Ukła ł d d n e n rwo w w o y w n rządy d zm ysłó ł w

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Ukła ł d d n e n rwo w w o y w n rządy d zm ysłó ł w"

Transkrypt

1 Układ nerwowy narządy zmysłów

2 Podział receptorów ze względu na rodzaj przetwarzanej energii Mechanoreceptory receptory dotyku (ciałka Paciniego, tarczki Merkela, ciałka Ruffiniego, ciałka Meissnera, = dotyk, ucisk, skrajne temperatury, nocyceptory = receptory bólu Proprioceptory wrzeciona mięśniowe, receptory stawów = ruch pozycja ciała, rozciąganie ścięgien, Statocysty komórki włoskowate (bezkręgowce) = grawitacja, Narząd linii bocznej ryb = fale, prądy wodne, Aparat przedsionkowy (woreczek i łagiewka, kanały półkoliste) = grawitacja, Narząd Cortiego = fale ciśnieniowe (dźwięk). Chemoreceptory kubki smakowe, nabłonek węchowy = wybrane związki chemiczne. Termoreceptory receptory temperatury u owadów krwiopijnych, narządy jamkowe u niektórych węży, zakończenia nerwowe w skórze i na języku wielu zwierząt = ciepło. Elektroreceptory w skórze niektórych ryb = prądy elektryczne w wodzie. Fotoreceptory plamki oczne, omatidia u stawonogów, pręciki i czopki = energia świetlna.

3 Zmysł wzroku -oko

4 Narząd wzroku = oko zbudowane z gałki ocznej i nerwu wzrokowego. Narządy dodatkowe = mięśnie poruszające gałką oczną i aparat ochronny oka = powieki, spojówka, narząd łzowy, brwi, rzęsy. Dodatkową ochroną jest oczodół.

5

6 a oczy złożone muszki owocówki, b budowa oka złożonego (oko rejestruje jedynie zmiany światła i cienia, nie rejestruje ruchów), c budowa omatidium, d kwiat widziany okiem pszczoły

7 Budowa gałki ocznej rogówka (przednia, przezroczysta), bogato unerwiona, wpuszcza i załamuje światło, twardówka(tylna, nieprzezroczysta), zabezpiecza przed urazami, naczyniówka z licznymi naczyniami krwionośnymi, zaopatruje siatkówkę, pochłania światło (zabezpiecza przed powstawaniem obrazów wielokrotnych), siatkówka zlokalizowana w środkowej i tylnej części gałki ocznej, zawiera komórki światłoczułe czopki i pręciki, plamka żółta obszar na siatkówce licznych czopków najostrzejsze widzenie, plamka ślepa pozbawiona komórek światłoczułych, tu ma początek nerw wzrokowy komora przednia oka wypełniona cieczą wodnistą, zachowuje krzywiznę rogówki, tęczówka barwna utworzona przez mięśnie, reguluje ilość wpadającego światła, źrenica otwór regulowany przez mięśnie tęczówki, ciało rzęskowe utworzony przez gładki miesień rzęskowy, który reguluje kształt soczewki soczewka wiele warstw włókien białkowych, odpowiada za ogniskowanie obrazu na siatkówce ciało szkliste nadaje jędrność gałce ocznej, jest przezroczyste i galaretowate,

8 Budowa siatkówki Pręciki już niewielka ilość światła powoduje ich pobudzenie, zapewniają widzenie o zmierzchu, nie rozróżniają kolorów. Czopki widzenie ostre i barwne ale jedynie w dużym oświetleniu, są wrażliwe an różne długości fali świetlnej, tworzy 3 rodzaje czopków (wrażliwe na barwę niebieską, czerwona i zieloną). Zakres światła widzialnego dla człowieka nm.

9

10 Zmysł słuchu i równowagi - ucho

11 Budowa wewnętrzna ucha

12 W skład ucha zewnętrznego wchodzi Budowa ucha - małżowina uszna zbierająca fale oraz krótki kilkucentymetrowy przewód słuchowy zewnętrzny. - sprężysta błona bębenkowa reagująca drganiem na nacierające na nią fale dźwiękowe. ucho środkowe wyposażone w delikatne kosteczki słuchowe (młoteczek, kowadełko i strzemiączko), dzięki którym drgania błony są przenoszone do okienka owalnego znajdującego się na granicy ucha środkowego i wewnętrznego. ucho wewnętrzne kształtem przypominającym muszle ślimaka, tu dokonuje się receptorowy odbiór dźwięków. Komórki receptorowe posiadają rzęski, które poruszają się wraz z ruchami płynnego środowiska ucha wewnętrznego. Obecna w nim ciecz (perylimfa), w wyniku ruchów błony okienka owalnego przemieszcza się, drażniąc rzęski komórek receptorowych. Ruch rzęsek inicjuje reakcje biochemiczne, w wyniku których jest wytwarzany impuls elektryczny.

13 Ucho wewnętrzne zbudowane z woreczka, łagiewki i kanałów półkolistych nazywamy to aparatem przedsionkowym

14 Woreczek i łagiewka reagują na przyspieszenie liniowe, pozwalające zorientować się o naszym położeniu w stosunku do podłoża. Zmiany pozycji ciała sprawiają, ze pod wpływem siły grawitacji przesuwa się osklepek, który zmienia położenie ostereocilii komórek włoskowatych, które odpowiadają na to uwalniając neuroprzekaźnik. Nerw przedsionkowo ślimakowy przewodzi impulsy do mózgu.

15 Kanały półkoliste (zmysł równowagi). Kiedy głowa zmienia położenie endolimfa w bańkach kanałów półkolistych odkształca oklepek. Stereocilia komórek włoskowatych zginają się, zwiększając częstotliwość potencjałów czynnościowych powstających w neuronach sensorycznych. Te informacje nerw przedsionkowy przewodzi do mózgu.

16 Przekrój poprzeczany przez ślimak

17 Narząd Cortiego znajduje się w ucha wewnętrznym, odbiera bodźce dźwiękowe. Składa się z nabłonka zmysłowego i komórek zmysłowych, mających na powierzchni rzęski, bardzo wrażliwe na fale dźwiękowe w granicach od 16 Hz do Hz i przekazujących impulsy nerwowe do ośrodków słuchu w mózgu przez włókna nerwów słuchowych.

18 Ludzkie ucho rejestruje dźwięki o częstotliwości od 16 do Hz, ale najbardziej jest wrażliwe na dźwięki o częstotliwości Hz. Pojedynczy dźwięk o przebiegu sinusoidalnym - nazywa się tonem. Z reguły ucho ma do czynienia z dźwiękami składającymi się z kilku lub nawet wielu tonów. Ważne jest, że próg słuchu dla pojedynczych tonów podwyższa się, gdy obok nich pojawią się dodatkowe. Ciśnienie, jakie wywiera fala akustyczna, jest mierzalne i wyraża się w decybelach. Kiedy przekracza wartość decybeli dźwięk staje się nieznośny i wywołuje efekt bólowy. Ucho odbiera fale akustyczne powietrza oraz drżenia kości czaszki. Można więc także mówić o tzw. przewodzeniu kostnym dźwięku. W warunkach fizjologicznych przewodzenie kostne nie ma żadnego znaczenia, jest jednak wykorzystywane do diagnostyki narządu słuchu.

19 drgania niektórych organów wewnętrznych granica bólu poziom hałasu niebezpieczny dla organizmu szkodliwy wpływ na zdrowie i wydajność w pracy ujemny wpływ na ludzki organizm hałas nieszkodliwy dla zdrowia

20 Zmysł węchu jama nos z nabłonek węchowym

21 Narząd węchu występuje w szczytowej części jamy nosowej. Zawiera około 100 mln komórek węchowych, orzęsionych na szczycie. Długie nieruchliwe rzęski dotykają warstwy śluzu na powierzchni nabłonkowej przewodu nosowego. Związki rozpuszczone w śluzie wiążą się z receptorami rzęskowymi. Drugi koniec każdej komórki węchowej jest aksonem, który dochodzi bezpośrednio do mózgu. Aksony te tworzą nerw węchowych (I nerw czaszkowy). Komórki receptorowe są neuronami zlokalizowanymi w nabłonku węchowym.

22 Zmysł smaku kubki smakowe (język)

23 Budowa języka i brodawek smakowych

24 Budowa kubka smakowego Człowiek rozpoznaje cztery podstawowe smaki: słodki, kwaśny, gorzki i słony, za pomocą receptorów, znajdujących się w specjalnych strukturach błony śluzowej, zwanych kubkami smakowymi, zgromadzonych w jamie ustnej, szczególnie zaś na powierzchni języka. Kubki smakowe znajdują się w brodawkach pokrywających powierzchnię języka, ściany boczne, w znacznie mniejszej liczbie na podniebieniu, gardle i wejściu do przełyku. Każda z komórek receptorowych może reagować na więcej niż jeden smak. Komórki receptorowe są chemoreceptorami.

25 Zmysł czucia powierzchniowego - skóra

26 Najprostszymi mechanoreceptoramisą wolne zakończenia nerwowe w skórze. Rejestrują dotyk, ucisk, ból. Tarczki Merkela dotyk i ucisk, adaptują się wolno. Ciałka Meissnera lekki dotyk i ucisk, szybko adaptują się do długo utrzymującego się bodźca. Ciałka Ruffiniego mocny, ciągły dotyk i ucisk, adaptują się wolno. Ciałka Paciniego głęboki ucisk, wywołany szybkim ruchem tkanek, na wibracje. U człowieka receptory bólu nocyceptory są wolnymi zakończeniami nerwowymi (dendrytami). Jest ich kilka typów: jedne odpowiadają za silne bodźce dotykowe, inne na skrajną temperaturę (powyżej 45 0 C poniżej 5 0 C), a także na niektóre chemikalia.

27 Zadanie 1 Schemat (a) przedstawia powstawanie obrazu w oku miarowym. Podpisz odpowiednio podane nazwy wad wzroku do schematów (b, c, d). Analizując rysunki podaj krótka ich charakterystykę.

28 Dopasuj kolumny Zadanie 2 Kolumna A Kolumna B 1 zez a wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego, zostaje 2 jaskra zaburzone krążenie w oku prowadzi to do uszkodzenia 3 daltonizm siatkówki i nerwu wzrokowego, 4 kurza ślepota b przyczyną może być krótkowzroczność, niedobór 5 zaćma (katarakta) witaminy A a także żółtaczka, c wywołują ja niesynchronizowana praca mięśni, d tworzy sie w wyniku urazów mechanicznych przy cukrzycy, w skutek starzenia się, prowadzi do zmętnienia soczewki, e nierozróżnianie barw, choroba dziedziczona.

29 Odpowiedź do zadania 1 b dalekowzroczność za krótka gałka oczna lub zbyt płaska soczewka, złe widzenie z bliska (u ludzi starszych mała elastyczność soczewki) c krótkowzroczność zbyt długa gałka oczna lub zbyt wypukła soczewka, złe widzenie na odległość d astygmatyzm nierównomierna krzywizna soczewki luz rogówki, obraz jest zniekształcony, niewyraźny Odpowiedź do zadania 2 1 c 2 a 3 e 4 b 5 d

30 Zadanie 3 Używając poniższych sformułowań ułóż szlak wzrokowy. płyn wodnisty fotoreceptory siatkówki światło przechodzi przez rogówkę soczewka ciało szkliste kora mózgowa (integracja informacji wzrokowych) nerw wzrokowy Zadanie 4 Poniżej podano nazwy narządów zmysłów. Podaj jaki to narząd zmysłu i u kogo występuje. statocysta, stożki węchowe, narząd Cortiego, narządy tympalalne, włoski smakowe omatidie

31 Odpowiedź do zadania 3 światło przechodzi przez rogówkę płyn wodnisty soczewka ciało szkliste fotoreceptory siatkówki nerw wzrokowy kora mózgowa (integracja informacji wzrokowych). Odpowiedź do zadania 4 statocysta z. równowagi wirki i raki -bezkręgowce stożki węchowe z. węchu owady bezkręgowce narząd Cortiego z. słuchu w ślimaku - nietoperze, delfiny, człowiek kręgowce narządy tympalalne z. słuchu owady bezkręgowce włoski smakowe n. smaku owady bezkręgowce omatidie n. wzroku (oczy złożone) stawonogi bezkręgowce

32 młoteczek, Zadanie 5 ułóż w kolejności przepływ fali dźwiękowej. fala ciśnieniowa pobudza do drgania błonę podstawną (stereocilia narządu Cortiego), fala dźwiękowa, drga okienko owalne, zewnętrzny kanał słuchowy, perylimfa w kanale przedsionkowym przewodzi drgania, drga błona bębenkowa, nerw ślimakowy, kowadełko, mózg, strzemiączko.

33 Odpowiedz do zadania 5 fala dźwiękowa - zewnętrzny kanał słuchowy drga błona bębenkowa młoteczek kowadełko strzemiączko drga okienko owalne perylimfa w kanale przedsionkowym przewodzi drgania fala ciśnieniowa pobudza do drgania błonę podstawną (stereocilia narządu Cortiego) nerw ślimakowy mózg

34 ŹRÓDŁA Biologia, Solomon, Berg, Martin, Vilee Biologia repetytorium, WSiP

Temat: Budowa i działanie narządu wzroku.

Temat: Budowa i działanie narządu wzroku. Temat: Budowa i działanie narządu wzroku. Oko jest narządem wzroku. Umożliwia ono rozróżnianie barw i widzenie przedmiotów znajdujących się w różnych odległościach. Oko jest umiejscowione w kostnym oczodole.

Bardziej szczegółowo

Tajemnice świata zmysłów oko.

Tajemnice świata zmysłów oko. Tajemnice świata zmysłów oko. Spis treści Narządy zmysłów Zmysły u człowieka Oko Budowa oka Model budowy siatkówki Działanie oka Kolory oczu Choroby oczu Krótkowzroczność Dalekowzroczność Astygmatyzm Akomodacja

Bardziej szczegółowo

NARZĄD WZROKU

NARZĄD WZROKU NARZĄD WZROKU Oko można porównać do kamery cyfrowej, wyposażonej w: system soczewek (rogówka, soczewka, ciało szkliste) automatyczną regulację ostrości obrazu (akomodacja) automatyczną regulację przesłony

Bardziej szczegółowo

Zmysł słuchu i równowagi

Zmysł słuchu i równowagi Zmysł słuchu i równowagi Ucho Jest narządem słuchu i równowagi. Składa się zasadniczo z trzech części: ucha zewnętrznego (1), środkowego (2) i wewnętrznego (3). Ucho zewnętrzne Składa się z małżowiny usznej

Bardziej szczegółowo

8. Narządy zmysłów. 1. Budowa i działanie narządu wzroku. 2. Ucho narząd słuchu i równowagi. 3. Higiena oka i ucha

8. Narządy zmysłów. 1. Budowa i działanie narządu wzroku. 2. Ucho narząd słuchu i równowagi. 3. Higiena oka i ucha 8. Narządy zmysłów 1. Budowa i działanie narządu wzroku 2. Ucho narząd słuchu i równowagi 3. Higiena oka i ucha 4. Zmysły powonienia, smaku i dotyku Senses the ability to perceive information from the

Bardziej szczegółowo

Zmysł wzroku Narząd wzroku Zdolność układu nerwowego do odbierania bodźców świetlnych i przetwarzania ich w mózgu na wrażenia wzrokowe jest określana jako zmysł wzroku. Anatomiczną postacią tego zmysłu

Bardziej szczegółowo

a/ narząd słuchu b/ narząd statyczny

a/ narząd słuchu b/ narząd statyczny Ucho Ucho = narząd przedsionkowoślimakowy a/ narząd słuchu b/ narząd statyczny I. Ucho zewnętrzne: 1/ małŝowina uszna 2/ przewód słuchowy zewnętrzny - szkielet: chrzęstny, kostny - skóra: włosy, gruczoły

Bardziej szczegółowo

Zadanie 1. Dokoocz zdanie wybierając odpowiedz spośród podanych *A-F].Do aparatu ochronnego oka zalicza się :

Zadanie 1. Dokoocz zdanie wybierając odpowiedz spośród podanych *A-F].Do aparatu ochronnego oka zalicza się : Narządy zmysłu Arkadiusz Pikora Zadanie 1. Dokoocz zdanie wybierając odpowiedz spośród podanych *A-F].Do aparatu ochronnego oka zalicza się : A.Powieki B. Naczyniówkę C. Twardówkę D. Spojówkę E. Soczewkę

Bardziej szczegółowo

w drgania mechaniczne, a drgania w impulsy nerwowe. Odpowiada także za zmył równowagi (błędnik).

w drgania mechaniczne, a drgania w impulsy nerwowe. Odpowiada także za zmył równowagi (błędnik). Ucho narząd słuchu występujący jedynie u kręgowców. Najbardziej złożone i rozwinięte uszy występują u ssaków. Ucho odbiera fale dźwiękowe, przekształca je w drgania mechaniczne, a drgania w impulsy nerwowe.

Bardziej szczegółowo

Mechanoreceptory (dotyk, słuch) termoreceptory i nocyceptory

Mechanoreceptory (dotyk, słuch) termoreceptory i nocyceptory Mechanoreceptory (dotyk, słuch) termoreceptory i nocyceptory Iinformacja o intensywności bodźca: 1. Kodowanie intensywności bodźca (we włóknie nerwowym czuciowym) odbywa się za pomocą zmian częstotliwość

Bardziej szczegółowo

voice to see with your ears

voice to see with your ears voice to see with your ears Łukasz Trzciałkowski gr00by@mat.umk.pl 2007-10-30 Zmysł słuchu to zmysł umożliwiający odbieranie (percepcję) fal dźwiękowych. Jest on wykorzystywany przez organizmy żywe do

Bardziej szczegółowo

I. TEST SPRAWDZAJĄCY WIELOSTOPNIOWY : BODŹCE I ICH ODBIERANIE

I. TEST SPRAWDZAJĄCY WIELOSTOPNIOWY : BODŹCE I ICH ODBIERANIE I. TEST SPRAWDZAJĄCY WIELOSTOPNIOWY : BODŹCE I ICH ODBIERANIE INSTRUKCJA Test składa się z 28 pytań. Pytania są o zróżnicowanym stopniu trudności, ale ułożone w takiej kolejności aby ułatwić Ci pracę.

Bardziej szczegółowo

OKO BUDOWA I INFORMACJE. Olimpia Halasz xd Bartosz Kulus ; x

OKO BUDOWA I INFORMACJE. Olimpia Halasz xd Bartosz Kulus ; x OKO BUDOWA I INFORMACJE Olimpia Halasz xd Bartosz Kulus ; x OCZY - narządy receptorowe umożliwiające wykrywanie kierunku padania światła i jego intensywności oraz, wraz ze wzrostem złożoności konstrukcji,

Bardziej szczegółowo

ØYET - OKO ROGÓWKA (HORNHINNEN)

ØYET - OKO ROGÓWKA (HORNHINNEN) ØYET - OKO ROGÓWKA (HORNHINNEN) Błona (hinne) ta to okno oka na świat. Ma 5 mm grubości i składa się z 5 warstw. Warstwa zewnętrzna to nabłonek (epitelet). Chroni on oko przed uszkodzeniem i zapewnia gładką

Bardziej szczegółowo

Dźwięk i słuch. Percepcja dźwięku oraz funkcjonowanie narządu słuchu

Dźwięk i słuch. Percepcja dźwięku oraz funkcjonowanie narządu słuchu Dźwięk i słuch 1 Percepcja dźwięku oraz funkcjonowanie narządu słuchu Broszura ta jest pierwszą z serii broszur firmy WIDEX poświęconych słuchowi oraz tematom z nim związanym. Od fal dźwiękowych do słyszenia

Bardziej szczegółowo

Zmysły i czucie DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI

Zmysły i czucie DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI Zmysły i czucie DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI Pięć zmysłów Po co są zmysły Odbieranie i przetwarzanie informacji z otaczającego środowiska

Bardziej szczegółowo

Jeden z narządów zmysłów. Umożliwia rozpoznawanie kształtów, barw i ruchów. Odczytuje moc i kąt padania światła. Bardziej wyspecjalizowanie oczy

Jeden z narządów zmysłów. Umożliwia rozpoznawanie kształtów, barw i ruchów. Odczytuje moc i kąt padania światła. Bardziej wyspecjalizowanie oczy I CO MU ZAGRAŻA Jeden z narządów zmysłów. Umożliwia rozpoznawanie kształtów, barw i ruchów. Odczytuje moc i kąt padania światła. Bardziej wyspecjalizowanie oczy pozwalają np. widzieć w ciemności. Zewnętrzne

Bardziej szczegółowo

Zmysły i czucie DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI

Zmysły i czucie DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI Zmysły i czucie DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI Pięć zmysłów Po co są zmysły Odbieranie i przetwarzanie informacji z otaczającego środowiska

Bardziej szczegółowo

Narządy zmysłów, skóra

Narządy zmysłów, skóra Narządy zmysłów, skóra ESPZiWP Układ węchowy ssaków Z receptorów węchowych impuls nerwowy przekazywany jest do opuszki węchowej zlokalizowanej bezpośrednio nad receptorami, a następnie informacje przekazywane

Bardziej szczegółowo

Regulacja nerwowo-hormonalna. 1. WskaŜ strzałkami na rysunku gruczoły i napisz ich nazwy: przysadka mózgowa, tarczyca, jajniki, nadnercza.

Regulacja nerwowo-hormonalna. 1. WskaŜ strzałkami na rysunku gruczoły i napisz ich nazwy: przysadka mózgowa, tarczyca, jajniki, nadnercza. Regulacja nerwowo-hormonalna 1. WskaŜ strzałkami na rysunku gruczoły i napisz ich nazwy: przysadka mózgowa, tarczyca, jajniki, nadnercza. 2. Zaznacz nazwę struktury, która koordynuje działalność wszystkich

Bardziej szczegółowo

Biologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia. zajecia 6 :

Biologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia. zajecia 6 : Biologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia zajecia 6 : 12.11.15 Kontakt: michaladammichalowski@gmail.com https://mmichalowskiuwr.wordpress.com/ I gr 08:30 10:00 (s. Cybulskiego; 08.10. 19.11.) II gr

Bardziej szczegółowo

Temat 3. 1.Budowa oka 2.Widzenie stereoskopowe 3.Powstawanie efektu stereoskopowe 4.Stereoskop zwierciadlany

Temat 3. 1.Budowa oka 2.Widzenie stereoskopowe 3.Powstawanie efektu stereoskopowe 4.Stereoskop zwierciadlany Temat 3 1.Budowa oka 2.Widzenie stereoskopowe 3.Powstawanie efektu stereoskopowe 4.Stereoskop zwierciadlany Budowa oka oko + narządy dodatkowe Oko = gałka oczna + nerw wzrokowy Narządy dodatkowe = Aparat

Bardziej szczegółowo

Temat 3. 1.Budowa oka 2.Widzenie stereoskopowe 3.Powstawanie efektu stereoskopowe 4.Stereoskop zwierciadlany

Temat 3. 1.Budowa oka 2.Widzenie stereoskopowe 3.Powstawanie efektu stereoskopowe 4.Stereoskop zwierciadlany Temat 3 1.Budowa oka 2.Widzenie stereoskopowe 3.Powstawanie efektu stereoskopowe 4.Stereoskop zwierciadlany Budowa oka oko + narządy dodatkowe Oko = gałka oczna + nerw wzrokowy Narządy dodatkowe = Aparat

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie do technologii HDR

Wprowadzenie do technologii HDR Wprowadzenie do technologii HDR Konwersatorium 2 - inspiracje biologiczne mgr inż. Krzysztof Szwarc krzysztof@szwarc.net.pl Sosnowiec, 5 marca 2018 1 / 26 mgr inż. Krzysztof Szwarc Wprowadzenie do technologii

Bardziej szczegółowo

BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA I SYSTEMY PERCEPCYJNE UKŁAD WZROKOWY ŹRENICA ROGÓWKA KOMORA PRZEDNIA TĘCZÓWKA SOCZEWKI KOMORA TYLNA MIĘŚNIE SOCZEWKI

BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA I SYSTEMY PERCEPCYJNE UKŁAD WZROKOWY ŹRENICA ROGÓWKA KOMORA PRZEDNIA TĘCZÓWKA SOCZEWKI KOMORA TYLNA MIĘŚNIE SOCZEWKI BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA I SYSTEMY PERCEPCYJNE UKŁAD WZROKOWY MIĘŚNIE SOCZEWKI TĘCZÓWKA ŹRENICA ROGÓWKA KOMORA PRZEDNIA KOMORA TYLNA SOCZEWKA MIĘŚNIE SOCZEWKI NACZYNIÓWKA TWARDÓWKA CIAŁKO SZKLISTE

Bardziej szczegółowo

Wady i choroby oczu i uszu

Wady i choroby oczu i uszu Wady i choroby oczu i uszu Oko miarowe Większość osób ma oczy miarowe, to znaczy takie, które prawidłowo skupiają promienie świetlne na siatkówce. Niektórzy mają jednak oczy niemiarowe. Związane z tym

Bardziej szczegółowo

Fizjologia czlowieka seminarium + laboratorium. M.Eng. Michal Adam Michalowski

Fizjologia czlowieka seminarium + laboratorium. M.Eng. Michal Adam Michalowski Fizjologia czlowieka seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski michal.michalowski@uwr.edu.pl michaladamichalowski@gmail.com michal.michalowski@uwr.edu.pl https://mmichalowskiuwr.wordpress.com/

Bardziej szczegółowo

Optyka geometryczna - soczewki Tadeusz M. Molenda Instytut Fizyki US

Optyka geometryczna - soczewki Tadeusz M. Molenda Instytut Fizyki US Optyka geometryczna - soczewki Tadeusz M. Molenda Instytut Fizyki US Budowa oka 1. twardówka 2. naczyniówka 3. kanał Schlemma 4. wyrostek rzęskowy 5. rogówka 6. tęczówka 7. źrenica 8. komora przednia oka

Bardziej szczegółowo

Somatosensoryka. Marcin Koculak

Somatosensoryka. Marcin Koculak Somatosensoryka Marcin Koculak Systemy czucia somatycznego CZUCIE POWIERZCHNIOWE DOTYK, BÓL, TEMPERATURA CZUCIE GŁĘBOKIE PROPRIOCEPCJA MIĘŚNIE, STAWY, ŚCIĘGNA CZUCIE Z NARZĄDÓW RUCHU CZUCIE TRZEWNE WISCEROCEPCJA

Bardziej szczegółowo

Temat: Przegląd i budowa tkanek zwierzęcych.

Temat: Przegląd i budowa tkanek zwierzęcych. Temat: Przegląd i budowa tkanek zwierzęcych. 1. Czym jest tkanka? To zespół komórek o podobnej budowie, które wypełniają w organizmie określone funkcje. Tkanki tworzą różne narządy, a te układy narządów.

Bardziej szczegółowo

TEMAT Z PRODUKCJI ZWIERZĘCEJ NARZĄDY ZMYSŁÓW: OKO.

TEMAT Z PRODUKCJI ZWIERZĘCEJ NARZĄDY ZMYSŁÓW: OKO. AUTOR: Arkadiusz Kamiński KL. I, SEMESTR I TECHNIKUM ROLNICTWA SZKOŁA: NIEPUBLICZNA SZKOŁA POLICEALNA W STASZOWIE (uprawnienia szkoły publicznej) TEMAT Z PRODUKCJI ZWIERZĘCEJ NARZĄDY ZMYSŁÓW: OKO. Staszów,

Bardziej szczegółowo

Temat z produkcji zwierzęcej NARZĄDY ZMYSŁÓW: UCHO

Temat z produkcji zwierzęcej NARZĄDY ZMYSŁÓW: UCHO AUTOR: Arkadiusz Kamiński KL. I, SEMESTR I TECHNIKUM ROLNICTWA SZKOŁA: NIEPUBLICZNA SZKOŁA POLICEALNA W STASZOWIE (uprawnienia szkoły publicznej) Temat z produkcji zwierzęcej NARZĄDY ZMYSŁÓW: UCHO Staszów,

Bardziej szczegółowo

Fotometria i kolorymetria

Fotometria i kolorymetria 9. (rodzaje receptorów; teoria Younga-Helmholtza i Heringa; kontrast chromatyczny i achromatyczny; dwu- i trzywariantowy system widzenia ssaków; kontrast równoczesny). http://www.if.pwr.wroc.pl/~wozniak/

Bardziej szczegółowo

UKŁAD ROZRODCZY MĘSKI

UKŁAD ROZRODCZY MĘSKI Gonady Jądro UKŁAD ROZRODCZY MĘSKI produkują gamety produkują hormony płciowe Kanalik nasienny Zrazik jądra: kanaliki nasienne tkanka łączna śródmiąŝszowa zawierająca: naczynia krwionośne, włókna nerwowe,

Bardziej szczegółowo

soczewka, leży ona poza tęczówką i jest drugą w kolejności strukturą załamującą światło, przy czym jej kształt przez długi okres życia jest zmienny

soczewka, leży ona poza tęczówką i jest drugą w kolejności strukturą załamującą światło, przy czym jej kształt przez długi okres życia jest zmienny Wzrok Jak Widzimy? Wzrok - jeden z pięciu zmysłów, polega on na rozpoznawaniu kształtów, barw oraz natężenia światła. Głównym narządem wzroku jest oko, które posiada aparaty ochronne w postaci brwi, rzęs,

Bardziej szczegółowo

Skóra. - jest dużym i rozległym narządem, osiąga powierzchnię około 2 m 2. - u dorosłego człowieka waży 4-5 kg, co stanowi 6% masy ciała

Skóra. - jest dużym i rozległym narządem, osiąga powierzchnię około 2 m 2. - u dorosłego człowieka waży 4-5 kg, co stanowi 6% masy ciała Skóra - jest dużym i rozległym narządem, osiąga powierzchnię około 2 m 2 - u dorosłego człowieka waży 4-5 kg, co stanowi 6% masy ciała - grubość skóry jest zmienna i w zależności od okolicy ciała wynosi

Bardziej szczegółowo

biologiczne mechanizmy zachowania seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski

biologiczne mechanizmy zachowania seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski biologiczne mechanizmy zachowania seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski michal.michalowski@uwr.edu.pl michaladamichalowski@gmail.com michal.michalowski@uwr.edu.pl https://mmichalowskiuwr.wordpress.com/

Bardziej szczegółowo

Zmysły. Wzrok 250 000 000. Węch 40 000 000. Dotyk 2 500 000. Smak 1 000 000. Słuch 25 000. Równowaga?

Zmysły. Wzrok 250 000 000. Węch 40 000 000. Dotyk 2 500 000. Smak 1 000 000. Słuch 25 000. Równowaga? Zmysły Rodzaj zmysłu Liczba receptorów Wzrok 250 000 000 Węch 40 000 000 Dotyk 2 500 000 Smak 1 000 000 Słuch 25 000 Równowaga? Fale elektromagnetyczne Wzrok Informacje kształt zbliżony do podstawowych

Bardziej szczegółowo

Nauka o słyszeniu Wykład II System słuchowy

Nauka o słyszeniu Wykład II System słuchowy Nauka o słyszeniu Wykład II System słuchowy Anna Preis, email: apraton@amu.edu.pl 12.10.2016 neuroreille.com lub cochlea.eu Plan wykładu Anatomia i funkcja systemu słuchowego Ucho zewnętrzne Ucho środkowe

Bardziej szczegółowo

Oddziaływanie hałasu na człowieka w środowisku pracy i życia, metody ograniczania. dr inż. Grzegorz Makarewicz

Oddziaływanie hałasu na człowieka w środowisku pracy i życia, metody ograniczania. dr inż. Grzegorz Makarewicz Oddziaływanie hałasu na człowieka w środowisku pracy i życia, metody ograniczania dr inż. Grzegorz Makarewicz 200000000 µpa 20000000 µpa Młot pneumatyczny 2000000 µpa 200000 µpa Pomieszczenie biurowe 20000

Bardziej szczegółowo

Układ nerwowy. Centralny układ nerwowy Mózg Rdzeń kręgowy Obwodowy układ nerwowy Nerwy Zwoje Zakończenia nerwowe

Układ nerwowy. Centralny układ nerwowy Mózg Rdzeń kręgowy Obwodowy układ nerwowy Nerwy Zwoje Zakończenia nerwowe Układ nerwowy Centralny układ nerwowy Mózg Rdzeń kręgowy Obwodowy układ nerwowy Nerwy Zwoje Zakończenia nerwowe Tkanka nerwowa Komórki nerwowe NEURONY Komórki glejowe Typy neuronów Czuciowe (afferentne)

Bardziej szczegółowo

Biologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia. zajecia 6 :

Biologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia. zajecia 6 : Biologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia zajecia 6 : 12.11.15 Kontakt: michaladammichalowski@gmail.com https://mmichalowskiuwr.wordpress.com/ I gr 08:30 10:00 II gr 10:15 11:45 III gr 12:00 13:30

Bardziej szczegółowo

Jak dziecko z autyzmem odbiera świat

Jak dziecko z autyzmem odbiera świat Jak dziecko z autyzmem odbiera świat mgr Jadwiga Laliczyńska KONFERENCJA SZKOLENIOWO- NAUKOWA -na rzecz pomocy dzieciom i młodziem odzieży y z autyzmem POMÓŻ MI Węgrów w 15.11.2010 r. Uszkodzenia centralnego

Bardziej szczegółowo

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z BIOLOGII DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH ETAP REJONOWY 18 stycznia 2019 r.

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z BIOLOGII DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH ETAP REJONOWY 18 stycznia 2019 r. WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z BIOLOGII DL UZNIÓW SZKÓŁ PODSTWOWYH ETP REJONOWY 8 stycznia 09 r. MODEL ODPOWIEDZI I PUNKTJ nr zad ania.. 3. 4. 5. 6. Oczekiwana odpowiedź i schemat punktowania P, F,

Bardziej szczegółowo

Praca kontrolna z biologii LO dla dorosłych semestr V

Praca kontrolna z biologii LO dla dorosłych semestr V Praca kontrolna z biologii LO dla dorosłych semestr V Poniższa praca składa się z 15 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową odpowiedź. Za rozwiązanie zadań

Bardziej szczegółowo

Część I swps katowice wrocław 2014/2015

Część I swps katowice wrocław 2014/2015 Część I swps katowice wrocław 2014/2015 1. fizjologia 2. medycyna 3. ergonomia Zasady funkcjonowania mechanizmów psychofizjologicznych Budowa i rola układu nerwowego Procesy percepcji Narządy zmysłu W

Bardziej szczegółowo

Praca kontrolna z biologii LO dla dorosłych semestr V

Praca kontrolna z biologii LO dla dorosłych semestr V Praca kontrolna z biologii LO dla dorosłych semestr V Poniższa praca składa się z 16 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową odpowiedź. Za rozwiązanie zadań

Bardziej szczegółowo

Fizjologia zmysłów. Jacek Francikowski Katedra Fizjologii Zwierząt i Ekotoksykologii Uniwersytet Śląski w Katowicach

Fizjologia zmysłów. Jacek Francikowski Katedra Fizjologii Zwierząt i Ekotoksykologii Uniwersytet Śląski w Katowicach Fizjologia zmysłów Jacek Francikowski Katedra Fizjologii Zwierząt i Ekotoksykologii Uniwersytet Śląski w Katowicach Bodziec zmiana energii zarejestrowana przez odpowiednie receptory. Receptory: - białka

Bardziej szczegółowo

Zmysły chemiczne i ich rola w żywieniu

Zmysły chemiczne i ich rola w żywieniu Nina Baryłko-Pikielna Zmysły chemiczne i ich rola w żywieniu Wszechnica Żywnienia 18.11.2009 Czym są zmysły chemiczne (chemorecepcyjne)? Czym różnią się od innych zmysłów? Zmysły - bodźce - receptory -

Bardziej szczegółowo

METODY BADAŃ W OKULISTYCE

METODY BADAŃ W OKULISTYCE Dr med. Joanna Wąsiewicz-Rager Wywiad okulistyczny przyczyna zgłoszenia się do okulisty przebyte choroby narządu wzroku urazy gałki ocznej wywiad dotyczący wieku dziecięcego-zezy dotychczasowa korekcja

Bardziej szczegółowo

grupa a Klasa 7. Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania. (0 1)

grupa a Klasa 7. Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania. (0 1) grupa a Regulacja nerwowo-hormonalna 37 pkt max... Imię i nazwisko Poniższy test składa się z 20 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową odpowiedź.... Za rozwiązanie

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr 1. Temat: BADANIE OSTROŚCI WIDZENIA W RÓŻNYCH WARUNKACH OŚWIETLENIOWYCH

Ćwiczenie nr 1. Temat: BADANIE OSTROŚCI WIDZENIA W RÓŻNYCH WARUNKACH OŚWIETLENIOWYCH Grupa: Elektrotechnika, sem 3., wersja z dn. 03.10.2011 Podstawy Techniki Świetlnej Laboratorium Ćwiczenie nr 1. Temat: BADANIE OSTROŚCI WIDZENIA W RÓŻNYCH WARUNKACH OŚWIETLENIOWYCH Opracowanie wykonano

Bardziej szczegółowo

Rola układu hormonalnego: 1. Utrzymanie równowagi wewnętrznej 2. hormony regulują procesy chemiczne w tkankach i komórkach 3. hormony decydują o

Rola układu hormonalnego: 1. Utrzymanie równowagi wewnętrznej 2. hormony regulują procesy chemiczne w tkankach i komórkach 3. hormony decydują o Rola układu hormonalnego: 1. Utrzymanie równowagi wewnętrznej 2. hormony regulują procesy chemiczne w tkankach i komórkach 3. hormony decydują o przepuszczalności błon kom., wpływają na rodzaj transportowanych

Bardziej szczegółowo

Układ moczowy nerki miedniczki kielichami nerkowymi moczowody pęcherz moczowy cewka moczowa Stosunek nerek do narządów sąsiednich korzeniem nerkowym

Układ moczowy nerki miedniczki kielichami nerkowymi moczowody pęcherz moczowy cewka moczowa Stosunek nerek do narządów sąsiednich korzeniem nerkowym 1 Układ moczowy Do narządów moczowych należą obie nerki (tu odbywa się wytwarzanie moczu), oraz narządy odprowadzające mocz do których nalezą: obie miedniczki z kielichami nerkowymi (położone wewnątrz

Bardziej szczegółowo

UKŁAD NERWOWY I HORMONALNY - PRZYKŁADOWE PYTANIA POWTORZENIOWE

UKŁAD NERWOWY I HORMONALNY - PRZYKŁADOWE PYTANIA POWTORZENIOWE UKŁAD NERWOWY I HORMONALNY - PRZYKŁADOWE PYTANIA POWTORZENIOWE Budowa i funkcje tkanki nerwowej 1. Narysuj neuron i podpisz jego elementy. 2. Wykaż zależność między budową i funkcją neuronu. 3. Jaką funkcję

Bardziej szczegółowo

CZYNNOŚĆ BŁĘDNIKA, MECHANORECEPTORÓW I BÓL A D R I A N A S C H E T Z

CZYNNOŚĆ BŁĘDNIKA, MECHANORECEPTORÓW I BÓL A D R I A N A S C H E T Z CZYNNOŚĆ BŁĘDNIKA, MECHANORECEPTORÓW I BÓL A D R I A N A S C H E T Z NARZĄD CORTIEGO RZĘSKI ZEWNĘTRZNA KOMÓREK SŁUCHOWYCH JORASZ, U., WYKŁADY Z PSYCHOAKUSTYKI, WYDAWNICTWO NAUKOWE UAM, POZNAŃ 1998

Bardziej szczegółowo

I. UCHO UCHO ZEWNĘTRZNE UCHO ŚRODKOWE UCHO WEWNĘTRZNE

I. UCHO UCHO ZEWNĘTRZNE UCHO ŚRODKOWE UCHO WEWNĘTRZNE I. UCHO UCHO ZEWNĘTRZNE małżowina przewód słuchowy zewnętrzny (woszczyna) błona bębenkowa UCHO ŚRODKOWE jama bębenkowa młoteczek, kowadełko, strzemiączko trąbka Eustachiusza okienko owalne i okrągłe UCHO

Bardziej szczegółowo

KARTA ODPOWIEDZI - KONKURS BIOLOGICZNY ETAP REJONOWY

KARTA ODPOWIEDZI - KONKURS BIOLOGICZNY ETAP REJONOWY KARTA ODPOWIEDZI - KONKURS BIOLOGICZNY ETAP REJONOWY Nr Max ilość Prawidłowe odpowiedzi Punktacja Uwagi zad. punktów 1. 2 pkt A. prawidłowa odpowiedź: d B. prawidłowa odpowiedź: 3 Za zaznaczenie prawidłowej

Bardziej szczegółowo

Podstawy anatomii, wykłady

Podstawy anatomii, wykłady Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Nauk Przyrodniczych Zakład: Anatomii i Antropologii Podstawy anatomii, wykłady Osoby prowadzące przedmiot: Barbara Duda, prof. nadzw. dr hab.,

Bardziej szczegółowo

Katedra Fizyki i Biofizyki UWM, Instrukcje do ćwiczeń laboratoryjnych z biofizyki. Maciej Pyrka wrzesień 2013

Katedra Fizyki i Biofizyki UWM, Instrukcje do ćwiczeń laboratoryjnych z biofizyki. Maciej Pyrka wrzesień 2013 M Wyznaczanie zdolności skupiającej soczewek za pomocą ławy optycznej. Model oka. Zagadnienia. Podstawy optyki geometrycznej: Falowa teoria światła. Zjawisko załamania i odbicia światła. Prawa rządzące

Bardziej szczegółowo

ZAKRES WIEDZY WYMAGANEJ PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO ZAJĘĆ:

ZAKRES WIEDZY WYMAGANEJ PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO ZAJĘĆ: UKŁAD NERWOWY Budowa komórki nerwowej. Pojęcia: pobudliwość, potencjał spoczynkowy, czynnościowy. Budowa synapsy. Rodzaje łuków odruchowych. 1. Pobudliwość pojęcie, komórki pobudliwe, zjawisko pobudliwości

Bardziej szczegółowo

BUDOWA NARZĄDU WZROKU CZŁOWIEKA I MEHANIZM JEGO DZIAŁANIA

BUDOWA NARZĄDU WZROKU CZŁOWIEKA I MEHANIZM JEGO DZIAŁANIA Agnieszka Majchrzak M-3 BUDOWA NARZĄDU WZROKU CZŁOWIEKA I MEHANIZM JEGO DZIAŁANIA Środowisko wewnętrzne i zewnętrzne ulega ciągłym zmianom. Aby organizm mógł sprawnie funkcjonowad w zmieniającym się otoczeniu,

Bardziej szczegółowo

Fizyczne Metody Badań Materiałów 2

Fizyczne Metody Badań Materiałów 2 Fizyczne Metody Badań Materiałów 2 Dr inż. Marek Chmielewski G.G. np.p.7-8 www.mif.pg.gda.pl/homepages/bzyk Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Bardziej szczegółowo

II. Metoda pracy Praca z podręcznikiem i atlasem, opis, wyjaśnianie, rozmowa dydaktyczna, obserwacja, prezentacje, gra dydaktyczna, pokaz.

II. Metoda pracy Praca z podręcznikiem i atlasem, opis, wyjaśnianie, rozmowa dydaktyczna, obserwacja, prezentacje, gra dydaktyczna, pokaz. Scenariusz lekcji I. Cele lekcji 1) Wiadomości Uczeń: a) zna funkcje narządu słuchu i równowagi; b) wie, że ucho jest narządem zmysłu odbierającym bodźce akustyczne i zmiany położenia ciała; c) zna części

Bardziej szczegółowo

NARZĄD WZROKU. Ogólna topografia oka. Warstwy ściany gałki ocznej: Twardówka. Rogówka. rogówka. ciałko rzęskowe tęczówka. Warstwy:

NARZĄD WZROKU. Ogólna topografia oka. Warstwy ściany gałki ocznej: Twardówka. Rogówka. rogówka. ciałko rzęskowe tęczówka. Warstwy: NARZĄD WZROKU Oko można porównać do kamery cyfrowej, wyposażonej w: system soczewek (rogówka, soczewka, ciało szkliste) automatyczną regulację ostrości obrazu (akomodacja) automatyczną regulację przesłony

Bardziej szczegółowo

ZROZUMIEĆ UBYTEK SŁUCHU

ZROZUMIEĆ UBYTEK SŁUCHU ZROZUMIEĆ UBYTEK SŁUCHU Ubytek słuchu i jego pierwsze symptomy Ubytek słuchu (niedosłuch) jest zaburzeniem funkcjonowania układu słuchowego, objawiającym się ograniczeniem zdolności do słyszenia dźwięków.

Bardziej szczegółowo

w kontekście percepcji p zmysłów

w kontekście percepcji p zmysłów Układ nerwowy człowieka w kontekście percepcji p zmysłów Układ nerwowy dzieli się ę na ośrodkowy i obwodowy. Do układu nerwowego ośrodkowego zalicza się mózgowie (mózg, móżdżek i pień mózgu) oraz rdzeń

Bardziej szczegółowo

Pytania na II-gi termin poprawkowy z anatomii prawidłowej człowieka dla studentów Oddziału Stomatologicznego

Pytania na II-gi termin poprawkowy z anatomii prawidłowej człowieka dla studentów Oddziału Stomatologicznego Pytania na II-gi termin poprawkowy z anatomii prawidłowej człowieka dla studentów Oddziału Stomatologicznego CZASZKA 1. Połączenia ścisłe kości czaszki. Ciemiączka 2. Staw szczytowo-potyliczny 3. Staw

Bardziej szczegółowo

Podstawy biofizyki zmysłu słuchu. Badanie progu pobudliwości ucha ludzkiego.

Podstawy biofizyki zmysłu słuchu. Badanie progu pobudliwości ucha ludzkiego. M5 Podstawy biofizyki zmysłu słuchu. Badanie progu pobudliwości ucha ludzkiego. Zagadnienia: Drgania mechaniczne. Fala mechaniczna powstawanie, mechanizm rozchodzenia się, własności, równanie fali harmonicznej.

Bardziej szczegółowo

Człowiek układ nerwowy, zmysły, odruchy

Człowiek układ nerwowy, zmysły, odruchy Człowiek układ nerwowy, zmysły, odruchy Paweł Strumiłło Zakład Elektroniki Medycznej Człowiek - anatomia i fizjologia Anatomia (budowa organizmu) Fizjologia (funkcjonownie organizmu) http://www.youtube.com/watch?v=ncpoio1fq5q&nr=1

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie integracji sensorycznej w usprawnianiu zaburzeń rozwojowych.

Wykorzystanie integracji sensorycznej w usprawnianiu zaburzeń rozwojowych. Wykorzystanie integracji sensorycznej w usprawnianiu zaburzeń rozwojowych. Termin integracja sensoryczna po raz pierwszy został użyty przez Ch. Sherringtona w 1902 roku w Anglii. Nowe znaczenie temu terminowi

Bardziej szczegółowo

Jaki kolor widzisz? Doświadczenie pokazuje zjawisko męczenia się receptorów w oku oraz istnienie barw dopełniających. Zastosowanie/Słowa kluczowe

Jaki kolor widzisz? Doświadczenie pokazuje zjawisko męczenia się receptorów w oku oraz istnienie barw dopełniających. Zastosowanie/Słowa kluczowe 1 Jaki kolor widzisz? Abstrakt Doświadczenie pokazuje zjawisko męczenia się receptorów w oku oraz istnienie barw Zastosowanie/Słowa kluczowe wzrok, zmysły, barwy, czopki, pręciki, barwy dopełniające, światło

Bardziej szczegółowo

Układ nerwowy (II) ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI

Układ nerwowy (II) ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI Układ nerwowy (II) DR MAGDALENA MARKOWSKA ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 2 Potencjał czynnościowy

Bardziej szczegółowo

Prawo Bragga. Różnica dróg promieni 1 i 2 wynosi: s = CB + BD: CB = BD = d sinθ

Prawo Bragga. Różnica dróg promieni 1 i 2 wynosi: s = CB + BD: CB = BD = d sinθ Prawo Bragga Prawo Bragga Prawo Bragga Różnica dróg promieni 1 i 2 wynosi: s = CB + BD: CB = BD = d sinθ d - odległość najbliższych płaszczyzn, w których są ułożone atomy, równoległych do powierzchni kryształu,

Bardziej szczegółowo

17. Który z rysunków błędnie przedstawia bieg jednobarwnego promienia światła przez pryzmat? A. rysunek A, B. rysunek B, C. rysunek C, D. rysunek D.

17. Który z rysunków błędnie przedstawia bieg jednobarwnego promienia światła przez pryzmat? A. rysunek A, B. rysunek B, C. rysunek C, D. rysunek D. OPTYKA - ĆWICZENIA 1. Promień światła padł na zwierciadło tak, że odbił się od niego tworząc z powierzchnią zwierciadła kąt 30 o. Jaki był kąt padania promienia na zwierciadło? A. 15 o B. 30 o C. 60 o

Bardziej szczegółowo

gdzie: c prędkość rozchodzenia się dźwięku w powietrzu L długość kanału słuchowego

gdzie: c prędkość rozchodzenia się dźwięku w powietrzu L długość kanału słuchowego Rys. 2-4. Przewód słuchowy (a), wykres wzmocnienia poziomu ciśnienia akustycznego (SPL) w przewodzie słuchowym (b) f o c 4 L 343[m/s] 4 0,025[m] 3430[Hz] gdzie: c prędkość rozchodzenia się dźwięku w powietrzu

Bardziej szczegółowo

Budowa i funkcje komórek nerwowych

Budowa i funkcje komórek nerwowych Budowa i funkcje komórek nerwowych Fizjologia Komórki nerwowe neurony w organizmie człowieka około 30 mld w większości skupione w ośrodkowym układzie nerwowym podstawowa funkcja przekazywanie informacji

Bardziej szczegółowo

Wykłady z przedmiotu Bezpieczeństwo Pracy i Ergonomia

Wykłady z przedmiotu Bezpieczeństwo Pracy i Ergonomia Wykłady z przedmiotu Bezpieczeństwo Pracy i Ergonomia STUDIA STACJONARNE SEMESTR I Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Katedra Górnictwa Podziemnego Pracownia Bezpieczeństwa Pracy i Ergonomii w Górnictwie

Bardziej szczegółowo

biologia w gimnazjum OBWODOWY UKŁAD NERWOWY

biologia w gimnazjum OBWODOWY UKŁAD NERWOWY biologia w gimnazjum 2 OBWODOWY UKŁAD NERWOWY BUDOWA KOMÓRKI NERWOWEJ KIERUNEK PRZEWODZENIA IMPULSU NEROWEGO DENDRYT ZAKOŃCZENIA AKSONU CIAŁO KOMÓRKI JĄDRO KOMÓRKOWE AKSON OSŁONKA MIELINOWA Komórka nerwowa

Bardziej szczegółowo

TEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK

TEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK TEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK Temat: Układ nerwowy i hormonalny Zadanie 1. Zaznacz poprawną odpowiedź. Co to są hormony? a) związki chemiczne wytwarzane w gruczołach łojowych, które regulują pracę

Bardziej szczegółowo

Urazy. Zebrała i opracowała Maria Sałamacha

Urazy. Zebrała i opracowała Maria Sałamacha Urazy Zebrała i opracowała Maria Sałamacha Zagrożenia w domu i w szkole Krwotoki i krwawienia Leczenie oparzeń Nie wolno bagatelizować żadnych objawów jego uszkodzenia,

Bardziej szczegółowo

Jak pracują systemy implantów ślimakowych?

Jak pracują systemy implantów ślimakowych? 56 Jak funkcjonują implanty ślimakowe i implanty... Jak pracują systemy implantów ślimakowych? Systemy implantów ślimakowych są to techniczne protezy słuchu, które mogą w znacznym stopniu zastąpić brakującą

Bardziej szczegółowo

- 1 - OPTYKA - ĆWICZENIA

- 1 - OPTYKA - ĆWICZENIA - 1 - OPTYKA - ĆWICZENIA 1. Promień światła padł na zwierciadło tak, że odbił się od niego tworząc z powierzchnią zwierciadła kąt 30 o. Jaki był kąt padania promienia na zwierciadło? A. 15 o B. 30 o C.

Bardziej szczegółowo

FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA

FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin, Jonathan Stamford, David White FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin Jonathan Stamford David White Przekład zbiorowy pod redakcją Joanny Gromadzkiej-Ostrowskiej

Bardziej szczegółowo

2. Plan wynikowy klasa druga

2. Plan wynikowy klasa druga Plan wynikowy klasa druga budowa i funkcjonowanie ciała człowieka ział programu Materiał kształcenia L.g. Wymagania podstawowe Uczeń: Kat. Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Kat. Pozycja systematyczna 3

Bardziej szczegółowo

Prof. dr hab. Nadzieja Drela Dr Magdalena Markowska ANATOMIA I MORFOLOGIA FUNKCJONALNA CZŁOWIEKA

Prof. dr hab. Nadzieja Drela Dr Magdalena Markowska ANATOMIA I MORFOLOGIA FUNKCJONALNA CZŁOWIEKA Prof. dr hab. Nadzieja Drela Dr Magdalena Markowska ANATOMIA I MORFOLOGIA FUNKCJONALNA CZŁOWIEKA 1 Układ nerwowy i zmysły dr Magdalena Markowska Zakład Fizjologii Zwierząt Instytut Zoologii, Wydział Biologii,

Bardziej szczegółowo

WOJEWÓDZKA KOMISJA KONKURSU PRZYRODNICZEGO

WOJEWÓDZKA KOMISJA KONKURSU PRZYRODNICZEGO WOJEWÓDZKA KOMISJA KONKURSU PRZYRODNICZEGO ZADANIA NA ETAP SZKOLNY KONKURSU PRZYRODNICZEGO W ROKU SZKOLNYM 2009/2010 Instrukcja dla uczestników Konkursu 1. Test musi być rozwiązywany samodzielnie. 2. Test

Bardziej szczegółowo

V REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY

V REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY V REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY Zadanie 1. Na rysunku przedstawiającym budowę neuronu zaznacz elementy wymienione poniżej, wpisując odpowiednie symbole literowe. Następnie wskaż za pomocą strzałek kierunek

Bardziej szczegółowo

Anatomia i fizjologia narządu wzroku - wybrane zagadnienia. na podstawie literatury zebrała: prof. B. Kostek

Anatomia i fizjologia narządu wzroku - wybrane zagadnienia. na podstawie literatury zebrała: prof. B. Kostek Anatomia i fizjologia narządu wzroku - wybrane zagadnienia na podstawie literatury zebrała: prof. B. Kostek Źródła http://www.zdrowie.med.pl/oczy/anat_i_fizjo/a_oczy.html http://galaxy.uci.agh.edu.pl/~ergonom/ergonomia/nr_15.

Bardziej szczegółowo

1. Na rysunku A przedstawiono budowę kwiatu, zapylanego przez owady.(0-5)

1. Na rysunku A przedstawiono budowę kwiatu, zapylanego przez owady.(0-5) 1. Na rysunku A przedstawiono budowę kwiatu, zapylanego przez owady.(0-5) a)wymień dwie cechy budowy kwiatu, które są przystosowaniem do owadopylności. Cecha1 Cecha2 b) Nazwij elementy budowy kwiatu zaznaczone

Bardziej szczegółowo

Pracownia do biologii

Pracownia do biologii Altay East Europe KATALOG 2008 Pracownia do biologii Projekt kompleksowego wyposażenia pracowni dydaktycznych Altay East Europe Sp. z o.o. ul. Młynarska 7, 01-205 Warszawa Tel. (+48)022-331-82-29 Fax (+48)022-331-82-30

Bardziej szczegółowo

Autonomiczny układ nerwowy - AUN

Autonomiczny układ nerwowy - AUN Autonomiczny układ nerwowy - AUN AUN - różnice anatomiczne część współczulna część przywspółczulna włókna nerwowe tworzą odrębne nerwy (nerw trzewny większy) wchodzą w skład nerwów czaszkowych lub rdzeniowych

Bardziej szczegółowo

KULTURA BEZPIECZEŃSTWA DRGANIA MECHANICZNE

KULTURA BEZPIECZEŃSTWA DRGANIA MECHANICZNE KULTURA BEZPIECZEŃSTWA DRGANIA MECHANICZNE Drgania mechaniczne wibracje to ruch cząstek ośrodka spręzystego względem położenia równowagi. W środowisku pracy rozpatrywane są jedynie drgania przekazywane

Bardziej szczegółowo

Wielkością i kształtem przypomina dłoń zaciśniętą w pięść. Położone jest w klatce piersiowej tuż za mostkiem. Otoczone jest mocnym, łącznotkankowym

Wielkością i kształtem przypomina dłoń zaciśniętą w pięść. Położone jest w klatce piersiowej tuż za mostkiem. Otoczone jest mocnym, łącznotkankowym Wielkością i kształtem przypomina dłoń zaciśniętą w pięść. Położone jest w klatce piersiowej tuż za mostkiem. Otoczone jest mocnym, łącznotkankowym workiem zwanym osierdziem. Wewnętrzna powierzchnia osierdzia

Bardziej szczegółowo

Układ nerwy- ćwiczenia 1/5

Układ nerwy- ćwiczenia 1/5 Układ nerwy- ćwiczenia 1/5 Badanie neurologiczne - ĆWICZENIA Wybrane elementy badania układu nerwowego (badanie nerwów czaszkowych, badanie wybranych odruchów mono- i polisynaptycznych, badanie czucia

Bardziej szczegółowo

Ma x licz ba pkt. Rodzaj/forma zadania

Ma x licz ba pkt. Rodzaj/forma zadania KARTOTEKA TESTU I SCHEMAT OCENIANIA - szkoła podstawowa - etap rejonowy Nr zada nia Cele ogólne 1 I. Wykorzystanie pojęć i wielkości 2 III. Planowanie i przeprowadzanie obserwacji lub doświadczeń oraz

Bardziej szczegółowo

Podstawy elektroniki i akustyki

Podstawy elektroniki i akustyki 1 Podstawy elektroniki i akustyki Dr Klaudiusz Majchrowski Wykład dla Elektroradiologii 2 Elementy akustyki Wykład 2 3 Fala dźwiękowa Fala dźwiękowa to forma transmisji energii przez ośrodek sprężysty.

Bardziej szczegółowo

Fale akustyczne. Jako lokalne zaburzenie gęstości lub ciśnienia w ośrodkach posiadających gęstość i sprężystość. ciśnienie atmosferyczne

Fale akustyczne. Jako lokalne zaburzenie gęstości lub ciśnienia w ośrodkach posiadających gęstość i sprężystość. ciśnienie atmosferyczne Fale akustyczne Jako lokalne zaburzenie gęstości lub ciśnienia w ośrodkach posiadających gęstość i sprężystość ciśnienie atmosferyczne Fale podłużne poprzeczne długość fali λ = v T T = 1/ f okres fali

Bardziej szczegółowo

Fale dźwiękowe - ich właściwości i klasyfikacja ze względu na ich częstotliwość. dr inż. Romuald Kędzierski

Fale dźwiękowe - ich właściwości i klasyfikacja ze względu na ich częstotliwość. dr inż. Romuald Kędzierski Fale dźwiękowe - ich właściwości i klasyfikacja ze względu na ich częstotliwość dr inż. Romuald Kędzierski Czym jest dźwięk? Jest to wrażenie słuchowe, spowodowane falą akustyczną rozchodzącą się w ośrodku

Bardziej szczegółowo

Kilka informacji o widzeniu

Kilka informacji o widzeniu Kilka informacji o widzeniu Życie rozwijało się na naszej planecie w obecności światła dokładniej fal elektromagnetycznych o określonym zakresie częstotliwości. Dziś wiemy, że z całego, dość szerokiego

Bardziej szczegółowo