dr Hubert Wiśniewski 1

Transkrypt

1 dr Hubert Wiśniewski 1

2 Agenda: 1. Uczestnicy rynku ubezpieczeniowego w Polsce. 2. Zakłady ubezpieczeniowe w Polsce formy prawne i ich charakterystyka. 3. Pośrednicy ubezpieczeniowi. 2

3 1. Ubezpieczający klienci. 2. Zakłady ubezpieczeń. 3. Pośrednicy ubezpieczeniowi: a. agent ubezpieczeniowy; b. broker ubezpieczeniowy. 4. Nadzór ubezpieczeniowy KNF. 5. Pozostałe ustawowe instytucje rynku ubezpieczeń: a. Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny; b. Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych; c. Rzecznik Finansowy; d. Polska Izba Ubezpieczeń. 6. Inne instytucje rynku ubezpieczeń. 3

4 Zgodnie z ustawą z dnia 11 września 2015 roku o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej Art. 6. pkt. 1. Zakład ubezpieczeń może wykonywać działalność ubezpieczeniową wyłącznie w formie: a. spółki akcyjnej; b. towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych; c. spółki europejskiej określonej w rozporządzeniu Rady (WE) nr 2157/2001 z dnia 8 października 2001 r. w sprawie statutu spółki europejskiej (SE) (Dz. Urz. WE L 294 z , s. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 6, t. 4, s. 251). 4

5 Cechami charakterystycznymi zakładów ubezpieczeń w formie spółki akcyjnej jest to że: a. koncentracja kapitału akcyjnego i prawo do podejmowania decyzji jest proporcjonalna do ilości posiadanych akcji; b. akcje spółki mogą być tylko akcjami imiennymi, chyba że są to akcje wprowadzone do publicznego obrotu za zgodą Komisji Papierów Wartościowych; c. kapitał zakładowy jest pokrywany wkładem pieniężnym i podlega wpłaceniu w całości przed zarejestrowaniem w Krajowym Rejestrze Sądowym; d. statut i jego zmiany podlegają przed zarejestrowaniem zatwierdzeniu przez organ nadzoru; e. osiąganie zysku maksymalizującego korzyści ich właścicieli. 5

6 Działalność krajowych zakładów ubezpieczeń w formie spółek akcyjnych, ze względu na specyfikę działalności ubezpieczeniowej podlega dodatkowym regulacjom, które zawiera ustawa o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. W zakresie nieregulowanym w wymienionej ustawie stosuje się przepisy zawarte w kodeksie spółek handlowych. Jednym z tych dodatkowych obowiązków określonych ustawą, jest zatwierdzanie przez KNF zmian w statucie (art. 79 ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej), w zakresie: a. siedziby lub firmy; 6

7 b. podwyższenia lub obniżenia kapitału zakładowego; c. zasięgu terytorialnego lub rzeczowego zakresu działalności; d. dotyczącym uprzywilejowania akcji lub uprawnień przyznanych akcjonariuszom osobiście; e. tworzenia w ciężar kosztów funduszy, rezerw techniczno-ubezpieczeniowych dla celów rachunkowości i innych rezerw; f. zasad reprezentacji; g. gospodarowania majątkiem i aktywami zakładu ubezpieczeń w tym w zakresie określenia kompetencji organów zakładu ubezpieczeń; h. funduszu organizacyjnego. 7

8 Kluczowe cechy zakładu ubezpieczeń w formie Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych (TUW): a. TUW jest zakładem ubezpieczeń, który ubezpiecza swoich członków na zasadzie wzajemności; b. celem działalności TUW nie jest zysk, lecz ubezpieczenie swoich członków na zasadzie wzajemności; c. ubezpieczonego obciążają koszty związane z faktycznym przebiegiem szkodowości oraz działalnością towarzystwa, a nie obciążają narzuty zysku; d. wymagania kapitałowe stawiane TUW są niższe o 25% w stosunku do spółek akcyjnych. 8

9 Działalność krajowych zakładów ubezpieczeń towarzystw ubezpieczeń wzajemnych, ze względu na specyfikę działalności ubezpieczeniowej podlega dodatkowym regulacjom, jednym z nich jest obowiązek zatwierdzania przez KNF zmian w statucie (art. 107 ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej), w zakresie: a. zmiany siedziby lub nazwy; b. zmiany rzeczowego zakresu działalności oraz zmiany terytorialnego zasięgu działalności w przypadku towarzystw ubezpieczeń wzajemnych; 9

10 c. obniżenia kapitału zakładowego; d. tworzenia w ciężar kosztów funduszy, rezerw techniczno-ubezpieczeniowych dla celów rachunkowości i innych rezerw; e. zmiany zasad reprezentacji towarzystwa; f. zmian w gospodarowaniu majątkiem i aktywami towarzystwa, w tym w zakresie określenia kompetencji organów towarzystwa oraz spłat z tytułu zobowiązań wobec członków towarzystwa; g. zmian w funduszu organizacyjnym, z zastrzeżeniem art. 162 ust. 2 pkt 6. 10

11 Statut TUW określa jego charakter, wyróżnia się TUW: a. zamknięty, (ubezpiecza jedynie swych członków), b. otwarty (dopuszcza możliwość ubezpieczenia klientów niebędących jego członkami). Dodatkowo wyróżnia się tzw. małe towarzystwo ubezpieczeń,które nie może wykonywać działalność w zakresie reasekuracji czynnej. Małe TUW muszą spełniać łącznie następujące warunki (art. 109 ustawy): 1.towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych posiada ograniczony zakres działalności ze względu na małą liczbę członków oraz niewielką liczbę lub niskie sumy zawieranych umów ubezpieczenia lub niewielki terytorialny zasięg działalności; 11

12 2. towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych ubezpiecza jedynie swoich członków; 3. członkami towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych jest zdefiniowany w statucie krąg: a. osób fizycznych wykonujących określony zawód lub działalność, a także członkowie ich rodzin; b. osób prawnych, których cel działalności odnosi się do zawodu lub działalności, o których mowa w lit. a, z wyłączeniem spółek prawa handlowego; 12

13 4. roczna składka przypisana brutto w 3 ostatnich latach obrotowych, a w przypadku towarzystwa wykonującego działalność w krótszym okresie od początku wykonywania działalności, nie przekracza równowartości w złotych 5 mln euro, ustalonej zgodnie z art. 272 ust. 6, oraz towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych przedstawi wiarygodną prognozę, że powyższa wartość nie zostanie przekroczona w ciągu kolejnych 5 lat obrotowych; 5. towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych nie wykonuje działalności w zakresie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, ubezpieczenia kredytu ani gwarancji ubezpieczeniowej, chyba że stanowią one ryzyka dodatkowe. 13

14 Kryterium SA TUW Udział w polskim rynku Oferta produktowa dominujący produkty uniwersalne niszowy produkty specjalistyczne Cel działania zysk działalność non profit, ubezpieczanie swoich członków na zasadzie wzajemności Ryzyko ponoszą właściciele - akcjonariusze Grupy interesu wyraźne rozwarstwienie: ubezpieczeni /ubezpieczający, właściciele, kadra kierownicza ponosi wspólnota tożsamość interesów członków i osób ubezpieczonych 14

15 Jednym z głównych kanałów dystrybucji i sprzedaży ubezpieczeń są pośrednicy ubezpieczeniowi: agenci i brokerzy. Pośrednictwo ubezpieczeniowe obejmuje: a. czynności agencyjne, które są wykonywane w imieniu lub na rzecz zakładu ubezpieczeń i polegają na: pozyskiwaniu klientów; czynnościach przygotowawczych do zawarcia umowy i zawieraniu samych umów; organizowaniu i nadzorowaniu prowadzonych czynności. b. czynności brokerskie, wykonywanie w imieniu i na rzecz podmiotu szukającego ochrony ubezpieczeniowej, dotyczy: wykonywania czynności przygotowawczych do zawarcia umowy ubezpieczenia; zawierania i doprowadzenia do zawarcia umowy ubezpieczeniowej; organizowania i nadzorowania prowadzonych czynności. 15

16 Agentem ubezpieczeniowym może być przedsiębiorca, który prowadzi działalność agencyjną na podstawie umowy agencyjnej zawartej z zakładem ubezpieczeń. Agent jest wpisany do rejestru agentów, który prowadzony jest przez organ nadzoru. Agent musi spełniać określone wymogi: a. Formalne, m.in.: Status osoby fizycznej o pełnej zdolności do czynności prawnych; Minimum średnie wykształcenie; Odbycie specjalistycznego szkolenia przeprowadzonego przez zakład ubezpieczeń, zakończonego egzaminem; Niekaralność za umyślne przestępstwo. b. Osobowościowe m.in. : Rzetelność, solidność, etykę zawodową; Łatwość nawiązywania kontaktów, wiarygodność. 16

17 Zgodnie z art. 12 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym Zakład ubezpieczeń udziela agentowi ubezpieczeniowemu upoważnionemu do zawierania w jego imieniu umów ubezpieczenia, w formie pisemnej pod rygorem nieważności, pełnomocnictwa do dokonywania czynności agencyjnych w imieniu tego zakładu. Pełnomocnictwo, to określa w szczególności: a. zakres działalności agenta ubezpieczeniowego, ze wskazaniem działu i grup ubezpieczeń; b. wysokość maksymalnej sumy ubezpieczenia, na jaką agent ubezpieczeniowy może zawrzeć jedną umowę ubezpieczenia; c. obszar działalności agenta ubezpieczeniowego. Pełnomocnictwo udzielone przez zakład ubezpieczeń nie może zawierać upoważnienia do udzielania dalszych pełnomocnictw. 17

18 Zasady odpowiedzialności agenta ubezpieczeniowego za szkody powstałe w związku z wykonywaniem czynności agencyjnych wprowadza przepis art. 11 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym. Za szkodę wyrządzoną przez agenta ubezpieczeniowego w związku z wykonywaniem czynności agencyjnych odpowiada zakład ubezpieczeń, na rzecz którego agent ubezpieczeniowy działa, za wyjątkiem tzw. multiagenta. Multiagent czyli w tym przypadku agent ubezpieczeniowy wykonujący czynności agencyjne na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń w zakresie tego samego działu ubezpieczeń, zgodnie z załącznikiem do ustawy o działalności ubezpieczeniowej, odpowiada za szkody powstałe z tytułu wykonywania tych czynności wyrządzone klientowi, ubezpieczającemu, ubezpieczonemu lub osobie uprawnionej z umowy ubezpieczenia. Multiagent w zakresie odpowiedzialności za szkody powstałe z tytułu wykonywania czynności agencyjnych podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej. 18

19 Brokerem ubezpieczeniowym może być osoba fizyczna (która m.in. zdała egzamin przed Komisja egzaminacyjną dla Brokerów Ubezpieczeniowych i Reasekuracyjnych) lub prawna posiadająca zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej. Wymagania w stosunku do brokera ubezpieczeniowego są takie jak do agentów ubezpieczeniowych, jednak dodatkowo rozszerzone m.in. o: obowiązek zdania państwowego egzaminu brokerskiego; posiadanie co najmniej 2-letniego doświadczenia zawodowego w zakresie ubezpieczeń, zdobytego w okresie 8 lat bezpośrednio poprzedzających złożenie wniosku o uzyskanie zezwolenia na wykonywanie działalności brokerskiej; obowiązek ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania działalności brokerskiej. 19

20 Broker ubezpieczeniowy, jako że jest niezależnym pośrednikiem nie może m.in. : a. wykonywać działalności agencyjnej i czynności agencyjnych; b. pozostawać w stałym stosunku umownym z zakładem ubezpieczeń; c. być członkiem organów nadzorczych lub zarządzających zakładu ubezpieczeń; d. posiadać akcji zakładu ubezpieczeń za wyjątkiem tych dopuszczonych do publicznego obrotu. 20

21 Ustawodawca nakłada na brokera liczne obowiązki m.in.: a. okazywanie zakładowi ubezpieczeń i poszukującemu ochrony ubezpieczeniowej, przy pierwszej czynności i na każde żądanie, zezwolenia na wykonywanie działalności brokerskiej; b. udzielanie na piśmie przed zawarciem umowy ubezpieczenia porady opartej na wszechstronnej i rzetelnej analizie dostępnych ofert ubezpieczenia; c. zachowanie tajemnicy służbowej, także po ustaniu umowy ze zleceniodawca; d. wykonywanie działalności z poszanowaniem interesów stron umowy ubezpieczenia. 21

22 1. Rejestr pośredników ubezpieczeniowych składa się z: a. rejestru agentów ubezpieczeniowych; b. rejestru brokerów ubezpieczeniowych. 2. Rejestr ten jest prowadzony przez organ nadzoru. 3. Rejestr jest jawny i dostępny dla osób trzecich przez stronę internetową KNF pod adresem: 22

23 23