8 Przegląd piśmiennictwa Piotr Sokołowski

Transkrypt

1 VERTIGOPROFIL VOL. 2/Nr 3(7)/2008 Redaktor naczelny: Prof. dr hab. n. med. Antoni Prusiński Zastępca redaktora naczelnego: dr n. med. Tomasz Berkowicz 2 Zawroty głowy po urazie odgięciowym szyi Katarzyna Pierchała 3 Farmakologia układu przedsionkowego Elżbieta Czarnecka, Dariusz Andrzejczak Rada redakcyjna: Prof. dr hab. n. med. Alina Morawiec-Sztandera (Łódź) Prof. dr hab. n. med. Teofan Domżał (Warszawa) Prof. dr hab. n. med. Urszula Fiszer (Warszawa) Prof. dr hab. n. med. Grzegorz Janczewski (Warszawa) Prof. dr hab. n. med. Wojciech Kozubski (Poznań) Prof. dr hab. n. med. Bożydar Latkowski (Łódź) Prof. dr hab. n. med. Andrzej Makowski (Łódź) Prof. dr hab. n. med. Walenty Nyka (Gdańsk) Prof. dr hab. n. med. Grzegorz Opala (Katowice) Doc. dr hab. n. med. Katarzyna Pawlak-Osińska Prof. dr hab. n. med. Ludmiła Pośpiech (Wrocław) Prof. dr hab. n. med. Zbigniew Stelmasiak (Lublin) Wydawca: 4 Fizjologia układu równowagi Alina Morawiec-Sztandera 5 Zawroty głowy po urazie kości skroniowej Grzegorz Janczewski, Katarzyna Pierchała 6 Leczenie zawrotów głowy i szumów usznych lekiem Betahisthine dihydrochloride w dawkach standardowych aplikowanych dwa razy dziennie Alina Morawiec-Sztandera 8 Przegląd piśmiennictwa Piotr Sokołowski ul. Bema 65 lok. 56, Warszawa tel. (22) /64/, marcin.szpak@mededu.pl Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń. Nakład: szt.

2 DR N. MED. KATARZYNA PIERCHAŁA KLINIKA OTOLARYNGOLOGII WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO Zawroty głowy po urazie odgięciowym szyi Dizziness after whiplash neck injury WHIPLASH DESCRIBES THE MECHANISM OF HYPEREXTENSION FOL- LOWED BY FLEXION OF THE NECK, WHICH MOST COMMONLY OCCURS IN A ROAD TRAFFIC ACCIDENT WHEN ONE VEHICLE IS HIT FROM BE- HIND BY ANOTHER VEHICLE. UNDERSTANDING THE COMPLEXITY OF THE WHIPLASH SYNDROME IS THE KEY TO UNDERSTAND THE NATURE OF PATIENTS COMPLAINTS. PATIENTS AFTER WHIPLASH NECK INJURY COMPLAIN FIRST OF ALL NECK PAIN, HEADACHE AND VERTIGO, BUT THERE ARE WELL KNOWN OTHER SYMPTOMS AFTER REAR-END COL- LISIONS. VERTIGO, DIZZINESS AND BALANCE DISORDERS COMPLAIN PROC. INJURED PATIENTS, AND ARE REPORTED TO BE THE MOST FREQUENT PERSISTING SYMPTOMS AFTER THIS INJURY. A VA- RIETY OF MECHANISMS HAVE BEEN HYPOTHESIZED TO EXPLAIN THE DEVELOPMENT OF THESE SYMPTOMS. WHIPLASH NECK INJURY, VERTIGO/DIZZINESS URAZ TYPU ODGIĘCIOWEGO DEFINIUJE SIĘ JAKO URAZ WYNIKAJĄCY Z DZIAŁANIA PRZYSPIESZENIA DODATNIEGO I UJEMNEGO NA OKOLICĘ GŁOWY I SZYI. PRZYCZYNĄ POWSTANIA TEGO TYPU URAZU JEST WY- PADEK KOMUNIKACYJNY KOŃCZĄCY SIĘ ZDERZENIEM DWÓCH POJAZ- DÓW. ROZUMIENIE ZŁOŻONOŚCI MECHANIZMU URAZU ODGIĘCIOWEGO JEST KLUCZEM DO ROZUMIENIA ZGŁASZANYCH PRZEZ OFIARY TYCH URAZÓW DOLEGLIWOŚCI. GŁÓWNYMI SĄ BÓL SZYI, BÓLE I ZAWROTY GŁOWY, ALE ZNANE SĄ TAKŻE LICZNE INNE OBJAWY. ZAWROTY GŁO- WY I ZABURZENIA RÓWNOWAGI NALEŻĄ DO NAJCZĘSTSZYCH DOLEGLI- WOŚCI O CHARAKTERZE PRZEWLEKŁYM. ZGŁASZA JE PROC. PACJENTÓW. ISTNIEJE CO NAJMNIEJ KILKA MECHANIZMÓW WYJAŚ- NIAJĄCYCH ROZWÓJ POURAZOWYCH ZAWROTÓW GŁOWY I ZABURZEŃ RÓWNOWAGI. URAZ TYPU ODGIĘCIOWEGO, ZAWROTY GŁOWY 2 Zawroty głowy po urazie odgięciowym szyi K. Pierchała

3 PROF. DR HAB. N. MED. ELŻBIETA CZARNECKA DR N. FARM. DARIUSZ ANDRZEJCZAK ZAKŁAD FARMAKODYNAMIKI UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO W ŁODZI Farmakologia układu przedsionkowego Pharmacology of vestibular system ZAWROTY GŁOWY I ZABURZENIA RÓWNOWAGI SĄ WYNIKIEM ASYME- TRII SYGNAŁÓW DOCIERAJĄCYCH Z OBWODOWEGO DO OŚRODKOWE- GO UKŁADU PRZEDSIONKOWEGO ORAZ ASYMETRII FUNKCJONOWANIA OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO. W ICH POWSTAWANIU BIE- RZE UDZIAŁ WIELE CZYNNIKÓW. TRUDNOŚCI W USTALENIU ETIO- LOGII ZAWROTÓW POWODUJĄ, ŻE LECZENIE JEST GŁÓWNIE OB- JAWOWE, ZWŁASZCZA W PIERWSZYM OKRESIE CHOROBY. WIELE NEUROMEDIATORÓW BIERZE UDZIAŁ W PRZEKAZYWANIU IMPULSÓW W OBWODOWYM I OŚRODKOWYM UKŁADZIE PRZEDSIONKOWYM. DO NAJWAŻNIEJSZYCH NALEŻĄ: GLUTAMINIAN, ACETYLOCHOLINA, KWAS γ-aminomasłowy, HISTAMINA. MECHANIZM DZIAŁANIA RÓŻNYCH LEKÓW STOSOWANYCH W ZAWROTACH JEST ZWIĄZANY Z WPŁYWEM NA FUNKCJONOWANIE TYCH UKŁADÓW NEUROTRANSMISYJNYCH. LEKI TE POZA ZNOSZENIEM ZAWROTÓW I WYMIOTÓW POWINNY DZIAŁAĆ TAKŻE PRZECIWLĘKOWO ORAZ PRZYSPIESZAĆ PROCES KOMPEN- SACJI PRZEDSIONKOWEJ. NIESTETY, WIĘKSZOŚĆ Z NICH OPÓŹNIA TEN PROCES, CO NIE SPRZYJA ZDROWIENIU, I DLATEGO POWINNY BYĆ STOSOWANE GŁÓWNIE W FAZIE OSTREJ. DO PODSTAWOWYCH GRUP HAMUJĄCYCH UKŁAD PRZEDSIONKOWY NALEŻĄ LEKI CHOLI- NOLITYCZNE, PRZECIWHISTAMINOWE PIERWSZEJ GENERACJI I BEN- ZODIAZEPINY. PONADTO W LECZENIU STOSUJE SIĘ ANTAGONISTÓW KANAŁÓW WAPNIOWYCH (CINNARYZYNA, FLUNARYZYNA, NIMODYPI- NA, WERAPAMIL), BETAHISTYNĘ (ANTAGONISTA PRESYNAPTYCZNYCH RECEPTORÓW HISTAMINOWYCH), LEKI DOPAMINOLITYCZNE (NEURO- LEPTYKI). W ZALEŻNOŚCI OD PRZYCZYNY ZAWROTÓW UŻYWANE SĄ RÓWNIEŻ LEKI ROZSZERZAJĄCE NACZYNIA I DZIAŁAJĄCE ANTYAGRE- GACYJNIE (PENTOKSYFILINA, NICERGOLINA, WINPOCETYNA), A TAKŻE LEKI PRZECIWWIRUSOWE, GLIKOKORTYKOSTEROIDY, ANTYBIOTYKI. WYCIĄGI Z GINKGO BILOBA ORAZ LEK HOMEOPATYCZNY VERTIGO- HEEL RÓWNIEŻ MOGĄ BYĆ SKUTECZNE. PONADTO W ZAWROTACH, SZCZEGÓLNIE U OSÓB STARSZYCH, ZNALAZŁ ZASTOSOWANIE LEK NO- OTROPOWY I CYTOPROTEKCYJNY PIRACETAM. MECHANIZM JEGO DZIAŁANIA NADAL WZBUDZA ZAINTERESOWANIE, PODOBNIE JAK STO- SOWANIE W ZAWROTACH TRIMETAZYDYNY, LEKU CYTOPROTEKCYJ- NEGO, STOSOWANEGO DOTYCHCZAS GŁÓWNIE W KARDIOLOGII. LEKI PRZECIWPADACZKOWE NOWEJ GENERACJI MOGĄ STANOWIĆ NOWĄ GRUPĘ TERAPEUTYCZNĄ. UKŁAD PRZEDSIONKOWY, NEUROCHEMIA, ZAWROTY GŁOWY, FARMAKO- TERAPIA VERTIGO AND BALANCE DISORDERS ARE CAUSED BY ASYMMETRICAL SIGNALS FROM PERIPHERAL TO CENTRAL VESTIBULAR SYSTEM AND THE ASYMMETRY OF THE FUNCTION OF THE CENTRAL NERVOUS SYS- TEM. THE TREATMENT OF VERTIGO IS BASICALLY SYMPTOMATIC BE- CAUSE OF DIFFICULTIES IN DETERMINATION OF THE ETIOLOGY OF THE DISEASE. THERE ARE MANY NEUROTRANSMITTERS INVOLVED IN THE SIGNAL TRANSMISSION IN THE PERIPHERAL AND THE CENTRAL VES- TIBULAR SYSTEM (GLUTAMATE, ACETYLCHOLINE, γ-aminobutyric ACID, HISTAMINE). THE MECHANISM OF ACTION OF DRUGS IN VER- TIGO IS BASED ON THE INFLUENCE ON THE FUNCTIONING OF THESE NEUROMEDIATORS. CHOICE OF THE DRUG DEPENDS ON THE SEVER- ITY OF THE CLINICAL SYMPTOMS. THE DRUG USED IN THE TREAT- MENT OF VERTIGO SHOULD HAVE ANXIOLYTIC EFFECT AND ACCELER- ATE COMPENSATION. HOWEVER, MOST OF THE DRUGS CAN HAVE A NEGATIVE EFFECT ON THE CENTRAL COMPENSATION MECHANISMS. MAJOR DRUG GROUPS CONSIST OF THE ANTICHOLINERGICS, THE AN- TIHISTAMINES (1 ST GENERATION) AND THE BENZODIAZEPINES. ADDI- TIONALLY, CALCIUM CHANNEL BLOCKERS (CINNARIZINE, FLUNARIZINE, NIMODIPINE, VERAPAMIL), BETAHISTINE (H 3 -RECEPTOR ANTAGONIST) AND DOPAMINOLYTICS (NEUROLEPTICS) CAN BE USED. GINKGO BI- LOBA EXTRACTS OR THE HOMEOPATHIC VERTIGOHEEL COULD BE ALSO EFFECTIVE. IN ELDER PATIENTS PIRACETAM, AS A NOOTROPIC AND CYTOPROTECTIVE DRUG IS USED. ITS EXACT MECHANISM OF AC- TION IS STILL NOT KNOWN AND NEEDS TO BE ELUCIDATED. TRIMETA- ZIDINE (CYTOPROTECTIVE DRUG USED IN CARDIOLOGY) AND THE NEW GENERATION OF ANTICONVULSANTS COULD BE ALSO USED IN THE TREATMENT OF VERTIGO. VESTIBULAR SYSTEM, NEUROCHEMISTRY, VERTIGO, PHARMACOTHE- RAPY Farmakologia układu przedsionkowego E. Czarnecka, D. Andrzejczak Zawroty głowy w praktyce neurologicznej T.M. Domżał 3

4 PROF. NADZW. DR HAB. N. MED. ALINA MORAWIEC-SZTANDERA KLINIKA CHIRURGII NOWOTWORÓW GŁOWY I SZYI UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO W ŁODZI TO GRAVITATIONAL FORCE, ANGLE AND LINEAR ACCELERATE AND ALSO TAKES PART IN VISION STABILIZATION AND BALANCE BEHAVIOR. BALANCE SYSTEM, PHYSIOLOGY Fizjologia układu równowagi Physiology of balance system W PRACY OPISANO ZŁOŻONĄ CZYNNOŚĆ UKŁADU RÓWNOWAGI, WY- NIKAJĄCĄ Z WIELU WEJŚĆ DO UKŁADU (NARZĄD PRZEDSIONKOWY, NARZĄD WZROKU, NARZĄD SŁUCHU, CZUCIE PROPRIOCEPTYWNE) ORAZ WYJŚĆ (EFEKTORY MIĘŚNI GAŁEK OCZNYCH, SZYI, TUŁOWIA I KOŃCZYN). SKONCENTROWANO SIĘ GŁÓWNIE NA CZYNNOŚCI NA- RZĄDU PRZEDSIONKOWEGO, ODPOWIEDZIALNEGO ZA REAKCJE NA DZIAŁANIE SIŁY GRAWITACJI, PRZYSPIESZENIE KĄTOWE I LINIOWE ORAZ BIORĄCEGO UDZIAŁ W STABILIZACJI SPOJRZENIA I UTRZYMANIU RÓWNOWAGI STATYCZNEJ I DYNAMICZNEJ. UKŁAD RÓWNOWAGI, FIZJOLOGIA IN THIS PAPER THE COMPLICATED FUNCTION OF BALANCE SYSTEM IS DESCRIBED WHICH IS CONSIST OF MANY INPUTS (VESTIBULAR ORGAN, SIGHT ORGAN, AUDITORY ORGAN DEEP SENSIBILITY) AND OUTPUTS AS MUSCLE EFFECTORS OF EYEBALL, OF NECK, OF TRUNK AND OF LIMBS. THE MAIN TOPIC IS ABOUT VESTIBULAR ORGAN THAT REACTS 4 Fizjologia układu równowagi A. Morawiec-Sztandera

5 PROF. ZW. DR HAB. N. MED. GRZEGORZ JANCZEWSKI DR N. MED. KATARZYNA PIERCHAŁA KLINIKA OTOLARYNGOLOGII WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO THE AUTHORS DISCUSS THE MOST FREQUENT CAUSES OF SKULL TRAUMA, ESPECIALLY TRAUMAS OF THE TEMPORAL BONE. PAR- TICULAR ATTENTION FOCUSES ON THE DISCUSSION ON: A) PERILYM- PHATIC FISTULA, B) COCHLEAR AND/OR VESTIBULAR COMMOTIO, C) TRAUMATIC DESTRUCTION OF THE INNER EAR, AND D) COMMOTIO OR CONTUSIO WITH DAMAGE OF THE CENTRAL NERVOUS SYSTEM. IT WAS EMPHASIZED THAT THE OTOLOGISTS (OTONEUROLOGISTS) IS AN IMPORTANT MEMBER OF THE MEDICAL TEAM PROVIDING CARE TO PATIENTS AFTER SKULL TRAUMA. Zawroty głowy po urazie kości skroniowej TRAUMA OF TEMPORAL BONE, PERILYMPHATIC FISTULA, COMMOTIO INTERNAL EAR, TRAUMATIC DESTRUCTION OF THE INNER EAR, COM- MOTIO AND CONTUSIO OF THE BRAIN Vertigo and disequilibrium in patients with temporal bone trauma AUTORZY OPISUJĄ NAJCZĘSTSZE POWIKŁANIA URAZÓW CZASZKI, ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM URAZÓW KOŚCI SKRONIOWEJ. SZCZEGÓLNĄ UWAGĘ SKUPIONO NA: A) PRZETOCE PRZYCHŁONKI (PERILIMFY), B) WSTRZĄŚNIENIU ŚLIMAKA I PRZEDSIONKA, C) POURA- ZOWEJ DESTRUKCJI UCHA WEWNĘTRZNEGO ORAZ D) WSTRZĄŚNIENIU I STŁUCZENIU OŚRODKOWEJ CZĘŚCI UKŁADU NERWOWEGO. POD- KREŚLONO, ŻE OTOLOG (OTONEUROLOG) JEST WAŻNYM CZŁONKIEM WIELOSPECJALISTYCZNEGO ZESPOŁU LEKARZY, OPIEKUJĄCEGO SIĘ CHORYM PO URAZIE CZASZKI. URAZ KOŚCI SKRONIOWEJ, PRZETOKA PERILIMFATYCZNA, WSTRZĄŚ- NIENIE UCHA WEWNĘTRZNEGO, URAZOWE ZNISZCZENIE UCHA WE- WNĘTRZNEGO, WSTRZĄŚNIENIE I STŁUCZENIE MÓZGU Zawroty głowy po urazie kości skroniowej G. Janczewski, K. Pierchała Zawroty głowy w praktyce neurologicznej T.M. Domżał 5

6 PROF. NADZW. DR HAB. N. MED. ALINA MORAWIEC-SZTANDERA KLINIKA CHIRURGII NOWOTWORÓW GŁOWY I SZYI II KATEDRY OTOLARYNGOLOGII UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO W ŁODZI I ODDZIAŁ LARYNGOLOGII ONKOLOGICZNEJ WSS IM. MIKOŁAJA KOPERNIKA W ŁODZI Leczenie zawrotów głowy i szumów usznych lekiem Betahisthine dihydrochloride w dawkach standardowych aplikowanych dwa razy dziennie* Therapy of vertigo or/and tinnitus Betahisthine dihydrochloride in standard doses but applied twice a day WPROWADZENIE: ZAWROTY GŁOWY I TOWARZYSZĄCE IM CZĘSTO SZU- MY USZNE SĄ JEDNYMI Z CZĘSTSZYCH OBJAWÓW RÓŻNYCH ZABURZEŃ PSYCHOSOMATYCZNYCH. W WIĘKSZOŚCI ZMIANY PATOLOGICZNE ZLO- KALIZOWANE SĄ W UCHU WEWNĘTRZNYM. NAJBARDZIEJ SKUTECZNYM LECZENIEM JEST ZASTOSOWANIE LEKÓW POPRAWIAJĄCYCH PRZEPŁYW KRWI W NACZYNIACH BŁĘDNIKA. JEDNYM Z NICH JEST BETAHISTYNA (BETASERC), KTÓRA ZWIĘKSZA PRZEPŁYW KRWI W PRĄŻKU NACZY- NIOWYM UCHA WEWNĘTRZNEGO, WPŁYWAJĄC NA UWALNIANIE NEU- ROTRANSMITERA HISTAMINY. W PRACY OCENIONO SKUTECZNOŚĆ DAWKI STANDARDOWEJ PREPARATU BETAHISTHINE DIHYDROCHLORIDE APLIKOWANEJ DWA RAZY DZIENNIE W LECZENIU PACJENTÓW SKARŻĄ- CYCH SIĘ NA ZAWROTY GŁOWY I/LUB SZUMY USZNE. MATERIAŁ I METODA: LECZENIU PREPARATEM BETASERC PODDANO 30 PACJENTÓW Z ZAWROTAMI GŁOWY I/LUB SZUMEM USZNYM, PRZY CZYM W JEDNEJ GRUPIE (15 OSÓB) STOSOWANO LEK W DAWCE DO- BOWEJ 48 MG ROZŁOŻONEJ 3 RAZY DZIENNIE, W DRUGIEJ (RÓWNIEŻ 15 OSÓB) 2 RAZY DZIENNIE. EFEKTY TERAPEUTYCZNE OCENIANO NA PODSTAWIE BADANIA ANKIETOWEGO ORAZ POMIARU OTOEMISJI AKU- STYCZNEJ (DPOAE, DISTORTION PRODUCTS OF ACOUSTIC OTO- EMISSION). WYNIKI: NA PODSTAWIE BADANIA SUBIEKTYWNEGO USTĄPIENIE ZA- WROTÓW GŁOWY PO LECZENIU STWIERDZONO U 46,7 PROC., A OSŁA- BIENIE U 40 PROC. BADANYCH W GRUPIE PIERWSZEJ, ZAŚ W GRUPIE DRUGIEJ ZAWROTY GŁOWY USTĄPIŁY U 53,3 PROC., A ULEGŁY OSŁA- BIENIU U 33,3 PROC. ZNIESIENIE LUB ZŁAGODZENIE SZUMU USZNEGO PO LECZENIU NASTĄPIŁO W OBU GRUPACH W ZBLIŻONYM, ZNACZNIE MNIEJSZYM ODSETKU. W WIĘKSZOŚCI PRZYPADKÓW ZMIANY WARTO- ŚCI DPOAE PO LECZENIU ODNOTOWANO W OBU PORÓWNYWANYCH GRUPACH. WNIOSKI: 1. APLIKACJA LEKU BETASERC W DAWCE DOBOWEJ 48 MG DAJE BARDZO PODOBNE WYNIKI W OCENIE SUBIEKTYWNEJ I OBIEKTYWNEJ PACJENTA BEZ WZGLĘDU, CZY JEST PODAWANA 2 CZY 3 RAZY DZIENNIE. 2. BADANIE OTOEMISJI AKUSTYCZNEJ MOŻE ZNACZ- NIE ZOBIEKTYWIZOWAĆ OCENĘ EFEKTÓW TERAPEUTYCZNYCH. ZAWROTY GŁOWY, SZUMY USZNE, DPOAE, BETAHISTHINE DIHY- DROCHLORIDE INTRODUCTION: VERTIGO AND TINNITUS ARE OFTEN SYMPTOMS OF DIFFERENT PSYCHOSOMATIC DYSFUNCTIONS. PATHOLOGIC CHANGES ARE LOCALIZED IN INNER EAR IN MANY CASES. THE MOST EFFEC- TIVE TREATMENT IS ADMINISTERED MEDICAMENTS THAT IMPROVE THE FLOW OF BLOOD IN LABYRINTH VESSELS. ONE OF THIS IS BETAHIS- TINE (BETASERC) THAT INCREASES THE BLOOD FLOW IN VASCULAR STRIPE OF INNER EAR BY HISTAMINE. IN THIS STUDY THE EFFECTIVE- NESS OF BETAHISTHINE DIHYDROCHLORIDE OF TREATMENT VERTIGO OR/AND TINNITUS IS EVALUATED USING STANDARD DOSE THAT AP- PLIED TWICE A DAY. MATERIAL AND METHOD: 30 VERTIGO OR/AND TINNITUS PATIENTS WERE TREATED WITH BETASERC BUT FIRST GROUP CONSISTED OF 15 PERSONS USED MEDICAMENT IN 48 MG DAILY DOSE THREE TIMES A DAY AND SECOND GROUP TWICE A DAY. RESULTS OF TREATMENT WERE ESTIMATED ON BASIS OF QUESTIONNAIRE FILLED BY PATIENT AND RECORDINGS OF ACOUSTIC OTOEMISSION (DPOAE DISTOR- TION PRODUCTS OF ACOUSTIC OTOEMISSION). RESULTS: ON BASIS OF SUBJECTIVE EXAMINATION RELIEF OF VERTI- GO WAS IN 46,7 PROC., AND DECREASED IN 40 PROC. ILLS IN GROUP I, AND IN GROUP II VERTIGO SUBSIDE IN 53,3 PROC. BUT DECREASED IN 33,3 PROC. AFTER TREATMENT WITH BETASERC. TINNITUS WAS DECREASED OR RELIEVED IN BOTH GROUPS IN SIMILAR BUT CONSI- DERABLY MORE LITTLE PROPORTION. CHANGES OF DPOAE LEVELS WERE OBSERVED AFTER TREATMENT IN BOTH COMPARED GROUPS. 6 Leczenie zawrotów głowy i szumów usznych lekiem Betahisthine dihydrochloride... Alina Morawiec-Sztandera

7 CONCLUSIONS: 1. BETASERC APPLIED IN 48 MG/DAY DOSE WAS EF- FECTIVE IRRESPECTIVE A REGARDLESS OF FORM OF ADMINISTRATION- ONCE THREE TIMES OR TWICE A DAY USING SUBJECTIVE AND OBJEC- TIVE ESTIMATION. 2. DPOAE RESULTS CAN MAKE MORE OBJECTIVE THE ESTIMATION OF THERAPEUTIC EFFECTS. VERTIGO, TINNITUS, DPOAE, BETAHISTHINE DIHYDROCHLORIDE Leczenie zawrotów głowy i szumów usznych lekiem Betahisthine dihydrochloride... Alina Morawiec-Sztandera 7

8 Przegląd piśmiennictwa Neurootologia i dziedziny pokrewne 8 Przegląd piśmiennictwa