Otoczenie prawne ciepłownictwa systemowego. Nowe regulacje dotyczące OZE i efektywności energetycznej

Transkrypt

1 Otoczenie prawne ciepłownictwa systemowego. Nowe regulacje dotyczące OZE i efektywności energetycznej Bogusław Regulski Wiceprezes Zarządu XVIII Konferencja Ekonomiczno-Techniczna Przedsiębiorstw Ciepłowniczych i Elektrociepłowni Rytro 2015

2 Otoczenie krajowe Ustawa z dnia 20 lutego 2015 o odnawialnych o odnawialnych źródłach energii Projekt ustawy o efektywności energetycznej Obszar Prawa budowlanego przepisy dotyczące charakterystyki energetycznej budynków - Przepisy dotyczące warunków projektowania i wymagań termicznych Ochrona środowiska

3 Ustawa o odnawialnych źródłach energii a ciepłownictwo systemowe (art. 116) Przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się w obszarze danej sieci ciepłowniczej obrotem ciepłem lub wytwarzaniem ciepła i jego sprzedażą odbiorcom końcowym dokonuje zakupu oferowanego mu ciepła wytworzonego w przyłączonych do tej sieci instalacjach: 1) termicznego przekształcania odpadów, 2) odnawialnego źródła energii, innych niż instalacja termicznego przekształcania odpadów, wytworzonego z odnawialnych źródeł energii z wyłączeniem ciepła wytworzonego w instalacjach spalania wielopaliwowego innego niż ciepło użytkowe wytworzone w wysokosprawnej kogeneracji w ilości nie większej niż zapotrzebowanie odbiorców końcowych tego przedsiębiorstwa, przyłączonych do tej sieci. Obowiązek uznaje się za spełniony w przypadku, gdy oferowane do sprzedaży ciepło zakupiono w ilości, w jakiej je oferowano, lub w ilości równej zapotrzebowaniu odbiorców końcowych przedsiębiorstwa energetycznego realizującego ten obowiązek, proporcjonalnie do udziału mocy osiągalnej cieplnej tej instalacji w całkowitej mocy zamówionej przez odbiorców, z uwzględnieniem charakterystyki odbioru oraz możliwości przesyłania ciepła wytworzonego w tej instalacji.

4 Ustawa o odnawialnych źródłach energii a ciepłownictwo systemowe ( art. 116 cd) Obowiązek powstaje w przypadku, gdy są spełnione łącznie następujące warunki: 1) istnieją techniczne warunki przesyłania, dystrybucji i odbioru ciepła; 2) ciepło zostanie zakupione po cenie nie wyższej niż średnia cena ciepła dostarczonego do tej sieci w poprzednim roku kalendarzowym, powiększona o wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym określony w komunikacie Prezesa GUS ogłoszonym w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski ; 3) koszty zakupu tego ciepła nie spowodują wzrostu cen ciepła lub stawek opłat za ciepło dostarczone odbiorcom końcowym w danym roku o więcej niż wartość tego wskaźnika; 4) w sieci ciepłowniczej, do której miałoby zostać dostarczone ciepło z OZE, mniej niż 50% ciepła w skali roku kalendarzowego poprzedzającego rok złożenia oferty stanowi ciepło wytworzone z odnawialnych źródeł energii, z instalacji termicznego przekształcania odpadów, lub ciepło odpadowe z instalacji przemysłowych; 5) oferowane ciepło zostanie wytworzone w całości z odnawialnych źródeł energii, a w przypadku, gdy zostanie wytworzone w jednostce wytwórczej, w procesie współspalania, zaoferowana będzie jedynie część wytworzonego ciepła, odpowiadająca udziałowi energii chemicznej OZE w energii chemicznej paliwa zużywanego do wytworzenia ciepła,

5 Ustawa o odnawialnych źródłach energii a ciepłownictwo systemowe ( art. 116 cd) Przedsiębiorstwo energetyczne podlegające obowiązkowi, badając wzrost cen i stawek opłat wynikający z zakupu takiego ciepła, uwzględnia ceny oferowanego ciepła oraz koszty związane z koniecznością utrzymywania zdolności urządzeń, instalacji i sieci do realizacji zaopatrzenia w ciepło w sposób ciągły, przy zachowaniu obowiązujących wymagań jakościowych. Ciepło oferuje się w ilości wyrażonej w GJ dla danego roku kalendarzowego. Do oferty sprzedaży ciepła, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, wytwórca ciepła dołącza oświadczenie W przypadku gdy więcej niż jedno przedsiębiorstwo energetyczne wytwarza ciepło podlegające obowiązkowi, a oferowana przez te przedsiębiorstwa łączna ilość ciepła z tych instalacji jest większa niż zapotrzebowanie na ciepło odbiorców końcowych przedsiębiorstwa zobowiązanego, zakup realizowany jest od wszystkich przedsiębiorstw wytwarzających to ciepło w ilości proporcjonalnej do udziału mocy oferowanej z każdej z tych instalacji w łącznej oferowanej mocy tych instalacji. W przypadku gdy ciepło wytworzone w instalacjach jest dostarczane do więcej niż jednego przedsiębiorstwa zobowiązanego, każde z tych przedsiębiorstw dokonuje zakupu oferowanego ciepła w ilości proporcjonalnej do udziału mocy zamówionej przez odbiorców końcowych tego przedsiębiorstwa w łącznej mocy zamówionej przez odbiorców końcowych wszystkich tych przedsiębiorstw, z uwzględnieniem charakterystyki odbioru ciepła z tej sieci oraz możliwości przesyłania ciepła wytworzonego w tych instalacjach.

6 Ustawa o odnawialnych źródłach energii a ciepłownictwo systemowe ( art. 116 cd) Za koszty uzasadnione do taryfy ponoszone w związku z realizacją obowiązku uznaje się koszty zakupu ciepła, które nie spowodują w danym roku wzrostu cen lub stawek opłat za ciepło dostarczane odbiorcom przez przedsiębiorstwo zobowiązane, o więcej niż wartość średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych; Koszty zakupu ciepła ponoszone w związku z realizacją obowiązku uwzględnia się w kalkulacji cen lub stawek opłat za ciepło dostarczone odbiorcom końcowym lub stawek opłat za usługi przesyłowe ustalanych w taryfach przedsiębiorstw zobowiązanych, przyjmując, że każda jednostka ciepła sprzedawanego jest w tej samej wysokości obciążona tymi kosztami. Przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją ciepła w danej sieci ciepłowniczej, w terminie 30 dni od dnia zakończenia roku kalendarzowego, publikuje na swojej stronie internetowej informację dotyczącą procentowego udziału ciepła wytworzonego z odnawialnych źródeł energii, ciepła z instalacji termicznego przekształcania odpadów oraz ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych, w łącznej ilości ciepła dostarczonego do tej sieci w poprzednim roku kalendarzowym.

7 Ustawa o odnawialnych źródłach energii a ciepłownictwo systemowe ( art. 116 cd) Przepisy dotyczące obowiązku zakupu stosuje się odpowiednio do ciepła z OZE i termicznej utylizacji odpadów, które jest wytwarzane przez przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się w obszarze danej sieci ciepłowniczej obrotem ciepłem lub wytwarzaniem ciepła i jego sprzedażą odbiorcom końcowym przyłączonym do tej sieci. Przedsiębiorstwo energetyczne wykorzystuje takie ciepło dla potrzeb jego sprzedaży do odbiorców końcowych.

8 Projekt ustawy o efektywności energetycznej Obecny system białych certyfikatów obowiązuje jeszcze w roku 2015 obowiązek umorzenia lub uiszczenia opłaty zastępczej do marca 2016 r. Nowy system opiera się na rozliczeniu z oszczędności energii w postaci energii finalnej (czyli zużywanej przez obiekt, urządzenie itp. u odbiorcy końcowego: art. 3 punkt 8) energia finalna - energię lub paliwa w rozumieniu art. 3 pkt 1 i 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne, zużyte przez odbiorcę końcowego; Wytyczne kierunkowe powinny znaleźć się w Krajowym Planie działań na rzecz poprawy efektywności energetycznej (Rozdział 2) tu się nic nie zmienia; Wiodącą rolę w poprawianiu efektywności powinny mieć obiekty użyteczności publicznej (Rozdział 3) tu też się nic nie zmienia nadal brak konkretów co do ścieżki realizacji celu i konsekwencji za niedotrzymanie zobowiązań;

9 Projekt ustawy o efektywności energetycznej a ciepłownictwo systemowe (art. 9) Art. 9 ust 1 : Podmioty wskazane w ust. 2, są obowiązane: 1) zrealizować przedsięwzięcie służące poprawie efektywności energetycznej u odbiorcy końcowego, w wyniku którego uzyskuje się oszczędności energii finalnej w wysokości określonej w ust. 7 lub 2) uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki, zwanemu dalej Prezesem URE, świadectwo efektywności energetycznej, Ust 2. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, wykonują: a) przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie obrotu energią elektryczną, ciepłem lub gazem ziemnym i sprzedające energię elektryczną, ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (.), Ust 3. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy przedsiębiorstw energetycznych sprzedających ciepło odbiorcom końcowym, jeżeli łączna wielkość zamówionej mocy cieplnej przez tych odbiorców nie przekracza 5 MW w danym roku kalendarzowym.

10 Projekt ustawy o efektywności energetycznej a ciepłownictwo systemowe ( art. 9) Ust 7. Podmioty, o których mowa w ust. 2, wykonują obowiązek określony w ust. 1 uzyskując w każdym roku oszczędności energii finalnej w wysokości 1,5 %: 1) całkowitej ilości energii elektrycznej, ciepła lub gazu ziemnego sprzedanych w danym roku odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wyrażonej w tonach oleju ekwiwalentnego, pomniejszonej o ilość energii zaoszczędzonej przez odbiorców, o których mowa w art. 11 ust. 1( odbiorcy energochłonni energii elektrycznej ) Ust 9. Oszczędności energii finalnej, o których mowa w ust. 7, mogą być zgłaszane Prezesowi URE do rozliczenia w okresie trzyletnim. Oszczędność energii finalnej uzyskana w wyniku realizacji obowiązku powinna do 31 grudnia 2020 roku wynieść nie mniej niż Mtoe

11 Projekt ustawy o efektywności energetycznej a ciepłownictwo systemowe ( art.10) Obowiązek może być częściowo rozliczony opłatą zastępczą: - Za rok 2016 do 30% obowiązku; - Za rok 2017 do 20% obowiązku; - Za rok 2018 do 10% obowiązku; Jednostkowa opłata zastępcza na poszczególne lata: zł/toe zł/toe zł/toe - Wnoszenie opłat jak poprzednio do NFOŚiGW

12 Projekt ustawy o efektywności energetycznej a ciepłownictwo systemowe - katalog przedsięwzięć Art. 13. Poprawie efektywności energetycznej służą następujące rodzaje przedsięwzięć: 1) izolacja instalacji przemysłowych; 2) przebudowa lub remont budynków; 3) modernizacja: a) oświetlenia, b) urządzeń i instalacji wykorzystywanych w procesach przemysłowych, c) lokalnych sieci ciepłowniczych i lokalnych źródeł ciepła; 4) odzyskiwanie energii w procesach przemysłowych; 5) ograniczenie strat: a) związanych z poborem energii biernej, b) sieciowych związanych z przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej lub gazu ziemnego, c) na transformacji w transformatorach, d) w sieciach ciepłowniczych; 6) stosowanie do ogrzewania lub chłodzenia obiektów energii wytwarzanej we własnych lub przyłączonych do sieci odnawialnych źródłach energii, ciepła użytkowego w wysokosprawnej kogeneracji w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne, lub ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych.

13 Projekt ustawy o efektywności energetycznej (świadectwa) Potwierdzeniem deklarowanej ilości energii finalnej jest świadectwo efektywności energetycznej. Świadectwo efektywności energetycznej nie przysługuje dla przedsięwzięcia lub przedsięwzięć tego samego rodzaju służących poprawie efektywności energetycznej, jeżeli: 1) na realizację tego przedsięwzięcia przyznano premię termomodernizacyjną albo uzyskano środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej lub z budżetu państwa; 2) w wyniku realizacji tego przedsięwzięcia uzyskuje się oszczędność energii w ilości mniejszej niż 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku. Świadectwo efektywności energetycznej wydaje Prezes URE na wniosek podmiotu u którego zostanie zrealizowane przedsięwzięcie służące poprawie efektywności energetycznej lub podmiotu upoważnionego przez ten podmiot. Wartość świadectwa efektywności energetycznej dla przedsięwzięć w wyniku których uzyskuje się oszczędności energii pierwotnej przelicza się na energię finalną współczynnikami określonymi w przepisach wykonawczych

14 Projekt ustawy o efektywności energetycznej (procedury) Podmiot, który otrzymał świadectwo efektywności energetycznej jest obowiązany, po zrealizowaniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej, do sporządzenia audytu efektywności energetycznej potwierdzającego zadeklarowaną oszczędność energii finalnej uzyskaną w wyniku realizacji tego przedsięwzięcia. Nie sporządza się takiego audytu jeżeli dla tego przedsięwzięcia zadeklarowano osiągnięcie oszczędności energii finalnej w ilości nieprzekraczającej równowartości 100 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku. Audyty efektywności energetycznej przedsięwzięcia i audyty potwierdzajace nie mogą być sporządzane przez tą sama osobę. Podmiot, który otrzymał świadectwo efektywności energetycznej zawiadamia Prezesa URE o zakończeniu przedsięwzięcia lub przedsięwzięć tego samego rodzaju służących poprawie efektywności energetycznej, w terminie 45 dni od dnia ich zakończenia. Prezes URE wyrywkowo weryfikuje audyty efektywności energetycznej (mogą to być podmioty wskazane przez Prezesa URE) i zgodność ilości zaoszczędzonej energii z wielkością zadeklarowaną we wniosku o wydanie świadectw.

15 Projekt ustawy o efektywności energetycznej (procedury) Podmiot, który nie zawiadomił Prezesa URE o zakończeniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej, zawiadamiając udzielił nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji o jego zrealizowaniu, a także w przypadku negatywnej weryfikacji oszczędności energii, nie może występować z wnioskiem o wydanie świadectwa efektywności energetycznej przez okres 5 lat od dnia, w którym przedsięwzięcie powinno być zrealizowane. Świadectwa efektywności są papierem wartościowym! Prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej są towarem giełdowym w rozumieniu ustawy z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych. Prawa te są zbywalne.

16 Projekt ustawy o efektywności energetycznej (audyty) Podstawą wszelkich działań w obszarze efektywności energetycznej jest audyt efektywności energetycznej, który stanowi podstawę do rozliczenia się z oszczędności u odbiorców końcowych oraz uzyskania świadectw efektywności energetycznej; Dotyczy również dostarczania ciepła z systemów ciepłowniczych Audyt jest również narzędziem do ustalania wewnętrznej polityki energetycznej przedsiębiorstw: Przedsiębiorca, z wyjątkiem mikroprzedsiębiorcy, małego lub średniego przedsiębiorcy co 4 lata, przeprowadza, audyt energetyczny przedsiębiorstwa lub zleca jego przeprowadzenie. Obowiązek ten nie dotyczy przedsiębiorcy: 1) posiadającego system zarządzania energią lub system zarządzania środowiskiem określony w odpowiednich normach europejskich (np. ISO 50001); 2) wpisanego do rejestru EMAS,

17 Projekt ustawy o efektywności energetycznej (kary) Karze pieniężnej podlega ten, kto: 1) niedopełnia obowiązku świadectwowego ; 2) nie przedstawia w wyznaczonym terminie dokumentów lub informacji, (..) (dotyczących rozliczenia się z obowiązku); 3) nie zawiadomił Prezesa URE o zakończeniu przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej w terminie, (.) lub zawiadamiając udzielił nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji; 4) nie dopełnia obowiązku, ( ) (zwrot nadmiaru świadectw). 5) nie przeprowadził audytu przedsiębiorstwa Wysokość kary pieniężnej: 1) pkt 1 3 nie może być wyższa niż 10 % przychodu ukaranego przedsiębiorstwa energetycznego lub odbiorcy końcowego osiągniętego w poprzednim roku podatkowym; 2) pkt 4 nie może przekroczyć zł. 3) Pkt 5 nie może być wyższa niż 5% obrotu przedsiębiorstwa; 2. Ustalając wysokość kar pieniężnych, (.)Prezes URE uwzględnia zakres naruszeń, powtarzalność naruszeń lub korzyści finansowe możliwe do uzyskania z tytułu naruszenia. Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli zakres naruszeń jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek zanim Prezes URE powziął o tym wiadomość

18 Projekt ustawy o efektywności energetycznej a ciepłownictwo systemowe Zmiany w Prawie Energetycznym: Zmiana treści art. 7b poprzez wskazanie, że obowiązek przyłączenia do sieci dotyczy efektywnych energetycznie systemów ciepłowniczych Definicja efektywnego energetycznie systemu ciepłowniczego : Przez efektywny energetycznie system ciepłowniczy lub chłodniczy rozumie się system ciepłowniczy lub chłodniczy, w którym do produkcji ciepła lub chłodu wykorzystuje się co najmniej w: 1) 50 % energię ze źródeł odnawialnych, lub 2) 50 % ciepło odpadowe, lub 3) 75 % ciepło pochodzące z kogeneracji, lub 4) 50 % połączenie energii i ciepła, o których mowa w pkt 1 3.

19 Projekt ustawy o efektywności energetycznej a ciepłownictwo systemowe Zmiany w Prawie Energetycznym analiza kosztów i korzyści : Art. 10a. 1. Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej lub ciepła, przesyłaniem i dystrybucją ciepła oraz przedsiębiorcy planujący budowę lub znaczną modernizację po dniu 5 czerwca 2014 r. jednostki wytwórczej o mocy nominalnej cieplnej powyżej 20 MW lub sieci ciepłowniczej, lub chłodniczej sporządzają analizę kosztów i korzyści budowy lub modernizacji tej jednostki lub sieci ciepłowniczej lub chłodniczej, mającą na celu określenie najbardziej efektywnych pod względem zasobów oraz opłacalnych rozwiązań umożliwiających spełnienie wymogów w zakresie ogrzewania i chłodzenia, zwaną dalej analizą kosztów i korzyści. znaczna modernizacja modernizacja, której koszt przekracza 50% wartości nowej jednostki lub sieci ciepłowniczej

20 Projekt ustawy o efektywności energetycznej a ciepłownictwo systemowe Analiza kosztów i korzyści więcej szczegółów: Przedsiębiorstwa energetyczne oraz przedsiębiorcy, planujące: 1) budowę lub przebudowę jednostki wytwórczej o nominalnej* mocy cieplnej przekraczającej 20 MW - sporządzają analizę kosztów i korzyści budowy lub przebudowy jednostki kogeneracji w miejsce tej jednostki wytwórczej; 2) budowę lub przebudowę elektrowni lub elektrociepłowni przemysłowej, (.) o nominalnej mocy cieplnej przekraczającej 20 MW lub wytwarzającej ciepło odpadowe z instalacji przemysłowej - sporządzają analizę kosztów i korzyści wykorzystania tego ciepła, w tym w wysokosprawnej kogeneracji oraz przyłączenia tej elektrowni lub elektrociepłowni przemysłowej do sieci ciepłowniczej lub chłodniczej; 4) budowę sieci ciepłowniczej lub chłodniczej, lub przyłączenie do tej sieci jednostki wytwórczej o nominalnej mocy cieplnej przekraczającej 20 MW, lub przebudowę tej jednostki wytwórczej - sporządzają analizę kosztów i korzyści wykorzystania ciepła odpadowego. Analiza kosztów i korzyści nie obowiązuje w przypadku budowy źródeł szczytowych czyli takich, których czas pracy nie będzie przekraczał w roku 1500 godzin, licząc średnią z kolejnych 5 lat * nominalna moc cieplna w paliwie wprowadzonym do jednostki

21 Projekt ustawy o efektywności energetycznej a ciepłownictwo systemowe Zmiany w Prawie Energetycznym nowe obowiązki dla Ministra Gospodarki: Tzw Mapa ciepła Art. 10c. 1. Minister właściwy do spraw gospodarki sporządza ocenę potencjału wytwarzania energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji oraz efektywnych energetycznie systemów ciepłowniczych lub chłodniczych, i o jej sporządzeniu powiadamia Komisję Europejską. 2. W celu sporządzenia oceny, o której mowa w ust. 1, minister właściwy do spraw gospodarki przeprowadza analizę wprowadzenia określonych wariantów wytwarzania energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji oraz efektywnych energetycznie systemów ciepłowniczych i chłodniczych, w tym możliwości techniczne oraz opłacalność ekonomiczną wprowadzenia tych wariantów. Analizę tę przeprowadza się dla terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

22 Do czego ma posłużyć mapa ciepła państwa członkowskie w pierwszym rzędzie muszą dokonać kompleksowej oceny potencjału zastosowania wysokosprawnej kogeneracji oraz efektywnych systemów ciepłowniczych i chłodniczych czyli stworzyć mapę ciepła ; w przypadku potwierdzenia istnienia takiego potencjału, którego korzyści (niekoniecznie jedynie te materialne) przewyższają koszty, państwo członkowskie ma prawo podjąć odpowiednie działania wspierające na rzecz rozbudowy sprawnej infrastruktury; mechanizmy wsparcia dla wysokosprawnej kogeneracji jak i wykorzystywania do produkcji ciepła energii ze źródeł odnawialnych lub ciepła odpadowego, a także dla rozwoju systemów ciepłowniczych, uwarunkowane są tym, czy w ich rezultacie uzyskamy w infrastrukturze ciepłowniczej (chłodniczej) utrzymanie lub osiągnięcie definicyjnego warunku efektywnego systemu ciepłowniczego.

23 Efektywne systemy ciepłownicze a charakterystyka energetyczna budynku W przypadku regulacji wynikających z Dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków tzw efektywność wpływa na kształt i wielkości rynku ciepła, w tym rynku ciepła systemowego. Poprzez konieczność nałożenia na budynki minimalnych wymagań dotyczących ich charakterystyki energetycznej w zakresie budynków nowych jak też tych podlegających ważniejszej renowacji, nałożone zostają ograniczenia zarówno co do ilości energii zużywanej przez nie jak też jej jakości Art. 6 i 7 Dyrektyw o charakterystyce energetycznej budynków - konieczność wykorzystywania do celów ogrzewania ciepła efektywnie wytworzonego - takiego jak: zdecentralizowane systemy dostawy energii oparte na energii ze źródeł odnawialnych, kogeneracja czy też ogrzewanie lub chłodzenie lokalne lub blokowe ( ciepło systemowe), szczególnie jeżeli opiera się całkowicie lub częściowo na energii ze źródeł odnawialnych. Efektywny system ciepłowniczy (chłodniczy) ma w obszarze zaopatrzenia w ciepło swoje istotne miejsce według prostej zasady: im bardziej efektywny tym łatwiej budynkom spełnić wymagania energetyczne.

24 Efektywne systemy ciepłownicze na naszym podwórku art. 7b ustawy PE, którego idea sprowadza się generalnie do ograniczenia, w obrębie działania systemów ciepłowniczych charakteryzujących się pewnym poziomem jakości ciepła w sieci ciepłowniczej, możliwości stosowania indywidualnych form wytwarzania ciepła poprzez wskazanie właściwych tych najbardziej efektywnych. W efekcie - obowiązek przyłączania się do sieci ciepłowniczych, w których udział procentowy ciepła pochodzącego z kogeneracji, odnawialnych źródeł energii lub ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych dla wszystkich form pozyskiwania ciepła wynosi co najmniej 75%.. W połowie roku 2013 Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej wydał rozporządzenie z dnia 21 czerwca 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego w którym przeniósł na grunt polski obligo dotyczące wykorzystywania w budynkach wysokoefektywnych systemów alternatywnych zaopatrzenia w energię i ciepło.

25 Efektywne systemy ciepłownicze na naszym podwórku Nowe podejście do spraw jakości energetycznej obiektów budowlanych, wyrażone między innymi poprzez zmianę podejścia do charakterystyki energetycznej budynku, zaowocowało roku 2014 nową ustawą o charakterystyce energetycznej budynków, w tym również ustanowieniem nowych kryteriów ich oceny oraz koniecznością ustalenia minimalnych wymogów energetycznych!

26 Efektywne systemy ciepłownicze na naszym podwórku charakterystyka energetyczna budynku Aby zrozumieć kontekst problemu potrzebne jest krótkie opisanie mechanizmu powstawania charakterystyki energetycznej budynku : Najpierw trzeba określić zapotrzebowanie na energię końcową EK, czyli zużywaną przez budynek, np. w zakresie ogrzewania, przygotowania ciepłej wody czy też chłodzenia. Ta będzie zależna między innymi od technologii samego budynku, użytych materiałów budowlanych, sprawności instalacji itp. W kolejnym kroku musimy tę energię odnieść do momentu jej pozyskania, przechodząc na energie pierwotną EP, czyli uwzględnić tzw współczynnik nieodnawialnej energii pierwotnej wi według zasady: EP=EK*wi Uzyskana w ten sposób wartość EP informuje o stanie energetycznym budynku i jest wykorzystana w dalszych procedurach zawiązanych np. z wydaniem świadectwa charakterystyki energetycznej.

27 Efektywne systemy ciepłownicze na naszym podwórku charakterystyka energetyczna budynku Generalnie, wartość współczynnika nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej na wytworzenie i dostarczenie nośnika energii lub energii wi przyjmuje się w oparciu o dane udostępnione przez dostawcę tego nośnika energii lub energii. Wyznaczanie tego wskaźnika odbywa się na podstawie metodologii opisanej w Załączniku nr 4 do Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 10 sierpnia 2012 roku w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu sporządzania audytu efektywności energetycznej. W przypadku braku takich danych przyjmuje się standardowe wartości współczynnika wi, które poniżej zostały przytoczone: - miejscowe wytwarzanie energii z wykorzystaniem oleju opałowego, gazu ziemnego i węgla kamiennego i brunatnego - 1,10 - dostarczanie ciepła z systemu ciepłowniczego, gdzie ciepło pochodzi z kogeneracji węglowej lub gazowej - 0,80 a w przypadku biomasy lub biogazu 0,15; - dostarczanie ciepła z systemu ciepłowniczego, gdzie ciepło pochodzi z ciepłowni węglowej 1,3 a w przypadku oleju opałowego lub gazu 1,2; - dla energii elektrycznej z systemu energetycznego - 3,0; - dla lokalne odnawialnego źródła energii jakim jest energia słoneczna, wiatrowa i geotermalna 0,0 natomiast dla biomasy - 0,20 a dla biogazu - 0,50;

28 Efektywne systemy ciepłownicze na naszym podwórku Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 5 lipca 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie minimalne wymagania budynków: Rodzaj budynku Wskaźnik EP* H+w kwh/m 2 rok Od 2014 Od d 2021 Budynek mieszkalny jednorodzinny wielorodzinny budynek zbiorowego zamieszkania Budynek użyteczności publicznej opieki zdrowotnej pozostałe *EP H+W wskaźnik nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej dla potrzeb ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody

29 Efektywne systemy ciepłownicze na naszym podwórku - wniosek Aby posiadany system ciepłowniczy mógł znaleźć się w kręgu zainteresowania projektantów i inwestorów w najbliższym już czasie musi dawać gwarancje wmieszczenia się w wyznaczonych normach wskaźnika EP. A to jest możliwe dopiero wtedy, gdy wskaźnik wi będzie atrakcyjny generalnie znacznie mniejszy od 1. W przeciwnym razie, ciepło z systemu ciepłowniczego może być jedynie jakimś uzupełnienie bilansu energetycznego budynku w takiej części w jakiej pozwoli na to dopuszczalny poziom wskaźnika EP. Pozostała część zapotrzebowania będzie musiała zostać pokryta z energii odnawialnej. Stąd też takie duże zainteresowanie np. kolektorami słonecznymi.

30 Efektywne systemy ciepłownicze na naszym podwórku - wniosek Wartości pokazane w tabeli Załącznika do rozporządzenia MIR są obowiązujące, ale w sytuacji braku informacji o wartościach rzeczywistych. Przypomnę zapis z przepisów: wartość współczynnika nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej na wytworzenie i dostarczenie nośnika energii lub energii dla systemów technicznych wi przyjmuje się w oparciu o dane udostępnione przez dostawcę. To bardzo ważna wskazówka, gdyż doświadczenie pokazuje, że systemy ciepłownicze w naszym kraju mogą uzyskiwać dużo bardziej atrakcyjne wartości tego wskaźnika niż ujawnione w tabeli. A wynika to między innymi ze specyfiki struktury produkcji ciepła różny wymiar kogeneracji, różne paliwa itd. Szczegóły kalkulacji własnej wskaźnika wi znajdują się w przepisach wspomnianego już Załącznika nr 4 do Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 10 sierpnia 2012 roku w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu sporządzania audytu efektywności energetycznej

31 Efektywne systemy ciepłownicze na naszym podwórku - pieniądze Posiadanie efektywnego energetycznie systemu ciepłowniczego stało się kluczowe dla stworzenia mechanizmów pomocowych dla sektora ciepłowniczego w ramach nowej perspektywy finansowej. Najbardziej dotkliwie zadziałała interpretacja postanowień UE na temat udzielania pomocy publicznej na modernizacje systemów ciepłowniczych, gdzie warunek efektywności systemu ciepłowniczego stał się wymagany dla uzyskania jakiegokolwiek wsparcia inwestycyjnego, nawet jeżeli dotyczyłoby ono normalnej wymiany sieci lub węzłów. Trwają jeszcze działania Izby na rzecz zracjonalizowania podejścia do tego zakresu przedsięwzięć. Mamy nadzieję na częściowe chociaż odwrócenie niekorzystnych mechanizmów aby poprawa efektywności energetycznej w systemach ciepłowniczych stała się możliwa.

32 Jak sprawdzić, czy nasz system ciepłowniczy jest efektywny? Wskazówkę metodyczną jak to określić znajdziemy w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia z dnia 10 sierpnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu sporządzania audytu efektywności energetycznej, wzoru karty audytu efektywności energetycznej oraz metod obliczania oszczędności energii ( Dz.U. z 2012 r poz. 962). Kluczowy dla procedury określania paramentów efektywności jest Załącznik 4 tego rozporządzenia zatytułowany : Sposób wyznaczania procentowego udziału ciepła wytworzonego w odnawialnych źródłach energii, ciepła użytkowego w kogeneracji lub ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych oraz wskaźników nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej.

33 Jak sprawdzić, czy nasz system ciepłowniczy jest efektywny? Trzeba to sprawdzić w oparciu o wzór: α DH = n Q i,kogen n i=1 + i=1 Q i,oze + i=1 Q i,odp n i=1 Q i,dsc n 100% Q i,kogen ilość ciepła użytkowego w kogeneracji dostarczonego w ciągu roku kalendarzowego ze źródeł ciepła do danej sieci ciepłowniczej, z wyjątkiem odnawialnych źródeł energii, wyrażonego w [GJ], Q i,oze ilość ciepła z odnawialnych źródeł energii dostarczonego w ciągu roku kalendarzowego do danej sieci ciepłowniczej, wyrażonego w [GJ], Q i,odp ilość ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych dostarczonego w ciągu roku kalendarzowego do danej sieci ciepłowniczej, wyrażonego w [GJ], Q i,dsc ilość ciepła dostarczonego w ciągu roku kalendarzowego do danej sieci ciepłowniczej ze wszystkich źródeł dostarczających ciepło do tej sieci, wyrażonego w [GJ], n liczba źródeł ciepła dostarczających do danej sieci ciepłowniczej odpowiednio ciepło użytkowe w kogeneracji, ciepło z odnawialnych źródeł energii lub ciepło odpadowe z instalacji przemysłowych I porównać z kryteriami definicji energetycznie efektywnego systemu ciepłowniczego

34 Jak ustalić własny wskaźnik w i? Oznaczony w rozporządzeniu MG wskaźnik, oznaczony w Pc to dokładnie ten sam, który opisany jest w przepisach rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej pod nazwą współczynnik nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej na wytworzenie i dostarczenie nośnika energii lub energii W i

35 Jak ustalić własny wskaźnik w i? W Pc = n (w P,i m i=1 ) i=1 H ch,i ) (w el E l r i=1 Q Kc,i W P,i współczynnik nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej, określony w tabeli, odpowiedni dla danego nośnika energii finalnej, stosownie do wykorzystywanego paliwa lub źródła energii, H ch,i ilość energii wprowadzonej w paliwie do źródła ciepła, a także ilość ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych lub ilość ciepła z odnawialnych źródeł energii, z wyjątkiem źródeł wykorzystujących w procesie przetwarzania energię pozyskaną z biomasy lub biogazu, dostarczoną w ciągu roku do tej sieci ciepłowniczej, w roku kalendarzowym poprzedzającym rok, w którym sporządzana jest ocena efektywności energetycznej dostarczania ciepła, wyrażoną w [MWh/rok]. W przypadku, gdy przedsiębiorstwa wytwarzające i dostarczające ciepło do danej sieci ciepłowniczej dostarczają je również do odbiorcy końcowego nieprzyłączonego do tej sieci, ilość energii wprowadzonej w paliwie do źródeł ciepła tych przedsiębiorstw ustala się proporcjonalnie do ilości ciepła dostarczonego do sieci ciepłowniczej.

36 Jak ustalić własny wskaźnik w i? W Pc = n ilość rodzajów paliw lub źródeł energii, n (w P,i m i=1 ) i=1 H ch,i ) (w el E l r i=1 Q Kc,i w el współczynnik nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej dla energii elektrycznej z produkcji mieszanej, określony w tabeli, E l ilość energii elektrycznej brutto, mierzoną na zaciskach generatorów, wytworzoną w ciągu roku z układu kogeneracyjnego, w roku kalendarzowym poprzedzającym rok, w którym sporządzana jest ocena efektywności energetycznej dostarczania ciepła, wyrażoną w [MWh/rok], m liczba układów kogeneracyjnych, Q Kc,i ilość ciepła dostarczoną w ciągu roku z sieci ciepłowniczej do odbiorców końcowych przyłączonych do tej sieci bezpośrednio lub za pośrednictwem węzła cieplnego, w roku kalendarzowym poprzedzającym rok, w którym jest sporządzana ocena efektywności energetycznej dostarczania ciepła, wyrażoną w [MWh/rok], r liczba odbiorców końcowych przyłączonych do sieci ciepłowniczej.

37 Jak ustalić własny wskaźnik w i? Dla uzupełnienia informacji przytoczyć należy wartości wspomnianego wskaźnika w dla poszczególnych nośników energii: - olej opałowy, gaz ziemny, gaz płynny, węgiel kamienny i brunatny 1,1; - biomasa 0,2; - kolektor słoneczny termiczny 0,0; - ciepło odpadowe z przemysłu 0,05; - energia elektryczna z sieci 3,0; - energia elektryczna z systemu PV 0,7. Jak widać : wskaźnik w dla sieci ciepłowniczej będzie tym niższy, im więcej energii elektrycznej zostanie wyprodukowanej w kogeneracji w źródłach ciepła dostarczających ciepło do systemu ciepłowniczego lub gdy więcej ciepła pochodzić będzie z nośników energii o niskim wskaźniku nakładu ( czyli np. ze źródeł OZE). Jedna uwaga w obydwu przepisach jest jedna niespójność: przepisy MG nie widzą wśród nośników energii biogazu i geotermii, dla których wartość wskaźnika określa natomiast rozporządzenie MIR. Z drugiej strony, rozporządzenie MIR nie widzi ciepła odpadowego z przemysłu, które jest w przepisach MG

38 Przykład teoretyczny Do obliczeń przyjęto teoretyczny system ciepłowniczy o takiej samej rocznej sprzedaży ciepła do odbiorców, posiadający teoretyczna sprawność przesyłania i dystrybucji ciepła na poziomie 88% i średnioroczną sprawność produkcji ciepła w źródłach klasycznych na poziomie 86% (obie wielkości mają potwierdzenie w informacjach URE na temat branży ciepłowniczej. Ponadto przyjęto wskaźniki skojarzenia dla kogeneracji węglowej ok 0,3 a dla gazowej ok 1. Lp Rodzaj systemu ciepłowniczego w p 1. Klasyczna ciepłownia - 100% węgiel lub gaz 1,45 Systemy efektywne energetycznie 2. Klasyczna ciepłownia - 100% biomasa 0,26 3. Klasyczna ciepłownia - biomasa 50% - węgiel lub gaz 50% 0,74 4. Kogeneracja węglowa 75% - reszta ciepłownia węgiel lub gaz 0,97 5. Kogeneracja gazowa 75% - reszta ciepłownia węgiel lub gaz 0,15 6. Kogeneracja gazowa 20%+30% solary reszta ciepłownia węgiel lub gaz 0,64 7. Kogeneracja biomasa 50% reszta ciepłownia węgiel lub gaz 0,34 8. Kogeneracja węglowa 100% 0,81 9. Kogeneracja gazowa 100% - 0, Kogeneracja biomasa 100% -0,78

39 Efektywny system ciepłowniczy a polskie regulacje z zakresu odnawialnych źródeł energii 20 lutego tego roku, parlament uchwalił ustawę o odnawialnych źródłach energii, w której jest mały fragment regulacji dotyczący ciepła. Chodzi tu o art. 116 ustawy, nakładający na przedsiębiorstwa sprzedające ciepło do odbiorców końcowych obowiązek zakupu ciepła pochodzącego z odnawialnych źródeł energii oraz z instalacji termicznego przekształcania odpadów. Wielkość nałożonego obowiązku wynosi 50% rocznej sprzedaży ciepła liczonej z roku poprzedniego. Autorzy regulacji prawdopodobnie nie zdawali sobie sprawy z faktu, że wprowadzenie nierynkowego z gruntu rzeczy mechanizmu może doprowadzić do skierowania operatorów systemów ciepłowniczych w stronę bardziej atrakcyjnych dla rynków ciepła rozwiązań poprawa efektywności energetycznej systemu ciepłowniczego.

40 Efektywny system ciepłowniczy a ETS Chłodny rachunek pokazuje, że im lepsza, bardziej efektywna i mniej emisyjna jest i będzie produkcja ciepła, tym lepsza będzie pozycja tego produktu na rynku i tym lepsza będzie jego akceptowalność przez odbiorców. W tych warunkach, aby zagwarantować korzystne warunki dostawy ciepła odbiorcom w przyszłości trzeba stworzyć taki model działalności, który zminimalizuje koszty zakupywanych uprawnień do emisji. Dla zrealizowania tego celu wymagane będą nie tylko przedsięwzięcia związane z poprawą sprawności i jakości produkcji ciepła, do czego przyczynić się mogą nowe instalacje kogeneracyjne czy też wykorzystujące energię odnawialną, Uzyskanie statusu efektywnego energetycznie systemu ciepłowniczego na pewno będzie narzędziem do uzyskania korzystnej relacji pomiędzy kosztami uczestnictwa w systemie ETS a stabilizacją struktury kosztów produkcji ciepła dla potrzeb systemu ciepłowniczego.

41 Wnioski W rozważaniu na temat przydatności efektywnego systemu ciepłowniczego dla budowania strategii długoterminowej przedsiębiorstwa ciepłowniczego wnioski chyba nasuwają się same. Oczywiście, że przedstawione mechanizmy mogą u niektórych dostawców ciepła wzbudzić zapewne liczne kontrowersje, gdyż w naszych realiach są one na dzisiaj trudne do zaakceptowania i do zrealizowania. Ale trzeba będzie spróbować zmierzyć się z problemem. Bez tego nie da się prawidłowo zdiagnozować przyszłości swojej firmy.

42 Dziękuję za uwagę