Szkolny Program Profilaktyki Gimnazjum nr 119. im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. ul. Klimatyczna 1, 05-077 Warszawa

Szkolny Program Profilaktyki Gimnazjum nr 119 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego ul. Klimatyczna 1, 05-077 Warszawa Program opracowany na rok szkolny 2015/2016 Treści Programu Profilaktycznego: I. Podstawy prawne II. Wstęp III. Założenia Programu Profilaktyki: a) profilaktyka pierwszorzędowa b) profilaktyka drugorzędowa IV. Fazy konstruowania programu profilaktyki szkolnej V. Cele szkolnego programu profilaktyki VI. Podstawowe zadania i sposoby ich realizacji VII Harmonogram działań profilaktycznych w bieżącym roku szkolnym VIII. Ewaluacja str. 1

I. PODSTAWY PRAWNE Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 ze zm.) Art. 1. System oświaty zapewnia w szczególności: 2) wspomaganie przez szkołę wychowawczej roli rodziny, 10) utrzymywanie bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki w szkołach i placówkach, 12) opiekę dzieciom i młodzieży osieroconym, pozbawionym całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej, a także uczniom pozbawionym całkowicie lub częściowo opieki, rodzicielskiej, a także uczniom pozostającym w trudnej sytuacji materialnej i życiowej. Art. 15. 1. Nauka jest obowiązkowa do ukończenia 18 roku życia. 2. Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat, oraz trwa do ukończenia gimnazjum, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18 roku życia. Art. 16. 5. Obowiązek szkolny spełnia się przez uczęszczanie do szkoły podstawowej i gimnazjum, publicznych albo niepublicznych. 5a.Po ukończeniu gimnazjum obowiązek nauki spełnia się: 1) przez uczęszczanie do publicznej lub niepublicznej szkoły ponadgimnazjalnej, 2) przez uczęszczanie na zajęcia realizowane w formach pozaszkolnych w placówkach publicznych i niepublicznych. Art. 18. Rodzice dziecka podlegającego obowiązkowi szkolnemu są obowiązani do: 1) dopełnienia czynności związanych ze zgłoszeniem dziecka do szkoły, 2) zapewnienia regularnego uczęszczania dziecka na zajęcia szkolne, 3) zapewnienia dziecku warunków umożliwiających przygotowanie się do zajęć szkolnych, 4) zapewnienia dziecku realizującemu obowiązek szkolny poza szkołą, warunków nauki określonych w zezwoleniu, o którym mowa w art. 16 ust. 8, 5) powiadamiania organów gminy o formie spełniania obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki przez młodzież w wieku 16-18 lat i zmianach w tym zakresie. Art. 20. Niespełnianie obowiązku, o którym mowa w art. 14 ust. 3, obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki podlega egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 marca 2004 r. (Dz. U. z dnia 19 kwietnia 2004 r.) 2.1. Statut szkoły określa w szczególności: 1) cele i zadania szkoły wynikające z przepisów prawa oraz uwzględniające program str. 2

wychowawczy szkoły, o którym mowa w odrębnych przepisach, 2) sposób wykonywania zadań szkoły, z uwzględnieniem optymalnych warunków rozwoju ucznia, zasad bezpieczeństwa oraz zasad promocji i ochrony zdrowia, 7) organizację zajęć dodatkowych dla uczniów, z uwzględnieniem w szczególności ich potrzeb rozwojowych, 8) formy opieki i pomocy uczniom, którym z przyczyn rozwojowych, rodzinnych lub losowych potrzebna jest pomoc i wsparcie, w tym również pomoc materialna, 9) organizację współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi oraz innymi instytucjami świadczącymi poradnictwo i specjalistyczną pomoc dzieciom i rodzicom, 10) organizację i formy współdziałania szkoły z rodzicami (prawnymi opiekunami) w zakresie nauczania, wychowania i profilaktyki. 2. Program wychowawczy i profilaktyki szkolnej, przygotowany przez radę pedagogiczną, którym mowa w ust. 1 pkt 1, uchwala rada rodziców. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006r. Nr 97, poz. 674, Nr 170, poz.1218 i Nr 220, poz. 1600) Art. 6. Nauczyciel obowiązany jest rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą; wspierać każdego ucznia w jego rozwoju oraz dążyć do pełni własnego rozwoju osobowego. Nauczyciel obowiązany jest kształcić i wychowywać młodzież w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka; dbać o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów. Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2014 r. poz. 382.) Art. 1. 1. 1. Przepisy ustawy stosuje się w zakresie: 1. zapobiegania i zwalczania demoralizacji, postępowania o czyny karalne w stosunku do osób, które nie ukończyły lat 13, ale nie ukończyły lat 17, 2. wykonywania środków wychowawczych lub poprawczych w stosunku do osób, względem, których środki te zostały orzeczone, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez te osoby lat 21. Art. 4. 1. Każdy, kto stwierdzi istnienie okoliczności świadczących o demoralizacji nieletniego, w szczególności naruszanie zasad współżycia społecznego, popełnienie czynu zabronionego, systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego, używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych, ma społeczny obowiązek odpowiedniego przeciwdziałania temu, a przede wszystkim zawiadomienia o tym rodziców lub opiekuna nieletniego, szkoły, sądu rodzinnego, Policji lub innego właściwego organu. str. 3

2. Każdy, dowiedziawszy się o popełnieniu czynu karalnego przez nieletniego, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym sąd rodzinny lub Policję. 3. Instytucje państwowe i organizacje społeczne, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przez nieletniego czynu karalnego ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym sąd rodzinny lub Policję oraz przedsięwziąć czynności niecierpiące zwłoki, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów popełnienia czynu. Art. 4a.Podmioty współdziałające z sądem rodzinnym, a w szczególności: instytucje państwowe, społeczne lub jednostki samorządowe oraz osoby godne zaufania, w zakresie swego działania, udzielają na żądanie sądu rodzinnego informacji niezbędnych w toku postępowania. Art. 5.Wobec nieletniego mogą być stosowane środki wychowawcze oraz środek poprawczy w postaci umieszczenia w zakładzie poprawczym; kara może być orzeczona tylko w wypadkach prawem przewidzianych, jeżeli inne środki nie są w stanie zapewnić resocjalizacji nieletniego. Art. 6.Wobec nieletnich sąd rodzinny może: 1) udzielić upomnienia; 2) zobowiązać do określonego postępowania, a zwłaszcza do naprawienia wyrządzonej szkody, do wykonania określonych prac lub świadczeń na rzecz pokrzywdzonego lub społeczności lokalnej, do przeproszenia pokrzywdzonego, do podjęcia nauki lub pracy, do uczestniczenia w odpowiednich zajęciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, do powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach albo do zaniechania używania alkoholu lub innego środka w celu wprowadzania się w stan odurzenia; 3) ustanowić nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna; 4) ustanowić nadzór organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej, zakładu pracy albo osoby godnej zaufania udzielających poręczenia za nieletniego; 5) zastosować nadzór kuratora; 6) skierować do ośrodka kuratorskiego, a także do organizacji społecznej lub instytucji zajmujących się pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, po uprzednim porozumieniu się z tą organizacją lub instytucją; 7) orzec zakaz prowadzenia pojazdów; 8) orzec przepadek rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego; 9) orzec umieszczenie w młodzieżowym ośrodku wychowawczym albo w rodzinie zastępczej zawodowej, która ukończyła szkolenie przygotowujące do sprawowania opieki nad nieletnim; 10) orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym; 11) zastosować inne środki zastrzeżone w niniejszej ustawie do właściwości sądu rodzinnego, jak również zastosować środki przewidziane w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, z wyłączeniem umieszczenia w rodzinie zastępczej spokrewnionej, rodzinie zastępczej niezawodowej, rodzinnym domu dziecka, placówce wsparcia dziennego, placówce opiekuńczo-wychowawczej i regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej. Art. 7. 1. Sąd rodzinny może: 1) zobowiązać rodziców lub opiekuna do poprawy warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych nieletniego, a także do ścisłej współpracy ze szkołą, do której nieletni str. 4

uczęszcza, poradnią psychologiczno-pedagogiczną lub inną poradnią specjalistyczną, zakładem pracy, w którym jest zatrudniony, oraz lekarzem lub zakładem leczniczym; 2) zobowiązać rodziców lub opiekuna do naprawienia w całości lub w części szkody wyrządzonej przez nieletniego; Art. 8. 1. W wypadku, gdy rodzice lub opiekun nieletniego uchylają się od wykonania obowiązków nałożonych na nich przez sąd rodzinny, sąd ten może wymierzyć im karę pieniężną w wysokości od 50 do 1500 złotych. Kodeks Postępowania Cywilnego (Dz. U. z dnia 1 grudnia 1964 r.) Art. 572. 1. Każdy, komu znane jest zdarzenie uzasadniające wszczęcie postępowania z urzędu, obowiązany jest zawiadomić o nim sąd opiekuńczy. 2. Obowiązek wymieniony w 1 ciąży przede wszystkim na urzędach stanu cywilnego, sądach, prokuratorach, notariuszach, komornikach, organach samorządu i administracji rządowej, organach Policji, placówkach oświatowych, opiekunach społecznych oraz organizacjach i zakładach zajmujących się opieką nad dziećmi lub osobami psychicznie chorymi Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. poz. 532) 3.1. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana uczniowi w przedszkolu, szkole i placówce polega na rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz rozpoznawaniu indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia, wynikających w szczególności: 1) z niepełnosprawności; 2) z niedostosowania społecznego; 3) z zagrożenia niedostosowaniem społecznym; 4) ze szczególnych uzdolnień; 5) ze specyficznych trudności w uczeniu się; 6) z zaburzeń komunikacji językowej; 7) z choroby przewlekłej; 8) z sytuacji kryzysowych lub traumatycznych; 9) z niepowodzeń edukacyjnych; 10) z zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny, sposobem spędzania czasu wolnego i kontaktami środowiskowymi; 11) z trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związanych z wcześniejszym kształceniem za granicą. 2. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana w przedszkolu, szkole i placówce rodzicom uczniów i nauczycielom polega na wspieraniu rodziców i nauczycieli w rozwiązywaniu problemów wychowawczych i dydaktycznych oraz rozwijaniu ich umiejętności wychowawczych w celu zwiększania efektywności pomocy psychologicznopedagogicznej dla uczniów. str. 5

4. Korzystanie z pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolu, szkole i placówce jest dobrowolne i nieodpłatne. 5.1. Pomoc psychologiczno-pedagogiczną organizuje dyrektor przedszkola, szkoły i placówki. 2. Pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolu, szkole i placówce udzielają uczniom nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych oraz specjaliści wykonujący w przedszkolu, szkole i placówce zadania z zakresu pomocy psychologicznopedagogicznej, w szczególności psycholodzy, pedagodzy, logopedzi, doradcy zawodowi i terapeuci pedagogiczni, zwani dalej specjalistami. 3. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest organizowana i udzielana we współpracy z: 1) rodzicami uczniów; 2) poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, zwanymi dalej poradniami ; 3) placówkami doskonalenia nauczycieli; 4) innymi przedszkolami, szkołami i placówkami; 5) organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży. 6. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w przedszkolu, szkole i placówce jest udzielana z inicjatywy: 1) ucznia; 2) rodziców ucznia; 3) dyrektora przedszkola, szkoły lub placówki; 4) nauczyciela, wychowawcy grupy wychowawczej lub specjalisty, prowadzących zajęcia z uczniem; 5) pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania lub higienistki szkolnej; 6) poradni; 7) asystenta edukacji romskiej; 8) pomocy nauczyciela; 9) pracownika socjalnego; 10) asystenta rodziny; 11) kuratora sądowego. 7. 1. W szkole pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest udzielana w trakcie bieżącej pracy z uczniem oraz w formie: 1) klas terapeutycznych; 2) zajęć rozwijających uzdolnienia; 3) zajęć dydaktyczno-wyrównawczych; 4) zajęć specjalistycznych: korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych, socjoterapeutycznych oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym; 5) zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej w przypadku uczniów gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych; 6) warsztatów; 7) porad i konsultacji. 2. W przedszkolu i placówce pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest udzielana w trakcie bieżącej pracy z uczniem oraz w formie: str. 6

1) zajęć rozwijających uzdolnienia; 2) zajęć specjalistycznych: korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych, socjoterapeutycznych oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym; 3) porad i konsultacji. 4. W przedszkolu, szkole i placówce pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest udzielana rodzicom uczniów i nauczycielom w formie porad, konsultacji, warsztatów i szkoleń. 9. Zajęcia rozwijające uzdolnienia organizuje się dla uczniów szczególnie uzdolnionych oraz prowadzi się przy wykorzystaniu aktywnych metod pracy. Liczba uczestników zajęć nie może przekraczać 8. 10. Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze organizuje się dla uczniów mających trudności w nauce, w szczególności w spełnianiu wymagań edukacyjnych wynikających z podstawy programowej kształcenia ogólnego dla danego etapu edukacyjnego. Liczba uczestników zajęć nie może przekraczać 8. 11. Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne organizuje się dla uczniów z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi lub specyficznymi trudnościami w uczeniu się. Liczba uczestników zajęć nie może przekraczać 5. 15. Zajęcia rozwijające uzdolnienia, zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze oraz zajęcia specjalistyczne prowadzą nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych i specjaliści posiadający kwalifikacje odpowiednie do rodzaju prowadzonych zajęć. 17. Zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz z planowaniem kształcenia i kariery zawodowej organizuje się w celu wspomagania odpowiednio uczniów lub słuchaczy w podejmowaniu decyzji edukacyjnych i zawodowych, przy wykorzystaniu aktywnych metod pracy. Zajęcia prowadzą nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych i specjaliści. 18. Porady, konsultacje, warsztaty i szkolenia prowadzą nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych i specjaliści. 19. 1. Nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych oraz specjaliści w przedszkolu, szkole i placówce rozpoznają odpowiednio indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz indywidualne możliwości psychofizyczne uczniów, w tym ich zainteresowania i uzdolnienia. 2. Nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych oraz specjaliści w przedszkolu, szkole i placówce prowadzą w szczególności: 2) w szkole obserwację pedagogiczną, w trakcie bieżącej pracy z uczniami, mającą na celu rozpoznanie u uczniów: b) szczególnych uzdolnień; 3) w gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej doradztwo edukacyjno-zawodowe. 3. W przypadku stwierdzenia, że uczeń ze względu na potrzeby rozwojowe lub edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne wymaga objęcia pomocą psychologiczno-pedagogiczną, odpowiednio nauczyciel, wychowawca grupy wychowawczej lub specjalista niezwłocznie udzielają uczniowi tej pomocy w trakcie bieżącej pracy z uczniem i informują o tym: 1) w przypadku szkoły i placówki, w której funkcjonuje szkoła wychowawcę klasy; 2) w przypadku przedszkola i placówki, w której nie funkcjonuje szkoła dyrektora przedszkola lub placówki. 7. Wychowawca klasy lub dyrektor przedszkola lub placówki, o której mowa w art. 2 pkt 5 ustawy, planując udzielanie uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej, współpracują z rodzicami ucznia lub pełnoletnim uczniem oraz w zależności od potrzeb str. 7

z innymi nauczycielami, wychowawcami grup wychowawczych i specjalistami, prowadzącymi zajęcia z uczniem, poradnią lub innymi osobami, o których mowa w 6. 8. W przypadku, gdy uczeń był objęty pomocą psychologiczno-pedagogiczną w przedszkolu, szkole lub placówce, o której mowa w art. 2 pkt 5 ustawy, odpowiednio wychowawca klasy lub dyrektor przedszkola lub placówki, o której mowa w art. 2 pkt 5 ustawy, planując udzielanie uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej, uwzględnia wnioski dotyczące dalszej pracy z uczniem, zawarte w dokumentacji prowadzonej zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 5 ustawy. 20. 1. W przypadku ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego planowanie i koordynowanie udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolu, szkole i placówce, o której mowa w art. 2 pkt 5 ustawy, w tym ustalenie dla ucznia form udzielania tej pomocy, a w przypadku form, o których mowa w 7 ust. 1 pkt 1 5 i ust. 2 pkt 1 i 2 także okres ich udzielania oraz wymiar godzin, w którym poszczególne formy będą realizowane, jest zadaniem zespołu, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 71b ust. 7 pkt 2 i 3 ustawy. Podczas planowania i koordynowania udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej uwzględnia się wymiar godzin ustalony dla poszczególnych form udzielania uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej, o którym mowa w ust. 2. Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz.U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55, z 1997 r. Nr 88, poz. 554, Nr 121, poz.770, z 1999 r. Nr 96, poz.1107, z 2003 r. Nr 229, poz. 2274) Art. 3. Ochrona zdrowia przed następstwami używania tytoniu realizowana jest przez kształtowanie polityki zdrowotnej, ekonomicznej i społecznej, do której należy: 3) promocja zdrowia przez propagowanie stylu życia wolnego od nałogu palenia papierosów i używania wyrobów tytoniowych, 2a) działalność wychowawcza i informacyjna, Art. 5. Zabrania się palenia wyrobów tytoniowych poza pomieszczeniami wyodrębnionymi i odpowiednio przystosowanymi: 1) w zakładach opieki zdrowotnej, z zastrzeżeniem ust. 2, 2) w szkołach i placówkach oświatowo-wychowawczych, 3) w pomieszczeniach zakładów pracy oraz innych obiektów użyteczności publicznej, a w małych, jednoizbowych lokalach gastronomicznych poza wyraźnie wyodrębnionymi miejscami. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jednolity: Dz. U. 2002 r. Nr 147, poz. 1231) Art.14. Zabrania się sprzedaży, podawania i spożywania napojów alkoholowych: 1) Na terenie szkół oraz innych zakładów i placówek oświatowo-wychowawczych, opiekuńczych i domów studenckich. Art.43, ust.1 str. 8

Kto spożywa napoje alkoholowe wbrew zakazom określonym w art. 14,ust.1 i 2a-6 albo nabywa lub spożywa napoje alkoholowe przyniesione przez siebie lub inną osobę w miejscach wyznaczonych do ich sprzedaży lub podawania, podlega karze grzywny. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 24 kwietnia 1997r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 179, poz. 1485) Art. 9. 3. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe formy działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem. Art. 20. 1. Zabrania się reklamy i promocji substancji psychotropowych lub środków odurzających. Art. 30. 1. Na wniosek przedstawiciela ustawowego, krewnych w linii prostej, rodzeństwa lub faktycznego opiekuna albo z urzędu sąd rodzinny może skierować niepełnoletnią osobę uzależnioną na przymusowe leczenie i rehabilitację. 2. Czasu przymusowego leczenia i rehabilitacji nie określa się z góry, nie może on być jednak dłuższy niż 2 lata. 3. Jeżeli osoba uzależniona ukończy 18 lat, przed zakończeniem przymusowego leczenia lub rehabilitacji, sąd rodzinny może je przedłużyć na czas niezbędny do osiągnięcia celu leczenia lub rehabilitacji, łącznie nie dłuższy jednak niż określony w ust. 2. Art. 58. 1. Kto, wbrew przepisom ustawy, udziela innej osobie środka odurzającego lub substancji psychotropowej, ułatwia albo umożliwia ich użycie albo nakłania do użycia takiego środka lub substancji, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3 2. Jeżeli sprawca czynu, o którym mowa w ust. 1, udziela środka odurzającego lub substancji psychotropowej małoletniemu lub nakłania go do użycia takiego środka lub substancji albo udziela ich w znacznych ilościach innej osobie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 5. Art. 59. 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, udziela innej osobie środka odurzającego lub substancji psychotropowej, ułatwia użycie albo nakłania do użycia takiego środka lub substancji, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. 2. Jeżeli sprawca czynu, o którym mowa w ust. 1, udziela środka odurzającego lub substancji psychotropowej małoletniemu, ułatwia użycie albo nakłania go do użycia takiego środka lub substancji, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3. Art. 60. Kto, będąc właścicielem lub działającym w jego imieniu zarządcą albo kierownikiem zakładu gastronomicznego, lokalu rozrywkowego lub prowadząc inną działalność usługową, mając wiarygodną wiadomość o popełnieniu przestępstwa określonego w art. 56, 58 lub 59 na terenie tego zakładu lub lokalu, nie powiadamia o tym niezwłocznie organów ścigania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Art. 62. str. 9

1. Kto, wbrew przepisom ustawy, posiada środki odurzające lub substancje psychotropowe, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. 2. Jeżeli przedmiotem czynu, o którym mowa w ust. 1, jest znaczna ilość środków odurzających lub substancji psychotropowych, sprawca podlega grzywnie i karze pozbawienia wolności do lat 5. 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Art. 68. Kto, wbrew przepisom art. 20 ust. 1, prowadzi reklamę lub promuje substancję psychotropową lub środek odurzający, w celach innych niż medyczne, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz. U. z 2003 r. Nr 26, poz. 226) 9. Szkoły i placówki podejmują działania interwencyjne polegające na powiadomieniu rodziców i Policji w sytuacjach kryzysowych, w szczególności, gdy dzieci lub młodzież używają, posiadają lub rozprowadzają środki lub substancje psychoaktywne. 10. Szkoły i placówki opracowują, zgodnie ze statutem, strategię działań wychowawczych i zapobiegawczych oraz interwencyjnych wobec dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem, która uwzględnia w szczególności: 4. Procedury postępowania w sytuacjach szczególnych zagrożeń związanych ze środkami odurzającymi i psychotropowymi i uwzględnieniem zadań osób podejmujących interwencję. 5. Współpracę z rodzicami w zakresie działań wychowawczych i zapobiegawczych, prozdrowotnych oraz interwencyjnych. 9. Sposób współdziałania pracowników szkoły ze służbą zdrowia i Policją w sytuacjach wymagających interwencji. Kodeks Karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z dnia 2 sierpnia 1997 r.; sprostowanie z 1997 r. Dz. U. Nr 128, poz. 840; zm. z 1999 r. Nr 64, poz. 729 i Nr 83, poz. 931, z 2000 r. Nr 48, poz. 548 i Nr 93, poz. 1027) Art. 207. 1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Art. 208. Kto rozpija małoletniego, dostarczając mu napoju alkoholowego, ułatwiając jego spożycie lub nakłaniając go do spożycia takiego napoju, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Art. 210. 1. Kto wbrew obowiązkowi troszczenia się o małoletniego poniżej lat 15 albo o osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny osobę tę porzuca, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. str. 10

Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 z dnia 4 sierpnia 1997 r.; zm. z 1999 r. Nr 83, poz. 931, z 2000 r. Nr 50, poz. 580, Nr 62, poz. 717, Nr 73, poz. 852 i Nr 93, poz. 1027) Art. 304. 1. Każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję. 2. Instytucje Państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub Policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003 r. Nr 6, poz. 69) 40. Pracownik szkoły lub placówki, który powziął wiadomość o wypadku, niezwłocznie zapewnia poszkodowanemu opiekę, w szczególności sprowadzając fachową pomoc medyczną, a w miarę możliwości udzielając poszkodowanemu pierwszej pomocy. 41. O każdym wypadku zawiadamia się niezwłocznie: 1) rodziców (opiekunów) poszkodowanego; 4) organ prowadzący szkołę lub placówkę. Zarządzenie Nr 590 komendanta Głównego Policji z dnia 24 października 2003 r. w sprawie metod i form wykonywania zadań przez policjantów w zakresie przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości nieletnich. Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2002 r. Nr 7, poz. 58, Nr 19, poz. 185, Nr 74, poz. 676, Nr 81, poz. 731, Nr 113, poz. 984, Nr 115, poz. 996, Nr 153, poz. 1271, Nr 176, poz. 1457, Nr 200, poz. 1688 oraz z 2003 r. Nr 90, poz. 844, Nr 113, poz. 1070, Nr 130, poz. 1188 i 1190, Nr 137, poz. 1302 i Nr 166, poz. 1609) 6 W zakresie przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości nieletnich Policja zobowiązana jest w szczególności do: wykrywania popełnionych przez nieletnich czynów karalnych oraz wykonywania czynności w postępowaniu wyjaśniającym; ścigania sprawców przestępstw i wykroczeń popełnionych na szkodę nieletnich lub wspólnie z nimi; ujawniania źródeł demoralizacji i przestępczości nieletnich; ujawniania i rozpoznawania przypadków braku opieki nad nieletnimi bądź zaniedbań opiekuńczo-wychowawczych i podejmowania właściwych działań; przekazywania do sądu rodzinnego informacji i materiałów w sprawach nieletnich, wskazujących na potrzebę wszczęcia postępowania przewidzianego w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich lub kodeksie rodzinnym i opiekuńczym; inicjowania i prowadzenia wspólnie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi działań profilaktycznych zmierzających do minimalizacji zagrożeń wśród nieletnich; str. 11

prowadzenia działań prewencyjnych ukierunkowanych na zapobieganie demoralizacji i przestępczości nieletnich. 7. Wykrywanie popełnionych przez nieletnich czynów karalnych oraz ujawnianie nieletnich zagrożonych demoralizacją realizowane jest poprzez: 1) prowadzenie rozpoznania środowisk nieletnich i rodzin dysfunkcyjnych, co, do których istnieje podejrzenie występowania między innymi takich zjawisk patologicznych, jak: przestępczość, narkomania, alkoholizm, prostytucja, przemoc domowa, żebractwo, przynależność do subkultur lub grup psychomanipulacyjnych; 2) prowadzenie poszukiwań nieletnich na podstawie obowiązujących przepisów; 3) pobieranie, przetwarzanie i wykorzystywanie informacji, w tym danych osobowych, o nieletnich dopuszczających się czynów zabronionych przez ustawę, jako przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego zgodnie z zasadami określonymi w odrębnych przepisach. 8. Działania profilaktyczne policjantów w zakresie ograniczania demoralizacji i przestępczości w środowiskach nieletnich realizowane są przez: 1) informowanie samorządów i społeczności lokalnych o występujących na danym terenie zagrożeniach przestępczością nieletnich lub przejawach demoralizacji nieletnich; 2) inspirowanie lokalnych społeczności do działań o charakterze profilaktycznym oraz udział przedstawicieli komórek do spraw nieletnich i patologii w budowaniu lokalnych systemów bezpieczeństwa i programów profilaktycznych; 3) udział policjantów w spotkaniach z młodzieżą, rodzicami, pedagogami oraz przedstawicielami różnych organizacji zajmujących się problematyką nieletnich; 4) uczestnictwo w przedsięwzięciach realizowanych na rzecz bezpieczeństwa nieletnich; 5) promowanie wśród nieletnich bezpiecznych i społecznie pożądanych zachowań. 9. Działania prewencyjne policjantów wobec nieletnich i osób wpływających demoralizująco na ich rozwój obejmują: 1) patrolowanie oraz obchód: a) rejonów szkół i placówek opiekuńczo-wychowawczych, b) miejsc grupowania się młodzieży, c) miejsc, w których odbywają się imprezy masowe z udziałem nieletnich; 2) legitymowanie nieletnich pozostających bez opieki, przebywających w porze nocnej w miejscach i okolicznościach, w których mogą stać się ofiarami (sprawcami) przestępstwa lub wykroczenia; 3) ujawnianie przypadków sprzedaży i podawania alkoholu lub sprzedaży wyrobów tytoniowych nieletnim; 4) reagowanie na każdą sytuację przestępczego zachowania lub naruszającą dobro dziecka; 5) inne czynności podejmowane stosownie do występujących zagrożeń. 12. Policjanci służby prewencyjnej, wykonujący zadania patrolowo-interwencyjne, ruchu drogowego oraz dzielnicowi ujawniają nieletnich zagrożonych demoralizacją i przestępczością w czasie wykonywania zadań służbowych, a zwłaszcza w przypadkach interwencji dotyczących: a) popełnianego czynu karalnego, str. 12

b) niszczenia mienia, c) przebywania na wagarach, d) przebywania bez opieki rodziców lub opiekunów w porze nocnej poza miejscem zamieszkania, e) zakłócania spokoju i porządku publicznego, f) posługiwania się nieprzyzwoitym słownictwem, g) używania alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, h) palenia papierosów, i) uprawiania nierządu, j) żebrania, k) innych zachowań naruszających obowiązujące normy społeczne, l) sytuacji rodzinnej dziecka stwierdzonej w czasie interwencji domowej. 18. Do zadań komórki do spraw nieletnich i patologii komendy miejskiej, powiatowej i rejonowej Policji należy: 1) ujawnianie nieletnich: a) sprawców czynów karalnych, b) organizatorów i przywódców grup przestępczych o charakterze kryminalnym, c) wykazujących przejawy demoralizacji; 2) zbieranie i utrwalanie dowodów czynów karalnych popełnionych przez nieletnich w wypadkach nie-cierpiących zwłoki; 3) wykonywanie czynności zleconych przez sędziego rodzinnego według zasad określonych w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich; 4) rozpoznawanie i profilaktyka w środowiskach sprawców czynów karalnych zagrożonych demoralizacją; 5) współdziałanie ze służbą kryminalną w celu rozpoznania osób, środowisk i zdarzeń wpływających demoralizująco na nieletnich; 6) bieżąca współpraca z sądami rodzinnymi, placówkami i instytucjami ustawowo lub statutowo powołanymi do zajmowania się problematyką nieletnich oraz samorządami lokalnymi; 7) udział w budowaniu lokalnych systemów przeciwdziałania demoralizacji, przestępczości i patologii społecznej wśród nieletnich; 8) prowadzenie kart nieletnich, o których mowa w 19 ust.1. Wzór karty nieletniego określa załącznik nr 1 do zarządzenia; 9) prowadzenie wykazu czynności profilaktycznych podjętych w sprawach nieletnich, według wzoru stanowiącego załącznik nr 2 do zarządzenia; 10) przekazywanie informacji o ujawnieniu nieletniego zagrożonego demoralizacją lub będącego sprawcą czynu karalnego dzielnicowemu odpowiedzialnemu za rejon, w którym nieletni ten zamieszkuje; 11) pisemne powiadamianie rodziców lub opiekunów nieletniego przebywającego w porze nocnej poza miejscem zamieszkania o fakcie i okolicznościach jego legitymowania przez Policję. Wzór zawiadomienia określa załącznik nr 3 do zarządzenia. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005 r. Nr 180, poz. 1493) str. 13

Art. 87a. 1) Wychowawca zatrudniony w placówce opiekuńczo-wychowawczej oskarżony o popełnienie przestępstwa z użyciem przemocy, w przemocy w rodzinie, zostaje z mocy prawa zawieszony w pełnieniu obowiązków służbowych na czas trwania postępowania. 2) Dyrektor placówki opiekuńczo-wychowawczej rozwiązuje stosunek pracy z wychowawcą, który został prawomocnie skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 marca 2011 r. w sprawie Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2011 2016 1. Rozporządzenie określa Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2011 2016, stanowiący załącznik do rozporządzenia. II WSTĘP Podstawą do opracowania Szkolnego Programu Profilaktyki na rok 2015/2016 była ewaluacja Szkolnego Programu Profilaktyki z lat ubiegłych, analiza dokumentacji szkolnej, informacje od nauczycieli, rodziców i uczniów oraz obserwacje zachowań uczniów. Celem ewaluacji było określenie zadań do pracy w przyszłym roku szkolnym oraz ocenienie efektów wychowawczych podejmowanych dotychczas działań. Przeprowadzona ewaluacja Programu Wychowawczego i Szkolnego Programu Profilaktyki wykazała skuteczność w realizacji działań, w związku z czym znowelizowany Szkolny Program Profilaktyki na rok 2015/2016 w dużym stopniu bazuje na dotychczasowych założeniach pracy wychowawczej, profilaktycznej i opiekuńczej. Profilaktyka szkolna obejmuje działania zmierzające do ochrony uczniów przed wpływem czynników destrukcyjnych, zakłócających prawidłowy rozwój oraz udzielenia wsparcia w trudnych sytuacjach życiowych. Działania profilaktyczne prowadzą do ograniczenia i eliminowania zachowań ryzykownych młodzieży, wzmocnienia czynników chroniących przed zagrożeniami, kształtowania prawidłowych relacji międzyludzkich, budzenia aspiracji życiowych i przeciwdziałania bierności społecznej. Młodzi ludzie coraz wcześniej sięgają po alkohol i narkotyki. Rozpowszechnia się używanie substancji psychoaktywnych, picie alkoholu i palenie papierosów. Zacierają się normy obyczajowe. Coraz mniej widoczne stają się różnice w zachowaniu między chłopcami i dziewczętami, także w obszarze sięgania po alkohol i papierosy. Młodzież coraz wcześniej rozpoczyna współżycie seksualne, które niekiedy przyjmuje niebezpieczne formy. Dlatego stałe prowadzenie działań profilaktycznych jest jednym z bardzo ważnych zadań szkoły. str. 14

Chcemy edukować nie tylko młodzież, ale także ich rodziców czy opiekunów ze względu na wiodącą rolę, jaką dom rodzinny odgrywa w kształtowaniu wartości i zasad moralnoetycznych. Pragniemy zapewnić młodym ludziom alternatywne sposoby spędzania czasu, które pomogłyby w rozwijaniu ich życia emocjonalnego i duchowego oraz wspomagały kształtowanie prawidłowych postaw życiowych. Zadaniem szkolnej profilaktyki jest chronienie młodzieży przed zagrożeniami poprzez działania wychowawczo profilaktyczne, a także reagowanie w sytuacjach rozpoznania pierwszych prób podejmowania ryzykownych zachowań. Program Profilaktyki Gimnazjum obejmuje zadania ukierunkowane na zapobieganie zachowaniom ryzykownym oraz na ograniczenie ich negatywnych skutków, zarówno dla osób podejmujących te zachowania jak i dla środowiska szkolnego. Treści ważne z punktu widzenia profilaktyki włączone są do obligatoryjnych programów nauczania i uzupełniają się. Realizowane są głównie w ramach edukacji biologicznej, ekologicznej i obywatelskiej. Szczególną rolę odgrywa tu wychowanie do życia w rodzinie oraz godziny do dyspozycji wychowawcy klasy, podczas których wychowawca realizuje program profilaktycznowychowawczy Spójrz Inaczej. Treści tego programu obejmują: - umiejętności psychologiczne i społeczne; - rozwijanie inteligencji emocjonalnej rozpoznawanie własnych uczuć i uczuć innych ludzi; - radzenie sobie ze stresem; - uczenie się zasad współżycia z innymi i zasad komunikacji interpersonalnej; - przeciwstawianie się presji rówieśników; - rozpoznawanie zachowań i przekazów manipulujących świadomością; - powstrzymywanie się przed eksperymentowaniem z alkoholem, narkotykami, papierosami. Szkolny program profilaktyki obejmuje profilaktykę I i II rzędową (skoordynowaną z działaniami wychowawczymi). Obiektem działań jest całe środowisko szkolne. Program jest opracowany na podstawie diagnozy obszarów problemowych szkoły i dotyczy części aspektów szkolnego programu wychowawczego, między innymi działań prozdrowotnych i str. 15

współpracy z rodzicami. Koncentruje się przede wszystkim na eliminacji czynników ryzyka oraz wzmacnianiu czynników chroniących. Szkolny Program Profilaktyki jest zgodny z dokumentami obowiązującymi w Gimnazjum, czyli: - Podstawą programową kształcenia ogólnego dla gimnazjów; - Statutem Szkoły; - Programem Wychowawczym; - Wewnątrzszkolnymi Zasadami Oceniania; - Strategią działań wychowawczych, zapobiegawczych i interwencyjnych wobec młodzieży zagrożonej uzależnieniem w Gimnazjum nr 119 - Konwencją Praw Dziecka; - priorytetami Mazowieckiego Kuratora Oświaty, - priorytetami Ministra Edukacji Narodowej. Gimnazjalista znajduje się w szczególnym okresie rozwojowym, cechującym się skłonnością do różnych problemów natury psychospołecznej i biologicznej. Podstawowe zadania rozwojowe tego okresu to: - budowanie swojej pozycji wśród rówieśników, rozwijanie relacji koleżeńskich; - nawiązywanie głębszych związków emocjonalnych; - dążenie do opanowania roli męskiej lub kobiecej; - próby uniezależnienia się od rodziców i innych dorosłych; - kształtowanie własnego światopoglądu, zestawu wartości i systemu etycznego, osiągnięcie zachowań społecznie akceptowanych; - przygotowanie się do wyboru przyszłej drogi życiowej Spośród wszystkich faz rozwojowych okres dojrzewania stanowi szczególną fazę w życiu człowieka. Z perspektywy społecznej dokonują się w nim zmiany w obrazie siebie, formują się nowe wzorce relacji interpersonalnych, wzrasta liczba i jakość nowych doświadczeń str. 16

osobistych i społecznych. Rozwijane są w tym czasie umiejętności pozwalające na kształtowanie poczucia własnej kompetencji. Młody człowiek osiąga nowy status społeczny, zwiększają się jego możliwości osiągania celów, otrzymywania wzmocnień i kształtowania nowych zachowań. Wiek 13 16 lat określa się jako okres ryzyka ze względu na podejmowanie przez młodzież zachowań problemowych. W tym czasie dokonuje się (wg Erika Eriksona): - ustalenie poczucia własnej tożsamości jednostki; - wzrost świadomości specyficznych cech indywidualnych; - pojawienie się planów na przyszłość; - następuje proces identyfikowania się z ludźmi podobnie myślącymi; - kształtują się mechanizmy zwiększające zdolność do adaptacji do środowiska społecznego oraz zdolność utrzymywania swoich środków obrony przeciw zagrożeniom i lękowi; - wzrasta poczucie izolacji związane z przejściem od dzieciństwa do dojrzałości. W konsekwencji mogą nasilą się różnorodne trudności. Najczęściej spotykane to: - kłopoty z wyglądem zewnętrznym (wpływa to na zachowania odbierane często przez dorosłych jako przejaw egocentryzmu); - zmienność w funkcjonowaniu emocjonalnym: agresywność, skłonność do egzaltacji i fantazjowania, zamykanie się w sobie, drażliwość (wpływa to na jakość kontaktów z innymi i z samym sobą); - wzrost poczucia własnej indywidualności (domaganie się niezależności oraz podejmowanie różnego typu eksperymentów (np. w dziedzinie stroju, sposobie bycia, spędzania wolnego czasu, doboru lektury); - bunt i prowokujące zachowania (skutkują karami i negatywnym ocenianiem oraz utrudniają budowanie dobrych relacji społecznych); - silne identyfikowanie się z grupą i wzrost znaczenia rówieśników (zachwianie wartościami, autorytetami w konsekwencji lęki związane z sensem życia); - nadwrażliwość na wszelkie sytuacje związane ze sprawiedliwością społeczną (brak tolerancji i niezdolność do kompromisów); str. 17

- zapotrzebowanie na nowe doświadczenia (sprawdzanie i przekraczanie ustalonych granic, podejmowanie działań ryzykownych); - odkrywanie i doświadczanie własnej seksualności (tworzenie przelotnych związków, nieadekwatne zaangażowanie emocjonalne, niedostosowanie społeczne, czasami prowokujące zachowania); - wzrost ciekawości świata, rozwój zainteresowań i uzdolnień specjalnych (może to prowadzić do zaniedbywania nauki); - rozwój myślenia abstrakcyjnego i hipotetycznego ( w konsekwencji pojawia się kwestionowanie spraw wcześniej oczywistych); - radykalny wzrost samodzielności i odwagi (skłonność do podejmowania działań ryzykownych). Szkoła, ze względu na spędzanie znacznej części aktywnego życia młodzieży, jest głównym terenem działań profilaktycznych. Tu spotykają się najważniejsze dla młodego człowieka osoby dorosłe: rodzic i nauczyciel. W gimnazjum spotyka się młodzież z różnych miejscowości, często rywalizujących ze sobą. Dość powszechnym i niebezpiecznym zjawiskiem jest szybkie tworzenie się podgrup niechętnie współpracujących ze sobą, a nawet zwalczających i prześladujących się wzajemnie. Młodzi ludzie wszelkimi sposobami starają się zapewnić sobie jak najkorzystniejszą pozycję w grupie. Często oznacza to imponowanie tzw. łatwym sukcesem, odwagę w próbowaniu zakazanego czy też siła skłaniającą innych do podporządkowania się. Gimnazjaliści intensywnie dojrzewają i zmieniają się. Często występują okresowe dysharmonie w psychice i sylwetce, co czyni ich szczególnie łatwym obiektem różnych uwag ze strony otoczenia, szczególnie rówieśników. Może to przynieść nieodwracalne skutki dla przyszłej tożsamości i emocjonalności młodego człowieka. Aby rozwijać integrację w oddziałach klasowych i tworzyć spójne zespoły, których członkowie znają swoje mocne i słabe strony i jednocześnie potrafią się wzajemnie akceptować, na początku edukacji w Gimnazjum wszyscy uczniowie klas pierwszych uczestniczą w wyjeździe integracyjnym, podczas którego wychowawcy i nauczyciele przedmiotowi pracują nad rozwijaniem umiejętności akceptacji drugiego człowieka, niezależnie od jego postaw życiowych i poglądów. Klasa jak każda grupa zadaniowa, przechodzi poszczególne etapy rozwoju i istotne jest aby ten pierwszy etap wzajemnego str. 18

rozpoznawania się, ustalania swoich pozycji, wprowadzania reguł i wyznaczania celów, przyniósł dobre rezultaty i pozwolił zbudować zespół, który będzie umiał ze sobą harmonijnie współpracować. Podczas wyjazdu odbywają się zajęcia ogólnointegracyjne wymagające pracy zespołowej z możliwością wykorzystania indywidualnych jednostek w zależności od sytuacji. Młodzież przechodzi proces włączania do zasadniczej części społeczności klasowej i szkolnej. Omawiane są role społeczne, wartości i normy oraz światopogląd jednostek indywidualnych a wychowawcy pracują nad kształtowaniem otwartości i akceptacji. Usamodzielnienie się, czerpanie informacji z różnych źródeł oceniających cechy i możliwości osobiste stanowi dla wielu młodych ludzi źródło poważnego niepokoju, stresu i niekiedy problemów osobistych. Młodzież w tym okresie potrzebuje uważnego wsparcia i pomocy ze strony dorosłych i jest to cel Szkolnego Programu Profilaktyki. Na kształt Programu wpływają ogólne założenia dotyczące okresu dorastania i jego dynamiki oraz organizacja nauki w szkole. W związku z tym zadania są zróżnicowane ze względu na etap nauczania i uwzględnione w programach wychowawczych dla poszczególnych klas. III. ZAŁOŻENIA PROGRAMU PROFILAKI Profilaktyka uznawana jest za ogół działań zapobiegających niepożądanym zjawiskom w rozwoju i zachowaniu się ludzi. Obejmuje eliminację lub redukcję czynników ryzyka oraz wzmacnianie czynników chroniących. Szczególnego znaczenia nabiera wśród młodych ludzi, u których kształtuje się między innymi hierarchia wartości, doskonalą się relacje z innymi ludźmi, wzmacnia się poczucie pewności siebie oraz kształcą się skomplikowane procesy myślowe. PROFILAKTYKA Co to jest profilaktyka? Termin profilaktyka rozumiemy jako działanie i środki stosowane w celu zapobiegania chorobom. Ogólnie : stosowanie różnych środków zapobiegawczych w celu niedopuszczenia do wypadków, uszkodzeń, katastrof itp. ( Mały Słownik Języka Polskiego 1997r.) Można str. 19

także przyjąć, że profilaktyka to działanie, które ma celu zapobieganie pojawieniu się lub rozwojowi niekorzystnego zjawiska. Jest też jednym ze sposobów reagowania na zjawiska społeczne, które oceniamy jako szkodliwe i niepożądane. Ta ocena skłania do traktowania takich zjawisk w kategoriach zagrożeń i podejmowanych wysiłków w celu ich eliminowania lub choćby ograniczenia. Powszechnie uważa się, że skuteczna profilaktyka jest optymalnym sposobem hamowania rozwoju lub ograniczenia skali zjawisk uznanych za nieakceptowane społecznie. Zgodnie z takim rozumieniem poprzez pojęcie profilaktyki możemy rozumieć także postępowanie zapobiegające różnorodnym problemom, które towarzyszą używaniu substancji psychoaktywnych (np. środków odurzających narkotyki lub alkohol ). Niniejszy Program Profilaktyczny to ogół działań mających na celu wspomaganie wychowawczej roli rodziny, ochronę uczniów przed zakłóceniami w rozwoju oraz podejmowanie działań interwencyjnych w sytuacji pojawiających się zagrożeń. Profilaktyka prowadzona jest na trzech poziomach w zależności od stopnia ryzyka : a) I Profilaktyka pierwszorzędna Adresowana jest do grupy niskiego ryzyka, czyli np. do całej społeczności szkolnej. Działania podejmowane w jej ramach kierowane są do ludzi zdrowych i wspomagają prawidłowe procesy rozwoju fizycznego i psychicznego. Mają na celu promocję zdrowego stylu życia, opóźnienie wieku inicjacji, a przez to zapobieganie lub zmniejszenie zasięgu zachowań ryzykownych. Na tym poziomie oddziaływań ważne jest rozwijanie różnorodnych umiejętności, które pozwala każdemu rodzić sobie z trudnymi sytuacjami życiowymi z przeżywanymi w związku z nimi emocjami. Realizatorami działań na tym poziomie są przede wszystkim nauczyciele wspierani przez pedagogów szkolnych lub psychologów, a terenem tych działań jest głównie szkoła. Działania z zakresu profilaktyki pierwszorzędowej: - promująca zdrowego stylu życia, - dostarczanie informacji nt. skutków zachowań ryzykownych i tym samym - umożliwianie dokonania racjonalnego wyboru, str. 20

- wspieranie rozwoju umiejętności psychologicznych i społecznych - umiejętności zaspokajania potrzeb np. przynależności, miłości, - umiejętności nawiązywania kontaktów, radzenia sobie ze stresem, - rozwiązywania konfliktów, opierania się naciskom ze strony otoczenia, - stwarzanie możliwości zaangażowania się w działalność pozwalającą na realizowanie potrzeb, rozwijanie zainteresowań aktywności, sukcesu. b) II Profilaktyka drugorzędowa Adresowana jest do grupy zwiększonego ryzyka, do osób przejawiających pierwsze objawy dysfunkcji (zaburzeń) np. uczniowie eksperymentujący ze środkami odurzającymi. Celem działań profilaktycznych na tym poziomie jest ograniczenie głębokości i czasu trwania dysfunkcji, tworzenie warunków, które umożliwiają wycofanie się z zachowań ryzykownych. Realizatorami tych działań są socjoterapeuci, psycholodzy szkolni, wykwalifikowani trenerzy na terenie szkół lub w poradniach psychologiczno pedagogicznych. W ramach profilaktyki drugorzędowej podejmowane będą działania zmierzające do ujawniania i eliminowania możliwie najszybciej, wszelkiego rodzaju niedostosowań i zaburzeń osobowości, zanim nastąpi stan charakterystyczny dla danego zjawiska patologii. c) Programy profilaktyczne realizowane w Gimnazjum 119 Programy profilaktyczne dzielimy na : I. Programy do realizacji w klasach Zanim spróbujesz Program profilaktyki uzależnień i rozwijania umiejętności życiowych zawierający wersje dla wszystkich etapów edukacji Spójrz inaczej Program wspierania rozwoju osobowości ucznia i jego zdolności przystosowania się społecznego zawierający wersje dla różnych etapów edukacji Debata Program profilaktyki alkoholowej dla klas VI i gimnazjum. str. 21

II. Programy dla dużych grup NOE Program profilaktyki alkoholowej dla gimnazjum ( od I klasy wzwyż ) i starszej młodzieży. Cel zmiana norm środowiskowych związanych z piciem alkoholu. Wyspa skarbów Program profilaktyki zintegrowanej w wersjach dla młodzieży gimnazjalnej i licealnej Cele: - profilaktyka uzależnień : a) uzyskanie destrukcyjnego wpływu korzystania ze środków psychoaktywnych na proces zawiązywania znajomości, budowania przyjaźni i rozwoju miłości; b) ukazywanie znaczenia umiejętności asertywnego zachowania się - profilaktyka przemocy: a) wzrost szacunku chłopców wobec dziewcząt i dziewcząt wobec samych siebie b) ukazanie zachowań agresywnych, jako niedojrzałego sposobu radzenia sobie z emocjami c) podważenie obecnych w pop- kulturze silnie szkodliwych mitów na temat miłości i seksualności; d) profilaktyka ciąż nastolatek i profilaktyka HIV/ AIDS e) zmotywowanie dożycia we wstrzemięźliwości seksualnej niezależnie od wcześniejszych doświadczeń - wychowanie ku miłości i odpowiedzialności za swoją seksualność a) wzbudzanie motywacji do pracy nad własnym rozwojem w sferze dojrzałości więzi; a) ukazanie postaw i działań, które zwiększa szanse przeżycia wiernej, trwałej miłości str. 22

III. FAZY KONSTRUOWANIA PROGRAMU PROFILAKTYKI SZKOLNEJ 1. Diagnoza środowiska szkolnego. - Ankiety przeprowadzone wśród uczniów i rodziców - Rozmowy z uczniami, rodzicami i nauczycielami - Obserwacja zachowania uczniów - Analiza frekwencji 2. Analiza otrzymanych wyników, ustalenie problemów i obszarów zagrożeń. 3. Budowa Szkolnego Programu Profilaktyki. IV. CELE SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI Głównym celem programu profilaktyki w Gimnazjum Nr 119 jest uprzedzenie stanu zagrożenia społecznego, moralnego, kulturalnego i zdrowotnego oraz przygotowanie ucznia do dokonywania wyborów takich, aby służyły jego rozwojowi i nie szkodziły innym. Cele główne: - wspomaganie ucznia w radzeniu sobie z trudnościami, jakie zagrażają prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu; - ograniczenie i likwidowanie czynników ryzyka (jednostkowych, rodzinnych, rówieśniczych, szkolnych, środowiskowych), które zaburzają prawidłowy rozwój ucznia i dezorganizują jego zdrowy styl życia; - inicjowanie i wspomaganie czynników chroniących (jednostkowych, rodzinnych, rówieśniczych, szkolnych, środowiskowych), które sprzyjają prawidłowemu rozwojowi ucznia i jego zdrowemu życiu; - ukształtowanie wewnętrznego przekonania młodzieży o potrzebie zachowań prozdrowotnych; str. 23