Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL) jest największym w historii Unii Europejskiej programem finansowanym ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Na jego realizację przeznaczono kwotę 11,5 mld Euro, z czego 9,7 mld Euro (85%) ze środków EFS, natomiast pozostała część ok. 1,8 mld Euro ze środków krajowych. Województwo śląskie otrzymało wsparcie w wysokości ponad 738 mln Euro, co stanowi drugi wynik po województwie mazowieckim. Celem Programu jest wzrost poziomu zatrudnienia i spójności społecznej poprzez inwestycje w tzw. kapitał ludzki (zgodnie z hasłem Człowiek najlepsza inwestycja ). Program Operacyjny Kapitał Ludzki jest skonstruowany zgodnie z tzw. logiką projektową wszelkie podejmowane działania są odpowiedzią na wykryty i zdefiniowany wcześniej problem społeczny. Główne problemy, którym przeciwdziała, a tym samym główne dziedziny jakie wspiera PO KL opisane poniŝej. Problemy społeczne, jakim przeciwdziała PO KL: bezrobocie - w tym długotrwałe bezrobocie; trudności w znalezieniu i utrzymaniu pracy wśród: o osób niepełnosprawnych, o osób młodych (rozpoczynających pracę w wieku 18-25 lat, nie posiadających doświadczenia i odpowiednich kwalifikacji), o osób po 50tym roku Ŝycia (np. wobec nieaktualnych kwalifikacji i braku umiejętności koniecznych do podejmowania nowych zadań), o kobiet powracających po przerwie spowodowanej urodzeniem i wychowywaniem dziecka;
o finansowanie szkoleń i kursów umoŝliwiających podniesienie lub uzupełnienie wiedzy i kwalifikacji zawodowych u ww. osób, a takŝe staŝy i praktyk zawodowych o zachęcanie i wspieranie osób, które mają pomysł na załoŝenie własnej firmy pomoc finansowa na start i wsparcie doradców biznesowych o pomoc w poszukiwaniu pracy warsztaty autoprezentacji, przygotowywania dokumentów aplikacyjnych, doradztwo zawodowe itp. o promowanie elastycznych form zatrudnienia oraz zatrudniania osób niepełnosprawnych o wsparcie szkoleniowe pracowników Publicznych SłuŜb Zatrudnienia wykluczenie społeczne i zagroŝenie wykluczeniem (marginalizacją społeczną) np. z powodu ubóstwa, sieroctwa, bezdomności, bezrobocia, niepełnosprawności, długotrwałej lub cięŝkiej choroby, przemocy w rodzinie, braku umiejętności w przystosowaniu do Ŝycia młodzieŝy opuszczającej placówki opiekuńczowychowawcze, trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy czy trudności w przystosowaniu do Ŝycia po zwolnieniu z zakładu karnego; trudności w aktywizacji społecznej i zawodowej grup pozostających na marginesie społecznym; o formy aktywnej integracji niedostosowanie profilu przedsiębiorstw oraz kwalifikacji ich pracowników do potrzeb nowoczesnej gospodarki (konieczność restrukturyzacji, niekonkurencyjność i niski poziom innowacyjności polskich firm na tle gospodarki europejskiej; słabe przełoŝenie badań naukowych i wiedzy akademickiej na rozwiązania biznesowe; o szkolenia ogólne i specjalistyczne dla osób pracujących, w celu podniesienia lub zmiany ich kwalifikacji i umiejętności zawodowych o doradztwo dla małych i średnich przedsiębiorstw
o pomoc w zmianie miejsca pracy dla pracowników upadających i restrukturyzowanych zakładów o promowanie i wspieranie współpracy środowisk naukowych z biznesem w zakresie wykorzystywania wiedzy i rozwiązań naukowych w gospodarce o badania, analizy, ekspertyzy itp. związane z rozwojem innowacyjności w regionie brak miejsc w przedszkolach, nierówny dostęp do edukacji (w szczególności do zajęć dodatkowych, ukierunkowanych na rozwijanie indywidualnych predyspozycji), niewystarczające powiązanie edukacji zawodowej z rynkiem pracy i niedostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb tego rynku, bardzo niski stopień upowszechnienia kształcenia ustawicznego osób dorosłych oraz konieczność przekwalifikowywania się nauczycieli w związku z sytuacją demograficzną; o tworzenie nowych oraz wspieranie istniejących przedszkoli, przyczyniające się do zwiększenia ilości dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym o finansowanie programów rozwojowych szkół, obejmujących m.in. dodatkowe zajęcia pozalekcyjne (rozwijanie kompetencji kluczowych), opiekę psychologiczno-pedagogiczną dla uczniów mających problemy w nauce, dostęp do doradztwa zawodowego dla uczniów, opracowanie i wdroŝenie nowoczesnych metod nauczania i oceniania; o stypendia dla uczniów szczególnie uzdolnionych w zakresie nauk matematyczno-przyrodniczych i technicznych o modernizacja oferty kształcenia zawodowego i dostosowanie jej do potrzeb rynku pracy (np. nowe kierunki kształcenia) oraz współpraca szkół zawodowych z pracodawcami słuŝąca podnoszeniu kwalifikacji zawodowych uczniów np. poprzez staŝe i praktyki; o szkolenia, kursy i studia podyplomowe dla pracowników oświaty, a takŝe rozwijanie oferty edukacyjnej dla dorosłych (kształcenie ustawiczne);
brak spójności terytorialnej nasilenie niekorzystnych zjawisk społecznych (trudniejszy dostęp do edukacji, zatrudnienia, szkoleń itp.) na obszarach wiejskich, a takŝe niska aktywność społeczna mieszkańców tych obszarów; o tzw. małe granty dla mieszkańców obszarów wiejskich oddolne (tj. inspirowane przez samych mieszkańców i odpowiadające na ich potrzeby) przedsięwzięcia będące próbą samoorganizacji na rzecz poprawy zdolności do zatrudnienia, dostępu do edukacji oraz większej integracji społecznej; *** Pod względem struktury program składa się z Priorytetów, które z kolei dzielą się na działania i poddziałania (poszczególne coraz niŝsze stopnie w strukturze oznaczają coraz bardziej szczegółowy obszar wsparcia (Priorytet obszar tematyczny, działanie i poddziałanie konkretna dziedzina w tym obszarze, z której wynika moŝliwa forma wsparcia Program Operacyjny Kapitał Ludzki składa się z 10 Priorytetów: 1. Zatrudnienie i integracja społeczna. (Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej) 2. Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących. (Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej) 3. Wysoka jakość systemu oświaty. (Ministerstwo Edukacji Narodowej) 4. Szkolnictwo wyŝsze i nauka. (Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa WyŜszego) 5. Dobre rządzenie. (Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej) --------------------------------------------------------------------------------- 6. Rynek pracy otwarty dla wszystkich. (Samorządy Województw) 7. Promocja integracji społecznej. 8. Regionalne kadry gospodarki. 9. Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach. ------------------------------------------------------------------------------------ 10. Pomoc Techniczna.
W nawiasach podane instytucje odpowiedzialne za realizację danego obszaru (podział środków, określenie kryteriów naboru, nabór i ocena wniosków, rozliczanie i kontrola projektów). Priorytety 6-9 przekazane zostały samorządom poszczególnych województw. Priorytet 10 Pomoc Techniczna słuŝy wspieraniu realizacji pozostałych, jego beneficjentem są instytucje odpowiedzialne za realizację programu, jego promocję i ewaluację (finansowanie wynagrodzeń, szkoleń, Schemat wdraŝania Programu wygląda następująco: INSTYTUCJA ZARZĄDZAJĄCA Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym) INSTYTUCJA POŚREDNICZĄCA Samorząd Województwa (Wydział EFS Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego) INSTYTUCJA POŚREDNICZĄCA II STOPNIA Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach Kto realizuje projekty? W ramach PO KL przewiduje się moŝliwość realizacji projektów w dwóch głównych trybach: systemowym i konkursowym. W trybie systemowym projekty są realizowane przez beneficjentów imiennie wskazanych w Programie lub dodatkowych dokumentach stanowiących jego uszczegółowienie. Natomiast w trybie konkursowym projekty będą mogły realizować wszystkie podmioty m.in.: instytucje rynku pracy, instytucje szkoleniowe,
jednostki administracji rządowej i samorządowej, przedsiębiorcy, instytucje otoczenia biznesu, organizacje pozarządowe, instytucje systemu oświaty i szkolnictwa wyŝszego, inne podmioty. *** Więcej informacji na stronach internetowych: www.efs.gov.pl www.funduszeeuropejskie.gov.pl www.efs.slaskie.pl www.efs.wup-katowice.pl www.mrr.gov.pl http://europa.eu/ http://www.europarl.europa.eu/pl/headlines/ http://ec.europa.eu/index_pl.htm Słownik podstawowych pojęć: kompetencje kluczowe - połączenie wiedzy, umiejętności i postaw odpowiednich do sytuacji; kompetencje kluczowe to te, których wszystkie osoby potrzebują do samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem, integracji społecznej i zatrudnienia. W dokumencie Parlamentu Europejskiego ustanowiono 8 takich kompetencji: 1. porozumiewanie się w języku ojczystym, 2. porozumiewanie się w językach obcych, 3. kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne, 4. kompetencje informatyczne, 5. umiejętność uczenia się, 6. kompetencje społeczne i obywatelskie, 7. inicjatywność i przedsiębiorczość, 8. świadomość i ekspresja kulturalna; wykluczenie społeczne - brak lub ograniczenie moŝliwości uczestnictwa, wpływania i korzystania z podstawowych instytucji publicznych i rynków, które powinny być dostępne dla wszystkich, a w szczególności dla osób ubogich;
osoba długotrwale bezrobotna osoba pozostająca bez zatrudnienia przez okres co najmniej 12 kolejnych miesięcy w ciągu ostatnich 24 miesięcy projekt - Projekt to zorganizowany i ułoŝony w czasie (z określonym początkiem i końcem) ciąg wielu działań, zmierzający do osiągnięcia konkretnego i mierzalnego wyniku, adresowany do wybranych grup odbiorców, wymagający zaangaŝowania znacznych, lecz limitowanych środków rzeczowych, ludzkich i finansowych. projekt to zorganizowany i ułoŝony w czasie (z określonym początkiem i końcem) ciąg wielu działań, zmierzający do osiągnięcia konkretnego i mierzalnego wyniku, adresowany do wybranych grup odbiorców, wymagający zaangaŝowania znacznych, lecz limitowanych środków rzeczowych, ludzkich i finansowych program - grupa powiązanych ze sobą projektów, realizowana w skoordynowany sposób dla osiągnięcia wspólnego celu nadrzędnego, niemoŝliwego do osiągnięcia przez poszczególne projekty osobno