wypowiedź wartościującym proces oceniania ocenianie ciągłe jednorazowe Przedmiot oceniania

Transkrypt

1 Oceną jest wypowiedź (sąd, zdanie) o charakterze wartościującym, będąca efektem (wynikiem, rezultatem) kontroli służącej porównywaniu zgodności założonych celów i ich rzeczywistej realizacji. Oceną jest również nazywany cały proces oceniania. Czynności nauczyciela, który poznaje uczniów, w wyniku czego wydaje o nich sądy, w oparciu o ustalone kryteria. Takie ocenianie może być ciągłe (analiza rozwoju ucznia, postrzeganie jego trudności, stwierdzenie postępu lub regresu) bądź jednorazowe (jako bilans w końcowym etapie cyklu kształcenia czy sąd o aktualnie wykonanej pracy). Przedmiot oceniania szkolnego jest dyskusyjny i zależy od przyjętej koncepcji psychologicznej człowieka (behawioralnej lub humanistycznej). Wobec tego proponuję poddawać ocenie: wiadomości umiejętności zaangażowanie ucznia w kształcenie obserwowane postępy indywidualne predyspozycje ucznia

2 Funkcje oceniania: informująca ucznia o poczynionych postępach motywująca do podejmowania dalszych wysiłków stymulująca do samokształcenia aktywizująca do działania uświadamiająca braki wychowawcza (przez oddziaływanie na uczucia i wolę ucznia, mobilizująca do samokontroli) społeczna (wpływająca na pozycję ucznia i kształtowanie relacji w klasie) wspierająca autorefleksję ucznia Procedura oceniania stanowi taktykę postępowania nauczyciela i ucznia, dotyczącą szeregu szczegółowych zagadnień: kto ma oceniać? kiedy? przy pomocy jakich narzędzi? jakimi kryteriami się posługując? według jakiej skali? w jaki sposób wyrażając ocenę? W polskim systemie oświaty obowiązuje aktualnie Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych 1, z uwzględnieniem Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 stycznia 2008 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych 2, w którym ustalono zasady oceniania wewnątrzszkolnego i system oceniania zewnętrznego. W związku z tym każda szkoła została zobowiązana do wypracowania własnego modelu oceniania, bardziej zobiektywizowanego, akcentującego wspieranie i stymulowanie rozwoju uczniów, ich osiągnięcia, a nie jak dotąd braki. Ocenianie wewnątrzszkolne powinno obejmować następujące działania: 1. Formułowanie przez nauczycieli wymagań edukacyjnych oraz informowanie o nich uczniów i ich rodziców. 2. Bieżące ocenianie i śródroczne klasyfikowanie. Powinno się odbywać według skali i form przyjętych w danej szkole. Szkoła winna opracować dla siebie szczegółowy, wewnątrzszkolny system oceniania, który ma zawierać dane do przeprowadzania egzaminów klasyfikacyjnych, ustalenie ocen klasyfikacyjnych na koniec roku szkolnego i warunki ich poprawy. Każda szkoła ma więc określić sposób 1 Dziennik Ustaw 2007, nr 83, poz. 562, z dnia 11 maja 2007 r. 2 Dziennik Ustaw 2008, nr 3, poz. 9, z dnia 9 stycznia 2008 r.

3 formułowania ocen i skalę w odniesieniu do ocen bieżących i w ramach klasyfikacji końcowej. 3. Dopuszcza się dowolne dla szkoły formy wyrażania ocen (stopnie cyfrowe, literowe, opis) i dowolne skale (6-stopniową, 10-stopniową, 20-stopniową). Oceny semestralne i roczne muszą być jednak ustalane według obowiązującej, ogólnopolskiej skali 6-stopniowej. 4. Oceną klasyfikacyjną śródroczną i końcową w klasach I-III jest ocena opisowa, mająca na celu podsumowanie osiągnięć ucznia w danym roku szkolnym i ustalenie jednej oceny klasyfikacyjnej i oceny zachowania. 5. Skala ocen przyjęta w statucie szkoły ma być stosowana przez wszystkich nauczycieli. 6. W realizacji reformy przyjęto, że każdy uczeń może odnosić sukcesy edukacyjne, przy uwzględnieniu, że poziom i czas dochodzenia do osiągnięć mogą być dla każdego inne. Określenie czasu i sposobów dochodzenia do osiągnięć pozostawia się nauczycielom, którzy znają możliwości ucznia i warunki, w jakich odbywa się edukacja. Tym samym nauczyciela uczyniono całkowicie odpowiedzialnym za ucznia (niepromowanie ucznia jest przyznaniem się, że nauczyciel nie zrobił wystarczająco dużo, by temu zapobiec i że nie potrafi doprowadzić ucznia do osiągnięć wskazanych w podstawie). 7. Odniesieniem oceniania jest podstawa programowa, w której wskazano osiągnięcia ucznia na zakończenie etapu edukacyjnego, a nie kolejnego roku szkolnego. Ocenianie zewnętrzne w systemie oceniania ma służyć głównie ewaluacji edukacji. Uwzględnia ono kolejne działania: 1. Korygowanie działań i rozwiązań strukturalnych, programowych w systemie edukacji. 2. Koncentrowanie się na systematycznym, jawnym i precyzyjnym gromadzeniu informacji o procesie kształcenia, które odbywa się poprzez: a) diagnozowanie uczniów klasy III szkoły podstawowej testem absolwenta; b) sprawdzian poziomu opanowania umiejętności w ostatniej klasie 6-letniej szkoły podstawowej; c) egzamin w III klasie gimnazjum z umiejętności i wiadomości w zakresie przedmiotów humanistycznych i matematyczno-przyrodniczych; d) egzamin zawodowy po zakończeniu szkoły zawodowej lub policealnej w celu uzyskania potwierdzenia kwalifikacji;

4 e) egzamin maturalny jako formę oceny poziomu wykształcenia dla absolwentów szkół średnich, liceów profilowanych i liceów uzupełniających. 3. Prowadzenie analizy oraz interpretacji zebranych danych. 4. Czuwanie nad rzetelnym przepływem informacji o wynikach kształcenia. Relacje między ocenianiem a kontrolą. Kontrola ma służyć uczniom do dokonania autorefleksji nad własną pracą, nauczycielom do optymalizacji kształcenia, podejmowania działań mających umożliwić osiąganie sukcesu i samorealizacji. Działania te dotyczą doboru odpowiednich zadań, metod i form pracy oraz jej organizacji stosownie do możliwości uczniów i założonych celów. W takim ujęciu kontrola nie wiąże się bezpośrednio z oceną, może natomiast służyć procesowi oceniania. Umożliwia właściwe zorganizowanie procesu uczniowskiego nauczania uczenia się, poczynając od ustalenia stanu wyjściowego, przez czuwanie nad przebiegiem tego procesu i podejmowanie działań korygujących, do wyciągania wniosków o możliwościach ulepszania w sensie merytorycznym i metodycznym oraz uatrakcyjniania tego procesu dla ucznia.

5 co uczeń zrobił dobrze, a co powinien zrobić inaczej KSZTAŁTUJĄCE O C E N I A N I E SUMUJĄCE OCENA KSZTAŁTUJĄCA wpływa na proces uczenia się OCENA SUMUJĄCA ustala poziom wiedzy ucznia w danym zakresie pomaga uczniowi się uczyć zawiera wskazówki w jaki sposób uczeń ma poprawić pracę kucharz w kuchni próbując zupę może ją jeszcze doprawić gość w restauracji nie może już nic zrobić dotyczy tylko efektu tylko mierzy (a od samego mierzenia wiedzy nie przybywa) w jakim kierunku ma zmierzać podczas dalszej nauki INFORMACJA ZWROTNA + SAMOOCENA + OCENA KOLEŻEŃSKA to motywuje!!! RODZICU! PYTAJ SWOJE DZIECKO: CZYM SIĘ ZAJMOWAŁEŚ NA LEKCJI? CZEGO SIĘ DZIŚ NAUCZYŁEŚ? A NIE: JAKI STOPIEŃ DOSTAŁEŚ? I DLACZEGO SŁABSZY NIŻ TWOI KOLEDZY?

6 np.: Temat: Dorobek starożytnych Greków w dziedzinie architektury. Cel dla ucznia: Po skończonej lekcji będziesz wiedział, co zawdzięczamy starożytnym Grekom w dziedzinie architektury. Nacobezu : Po lekcji będziesz umiał rozpoznać na ilustracji 3 style w architekturze i wyjaśnić różnice między nimi; zaplanować wycieczkę po Akropolu i wskazać 4 najwspanialsze zabytki sztuki i architektury greckiej, które się tam znajdują i podać nazwiska ich twórców. np.: lekcja języka polskiego poświęcona frazeologizmom z mitologii; nauczyciel na lekcji przypomina różne mity, ale poznanie treści mitów jest tylko środkiem do tego, by uczniowie zapamiętali frazeologizmy, czyli znali kontekst ich powstania i znaczenie; nacobezu : po lekcji będziecie umieli użyć w zdaniach poznane frazeologizmy tak, by z kontekstu wypowiedzi wynikało ich znaczenie; Nauczyciel nie będzie sprawdzał znajomości treści mitów!!! DLA NAUCZYCIELA będę wiedział, czego wymagam będę sprawdzał tylko ten zakres, który określiłem uprzedzę uczniów o przyjętych kryteriach nie będę zmieniał reguł w trakcie KRYTERIA OCENIANIA DLA UCZNIA DLA NAUCZYCIELA: będzie wiedział, co jest najważniejsze czego będzie wymagał nauczyciel na co powinienem zwrócić szczególną uwagę NACOBEZU na co będę zwracał uwagę FORMUŁUJ (najlepiej z uczniami!) do oceny sprawdzianu, testu, pracy domowej, prac pisemnych, I PRZESTRZEGAJ!!! FAKTY, DOWODY POKAZUJĄCE, ŻE CEL ZOSTAŁ OSIĄGNIĘTY

7 Powinna być osobowa, skierowana do ucznia!!! ++ wyszczególnienie i docenienie dobrych elementów pracy ucznia odnotowanie tego, co wymaga poprawienia lub dodatkowej pracy ze strony ucznia NAUCZYCIELU, SPRAWDŹ JAK JĄ ZREDAGOWAŁEŚ: 1. czy napisałeś na początku jakąś pochwałę, jakiś komplement? 2. czy zwracałeś się do ucznia po imieniu? 3. czy twój komentarz dotyczy pracy ucznia (a nie samego ucznia)? 4. czy w twojej ocenie jest więcej uwag pozytywnych niż negatywnych? 5. czy do każdej krytycznej uwagi dodałeś wskazówkę jak powinna wyglądać prawidłowa odpowiedź? 6. czy zrobiłeś ogólną uwagę pomagającą w przyszłości w osiąganiu lepszych rezultatów? 7. czy zadałeś uczniowi pytanie zachęcające go do refleksji nad wykonana pracą? 8. czy w komentarzach do pracy użyłeś języka zrozumiałego dla ucznia? 9. czy twój komentarz został dostatecznie wyjaśniony? 10. czy zasugerowałeś uczniowi w jakim kierunku powinien dalej pracować? 11. czy wskazałeś uczniowi pomoc w pokonywaniu trudności i poprawie jego pracy? 12. czy zaproponowałeś uczniowi (w razie wątpliwości z jego strony) przedyskutowanie twoich komentarzy? 13. czy zrobiłeś podsumowanie swoich uwag? INFORMACJA ZWROTNA OCENA OPISOWA wskazówki, w jaki sposób uczeń powinien tę pracę poprawić wskazówki, w jakim kierunku uczeń powinien pracować dalej WIADOMOŚĆ DLA UCZNIA ZAWIERAJĄCA JAK JĄ UZYSKAĆ OD UCZNIÓW? co chcesz dzisiaj po lekcji zachować, a co wyrzucić? zaznacz przy odpowiednim kolorze jak dzisiaj pracowałeś; ile się dzisiaj nauczyłeś? (zielony najwięcej, czerwony najmniej) Zakreśl odpowiednią ocenę: w jakim stopniu skorzystałeś dziś z lekcji? jak oceniasz zachowanie innych podczas lekcji, w jakim stopniu sprzyjało ono atmosferze uczenia się?

8 porównywanie ocen różnych nauczycieli??? umiejętności ocena tylko za wiadomości = materializm dydaktyczny stosowanie + i przy ocenach (np. 4+) więcej niż jedna ocena za jedną pracę sumowanie punktów za różne umiejętności (np. treść + ortografia) tęczowy blask perfekcji (okazywanie swej wyższości) ocenianie braków a nie osiągnięć dodawanie punktów za trudniejsze zadanie BŁĘDY W OCENIANIU stały wskaźnik przypisywany ocenie, np. db = 60 nierytmiczność oceniania zaniedbanie = odkładanie na ostatnie lekcje w semestrze rezygnacja z oceniania nadgorliwość (nadmiar testów i sprawdzianów) stosowanie oceny jako represji a nie informacji i motywacji dla wymuszania dyscypliny = metoda kija i marchewki tajność oceny sprawdzanie hipotez o uczniu uduchowienie (przecenianie własnej intuicji) odejmowanie punktów za błędy np. ortograficzne w testach i zadaniach niejasność kryteriów/zmiana w trakcie zmiana reguł w trakcie gry

9 PYTANIA KLUCZOWE SĄ ŚCIŚLE ZWIĄZANE Z TEMATEM POKAZUJĄ UCZNIOM SZERSZĄ PERSPEKTYWĘ MAJĄ SPOWODOWAĆ ZAINTERESOWNAIE TEMATEM NIE SPRAWDZAJĄ WIEDZY UCZNIA POBUDZAJĄ TWÓRCZE MYŚLENIE PYTANIA SŁUŻĄ DO WYDOBYCIA? TEGO, CO UCZNIOWIE??? ROZUMIEJĄ I DO WSPÓLNEGO UCZENIA SIĘ Nie zamykaj mnie!!! Np. Czy to, co wydarzyło się w Pompejach, może się przydarzyć i nam? Dlaczego tak sądzicie? NAUCZYCIELU!!! 1. PRZYPOMNIJ SOBIE CEL LEKCJI. 2. ZASTANÓW SIĘ, JAK ON SIĘ ŁĄCZY Z SZERSZĄ WIEDZĄ O ŚWIECIE. 3. WYMYŚL TAKIE PYTANIE, KTÓRE ZAINTERESUJE UCZNIÓW I ZACHĘCI ICH DO POSZUKIWANIA ODPOWIEDZI. 4. DAJ UCZNIOM POMYŚLEĆ NIE REAGUJ OD RAZU! NIE WYRĘCZAJ ICH W ODPOWIEDZI! 5. AKCEPTUJ ODPOWIEDZI POSZUKUJĄCE BŁĘDNE NIE GAŃ ZA NIE UCZNIÓW! 6. POZWÓL UCZNIOM DYSKUTOWAĆ (niech poszukują odpowiedzi np. w parach) 7. PYTAJ NIE TYLKO TYCH, KTÓRZY CHCĄ ODPOWIADAĆ. Oprac. Magdalena Bajan na podstawie: B. Niemierko, Między oceną szkolną a dydaktyką. Bliżej dydaktyki, Warszawa B. Niemierko, Ocenianie szkolne bez tajemnic, Warszawa D. Sterna, Ocenianie kształtujące w praktyce, Warszawa I. Kopaczyńska, Ocenianie szkolne wspierające rozwój ucznia, Kraków K. Stróżyński, E. Stawiarska, M. Zmysłowska, Jak oceniać i uczyć samooceny, Jelenia Góra 2000.