 do 5 200 (4) (w odniesieniu do m. st. Warszawy dane dotyczą 17/18 dzielnic) 1 000 do 3 000 (19) Poniżej 1 000 (18) 165

Liczba nieruchomości lokalowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib w powiatach lokale mieszkalne 553 000 (1) 20 000 do 31 000 (3) 10 000 do 20 000 (6) 5 000 do 10 000 (9) Poniżej 5 000 (23) lokale niemieszkalne 581 000 (1) 20 000 do 33 000 (4) 10 000 do 20 000 (5) 5 000 do 10 000 (9) Poniżej 5 000 (23) 28 000 (1) 1 000 do 2 500 (6) (w odniesieniu do m. st. Warszawy dane dotyczą 17/18 dzielnic) 500 do 1 000 (8) Poniżej 500 (27) 166

Liczba budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib w jednostkach ewidencyjnych 47 405 (1) 33 327 (1) 10 000 do 21 375 (35) 5 000 do 10 000 (159) 0 do 5 000 (144) Niezakończona modernizacja egib (42) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 167

Liczba nieruchomości lokalowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib w jednostkach ewidencyjnych 50 000 do 84 715 (4) 10 000 do 50 000 (17) 1 000 do 10 000 (44) 100 do 1 000 (68) 0 do 100 (197) Niezakończona modernizacja egib (52) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 168

Szacunkowa ilość budynków na terenie jednostek ewidencyjnych, w których nie zakończono modernizacji egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych 26 000 (1) 10 000 do 15 000 (8) 5 000 do 10 000 (22) 2 000 do 5 000 (11) Zakończona modernizacja egib (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 169

Szacunkowa ilość nieruchomości lokalowych na terenie jednostek ewidencyjnych, w których nie zakończono modernizacji egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych 80 800 (1) 1000 do 3 900 (5) 500 do 1 000 (2) 0 do 500 (44) Zakończona modernizacja egib (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 170

Rozdział VII Struktura własności i sposobu użytkowania gruntów na tle innych województw 171

Udział gruntów należących do Skarbu Państwa w ogólnej powierzchni województw 50% do 56% (2) 40% do 50% (3) 30% do 40% (4) 17% do 30% (7) (w nawiasie podano liczbę województw) Średni udział podmiotu w gruntach w Polsce: 32,7% 60 55,0 56,3 50 40 30 20 17,1 17,3 18,4 19,9 20,9 25,5 29,9 33,3 34,3 36,2 37,1 43,9 44,5 45,2 10 0 172

Udział gruntów należących do Samorządów Województw w ogólnej powierzchni województw 0,2% do 0,26% (6) 0,15% do 0,2% (6) 0,1% do 0,15% (4) (w nawiasie podano liczbę województw) Średni udział podmiotu w gruntach w Polsce: 0,18% 0,30 0,25 0,20 0,15 0,10 0,10 0,11 0,12 0,15 0,16 0,17 0,17 0,19 0,19 0,20 0,20 0,21 0,22 0,24 0,24 0,25 0,05 0,00 173

Udział gruntów należących do osób fizycznych w ogólnej powierzchni województw 70% do 77% (4) 60% do 70% (3) 40% do 60% (7) 29% do 40% (2) (w nawiasie podano liczbę województw) Średni udział podmiotu w gruntach w Polsce: 57,9% 80 70 60 50 44,2 45,2 46,7 48,6 51,2 54,3 56,4 61,1 68,6 69,6 70,5 75,5 75,7 77,1 40 30 29,3 31,6 20 10 0 174

Udział gruntów należących do spółdzielni w ogólnej powierzchni województw 1,0% do 2,1% (2) 0,5% do 1,0% (4) 0,1% do 0,5% (10) (w nawiasie podano liczbę województw) Średni udział podmiotu w gruntach w Polsce: 0,5% 2,5 2,0 1,5 1,4 2,1 1,0 0,5 0,1 0,1 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,3 0,3 0,4 0,6 0,7 0,7 0,7 0,0 175

Udział gruntów należących do spółek prawa handlowego i innych podmiotów w ogólnej powierzchni województw 12,0% (1) 5,0% do 7,1% (3) 3,0% do 5,0% (6) 1,1% do 3,0% (6) (w nawiasie podano liczbę województw) Średni udział podmiotu w gruntach w Polsce: 4,0% 12,0 12,0 10,0 8,0 6,9 7,1 6,0 4,0 2,0 1,1 1,3 1,7 2,3 2,4 3,0 3,0 4,1 4,3 4,6 4,7 4,9 5,0 0,0 176

Udział gruntów rolnych w ogólnej powierzchni województw 70% do 72% (2) 60% do 70% (8) 50% do 60% (5) 42% (1) (w nawiasie podano liczbę województw) Średni udział użytku w gruntach w Polsce: 61,6% 80 70 60 50 40 30 20 10 0 41,6 52,1 52,5 52,6 54,5 57,4 60,2 61,4 63,0 64,4 65,2 65,9 67,4 68,8 71,8 72,5 177

Udział gruntów leśnych w ogólnej powierzchni województw 51% (1) 30% do 40% (8) 25% do 30% (3) 21% do 25% (4) (w nawiasie podano liczbę województw) Średni udział użytku w gruntach w Polsce: 30,4% 60 50 40 30 20 10 0 37,0 37,6 39,3 20,7 23,3 23,9 24,2 26,6 27,7 29,1 30,4 31,1 31,6 32,7 33,4 51,2 178

Udział gruntów zabudowanych i zurbanizowanych w ogólnej powierzchni województw 12,7% (1) 5,0% do 7,2% (8) 3,8% do 5,0% (7) (w nawiasie podano liczbę województw) Średni udział użytku w gruntach w Polsce: 5,4% 14 12,7 12 10 8 6 4 3,8 3,9 3,9 4,4 4,7 4,8 4,8 5,2 5,4 5,5 5,8 5,8 6,1 6,5 7,2 2 0 179

Udział terenów różnych w ogólnej powierzchni województw 0,3% do 0,4% (7) 0,2% do 0,3% (4) 0,1% do 0,2% (5) (w nawiasie podano liczbę województw) Średni udział użytku w gruntach w Polsce: 0,3% 0,50 0,25 0,13 0,14 0,09 0,10 0,17 0,25 0,26 0,27 0,27 0,33 0,34 0,38 0,39 0,40 0,43 0,45 0,00 180

Liczba budynków objętych zestawieniami zbiorczymi egib w województwach 2 000 000 2 020 731 1 800 000 1 600 000 1 400 000 1 341 123 1 200 000 1 000 000 931 735 800 000 795 179 855 612 600 000 520 189 614 441 500 793 490 018 485 848 540 052 550 363 503 019 400 000 340 988 389 096 410 326 200 000 0 102 254 47 742 20 854 54 097 54 084 18 315 85 448 31 014 34 096 14 433 34 830 140 923 16 238 48 652 41 933 53 849 Nieruchomość zabudowana Nieruchomość budynkowa 181

Typy budynków objętych zestawieniami zbiorczymi egib w Polsce Inne budynki niemieszkalne 2 242 626 Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa 3 570 183 Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 63 632 Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej 16 697 Budynki biurowe 67 668 Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 125 290 Budynki handlowo-usługowe 250 190 Budynki transportu i łączności 861 727 Budynki przemysowe 136 870 Budynki mieszkalne 4 753 392 0 500 000 1 000 000 1 500 000 2 000 000 2 500 000 3 000 000 3 500 000 4 000 000 4 500 000 5 000 000 182

Dyslokacja budynków objętych zestawieniami zbiorczymi egib w województwach 556 868 (4,6%) 445 156 (3,7%) 588 704 (4,9%) 903 354 (7,5%) 403 529 (3,3%) 395 085 (3,3%) 592 296 (4,9%) 2 106 179 (17,4%) 645 144 (5,5%) 897 433 (7,4%) 541 043 (4,5%) 17% (1) 12% (1) 5% do 8% (4) Poniżej 5% (10) 521 032 (4,3%) 1 482 046 (12,3%) 519 108 (4,3%) 502 086 (4,2%) 965 831 (8,0%) (w nawiasie podano liczbę województw) 903 354 liczba budynków (7,5%) udział w liczbie budynków w Polsce 183

Liczba lokali mieszkalnych i niemieszkalnych objętych zestawieniami zbiorczymi egib w województwach 847 249 800 000 700 000 600 000 525 916 500 000 455 225 400 000 300 000 299 173 238 682 235 459 227 089 216 749 200 000 100 000 0 41 329 15 670 165 745 172 992 22 829 21 913 22 433 97 759 6 105 49 828 123 915 125 404 103 539 17 450 15 378 14 575 22 956 62 481 85 962 5 025 143 482 22 463 17 203 27 898 Funkcja mieszkalna Funkcja niemieszkalna 184

Dyslokacja nieruchomości lokalowych objętych zestawieniami zbiorczymi egib w województwach 244 647 (5,5%) 258 415 (5,8%) 249 552 (5,6%) 254 352 (5,7%) 118 114 (2,7%) 194 905 (4,4%) 160 685 (3,6%) 897 077 (20,2%) 321 606 (7,2%) 496 554 (11,2%) 194 905 (4,2%) 20% (1) 11% do 13% (2) 5% do 7% (5) Poniżej 5% (8) 141 365 (3,2%) 588 397 (13,2%) 103 864 (2,3%) 90 987 (2,0%) 140 782 (3,2%) (w nawiasie podano liczbę województw) 254 352 liczba nieruchomości lokalowych (5,7%) udział w liczbie nieruchomości lokalowych w Polsce 185

Udział powierzchni gruntów nieobjętych modernizacją ewidencji gruntów i budynków w ogólnej powierzchni województw 61 323 92 760 251 982 235 008 23 169 2 686 6 627 7 476 59 311 4 806 1 306 120 238 355 329 641 99 923 835 208 6 462 157 224 75 006 971 513 26 942 70% do 76% (4) 20% do 40% (2) 10% do 20% (4) 0% do 10% (3) Modernizacja zakończona (3) (w nawiasie podano liczbę województw) 59 151 1 854 270 624 57 691 802 110 33 284 6 627 szacunkowa liczba budynków nieobjętych modernizacją egib 7 476 szacunkowa liczba nieruchomości lokalowych nieobjętych modernizacją egib 186

Rozdział VIII Podsumowanie 187