I. ROZPOCZĘCIE WYKONYWANIA DZIAŁALNOŚCI

Transkrypt

1 I. ROZPOCZĘCIE WYKONYWANIA DZIAŁALNOŚCI 1. ZAKRES OPODATKOWANIA 1.1. Zakres przedmiotowy opodatkowania Zakres opodatkowania w każdym z podatków wyznaczają dwie granice. Teoria prawa podatkowego mówi o zakresie przedmiotowym i zakresie podmiotowym opodatkowania. Zakres przedmiotowy to zbiór zdarzeń podlegających opodatkowaniu. W przypadku podatku VAT zdarzenia te są określone w art. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U r. nr 54, poz. 535 z późn. zm.) zwanej dalej ustawą. Opodatkowaniu podlegają: 1) odpłatna dostaw towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, 2) eksport towarów, 3) import towarów, 4) wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju, 5) wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów Zakres podmiotowy opodatkowania Aby pojawił się obowiązek podatkowy z tytułu podatku VAT, czynności te muszą zostać wykonane przez podatnika w rozumieniu ustawy. W ten sposób spełniana jest druga przesłanka: zakresu podmiotowego. Kto jest podatnikiem podatku VAT, opisuje dział III ustawy (art ). Zasadniczo podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza, o której mowa w zdaniu poprzednim, jest rozumiana szeroko. Obejmuje: wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozy skujących zasoby naturalne oraz rolników, a także osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą nie uznaje się czynności: 1) ze stosunku pracy, 2) z tytułu umów zlecenia i o dzieło, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czyn ności i wykonującym zlecane czynności, co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich. Podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne: 1) na których ciąży obowiązek uiszczenia cła i uprawnione do korzystania z procedury celnej obejmującej uszlachetnienie czynne, odprawę czasową, przetwarzanie pod kontrolą celną, 2) dokonujące wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, 3) będące usługobiorcami usług lub nabywcami towarów od podmiotów nie posiadających siedziby lub miejsca stałego zamieszkania (prowadzenia działalności) na terytorium kraju, jeśli podatek nie został rozliczony przez usługodawcę dokonującego dostawy towarów na terytorium kraju. Podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, nie będące podatnikami, o których mowa wyżej, jeżeli dokonują wewnątrzwspólnotowej dostawy nowych środków transportu, w przypadku gdy okoliczności nie wskazują na zamiar wykonywania tej czynności w sposób częstotliwy. Czynności (wymienione w art. 5) podlegają opodatkowaniu, jeżeli są wykonywane przez osobę będącą podatnikiem występującą w danym momencie w roli podatnika. 7

2 Pan Jan Kowalski jest od stycznia 2009 r. zarejestrowany jako podatnik czynny prowadzi sklep spożywczy. W styczniu 2010 r. dokonuje sprzedaży odziedziczonej po ojcu nieruchomości. Sprzedaż ta nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (pojawi się natomiast obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych). Od 1 lipca 2006 podatnikami podatku VAT są również europejskie zgrupowania interesów gospodarczych które realizuje dostawy towarów lub świadczy usługi odpłatnie na rzecz swoich członków lub osób trzecich, a jest utworzone zgodnie z rozporządzeniem EWG nr 2137/ DECYZJA O WYBORZE ZWOLNIENIA PODMIOTOWEGO 2.1. Kiedy przysługuje prawo wyboru zwolnienia podmiotowego? Podatnik rozpoczynający wykonywanie działalności gospodarczej powinien rozważyć czy opłacalne jest dla niego skorzystanie ze zwolnienia podmiotowego z podatku VAT, czy też od razu chce rozliczać się z podatku VAT. Od r. rozpoczynając prowadzenie działalności gospodarczej w trakcie roku podatkowego, podatnik (korzystając z przepisu art. 113 ust. 9 ustawy) jest zwolniony od podatku, jeżeli przewidywana przez podatnika wartość sprzedaży (opodatkowanej netto) nie przekroczy w proporcji do okresu prowadzonej sprzedaży kwoty zł. Ze zwolnienia korzystać mogą (na podstawie tego samego art. 113, ale ust. 1) też podatnicy, u których wartość netto sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym limitu zł. Przy wyliczaniu limitów podanych powyżej do wartości sprzedaży nie wlicza się: a) odpłatnej dostawy towarów oraz odpłatnego świadczenia usług zwolnionych od podatku, b) dostawy towarów które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji. W 2010 r. podatnicy, u których łączna wartość sprzedaży opodatkowanej w 2009 r. była wyższa od zł i nie przekroczyła zł, mogą korzystać ze zwolnienia od podatku od towarów i usług pod warunkiem pisemnego 15 stycznia 2010 r. Podatnicy rozpoczynający w 2009 r. działalność gospodarczą, u których łączna wartość sprzedaży, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej, przekroczyła zł i nie przekroczyła zł, mogą skorzystać ze zwolnienia od podatku od towarów i usług, pod warunkiem pisemnego 15 stycznia 2010 r. Podatnicy rozpoczynający w 2010 r. działalność gospodarczą u których łączna wartość sprzedaży, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej, przekroczyła zł i nie przekroczyła zł, mogą skorzystać ze zwolnienia od podatku od towarów i usług, pod warunkiem pisemnego 15 stycznia 2011 r Jak wyliczyć kwotę zwolnienia? Limit, o którym mowa powyżej, wylicza się w proporcji do okresu prowadzonej sprzedaży, a więc jeżeli podatnik rozpoczął działalność np. 3 lutego 2010 r., kwota uprawniająca do zwolnienia w jego przypadku wynosi dla 2010 r zł. Kwotę tę należy obliczyć w sposób następujący: 1) ilość dni w roku: 365 2) ilość dni prowadzenia działalności: 332 3) wyliczenie limitu: ( zł 332)/365 = zł Pan Adam Nowak rozpoczyna działalność gospodarczą dnia 3 lutego 2010 r. Szacuje, że do końca roku jego obrót nie przekroczy kwoty zł (por. wyliczenie powyżej). Na dzień 31 grudnia 2010 r. wysokość jego obrotu wynosiła: 1. Sprzedaż towarów i usług opodatkowana stawką 22%: zł. 2. Sprzedaż towarów i usług opodatkowana stawką 7%: zł. 3. Sprzedaż towarów i usług zwolniona: zł. 8

3 4. Sprzedaż w czerwcu 2010 zakupionego w lutym 2010 środka trwałego: zł. Pan Nowak nie przekroczył limitu zwolnienia. Do wyliczenia limitu bierze pod uwagę jedynie: zł (poz. 1) zł (poz. 2) = zł Rezygnacja ze zwolnienia podmiotowego Zarówno podatnicy rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej (art. 113 ust. 9), jak i prowadzący już działalność w poprzednim roku (art. 113 ust. 1), mogą zrezygnować ze zwolnienia pod warunkiem pisemnego zawiadomienia o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego. Różne są jednak terminy, w których należy to uczynić. Podatnicy rozpoczynający działalność zawiadomienie to muszą złożyć przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT (jeżeli nie dotrzymają tego terminu są automatycznie podatnikami zwolnionymi podmiotowo z VAT potem mogą skorzystać z procedury przewidzianej dla kontynuujących działalność). Podatnicy kontynuujący działalność: przed początkiem miesiąca, w którym rezygnują ze zwolnienia. Aby korzystać z pełni praw przysługujących podatnikom VAT, samo zawiadomienie nie wystarczy. Konieczna jest rejestracja Kto nie może korzystać ze zwolnienia podmiotowego? Zwolnień, o których mowa w ust. 1 i 9 ustawy, nie stosuje się do importu towarów i usług, wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca, oraz podatników dokonujących dostaw określonych towarów i usług: 1) dokonujących dostaw: a) wyrobów z metali szlachetnych lub z udziałem tych metali, b) towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, z wyjątkiem: energii elektrycznej (PKWiU ), perfum i wód toaletowych (PKWiU ), kosmetyków upiększających do ust i oczu (PKWiU ), kosmetyków do manicure i pedicure (PKWiU ), pudrów kosmetycznych i higienicznych z wyłączeniem przeznaczonych dla dzieci (PKWiU ex ), pozostałych kosmetyków upiększających do twarzy (PKWiU ), dezodorantów osobistych i preparatów przeciwpotowych (PKWiU ), preparatów do higieny intymnej (PKWiU ), środków higienicznych kosmetycznych, gdzie indziej nie wymienionych (PKWiU ), preparatów toaletowych dla zwierząt (PKWiU ), kosmetyków i wyrobów perfumeryjnych, pozostałych, gdzie indziej nie sklasyfikowanych (PKWiU ), kart do gry z wyłączeniem kart do gry dla dzieci (PKWiU ex ), cygar, również z obciętymi końcami, cygaretek i papierosów z tytoniu lub namiastek tytoniu (PKWiU ), tytoniu do palenia (PKWiU ), tabaki (PKWiU ex ), c) nowych środków transportu, d) terenów budowlanych oraz przeznaczonych pod zabudowę; 2) świadczących usługi prawnicze oraz usługi w zakresie doradztwa, a także usługi jubilerskie, 3) nie mających siedziby lub miejsca zamieszkania na terytorium kraju. Jeżeli podatnicy, wykorzystując związki z kontrahentami, tak układają swoje interesy, że uzyskują wartość sprzedaży znacznie odbiegającą od tej, którą uzyskaliby w przypadku, gdyby związki te nie istniały, a w wyniku tych związków nastąpiło zmniejszenie wpływów podatkowych, zwolnienie podmiotowe od podatku traci moc od początku roku podatkowego Prawa i obowiązki podatnika zwolnionego podmiotowo Podatnicy zwolnieni od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 są obowiązani prowadzić ewidencję sprzedaży za dany dzień, nie później jednak niż przed dokonaniem sprzedaży w dniu następnym. W przypadku stwierdzenia, że podatnik nie prowadzi ewidencji lub prowadzi ją w sposób nierzetelny, a na podstawie dokumentacji nie jest możliwe ustalenie wartości sprzedaży, naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej określi w drodze oszacowania, wartość sprzedaży opodatkowanej i ustali od niej kwotę podatku należnego. Jeżeli nie można określić przedmiotu opodatkowania, kwotę podatku ustala się przy zastosowaniu stawki 22%. Pan Andrzej Nowakowski rozpoczął działalność prowadzenie sklepiku spożywczego 3 lutego 2010 r. Ze względu na prognozowane niewielkie obroty, na początku 9

4 działalności wybrał zwolnienie podmiotowe. Zgodnie z przepisami prowadzi ewidencje sprzedaży za każdy dzień. Łączna kwota sprzedaży opodatkowanej za luty 2010 r. wyniosła 1.568,00 zł. W miesiącu marcu 2010 r. dokonał następujących wpisów w poz. 27 i Utrata prawa do zwolnienia prawa i obowiązki Jeżeli wartość sprzedaży u podatników zwolnionych od podatku podmiotowo przekroczy kwotę limitu zwolnienie traci moc w momencie przekroczenia tej kwoty. Obowiązek podatkowy powstaje z momentem przekroczenia tej kwoty, a opodatkowaniu podlega nadwyżka sprzedaży ponad tę kwotę. Pan Adam Nowak korzystający ze zwolnienia podmiotowego w roku 2010 osiągnął już obrót w wysokości zł. Dokonując następnej sprzedaży na kwotę zł musi pamiętać, iż w tej cenie kwota 959 zł korzystać będzie ze zwolnienia na podstawie art. 113 ust. 1, natomiast nadwyżka ponad tą kwotę będzie opodatkowana. W przypadku utraty prawa do zwolnienia (dotyczy to zarówno podatników rozpoczynających działalność jak i kontynuujących) rejestracji należy dokonać przed dniem, w którym podatnik traci prawo do zwolnienia. Nie określono obowiązującego wzoru zawiadomienia, w praktyce podatnik może dokonać rezygnacji ze zwolnienia, zaznaczając odpowiedni kwadrat w zgłoszeniu VAT-R. Wzór zgłoszenia rejestracyjnego określił Minister Finansów w drodze rozporządzenia. Jest to druk VAT-R. Pani Anna Nowak, prowadząca od 3 lutego 2010 r. działalność gospodarczą sklep wielobranżowy, na podstawie prowadzonej ewidencji sprzedaży przewiduje, że za kilka dni przekroczy limit uprawniający ją do zwolnienia podmiotowego w VAT. Zgodnie z przepisami jest obowiązana przed dniem utraty prawa do zwolnienia dokonać zgłoszenia rejestracyjnego. Wypełnia druk VAT-R: 1. Jest to zgłoszenie rejestracyjne. 2. Pani Nowak mieszka na terenie właściwości urzędu skarbowego Kraków Nowa Huta, sklepik (jedno miejsce prowadzenia działalności) prowadzi na terenie urzędu skarbowego w Wieliczce zgłoszenie rejestracyjne składa w US w Wieliczce. 3. Pani Nowak jest obowiązana na drugiej stronie VAT-R, zaznaczając odpowiedni kwadrat oświadczyć, iż traci zwolnienie podmiotowe z VAT oraz określić datę utraty tego zwolnienia. 4. Podatniczka decyduje się na rozliczanie podatku na zasadach ogólnych i składanie deklaracji miesięczne. 10

5 11