WYGRAJ Z ASTMĄ OSKRZELOWĄ. Opracowały : GRAŻYNA PIŃKOWSKA KATARZYNA SZYMCZYK ANNA KIENDYŚ

Transkrypt

1 WYGRAJ Z ASTMĄ OSKRZELOWĄ Opracowały : GRAŻYNA PIŃKOWSKA KATARZYNA SZYMCZYK ANNA KIENDYŚ

2 WSTĘP Choroby alergiczne należą do jednych z najczęściej występujących schorzeń współczesnej cywilizacji. Ostatnio obserwuje się gwałtowny wzrost chorób alergicznych zwłaszcza pyłkowic, astmy oskrzelowej oraz atopowego zapalenia skóry. Do czynników odpowiedzialnych za wzrost chorób alergicznych należą: -zmiany w środowisku naturalnym, które zaszły w wyniku szybkiej urbanizacji. -zanieczyszczenia powietrza. -zmiany warunków i stylu życia ludzi oraz wzrost higieny osobistej i otoczenia. Choroby alergiczne charakteryzują się nieprawidłową reakcją organizmu ludzkiego na pewne substancje pochodzenia zewnętrznego - alergeny. W wyniku zachodzących reakcji w organizmie dochodzi do powstania charakterystycznych dla alergii objawów chorobowych takich jak: obrzęk, zaczerwienienie, łzawienie,kichanie, kaszel, świąd, wyciek z nosa, duszność,biegunka. Nasilenie powyższych objawów zależy od stopnia uczulenia organizmu na dany alergen, czasu trwania choroby i ilości alergen, na który narażony jest chory.

3 CELE GŁÓWNE PROGRAMU 1. Edukacja dzieci chorych na astmę oskrzelową. 2. Zwiększenie aktywności fizycznej dzieci chorych na astmę oskrzelową. 3. Aktywność czynna na podwórku po zajęciach szkolnych. 4. Pogłębienie wiadomości nauczycieli wychowania fizycznego, rodziców na temat postępowania z dziećmi chorymi na astmę oskrzelową. CELE SZCZEGÓŁOWE PROGRAMU 1. Przekazanie wiadomości na temat alergii i astmy oskrzelowej. 2. Wykonanie badań spirometycznych w pracowni spirometrycznej. 3. Skierowanie dzieci do lekarzy POZ z zaburzeniami obturacji oskrzeli. 4. Zorganizowanie w szkole pokazu filmu o astmie oskrzelowej. 5. Moje aktywne życie z astmą - konkurs plastyczny. 6. Opracowanie indywidualnych planów leczenia astmy, trwałe opanowanie objawów chorobowych.

4 KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z PROGRAMU 1. Utrzymanie normalnej aktywności życiowej. 2. Zapobieganie występowaniu zaostrzeń. 3. Utrzymanie wydolności układu oddechowego na poziomie zbliżonym do prawidłowego. 4. Unikanie skutków ubocznych stosowanych leków. 5. Trwałe opanowanie objawów chorobowych.

5 ZADANIE I 1. EDUKACJA DIECI CHORYCH NA ASTMĘ OSKRZELOWĄ. CO DOKŁADNIE DZIEJE SIĘ W ASTMIE OSKRZELOWEJ OBJAWY WYSTĘPUJĄCE W CHOROBIE ALERGIA, RODZAJE ALERGENÓW PRAKTYCZNE WSKAZÓWKI DLA OSÓB UCZULONYCH NA PYŁKI WSKAZÓWKI DOTYCZĄCE CZYSTOŚCI OTOCZENIA GIMNASTYKA ODDECHOWA, POPRAWIENIE WARUNKÓW ODDYCHANIA PODCZAS NAPADU DUSZNOŚCI REALIZATOR PIELĘGNIARKA, NAUCZYCIELE PROWADZĄCY ZAJĄCIA GIMNASTYKI KOREKCYJNEJ. RODZICE, UCZNIOWIE. ODBIORCA FORMY REALIZACJI POGADANKA, DYSKUSJA,ULOTKI, KALENDARZ PYLENIA WNIOSKI

6 CO DOKŁADNIE DZIEJE SIĘ W ASTMIE? Określenie astma pochodzi od słowa greckiego, oznaczającego świszczący oddech. Świsty nad płucami słyszane przez chorego lub jego otoczenie są podstawowym objawem średniociężkiego napadu astmy. Innymi objawami są: kaszel, duszność, uczucie braku powietrza i ściśnięcia klatki piersiowej. W ciężkim napadzie astmy oddychanie jest prawie niemożliwe. Wówczas najczęściej konieczne Jest leczenie w warunkach szpitalnych. Nadwrażliwe oskrzela reagują często na tak niewielkie bodźce, jak zimne powietrze lub wysiłek fizyczny. Mięśnie ściany oskrzela kurczą się, przekrój oskrzeli staje się węższy, a powietrze przedostaje się przez nie z trudem. Wysiłkowi przy oddychaniu zaczyna towarzyszyć uczucie braku powietrza. Czasami dochodzi do niego bardzo szybko, o czym każdy z chorych na astmę wie z własnego doświadczenia. W napadzie astmy (po prawej) przez oskrzela przedostaje się znacznie mniej powietrza niż u osoby zdrowej (po lewej). Światło oskrzeli jest zwężone, mięśnie kurczą się, błona śluzowa jest obrzęknięta, lepki śluz dodatkowo zaczopowuje drogi oddechowe. Błona śluzowa oskrzeli, będąca w stanie ciągłego zapalenia, jest obrzęknięta, co dodatkowo ogranicza światło oskrzela. Śluz wyścielający oskrzela jest u chorych na astmę szczególnie lepki, ciągliwy i zatyka drobne drogi oddechowe. Zwężenie światła oskrzeli odczuwane jest jako brak powietrza. Uczucie to może w ciągu kilku minut narastać, aż do wrażenia duszenia się. Uczuciu całkowitego braku powietrza nie towarzyszy utrudnienie w zaczerpnięciu wdechu, lecz wysiłek przy wydychaniu powietrza z płuc. Zbyt duża ilość powietrza pozostaje w płucach i nie udaje się jej usunąć. To jest przyczyną odczucia, że nie można nabrać tak głębokiego wdechu, jak ma się ochotę: płuca są już częściowo wypełnione powietrzem. Powietrze przepływające przez zwężone drogi oddechowe wydaje typowy, świszczący odgłos spotykany u wielu chorych na astmę. Osoba mająca silna, duszność i uczucie, że klatka piersiowa jest ściśnięta, usiłuje oddychać coraz szybciej. To tylko pogarsza sytuację, szybsze oddychanie wymaga bowiem więcej wysiłku. U wielu astmatyków w trakcie silnego napadu pojawia się zasinienie twarzy. Powodem sinicy jest zbyt mała ilość powietrza docierająca do pęcherzyków płucnych, a co za tym idzie - niedostateczna ilość tlenu we krwi. Niepokojącym objawem w astmie oskrzelowej jest nasilający się kaszel. Występuje on szczególnie we wczesnych godzinach rannych. Śluz zatykający jak korek drogi oddechowe jest tak lepki, że kaszel bywa nieskuteczny. Długotrwały napad kaszlu nie przynosi częstokroć ulgi, lecz przez podrażnienie oskrzeli rozpoczyna atak astmy. Kaszel bywa szczególnie nasilony u dzieci chorujących na astmę. Należy mieć na uwadze, że przewlekle trwający, suchy kaszel u małego dziecka może być pierwszym objawem astmy. Po wielu latach trwania choroby dochodzi do zmian degeneracyjnych w błonie śluzowej oskrzeli. Stwierdza się dużą ilość płynu gromadzącą się w błonie śluzowej, co zwiększa jeszcze jej obrzęk. Rzęski, które u osób zdrowych wyściełają powierzchnię błony śluzowej, są nieruchome lub w ogóle ulegają zanikowi. W ciężkiej

7 astmie, powiększony obraz powierzchni oskrzela przypomina pusty krajobraz księżycowy z licznymi kraterami. Alergeny najczęściej przedostają się od organizmu przez skórę, błony śluzowe lub wraz z wdychanym powietrzem i docieraj ą do błony śluzowej górnych dróg oddechowych lub też przenikaj ą przez błonę śluzową przewodu pokarmowego, co ma miejsce w przypadku alergenów pokarmowych. Pierwszy kontakt z alergenem zwykle nie powoduje odpowiedzi alergicznej, ale prowadzi do wytworzenia swoistych przeciwciał. Kolejne zetknięcie się z tym samym czynnikiem uczulającym zwykle wywołuje reakcję, czasem o gwałtownym i groźnym dla życia przebiegu. Objawia się ona najczęściej pod postacią wysypki, rumienią, bąbli na skórze, gwałtownego wycieku z nosa, zatkania nosa. pieczenia i łzawienia spojówek, bólu brzucha, biegunki. Może też wystąpić pod znacznie groźniejszą postacią- ataku astmy z dusznością! kaszlem lub nawet wstrząsu. Objawy reakcji alergicznej pojawiają się w ciągu kilku minut po kontakcie z alergenem. Typowe objawy natychmiastowej reakcji alergicznej to: podrażnienie nosa i katar wysypka (pokrzywka) i swędzenie skóry zaczerwienienie, łzawienie oczu obrzęk krtani lub napad duszności astmatycznej Alergeny wziewne: białka roztoczy kurzu domowego pyłki roślin - szczególnie wiatropylnych drzew, traw i chwastów sierści zwierząt domowych Alergeny pokarmowe: orzechy czekolada owoce cytrusowe mleko Alergeny zawodowe: lateks u pracowników medycznych mąka w piekarnictwie i wiele innych Alergeny kontaktowe: biżuteria zapięcie zegarka sprzączka paska metalowe guziki z zawartością chromu lub niklu

8 RODZAJE ALERGII Zapalenie alergiczne błony śluzowej nosa Alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa spowodowane jest wziewnymi antygenami pyłków roślin, występującymi w okresie pylenia drzew, krzewów, traw i chwastów. Choroba charakteryzuje się napadami kichania, swędzeniem nosa, zwiększoną ilością wodnistej wydzieliny w nosie i uczuciem jego "zatykania" tzw. blokady nosa, która utrudnia oddychanie. U niektórych osób może również dojść do upośledzenia węchu, bólów głowy. Dość często dochodzi do rozwoju wtórnego zapalenia zatok obocznych nosa, zaburzeń snu oraz zmniejszeniu ulega zdolność koncentracji chorego. Dość często objawom ze strony nosa towarzyszą objawy ze strony spojówek oczu jak łzawienie, zaczerwienienie, światłowstręt i swędzenie czy też ze strony gardła jak np. kaszel. Alergiczny nieżyt nosa występuje w postaci nieżytu przewlekłego, całorocznego z objawami utrzymującymi się w ciągu całego roku, lub sezonowego kataru siennego, najczęściej pojawiającego się w okresie pylenia drzew i traw. Czas występowania objawów ściśle wiąże się z terminem kwitnienia roślin, na które pacjent jest uczulony. Sezonowy alergiczny nieżyt nosa - Choroba ta spowodowana jest pyłkami roślin lub zarodnikami grzybów. Występuje sezonowo w okresie pylenia roślin, na których pyłek dana osoba jest uczulona. U większości występuje uczulenie na pyłek jednej określonej rośliny i objawy nieprzyjemne, ale często bagatelizowane lub źle leczone występują stosunkowo krótko, zwykle kilka tygodni. U innych osób uczulonych na wiele rodzajów pyłków roślinnych, objawy występują nawet kilka miesięcy od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Sezonowy alergiczny nieżyt nosa charakteryzuje się wyciekiem z nosa lub jego blokadą, która często utrudnia swobodne oddychanie przez nos, kichaniem oraz podrażnieniem śluzówek. Bardzo często sezonowy alergiczny nieżyt nosa współistnieje z alergicznym zapaleniem spojówek objawiającym się zaczerwienieniem, swędzeniem, światłowstrętem i łzawieniem oczu. Całoroczny alergiczny nieżyt nosa Choroba ta spowodowana jest przez alergeny występujące przez cały rok w naszym środowisku, np. roztocza kurzu domowego, pleśnie, grzyby, pierze, itp. Bardzo często całoroczny alergiczny nieżyt nosa poprzedza pojawienie się astmy oskrzelowej. Schorzenie te charakteryzują następujące objawy, do których należy wyciek z nosa lub blokada nosa, kichanie, podrażnienia śluzówek, przy czym niedrożność nosa i wyciek mogą się okresowo nasilać lub utrzymywać jednostajnie przez dłuższy czas.

9 Astma oskrzelowa Astma oskrzelowa jest przewlekłą chorobą, w której dochodzi do procesu zapalnego błony śluzowej układu oddechowego i związanego z nim nadreaktywnością błony śluzowej na czynniki zewnętrzne. Astma charakteryzuje się napadowym zwężeniem dróg oddechowych, który u jednych osób pojawia się tylko w określonych sytuacjach u innych niemal stałe. Głównym objawem astmy jest napad duszności w kontakcie ze swoistym alergenem charakteryzujący się utrudnionym wydechem, męczącym kaszlem i obecnością patologicznych szmerów oddechowych wysłuchiwanych przez lekarza podczas osłuchiwania płuc, niejednokrotnie słyszalnych na odległość. W zależności od czynników powodujących rozwój choroby wyróżnia się astmę atopową, która dotyczy głównie młodych osób a która spowodowana jest przez alergeny. Astmę, w której nie stwierdza się swoistego alergenu jako czynnika etiologicznego, określa się mianem astmy endogennej (nieatopowej) i występuje ona głównie u osób w wieku dojrzałym. Atopowe zapalenie skóry Charakterystyczną cechą atopowego zapalenia skóry jest silny świąd, który często dominuje albo wyprzedza pojawienie się zmian na skórze uzależnionych od wieku. U małych dzieci zmiany skórne najczęściej dotyczą twarzy i rąk natomiast u dzieci starszych i osób dorosłych zmiany skórne lokalizują się głównie w zgięciu łokciowym i okolicy podkolanowej oraz szyi. Często zmiany lokalizują się w okolicy płatków usznych. Skóra dotknięta zmianami jest zaczerwieniona, napięta i łuszczy się a w miarę trwania stanu zapalnego dochodzi do jej zgrubienia, staje się szorstka i często w wyniku przewlekłego drapania i dołączającego się zakażenia bakteryjnego, które w wielu przypadkach doprowadza do zliszajcowacenia. Wiele czynników może nasilać się lub wyzwalać atopowe zapalenie skóry. Do najczęstszych z nich należą: infekcje, czynniki drażniące, zbyt częste kąpiele, zwiększoną temperaturę i poty, stres emocjonalny, alergeny. Alergiczne zapalenie spojówek Alergiczne zapalenie spojówek manifestuje się świądem i uczuciem pieczenia spojówek, łzawieniem oczu, obrzękiem powiek, zwiększoną pigmentacją wokół oczodołów (tzw. podkrążone oczy), przekrwieniem spojówek. Bardzo często alergiczne zapalenie spojówek współistnieje z alergicznym zapaleniem błony śluzowej nosa.

10 Nasilenie objawów w sezonie pylenia ma ścisły związek z aktualnym stężeniem uczulającego pyłku w powietrzu. Alergia pokarmowa Alergia pokarmowa charakteryzuje się wystąpieniem wymiotów, nudności, biegunki, zaparć czy też bólu brzucha, do którego dochodzi w wyniku kontaktu ze swoistym alergenem. Często pierwszym objawem alergii pokarmowej może być wzdęcie brzucha, kolki jelitowe, utrata łaknienia, przykry zapach z ust oraz świąd odbytu. Alergia pokarmowa może być także przyczyną zmian ze strony układu nerwowego, takich jak: zmęczenie, nadmierna senność, bóle głowy, trudności w koncentracji i nadpobudliwość. Każdy spożywany pokarm może spowodować objawy alergii pokarmowej, chociaż najczęściej obserwuje się uczulenie na jajka, mleko, orzechy ziemne, soje, pszenicę, ryby, owoce morza czy też pomidory. Alergia kontaktowa Wyprysk skóry kontaktowy występuje u osób z nadwrażliwością przy kontakcie z alergenem np. metalami, gumą, lateksem, detergentami itp. Charakteryzuje się zaczerwienieniem i podrażnieniem skóry w miejscu kontaktu z uczulającą substancją, któremu towarzyszy obecność pokrzywki i świądu. Uczulenie na alergeny kurzu domowego Alergia na kurz domowy jest dość często występującym rodzajem alergii przebiegającej często pod postacią alergicznego nieżytu nosa czy astmy oskrzelowej. Alergenami odpowiedzialnymi za alergię na kurz są białka mikroskopijnych roztoczy kurzu domowego (pajęczaków), złuszczony naskórek i ślina zwierząt, oraz różne rodzaje grzybów pleśniowych. Roztocza kurzu domowego znajdują się w całym mieszkaniu, ale szczególnie dobrze prosperują w miejscach gdzie znajduje się najwięcej złuszczonego naskórka takich, jak materace, poduszki, kołdry, tapicerowane meble i dywany. Objawami alergii wywołanej przez roztocza kurzu domowego mogą być: uczucie zatkania nosa, wyciek z nosa z towarzyszącym kichaniem (szczególnie rano), łzawienie, swędzenie, wysypki, kaszel i pochrząkiwanie

11 PRAKTYCZNE WSKAZÓWKI DLA OSÓB UCZULONYCH NA PYŁKI Alergia na pyłki roślin (pyłkowica) jest przykładem alergii sezonowej, której objawy zależne są od uczulenia na obecne w powietrzu alergeny roślinne (pyłki roślin). Najczęstsze objawy sezonowe Ze strony nosa: świąd, kichanie, katar Ze strony oczu: świąd, łzawienie Ze strony oskrzeli: świszczący oddech, kaszel, duszność Dla cierpiących na pyłkowicę kilka prostych porad 1. Unikaj aktywności na otwartym powietrzu w pobliżu pylących roślin (parki, łąki, itp.) 2. Spróbuj ograniczyć aktywność, gdy wzrasta stężenie pyłków (nie wychodź na wieczorne spacery) 3. Zamykaj okna na noc (używaj systemów klimatyzacyjnych) Całkowita izolacja od pyłków jest niemożliwa konieczne jest leczenie przeciwzapalne i profilaktyczne zapobiegające przeniesieniu się objawów z górnych na dolne drogi oddechowe i tym samym powstaniu astmy oskrzelowej.

12 NA, CO ZWRÓCIĆ UWAGĘ WE WŁASNYM MIESZKANIU Niezależnie czy choroba ma podłoże alergiczne czy nie, chory na astmę oskrzelową powinien stosować się w życiu codziennym do pewnych zaleceń. Dotyczą one w głównej mierze warunków mieszkaniowych. 1. Powietrze w pomieszczeniach powinno zawierać jak najmniej kurzu. Konieczne jest regularne odkurzanie i wycieranie mebli z kurzu, najlepiej za pomocą wilgotnej ścierki. Zaleca się, aby odkurzacz zaopatrzony był w specjalny filtr, który uniemożliwia wydostanie się pyłu z odkurzacza. 2. Należy zrezygnować z mebli, w których gromadzi się kurz jak fotele, kanapy, dywany, zasłony, poduszki z pierza i kołdry puchowe. Należy zaopatrzyć się w poduszki i nakrycia z tkanin syntetycznych łatwych w utrzymaniu w czystości. 3. Sypialnia powinna być dobrze wywietrzona, sucha. W mieszkaniu nie powinno używać się żadnych aerozoli, dezodorantów, lakierów do włosów i perfum oraz środków czyszczących o silnym zapachu. Nie wolno palić papierosów, ponieważ te środki mogą nasilać się objawy chorobowe: łzawienie, kichanie, wysypkę, świąd skóry, katar i duszność. 4. Konieczne jest rozstanie się ze zwierzętami domowymi, należą do nich także rybki akwariowe. Często konieczne jest również usunięcie roślin doniczkowych oraz silnie pachnących kwiatów w wazonie. 5. Należy zainstalować w kuchni wyciągi kratki wentylacyjne, które zlikwidują zapachy kuchenne. Palniki i piekarniki powinny być czyszczone regularnie z osadów.

13 CO JESZCZE MOŻNA ZROBIĆ DLA POPRAWIENIA WARUNKÓW ODDYCHANIA Pomocą dla chorych na astmę bywa gimnastyka oddechowa. Są to specjalne ćwiczenia poprawiające wytrzymałość mięśni oddechowych. Poza tym, pozwalają one dokładnie poznać własne rezerwy oddechowe i zdolność do wysiłku fizycznego. Istnieje kilka specjalnych pozycji do ułatwienia oddychania i poprawienia wykrztuszania: wdech wykonujemy przez nos, a wydech przez tzw. Zasznurowane usta, układając wargi jak do gwizdania spowalniając w ten sposób wypływ powietrza. O tej technice oddychania należy pamiętać zwłaszcza wtedy, gdy nasila się duszność. W napadzie duszności należy oddychać bardzo płytko, nabierając za każdym razem jak najmniej powietrza. W trakcie napadu korzystne jest też przyjęcie tzw. Pozycji woźnicy : siedząc na krześle należy szerzej rozstawić nogi, lekko pochylić się do przodu i oprzeć przedramionami na udach. Gdy duszność trwa dłużej należy usiąść za stołem, a oba ramiona oprzeć wysoko, na ułożonych na stole 2 3 poduszkach. Bardzo ważne w napadzie duszności jest wykrztuszanie wydzieliny. Nie należy jednak kasłać na siłę. Po przyjęciu leków najlepiej ułożyć się w takiej pozycji, która automatycznie sprzyja usuwaniu wydzieliny z oskrzeli. Zaleca się np. ułożenie w łóżku na jednym boku, z położeniem poduszki pod biodro. Podczas spokojnego głębokiego oddychania w tej pozycji wydzielina jest automatycznie przesuwana w kierunku gardła. Poranne trudności w odkrztuszaniu można przezwyciężyć prosząc kogoś z rodziny o oklepanie pleców. Do oklepania należy ułożyć się na brzuchu, podkładając pod brzuch 1-2 poduszki. Ramiona wyciągnąć jak najdalej do przodu. Osoba druga lekko oklepuje całą powierzchnię pleców, powodując uruchomienie śluzu zatykającego drogi oddechowe. Po oklepywaniu łatwiej go wykrztusić.

14 20 RAD DOŚWIADCZONEGO ASMATYKA 1. LECZ WSZYSKIE PRZEZIĘBIENIA! 2. ZLIKWIDUJ OGNISKA ZAKAŻEŃ! 3. NIE PAL TYTONIU! 4. PRZESTRZEGAJ HIGIENY OSOBISTEJ! 5. DBAJ O ZDROWY SEN! 6. ODŻYWIAJ SIĘ PRAWIDŁOWO! 7. HARTUJ SWOJE CIAŁO! 8. RUCH ZAPEWNI CI ZDROWIE! 9. WYĆWICZ TYP ODDYCHANIA BRZUSZNEGO! 10. USPRAWNIAJ GIMNASTYKĄ LECZNICZĄ! 11. ODDYCHAJ PRZEZ NOS NIE USTA! 12. WALCZ Z KURZEM! 13. ZNAJDŻ SWÓJ ALERGEN ODDECHOWY! 14. URZĄDŻ SWOJE MIESZKANIE! 15. ZNAJDŻ SWÓJ ALERGEN KONTAKTOWY! 16. ZAPAMIĘTAJ NAJWAŻNIEJSZE ALERGENY! 17. NOŚ WŁAŚCIWĄ ODZIEŻ! 18. NIE DAJMY SIĘ SUGEROWAĆ, WSPÓŁPRACUJMY Z LEKARZEM W LECZENIU ASTMY! 19. WYUCZ SIĘ, CO NALEŻY ROBIĆ W CZASIE ATAKU ASTMY! 20. WYUCZ SIĘ JAK UŁATWIĆ WYKRZTUSZANIE PLWOCINY!

15 ZANACZENIE I WYKORZYSTANIE ĆWICZEŃ ODDECHOWYCH Oddychanie ma charakter czynności cyklicznej, niezależnej od naszej woli i świadomości. Można jednak w pewnym stopniu wpływać na częstość i głębokość oddechu. Możemy również w jakimś zakresie kontrolować wspomagać oddychanie. Mechanizm wentylacji płuc wykorzystuje głównie pracę mięśni oddechowych, które powodując zmiany ciśnienia w klatce piersiowej wymuszają wciąganie powietrza do płuc i wydalanie go. Wdech jest czynną fazą ruchów oddechowych. W czasie wdechu dochodzi do zwiększenia wymiarów klatki piersiowej. Rozszerzające się ściany klatki piersiowej pociągają za sobą płuca, co powoduje powstanie podciśnienia i wciąganie powietrza do płuc. Podstawowymi mięśniami wdechowymi są: przepona, mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne i mięśnie pochyłe szyi. Pomocniczymi mięśniami wdechowymi są mięśnie przyczepiające się na klatce piersiowej i obręczy barkowej. Są to mięśnie: mostkowo sutkowo obojczykowy, piersiowy wielki, piersiowy mały, zębaty przedni, czworoboczny, równoległoboczny, dźwigacz łopatki i prostownik grzbietu. Wspomagają one wdech przy ustabilizowaniu przyczepów obwodowych (na obręczy barkowej). Główną rolę w wykonaniu wdechu odgrywa przepona. Jej ruchy zapewniają 60% zmian objętości klatki piersiowej. Skurcz przepony obniżający jej sklepienie o 1 cm powoduje zwiększenie pojemności płuc o ok. 350 ml. Natomiast zwiększenie obwodu klatki piersiowej o 1 cm odpowiada wprowadzeniu do płuc tylko 200 ml powietrza. Wydech jest bierną fazą oddychania. Występuje tu zmniejszenie wszystkich trzech wymiarów klatki piersiowej, a więc zmniejszenie jej objętości. W akcie wydechu działają siły sprężyste uruchomione w akcie wdechu przez rozciąganie płuc i skręcanie żeber. Wspomaganie wydechu odbywa się przy udziale głównie mięśni brzucha, które ułatwiają powrót przepony do pozycji swobodnej mięśni międzyżebrowych wewnętrznych. W intensywnym wdechu współdziałają także mięśnie: czworoboczny lędźwi, zębaty tylny i najszerszy grzbietu. Oddychaniem zawiaduje zlokalizowany w pniu mózgu ośrodek oddechowy. Może on w pewnych przypadkach przejąć bezpośrednią kontrolę nad pomocniczymi mięśniami oddechowymi. Ma to miejsce w sytuacjach, gdy występuje konieczność nagłego zwiększenia wentylacji płuc. W normalnych warunkach mięśnie oddechowe mogą być, w pewnym zakresie, sterowane również bodźcami ze strefy ruchowej kory mózgowej. Podlegają, więc naszej woli, możemy, w pewnej mierze, dowolnie kierować oddychaniem: przedłużać lub zwalniać wdech lub wydech, siłę, częstość oddechu, możemy także wstrzymać oddychanie. Po przekroczeniu jednak, pewnej granicy dowolna regulacja zostaje przezwyciężona przez oddech automatyczny, mimowolny, który odpowiada za realizację potrzeb organizmu.

16 Fakt, że istnieje możliwość dowolnego reagowania oddechem umożliwia wykonywanie ćwiczeń oddechowych i wpływanie na wzrost pojemności życiowej płuc. Duża grupa dzieci oddycha nieumiejętnie. Dzieci nie potrafią zgrać oddechu z wykonywanymi ruchami, nie wykorzystują oddychania torem brzusznym, mają tendencję do skupiania się na wdechu, zapominając o wypuszczaniu powietrza, co często prowadzi do bezdechu. W ćwiczeniach oddechowych należy: Nauczyć dzieci oddychania torem brzusznym, Skupić się na nauczaniu pełnego, głębokiego, przedłużonego wydechu. Zapewni on niejako automatycznie głęboki wdech. Uczyć dzieci pogłębionego oddychania, zwłaszcza w przerwach między ćwiczeniami. Stosując ćwiczenia oddechowe należy pamiętać o dwóch zasadach: I. Nie powinno się stosować, ćwiczeń pogłębionego oddychania w narzuconym, wspólnym dla całego zespołu rytmie, niezgodnym z indywidualnym zapotrzebowaniem tlenowym organizmu. II. Nie powinno się stosować jednorazowo dużej ilości ćwiczeń pogłębionego oddychania, gdyż może to doprowadzić do hiperwentylacji. W grupie ćwiczeń oddechowych wyróżniamy: 1. Ćwiczenia oddechowe wolne uczą prawidłowego, swobodnego oddychania, wzmacniają mięśnie oddechowe. Biorą w nich udział głównie mięśnie oddechowe. 2. Ćwiczenia oddechowe wspomagane poprzez ruch kończyn i tułowia, angażując pomocnicze mięśnie oddechowe uzyskuje się zwiększenie ruchomości klatki piersiowej, a wraz z nią zwiększenie ruchomości klatki piersiowej, a wraz z nią zwiększenie wentylacji płuc. 3. Ćwiczenia oddechowe oporowe zwiększające aktywność mięśni oddechowych, mobilizując je do dodatkowej pracy.

17 Ćwiczenia oddechowe wolne 1. Pozycja wyjściowa: leżenie tyłem. Nogi ugięte, stopy oparte na podłodze. Ręce w pozycji skrzydełek leżą na podłodze. Ruch: wdech nosem, a następnie wydech ustami. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych. Wdech powinien być głęboki, a wydech długi. 2. Pozycja wyjściowa: klęk podparty. Ruch: wdech nosem z uwypukleniem brzucha, a następnie wydech ustami z wciągnięciem brzucha. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych. 3. Pozycja wyjściowa: leżenie tyłem. Nogi ugięte, stopy oparte o podłogę. W palcach dłoni nad ustami trzymana piłeczka do tenisa stołowego. Ruch: wdech nosem, a następnie wydech ustami z utrzymaniem piłeczki w wąskim strumieniu powietrza nad palcami. Oddziaływanie nauka przedłużonego wydechu. 4. Pozycja wyjściowa: siad skrzyżny. Ręce w pozycji skrzydełek. Ruch: maksymalny wdech nosem, a następnie wydech ustami, z jak najdłuższym wymawianiem litery s. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych, nauka przedłużonego wydechu. Wdech powinien być głęboki, a wydech długi. 5. Pozycja wyjściowa: siad skrzyżny. Ręce w pozycji skrzydełek, dłonie zaciśnięte w pięść. Palce wskazujące ustawione pionowo. Ruch: wdech nosem, ze skrętem głowy w bok, a następnie dmuchnięcie na palec, jakby się gasiło świeczkę. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych, nauka przedłużonego wydechu. W czasie ćwiczenia powinna być utrzymana postawa skorygowana. 6. Pozycja wyjściowa: siad skrzyżny. W jednej dłoni szarfa, której wolny koniec wisi przed ustami. Ruch: wdech nosem, a następnie silne dmuchnięcie na szarfę szarfa powinna poruszyć się. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych, nauka przedłużonego wydechu. 7. Pozycja wyjściowa: pozycja średnia Klappa. Przed głową, na podłodze, leży piłeczka do tenisa stołowego. Ruch: wdech nosem, a następnie silne dmuchnięcie w piłeczkę, tak, aby potoczyła się jak najdalej. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych, rozciąganie mięśni piersiowych. Klatka piersiowa powinna być blisko podłogi. 8. Pozycja wyjściowa: pozycja średnia Klappa. Przed głową, na podłodze, leży piłeczka do tenisa stołowego. W odległości 1 2 m przed ćwiczącym ustawiona lub narysowana bramka. Ruch: wdech nosem, a następnie silne dmuchnięcie w piłeczkę, tak, aby potoczyła się po podłodze i wpadła do bramki. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych, rozciąganie mięśni piersiowych. 9. Pozycja wyjściowa: pozycja średnia Klappa w narysowanym na podłodze torze o szerokości około 50 cm. Przed głową, na podłodze, leży piłeczka do tenisa stołowego. Ruch: wdech nosem, a następnie silne dmuchnięcie w piłeczkę, tak, aby potoczyła się jak najdalej po podłodze, nie opuszczając wyrysowanego toru. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych, rozciąganie mięsni piersiowych.

18 10. Pozycja wyjściowa: pozycja średnia Klappa. Przed głową na podłodze leży obręcz, a w niej piłeczka do tenisa stołowego. Ruch: wdech nosem, a następnie silne dmuchnięcie w piłeczkę, tak, aby potoczyła się przy obręczy zataczając koło. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych, rozciąganie mięśni piersiowych. 11. Pozycja wyjściowa: stanie na czworakach. Przed głową, na podłodze, leży piłeczka do tenisa stołowego. Ruch: marsz na czworakach z dmuchaniem w piłeczkę przed sobą. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych. W momencie dmuchnięcia w piłeczkę klatka piersiowa powinna być blisko podłogi. 12. Pozycja wyjściowa: siad klęczny na kocyku. Ręce w pozycji skrzydełek. Przed kocykiem na podłodze leży piłeczka do tenisa stołowego. Ruch: ślizgi na kocyku z dmuchaniem w piłeczkę przed sobą. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych, wzmacnianie mięśni ściągających łopatki, wzmacnianie mięśni prostownika grzbietu odcinka piersiowego i mięśni karku. 13. Pozycja wyjściowa: leżenie przodem na kocyku. Ręce w pozycji skrzydełek. Przed głową, na podłodze, leży piłeczka do tenisa stołowego. Ruch: ślizgi na kocyku z dmuchaniem w piłeczkę przed sobą. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych, wzmacnianie mięśni ściągających łopatki, wzmacnianie mięśnia prostownika grzbietu odcinka piersiowego i mięśni karku. 14. Pozycja wyjściowa: klęk przodem do stołu. Na stole stoi miska z wodą. Po wodzie pływają zabawki. Ruch: wdech nosem, a następnie dmuchanie w zabawki, tak, aby poruszały się po wodzie. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych, nauka przedłużonego wydechu. W czasie ćwiczenia powinna być utrzymana postawa skorygowana. 15. Pozycja wyjściowa: klęk przodem do stołu. Na stole stoi zapalona świeczka. Ruch: wdech nosem, a następnie wydech ustami ze zdmuchnięciem świeczki. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych. W czasie ćwiczenia powinna być utrzymana postawa skorygowana. 16. Pozycja wyjściowa: pozycja średnia Klappa przodem do skośnie ustawionych ławeczek. Dłonie oparte przytrzymują piłeczkę do tenisa stołowego. Ruch: wdech nosem, a następnie silne dmuchnięcie w piłeczkę, tak, aby potoczyła się po ławeczkach jak najwyżej. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych. Klatka piersiowa powinna być blisko ławeczek. 17. Pozycja wyjściowa: dwaj ćwiczący w pozycji średniej Klappa twarzami do siebie w odległości ok. 1 m. Między nimi w równej odległości od każdego leży na podłodze piłeczka do tenisa stołowego. Ruch: równoczesne silne dmuchnięcie w piłeczkę, tak, aby potoczyła się za linię rąk partnera. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych, rozciąganie mięśni piersiowych. 18. Pozycja wyjściowa: stanie. W dłoniach nad głową trzymane piórko (lub kawałek waty). Ruch: silne dmuchnięcie w piórko, tak, aby szybowało jak najdłużej w powietrzu. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych. 19. Pozycja wyjściowa: stanie. Ruch: marsz po sali z wykonaniem: - wdechu powietrza nosem w czasie pięciu kroków, - wydech ustami w czasie siedmiu kroków. Oddziaływanie nauka prawidłowej czynności oddychania.

19 Ćwiczenia oddechowe wspomagane 1. Pozycja wyjściowa: leżenie tyłem. Nogi ugięte, stopy oparte na podłodze. Ręce w bok. Przedramiona ustawione pionowo. Ruch: wdech nosem z położeniem przedramion na podłodze przy głowie (grzbiet dłoni dotyka podłogi), a następnie wydech ustami z przeniesieniem przedramion do pozycji wyjściowej. Oddziaływanie wzmacnianie mięsni oddechowych, zwiększenie ruchomości klatki piersiowej. 2. Pozycja wyjściowa: leżenie tyłem. Nogi ugięte, stopy oparte na podłodze. Ręce wyprostowane leżą na podłodze przy biodrach. Ruch: wdech nosem z przeniesieniem wyprostowanych rąk górą do położenia na podłodze przy głowie, a następnie wydech ustami z jednoczesnym przeniesieniem rąk do pozycji wyjściowej. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych, zwiększenie ruchomości klatki piersiowej. 3. Pozycja wyjściowa: leżenie tyłem. Nogi ugięte, stopy oparte na podłodze. Ręce wyprostowane leżą na podłodze przy biodrach. Ruch: wdech nosem z przesunięciem rąk po podłodze w stronę głowy, a następnie wydech ustami z jednoczesnym przeniesieniem rąk do pozycji wyjściowej. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych, zwiększenie ruchomości klatki piersiowej, rozciągnięcie mięśni piersiowych. W czasie ćwiczenia ręce powinny przylegać do podłogi. 4. Pozycja wyjściowa: Leżenie tyłem. Nogi ugięte, stopy oparte na podłodze. Ręce w pozycji skrzydełek leżą na podłodze. Ruch: wdech nosem, a następnie wydech z przyciągnięciem kolan do klatki piersiowej. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych, wzmacnianie mięśni brzucha. W czasie ćwiczenia nie powinno wystąpić oderwanie łopatek od podłogi. 5. Pozycja wyjściowa: leżenie tyłem. Nogi wyprostowane i złączone. Ręce wyprostowane leżą na podłodze przy głowie. Ruch: wdech nosem, a następnie wydech ustami z przyciągnięciem kolan do klatki piersiowej i chwytem dłońmi za kolana. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych, wzmacnianie mięśni brzucha. W czasie ćwiczenia barki i łopatki nie powinny być odrywane od podłogi. 6. Pozycja wyjściowa: siad skrzyżny. Ręce wyprostowane, wyciągnięte w dół w skos. Ruch: wdech nosem z rotacją zewnętrzną rąk, a następnie wydech ustami z rotacją wewnętrzną rąk. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych, zwiększenie ruchomości klatki piersiowej, wzmacnianie mięśni ściągających łopatki. W czasie ćwiczenia powinna być zachowana poprawna postawa. 7. Pozycja wyjściowa: siad skrzyżny. Ruch: wdech nosem z uniesieniem rąk w górę w skos, a następnie wydech ustami z opuszczeniem rąk. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych, zwiększenie ruchomości klatki piersiowej. W czasie ćwiczenia powinna być zachowana postawa skorygowana.

20 8. Pozycja wyjściowa: leżenie tyłem. Nogi ugięte, stopy oparte na podłodze. Ręce wyprostowane, wyciągnięte w bok leżą na podłodze. Ruch: wdech nosem, a następnie wydech ustami z objęciem i uciskiem rękoma klatki piersiowej. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych, zwiększenie ruchomości klatki piersiowej. 9. Pozycja wyjściowa: siad skrzyżny. Ruch: wdech nosem z uniesieniem rąk w górę w skos, a następnie wydech ustami ze skrzyżowaniem rąk na klatce piersiowej i jej uciskiem. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych, zwiększenie ruchomości klatki piersiowej. 10. Pozycja wyjściowa: siad klęczny. Dłonie splecione za plecami. Ręce wyprostowane. Ruch: wdech nosem z uniesieniem rąk, ściągnięciem łopatek, cofnięciem barków i uwypukleniem klatki piersiowej, a następnie wydech ustami z opuszczeniem rąk. Oddziaływanie wzmocnienie mięśni oddechowych, zwiększenie ruchomości klatki piersiowej, rozciągnięcie mięśni piersiowych, wzmocnienie mięśni ściągających łopatki. Opuszczeniu rąk nie powinna towarzyszyć utrata korekcji postawy. 11. Pozycja wyjściowa: siad klęczny. Ruch: wdech nosem z uniesieniem rąk w górę, a następnie wydech ustami z przejściem do pozycji niskiej Klappa i maksymalnym wyciągnięciem rąk w przód. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych, zwiększenie ruchomości klatki piersiowej, rozciągnięcie mięśni piersiowych, elongacja kręgosłupa. 12. Pozycja wyjściowa: stanie. Ruch: wdech nosem z uniesieniem rąk w górę, a następnie wydech ustami ze skłonem tułowia w przód. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych. Ćwiczenie jest przeciwwskazane dla dzieci z okrągłymi plecami. 13. Pozycja wyjściowa: siad na krześle. Dłonie splecione na karku. Ruch: wdech nosem z cofnięciem łokci, ściągnięciem łopatek i uwypukleniem klatki piersiowej, a następnie wydech ustami z opadem tułowia w przód. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych, zwiększenie ruchomości klatki piersiowej, wzmacnianie mięśni ściągających łopatki, rozciąganie mięśni piersiowych. 14. Pozycja wyjściowa: leżenie tyłem. Nogi ugięte, stopy oparte na podłodze. Na brzuchu umieszczona piłka trzymana oburącz. Ruch: wdech nosem z przeniesieniem rąk z piłką w górę do położenia na podłodze za głową, a następnie wydech ustami z przeniesieniem rąk z piłką do pozycji wyjściowej. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych, zwiększenie ruchomości klatki piersiowej. W czasie ćwiczenia barki powinny przylegać do podłogi. 15. Pozycja wyjściowa: leżenie tyłem. Nogi ugięte, stopy oparte na podłodze. Na brzuchu leży trzymana oburącz laska. Ruch: wdech nosem z przeniesieniem rąk z laską w górę do położenia na podłodze za głową, a następnie wydech ustami z przeniesieniem rąk do pozycji wyjściowej. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych, zwiększenie ruchomości klatki piersiowej. W czasie ćwiczenia barki powinny przylegać do podłogi.

21 16. Pozycja wyjściowa: siad skrzyżny. W dłoniach trzymana oburącz laska. Ruch: wdech nosem z uniesieniem rąk z laską w górę, a następnie wydech ustami z opuszczeniem laski na uda. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych, zwiększenie ruchomości klatki piersiowej. 17. Pozycja wyjściowa: siad skrzyżny. W dłoniach trzymana oburącz laska. Ruch: wdech nosem z przeniesieniem laski na plecy (na łopatki), a następnie wydech ustami z przeniesieniem laski przed klatkę piersiową. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych, zwiększenie ruchomości klatki piersiowej, rozciąganie mięśni piersiowych, wzmacnianie mięśni ściągających łopatki. 18. Pozycja wyjściowa: stanie. Ruch: marsz po sali z wykonywaniem: - wdechu nosem w czasie czterech kroków i przeniesieniem wyprostowanych rąk w górę w skos, - wydechu ustami w czasie sześciu kroków i opuszczeniem rąk. Oddziaływanie nauka prawidłowej czynności oddychania. W czasie marszu powinna być zachowana postawa skorygowana. 19. Pozycja wyjściowa: leżenie tyłem. Nogi ugięte, stopy oparte na podłodze. Ręce w pozycji skrzydełek leżą na podłodze. Ruch: wdech nosem z uwypukleniem klatki piersiowej, a następnie kilkakrotne przetoczenie powietrza do brzucha (uwypuklenie brzucha) i z powrotem do klatki piersiowej. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych. 20. Pozycja wyjściowa: leżenie tyłem. Nogi ugięte, stopy oparte na podłodze. Jedna dłoń leży na klatce piersiowej, druga dłoń na brzuchu. Ruch: wdech nosem dłoń na brzuchu unosi się, a następnie wydech ustami dłoń na brzuchu opada wraz z brzuchem. Oddziaływanie wzmacnianie mięśni oddechowych. Dłoń na klatce piersiowej powinna pozostać nieruchoma.

22 ZADANIE II 2. WYKONANIE PRZESIEWOWYCH BADAŃ SPIROMETRYCZNYCH W ABINECIE SPIROMETRYCZNYM. BADANIE SŁUŻY OCENIE WYDOLNOŚCI ODDECHOWEJ CZŁOWIEKA POMIARY SPIROMETRYCZNE UZYSKANE SĄ ZA POMOCĄ APARATU SPIROMETRYCZNEGO POŁĄCZONEGO Z KOMPUTEREM I DOSTARCZAJĄ DANYCH DIAGNOSTYCZNYCH O SPRAWNOŚCI WENTYLACYJNEJ UKŁADU ODDECHOWEGO BADANIE MA TAKŻE ZA ZADANIE OKREŚLIĆ SZYBKOŚĆ I OBJĘTOŚĆ WYMIANY GAZOWEJ W PŁUCACH ORAZ ICH WPŁYW NA AKTYWNOŚĆ FIZYCZNĄ DZIECI 3. WYRAŻENIE ZGODY RODZICÓW NA BADANIE SPIROMETRYCZNE. 4. UDZIAŁ DZIECI W BADANIU SPIROMETRYCZNYM. 5. SKIEROWANIE DZIECI Z ZABURZENIAMI OBTURACYJNYMI OSKRZELI DO LEKARZY POZ. 6. DALSZA DIAGNOSTYKA I LECZENIE DZIECI CHORYCH NA ASTMĘ. 7. WSKAZANIA DO ZAJĘĆ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO REALIZATOR PIELĘGNIARKA, NAUCZYCIELE WYCHOWAWCY, LEKARZ PEDIATRA RODZICE, UCZNIOWIE. ODBIORCA FORMY REALIZACJI WYDRUK WYNIKÓW BADAŃ SPIROMETRYCZNYCH, ROZMOWA Z DZIEĆMI OMÓWIENIE WYNIKÓW, WYDANIE BADAŃ DO LEKARZA POZ, POTWIERDZENIA LECZENIA DZIECI CHORYCH NA ASTMĘ WNIOSKI

23 ZADANIE III 8. WYŚWIETLANIE FILMU pt. AKTYWNE ŻYCIE Z ASTMĄ. OGLĄDAJĄC FILM DZIECI POZNAJĄ RÓŻNICĘ W FIZJOLOGII I PATOLOGII UKŁADU ODDECHOWEGO SYSTEMATYCZNE FARMAKOLOGICZNE LECZENIE ASTMY Z UŻYCIEM DYSKU [INCHALATORA PROSZKOWEGO] WEDŁUG ZALECEŃ LEKARZA AKTYWNE ŻYCIE Z ASTMĄ [PŁYWANIE, TANIEC, JAZDA NA ROWERZE] SPORT JEST ISTOTNY DLA OGÓLNEJ SPRAWNOŚCI CHOREGO NA ASTMĘ DZIECI TAKŻE MOGĄ UCZESTNICZYĆ W INTENSYWNYCH TRENINGACH. ZALECANE DLA ASTMATYKÓW SĄ TE DYSCYPLINY, KTÓRE WIĄŻĄ SIĘ Z WYSIŁKIEM ROZŁOŻONYM W CZASIE: JAK PŁYWANIE, GIMNASTYKA, JAZDA NA ROWERZE, KAJAKARSTWO 9. KONKURS PLASTYCZNY pt. MOJE AKTYWNE ŻYCIE Z ASTMĄ. AKTYWIZACJA DZIECI DO WYKONANIA PRAC PLASTYCZNYCH W RÓŻNYCH FORMACH NA TEMAT CZYNNEGO WYPOCZYNKU W CZASIE WOLNYM OD ZAJĘĆ LEKCYJNYCH REALIZATOR WYCHOWAWCY KLAS, NAUCZYCIEL PLASTYKI UCZNIOWIE. ODBIORCA FILM,KONKURS PLASTYCZNY FORMY REALIZACJI WNIOSKI

24 Astma i sport Czas zerwać z błędnym przekonaniem, że wysiłek fizyczny szkodzi chorym na astmę. To prawda, że u chorych na astmę, wysiłek fizyczny jest często czynnikiem wyzwalającym krótkotrwałe napady duszności i zaostrzenia choroby. Jednakże konsekwencją całkowitego unikania przez nich zajęć ruchowych jest obniżenie ogólnej wydolności fizycznej całego ich organizmu. Nowoczesne sposoby leczenia farmakologicznego dostosowane do zmiennego przebiegu choroby oraz troska o ogólny stan fizyczny pacjenta sprawiły, że coraz częściej lekarze zalecają osobom chorym na astmę różne formy aktywności ruchowej. Kilka rad dla ćwiczących chorych Warunkiem powodzenia skutecznego leczenia wspartego wzmożonym wysiłkiem fizycznym jest przestrzeganie i stosowanie następujących zasad: Leczenie dostosowane do nasilenia objawów astmy. Profilaktyczne podanie leku. Przed wysiłkiem należy stosować odpowiednie leki wziewne. Rozgrzewka. Każdą jednostkę treningową rozpocząć należy minutową rozgrzewką, o umiarkowanym i narastającym natężeniu. Zajęcia zasadnicze powinny mieć charakter naturalnego treningu interwałowego, z wykorzystaniem gier i zabaw, mających cechy takiego treningu (piłka nożna, siatkówka, biegi rozstawne, biegi na orientację, jazda na rowerze, piesze wycieczki w góry, pływanie i inne). Czas trwania zajęć właściwych powinien wynosić około 30 minut. Obciążenie pracą w czasie treningu powinno mieć submaksymalne natężenie (mniejsze niż u sportowców wysokiego wyczynu). Ćwiczenia mogą pomóc Dzieci chore na astmę, poddane treningowi mogą być nie tylko bezpiecznie obciążone dużym wysiłkiem, w czasie, którego, jak i po jego zakończeniu, nie obserwuje się napadów duszności, ale także po właściwie prowadzonym usprawnieniu ruchowym stwierdza się poprawę wydolności fizycznej. Chorzy na astmę mają bardzo często przykre doświadczenia związane z uprawianiem sportu, dlatego unikają jakichkolwiek zajęć ruchowych. Nawet niewielki wysiłek okazuje się dla nich trudny i powoduje szybkie zmęczenie. Wskazanym uzupełnieniem leczenia osób chorych na astmę jest, zatem dobrze zaplanowany i zrealizowany trening.

25 ZADANIE IV 10. ROLA LEKARZA I PACJENTA W KONTROLI ASTMY. REALIZATOR LEKARZ, PIELĘGNIARKA ODBIORCA UCZNIOWIE, RODZICE FORMY REALIZACJI WYKŁAD WNIOSKI

26 CEL LECZENIA ASTMY 1. Trwałe opanowanie objawów chorobowych. 2. Zapobieganie występowania zaostrzeń. 3. Nauka prostych czynności zalecanych przez lekarza (inhalacje, używanie dysku, tlenoterapia, PEF ). 4. Utrzymanie wydolności układu oddechowego na poziomie zbliżonym do prawidłowego. 5. Utrzymanie normalnej aktywności życiowej w tym zdolności podejmowania wysiłków fizycznych. 6. Prawidłowa farmakoterapia. 7. Unikanie ubocznych skutków stosowania leków. 8. Niedopuszczenie do nieodwracalnej obturacji dróg oddechowych. 9. Eliminacja lęku, stresu, osamotnienia.

27 CEL SAMOKONTROLI 1. Celem samokontroli jest zapobieganie napadom astmy i niedopuszczenie do znacznego nasienia duszności. 2. Chory musi wiedzieć na temat swojej choroby, ponieważ od tego zależy jego prawidłowe funkcjonowanie i życie. 3. Wiedza zmniejsza niepokój i strach, które zwykle nasilają duszność, pacjent wie kiedy przyjąć leki, kiedy zgłosić się do lekarza, a kiedy jechać do szpitala. 4. W czasie pierwszej wizyty u lekarza pacjent informuje o jego dolegliwościach (duszność, kaszel, wysypka, katar, itp.) o swoich przyzwyczajeniach, hobby, nałogach. Lekarz powinien pytać o te sprawy, a pacjent powinien być przygotowany i starać się najdokładniej na nie odpowiadać. 5. Specjalista alergolog powinien wykonać badania podstawowe, spirometrię, testy alergologiczne. 6. Ze względu na to, że objawy astmy i wyniki badań bywają niekiedy niejednoznaczne, lekarz będzie starał się różnicować astmę od innych chorób. 7. Podczas każdej wizyty lekarz dokładnie zapisuje zalecenia, tłumaczy cel i sposób przyjmowania leków. 8. Ponadto lekarz powinien zachęcać do wykonywania regularnych pomiarów szczytowego przepływu wydechowego [PEF]. 9. Częstość wizyt kontrolnych zależy od przebiegu choroby, samokontroli pacjenta, wstępnych ustaleń zasad leczenia i postępowania pacjenta.