ZARZĄDZANIE PŁYNNOŚCIĄ FINANSOWĄ PRZEDSIĘBIORSTWA X

Transkrypt

1 ZARZĄDZANIE PŁYNNOŚCIĄ FINANSOWĄ PRZEDSIĘBIORSTWA X W LATACH Agata Kaczanowska, Aleksandra Wójtowicz Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Streszczenie Płynność finansowa jest bardzo ważnym aspektem w zarządzaniu finansami każdego przedsiębiorstwa. Sam termin płynności można definiować na wiele sposobów, w zależności od punktu widzenia i od tego, jaki aspekt płynności jest akcentowany. W niniejszej pracy termin ten będzie rozumiany jako zdolność przedsiębiorstwa do regulowania swoich zobowiązań krótkoterminowych i koniecznych wydatków. Celem niniejszej pracy jest przedstawienie wskaźników służących do pomiaru płynności finansowej przedsiębiorstwa, a także ich interpretacja w oparciu o dane finansowe przedsiębiorstwa X w latach , zawarte w sprawozdaniach finansowych analizowanego przedsiębiorstwa. Analizy płynności dokonano metodami statycznymi oraz dynamicznymi. Liquidity management of the company X in years Summary Financial liquidity is a very important aspect in the financial management of each company. The very term liquidity can be defined in many ways, depending on the point of view, and on which aspect of liquidity is emphasized. In this paper, the term shall be understood as the ability of the company to meet its short-term liabilities and necessary expenses. The purpose of this paper is to present indicators to measure the liquidity of the company, as well as their interpretation based on the financial data of company X in , included in the financial statements of the analyzed company. Analysis of liquidity has been performed with the use of static and dynamic methods. ISSN , Nr 1 (17) 2014, s

2 Wstęp W świetle przytoczonych definicji, bardzo ważnym zadaniem spoczywającym na zarządzających przedsiębiorstwem, jest monitorowanie poziomu płynności finansowej przedsiębiorstwa, co pozwala na odpowiednio szybkie reagowanie na zachodzące zmiany. Odpowiednie zarządzanie płynnością finansową jest istotne dla przedsiębiorstwa od tego zależy bowiem jego istnienie na rynku. Utrzymanie płynności pozwala na normalne funkcjonowanie, a także decyduje o zdolności do osiągania zamierzonych celów 1. Utrata płynności prowadzi do niewypłacalności firmy, co pociąga za sobą negatywne skutki, może prowadzić do upadku przedsiębiorstwa. W niniejszej pracy przedstawiono zasady i metody dokonywania analizy płynności finansowej. Omówiono tutaj dwie podstawowe grupy mierników statyczne i dynamiczne. W kolejnym rozdziale dokonano analizy płynności finansowej przedsiębiorstwa X w latach , za pomocą wcześniej omówionych metod. Na tej podstawie dokonano interpretacji i oceny płynności finansowej badanej spółki. 1. Zasady i metody analizy płynności finansowej Metody analizy płynności finansowej można podzielić na dwie podstawowe grupy metody statyczne i dynamiczne. W dalszej części pracy omówione zostaną zasady analizy płynności przedsiębiorstwa dokonane wymienionymi metodami Statyczny pomiar płynności finansowej Do pomiaru płynności finansowej za pomocą metod statycznych wykorzystuje się dane zawarte w bilansie oraz rachunku zysków i strat 2. Dane zawarte w bilansie mają charakter zasobowy, przez co pomiar płynności dokonywany za jego pomocą jest wykonywany na określony moment, nie dotyczy całego okresu sprawozdawczego. W metodzie tej wykorzystuje się szereg wskaźników, dzięki którym można ocenić płynność finansową firmy oraz porównać ją do innych przedsiębiorstw. Wskaźniki płynności to podstawowe miary służące ocenie polityki finansowej przedsiębiorstwa 3. Wśród wskaźników służących do analizy płynności finansowej, wyróżnić można również wskaźniki zabezpieczenia majątkowego, dzięki którym można dokonywać obserwacji zmian poziomu płynności w czasie. Głównymi wskaźnikami, na podstawie których dokonano analizy płynności finansowej przedsiębiorstwa X, są wskaźnik bieżącej płynności, wskaźnik płynności szybkiej, wskaźnik środków pieniężnych. Wskaźnik bieżącej płynności, nazywany również wskaźnikiem III stopnia płynności, jest podstawowym wskaźnikiem w analizie płynności finansowej 4. wskaźnik bieżącej płynności = aktywa obrotowe zobowiązania krótkoterminowe + krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe 1 Cicirko T., Podstawy zarządzania płynnością finansową przedsiębiorstwa, Oficyna Wydawnicza Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2010, s Wójcik D., Analiza wskaźnikowa płynności finansowej w praktyce przedsiębiorstw, Controlling 2012, nr Stefański A., Statyczna i dynamiczna analiza płynności finansowej, Controlling 2012, nr Wędzki D., Strategie płynności finansowej przedsiębiorstwa, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2003, s

3 Wskaźnik bieżącej płynności dostarcza informacji o zdolności przedsiębiorstwa do regulowania ciążących na nim zobowiązań bieżących w dniu pomiaru 5. Obliczoną w ten sposób wartość wskaźnika bieżącej płynności, porównuje się z wielkościami normatywnymi. W literaturze ich poziomy są zróżnicowane, najczęściej jednak przyjmuje się, że minimalna wartość tego wskaźnika powinna wynosić 1,2 1,3, a maksymalna 2,0. Im niższy wskaźnik bieżącej płynności, tym przedsiębiorstwo posiada mniejszą płynność finansową, a co za tym idzie, zwiększa się ryzyko jej utraty. Aby uniknąć określania optymalnego poziomu wskaźnika III stopnia płynności często przyjmuje się założenie, że aktywa obrotowe powinny przynajmniej pokrywać bieżące zobowiązania. Najlepsza sytuacja jest natomiast wtedy, gdy występuje ich nadwyżka, ze względu na występowanie rozbieżności czasowych między terminami spłaty zobowiązań, a terminami wpływu środków z działalności przedsiębiorstwa. Aby trafnie zinterpretować informacje wynikające z wysokości wskaźnika, należy dokonać porównania jego wartości z różnych okresów. Niski poziom wskaźnika bieżącej płynności oznacza, że firma posiada za mało aktywów, które można spieniężyć w porównaniu do jej zobowiązań krótkoterminowych, co oznacza, że nie będzie w stanie pokryć ich w wymaganym terminie. Zbyt wysoki poziom wskaźnika bieżącej płynności może oznaczać, iż przedsiębiorstwo ma zbyt dużą płynność finansową (nadpłynność), co skutkuje zamrażaniem kapitału. Stała wartość wskaźnika nie musi oznaczać stałego poziomu płynności finansowej, ponieważ może kryć za sobą zmiany w strukturze bilansowej. Kolejnym ze wskaźników służącym do pomiaru płynności finansowej przedsiębiorstwa, jest wskaźnik płynności szybkiej, nazywany inaczej wskaźnikiem szybkim, wskaźnikiem wysokiej płynności, wskaźnikiem płynności przyspieszonej, oraz wskaźnikiem płynności II stopnia. Wylicza się go zgodnie ze wzorem 6 : wskaźnik płynności szybkiej = należności + inwestycje krótkoterminowe zobowiązania krótkoterminowe + krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe Wskaźnik ten informuje w jakim stopniu zobowiązania krótkoterminowe są pokrywane przez najbardziej płynne aktywa. We wskaźniku tym ujmuje się te składniki majątku, które cechuje wysoki stopień prawdopodobieństwa, że będą lub już są źródłem wpływów pieniężnych 7. Podobnie jak w przypadku wskaźnika bieżącej płynności, również i tutaj występują trudności w określeniu jego optymalnego poziomu. W literaturze przyjmuje się najczęściej, że wysokość wskaźnika szybkiego oscylująca wokół wartości 1,0 1,3 jest dla przedsiębiorstwa satysfakcjonująca. Jest ono wówczas w stanie szybko sprostać swoim bieżącym zobowiązaniom. Zbyt niska wartość wskaźnika powoduje trudności w spłacie zobowiązań przedsiębiorstwa. Natomiast jeśli jest on wyższy niż wartości optymalne, może wskazywać na gromadzenie zbyt dużej ilości środków pieniężnych w kasie i na rachunku bankowym lub utrzymywanie zbyt wysokiego poziomu należności. Nie należy jednak kierować się tylko i wyłącznie podanymi wartościami optymalnymi, ponieważ każda branża, a nawet przedsiębiorstwo może indywidualnie ustalać ich wartości optymalne. 5 Cicirko T., Podstawy zarządzania..., dz. cyt., s Wędzki D., Strategie płynności..., dz. cyt., s Dudycz T., Wrzosek S., Analiza finansowa. Problemy metodyczne w ujęciu praktycznym, Wyd. Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław 2000, s

4 Dokonując analizy płynności warto porównać ze sobą wartości wskaźnika bieżącego i szybkiego. Pożądana jest niewielka różnica między nimi, ponieważ oznacza to efektywne zarządzanie zapasami. Natomiast gdy różnica jest duża może świadczyć to o zamrożeniu środków w zapasach i utrzymywaniu ich zbyt wysokiego poziomu 8. Ostatnim z omawianych wskaźników, służącym do statycznego pomiaru płynności finansowej, jest wskaźnik środków pieniężnych. Nazywa się go również wskaźnikiem gotówkowym, płynności najszybszej lub wskaźnikiem płynności I stopnia. Stosowany jest zazwyczaj jako uzupełnienie pozostałych wskaźników. Oblicza się go według następującego wzoru 9 : wskaźnik środków pieniężnych = inwestycje krótkoterminowe zobowiązania krótkoterminowe + krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe Wskaźnik ten informuje jaką część zobowiązań przedsiębiorstwo jest w stanie spłacić w danej chwili, z zasobów gotówkowych jakie posiada. Niski jego poziom nie musi jednak oznaczać, że przedsiębiorstwo ma problemy z płynnością, ponieważ może spłacać swoje zobowiązania z regularnie otrzymywanych należności. Natomiast wysoki poziom wskaźnika świadczy o utrzymywaniu dużej ilości najbardziej płynnych aktywów, co może prowadzić do pojawienia się kosztów utraconych możliwości, dlatego wysoki poziom tego wskaźnika nie jest pożądany 10. Wskaźnik ten może nie odzwierciedlać rzeczywistego poziomu płynności przedsiębiorstwa, jak również może zmieniać się skokowo, ponieważ jest wrażliwy na przypadkowe wpływy gotówki i niespodziewane wydatki. Określenie optymalnej wartości wskaźnika I stopnia nie jest jednoznaczne, ponieważ nie istnieją wartości wzorcowe z którymi można go porównać. Ciężko jest je określić, ponieważ są one ustalane indywidualnie dla każdej działalności. Zastosowanie statycznych miar analizy płynności finansowej niesie za sobą szereg niedoskonałości, które związane są przede wszystkim z pominięciem kwestii czasu. Na płynność finansową przedsiębiorstwa wpływa bowiem zarówno wydłużenie czasu, który jest niezbędny do upłynnienia aktywów obrotowych, ale też skrócenie terminów płatności zobowiązań. Zmiany te nie zostaną jednak uwzględnione przy analizie płynności finansowej miarami statycznymi Dynamiczny pomiar płynności finansowej Dynamiczny pomiar płynności, oparty na rachunku przepływów pieniężnych, jest bardzo ważną częścią analizy płynności finansowej przedsiębiorstwa, ponieważ dopiero porównanie wyników finansowych z rachunkiem przepływów pieniężnych pozwala na określenie kondycji finansowej przedsiębiorstwa 12. Dzięki zastosowaniu analizy rachunku przepływów pieniężnych, przedsiębiorstwo może dowiedzieć się jakie rodzaje działalności generują najwięcej środków pieniężnych, a jakie je absorbują, a także czy jest w stanie finansować podstawowe zadania ze środków pozyskanych z działalności operacyjnej jak również czy przeznaczano środki pieniężne na modernizację i rozwój przedsiębiorstwa. 8 Cicirko T., Podstawy zarządzania..., dz. cyt., s Wędzki D., Strategie płynności..., dz. cyt.,, s Sierpińska M., Wędzki D., Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997, s Cicirko T., Podstawy zarządzania..., dz. cyt.,, s Tamże, s

5 Wstępna analiza rachunku przepływów pieniężnych, sporządzana zazwyczaj z podziałem na przepływy z działalności operacyjnej, inwestycyjnej oraz finansowej, jest istotną pomocą w rozpoznaniu sytuacji finansowej, w jakiej znajduje się dane przedsiębiorstwo 13. Analizując poszczególne rodzaje strumieni oraz dodatni lub ujemny kierunek przepływów pieniężnych, wyróżnić można osiem możliwych przypadków sytuacji przedsiębiorstwa. Przedstawiono je w tabeli 1. Dzięki analizie sald przepływów pieniężnych można wyciągnąć wstępne wnioski i postawić pierwsze hipotezy na temat płynności finansowej przedsiębiorstwa. Tab. 1. Możliwe przypadki sytuacji przedsiębiorstwa ze względu na kierunek przepływów strumieni pieniężnych Kategoria strumieni Kolejne przypadki Operacyjny Inwestycyjny Finansowy nadwyżka - niedobór Źródło: Olszewski D. W., Podstawy analizy finansowej przedsiębiorstwa, Centrum Edukacji i Rozwoju Biznesu, Warszawa 1993, s. 35 Najważniejszą kategorią strumieni, z punktu widzenia informacji zawartych w rachunku przepływów pieniężnych, są operacyjne przepływy pieniężne netto. Zakłada się, że najbardziej korzystne jest, kiedy środki pieniężne z działalności operacyjnej są nie tylko dodatnie, ale również wyższe od zysku netto. Dodatni wynik z działalności operacyjnej świadczy o tym, że przedsiębiorstwo realizuje w gotówce przychody z podstawowej działalności i wartość ich jest wyższa niż wartość wydatków 14. Nie można jednoznacznie określić skutków ujemnych przepływów z działalności operacyjnej, ponieważ może być to sytuacja korzystna (przedsiębiorstwo spłaca swoje zobowiązania z poprzednich okresów sprawozdawczych lub gromadzi zapasy) lub niekorzystna (przedsiębiorstwo ma problemy ze ściągalnością należności). Ujemne przepływy występują również w przedsiębiorstwach rozpoczynających swoją działalność, ponieważ wymaga się od nich natychmiastowego regulowania zobowiązań. Kolejnym segmentem działalności, w którym rozpatruje się wartości przepływów pieniężnych, jest działalność inwestycyjna. Aby dokładnie przeanalizować wpływ dodatniego wyniku z działalności inwestycyjnej na sytuację przedsiębiorstwa, należy przyjrzeć się źródłom powstawania tej nadwyżki, ponieważ nie odzwierciedla ona rzeczywistej kondycji finansowej firmy. Dodatni przepływ z tego rodzaju działalności może wynikać z tego, że firma będzie zmuszona wyprzedawać swój majątek trwały ze względu na złą sytuację finansową 15. Takie zachowanie firmy ocenia się negatywnie, ponieważ może zagrażać dalszemu istnieniu jednostki i ogranicza jej rozwój. Dodatnie przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej mogą również wynikać z pozytywnych działań firmy, która gromadzi środki w celu rozwoju działalności. Jeśli w firmie obserwuje się nieznaczne dodatnie przepływy z działalności inwestycyjnej, może to być oznaką wpływu korzyści w postaci odsetek czy dywidend przy jednoczesnym 13 Waśniewski T., Skoczylas W., Teoria i praktyka analizy finansowej w przedsiębiorstwie, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa 2004, s Cicirko T., Podstawy zarządzania..., dz. cyt.,, s Waśniewski T., Skoczylas W., Teoria i praktyka..., dz. cyt., s

6 braku większych wpływów i wydatków. Ujemny wynik z tej działalności zawsze jest korzystny dla przedsiębiorstwa, ponieważ świadczy o rozwoju firmy, zakupie aktywów produkcyjnych i inwestowaniu środków. Ostatnim segmentem działalności rozpatrywanym we wstępnej analizie rachunku przepływów pieniężnych, jest działalność finansowa, której wpływ na sytuację firmy trudno jednoznacznie ocenić. Ujemne przepływy z tej działalności mogą być ocenianie pozytywnie, gdy są wynikiem spłaty kredytu, wykupu dłużnych papierów wartościowych. Mogą być one również oznaką braku możliwości spłaty kredytów, w wyniku czego zaciągane są kolejne, na niekorzystnych warunkach. Saldo zadłużenia wówczas się nie zmienia, a nawet narasta. Dodatnie przepływy z działalności finansowej, które wynikają ze wzrostu kapitału podstawowego, zawsze są oceniane jako korzystne dla przedsiębiorstwa. Natomiast jeśli wynika on z zaciągania kredytu, jego ocena musi być przeanalizowana pod kątem możliwości spłaty zadłużenia 16. Ważnym elementem oceny sytuacji przedsiębiorstwa jest analiza relacji osiąganych wyników finansowych i przepływów pieniężnych. Do tego celu służy tablica dokonań finansowych przedsiębiorstwa, którą przedstawiono na rysunku 1. Tablica dokonań finansowych pozwala na jednoczesną ocenę wyniku finansowego przedsiębiorstwa oraz sald przepływów pieniężnych. Wyróżnia się tutaj cztery możliwe warianty 17. Firma może wypracować dodatni wynik w ujęciu kasowym, czyli zysk netto i jednocześnie osiągnąć dodatnie lub ujemne saldo przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej (warianty I, II). Możliwe jest również osiągnięcie straty netto przy jednoczesnym wypracowaniu dodatniego lub ujemnego salda przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej (wariant III, IV). Najkorzystniejszy dla przedsiębiorstwa jest wariant I, w którym przedsiębiorstwo uzyskuje zysk netto oraz dodatni przepływ z działalności operacyjnej, ponieważ świadczy to o zdolności do generowania środków pieniężnych. Najmniej korzystny jest wariant IV, w którym stracie netto odpowiada ujemne saldo z działalności operacyjnej. Rys. 1. Tablica dokonań finansowych przedsiębiorstwa Wariant II Wariant I Przepływy pieniężne Wariant IV Wariant III Wynik finansowy Źródło: Opracowanie własne na podstawie M. Kawalski, M. Walczak, Sprawozdawczość i analiza finansowa w przedsiębiorstwie, Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi, Łódź Tamże, s Cicirko T., Podstawy zarządzania..., dz. cyt.,, s

7 Analiza wstępna rachunku przepływów pieniężnych, czyli określenie czy saldo środków pieniężnych jest dodatnie czy ujemne, nie jest wystarczająca do oceny zdolności płatniczej. Stosuje się więc analizę wskaźnikową, która jest jej rozwinięciem. Najczęściej wykorzystuje się do tego celu wskaźniki wydajności gotówkowej oraz wskaźniki wystarczalności gotówki 18. Wskaźniki wydajności gotówki opracowane są na podstawie przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej. Dają one informacje, jaka jest relacja między gotówką wypracowaną z działalności operacyjnej, do obrotu, zysku czy też majątku. Wysoki poziom wskaźników informuje o dobrej sytuacji przedsiębiorstwa. Są one najbardziej czytelne w interpretacji 19. Grupę tych wskaźników zaprezentowano w tabeli 2. Tab. 2. Charakterystyka wskaźników wydajności gotówki Nazwa Wzór Co wskazuje? Wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży środki pieniężne z dz. operacyjnej przychody ze sprzedaży Relację wygenerowanych środków pieniężnych z działalności operacyjnej do wielkości sprzedaży Wskaźnik wydajności gotówkowej zysku środki pieniężne z dz. operacyjnej zysk z dz. gospodarczej Jaki procent zysku jest realizowany w gotówce Wskaźnik wydajności gotówkowej majątku środki pieniężne z dz. operacynjej przeciętny stan aktywów Zdolność aktywów jednostki do generowania środków pieniężnych Źródło: opracowanie własne na podstawie Cicirko T., Podstawy zarządzania płynnością finansową przedsiębiorstwa, Oficyna Wydawnicza Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2010, s Wskaźniki wystarczalności gotówki są podstawowym elementem służącym do oceny pozyskiwania gotówki z działalności operacyjnej, która przeznaczana jest na pokrycie wydatków inwestycyjnych w majątek trwały i spłaty zobowiązań. Informują one o możliwościach płatniczych przedsiębiorstwa 20. Wskaźniki te przedstawiono w tabeli Sierpińska M., Wędzki D., Zarządzanie płynnością..., dz. cyt., s Cicirko T., Podstawy zarządzania..., dz. cyt., s Tamże, s

8 Tab. 3. Charakterystyka wskaźników wystarczalności gotówki Nazwa Wzór Co wskazuje? Wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówki środki pieniężne netto z dz. operacyjej spłata zobowiązań długoterminowych + zakupy inwestycyjne + wypłata dywidend Zdolność przedsiębiorstwa do regulowania swoich zobowiązań wobec wierzycieli. Powinien wynosić 1 lub więcej Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na zakup środków trwałych środki pieniężne netto z dz. operacyjej wydatki na środki trwałe Zdolność do utrzymywania środków trwałych z wypracowanej gotówki Źródło: opracowanie własne na podstawie Cicirko T., Podstawy zarządzania płynnością finansową przedsiębiorstwa, Oficyna Wydawnicza Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2010, s Analiza płynności finansowej przedsiębiorstwa X w latach Statyczny pomiar płynności finansowej przedsiębiorstwa X Pierwszym etapem analizy płynności finansowej przedsiębiorstwa X, jest jej pomiar za pomocą miar statycznych, do którego wykorzystuje się zaprezentowane w poprzednim rozdziale wskaźniki. Pierwszym ze wskaźników jest wskaźnik bieżącej płynności, który na przestrzeni lat przybierał wartości przedstawione w tabeli 4. Tab. 4. Wartości wskaźnika bieżącej płynności przedsiębiorstwa X w latach Rok Wartości poszczególnych składowych Wartość wskaźnika bieżącej płynności 0,73 1,18 1,13 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych przedsiębiorstwa X Jak wynika z przedstawionej tabeli, najniższy wskaźnik bieżącej płynności finansowej zanotowano w roku Wynosił on poniżej 1, co może świadczyć, iż przedsiębiorstwo X miało kłopoty z płynnością finansową oraz posiadało zbyt mało aktywów, które mogło łatwo spieniężyć w porównaniu do zobowiązań, jakie musiało uregulować. Najwyższą wartość wskaźnik ten przybierał w roku 2009 (1,18), w roku 2010 był tylko o 0,05 niższy. Wskaźniki bieżącej płynności w latach były zbliżone do wartości optymalnej podawanej w literaturze, co świadczy o tym, iż przedsiębiorstwo pokonało problemy z płynnością, które wystąpiły w roku

9 Drugim ze wskaźników, wykorzystywanym w celu statycznego pomiaru płynności finansowej firmy, jest wskaźnik płynności szybkiej. Jego wartości w przedsiębiorstwie X, na przestrzeni analizowanych lat, przedstawiono w tabeli 5. Tab. 5. Wartości wskaźnika płynności przyspieszonej przedsiębiorstwa X w latach Rok Wartości poszczególnych składowych Wartość wskaźnika płynności szybkiej ,54 0,93 0,95 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych przedsiębiorstwa X Tak jak w przypadku wskaźnika bieżącej płynności, tak również wskaźnik płynności szybkiej ukształtował się na najniższym poziomie w roku Wynosił on jedynie 0,54, co mogło powodować trudności w spłacie zobowiązań. Optymalnym poziomem wskaźnika płynności szybkiej jest jego wartość w granicach 1,0-1,3. W żadnym z analizowanych lat wskaźnik ten nie przybierał takich wartości, jednak oscylował wokół 1,0, co biorąc pod uwagę bardzo słaby wynik w roku 2008, było dla przedsiębiorstwa wynikiem satysfakcjonującym. Dokonując analizy płynności przy pomocy metod statycznych, warto porównać ze sobą wartości wskaźnika bieżącego i szybkiego poprzez wyliczenie różnicy między nimi. Wyniki obliczeń przedstawiono w tabeli 6. Tab. 6. Różnica pomiędzy wskaźnikiem bieżącej płynności, a wskaźnikiem płynności szybkiej Rok wskaźnik płynności bieżącej wskaźnik płynności szybkiej , , ,18 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych przedsiębiorstwa X Na przestrzeni lat różnica pomiędzy wskaźnikiem bieżącej płynności a wskaźnikiem płynności szybkiej kształtowała się na podobnym poziomie. Różnica ta jest niewielka, co jest korzystną sytuacją dla przedsiębiorstwa. Oznacza bowiem, że spółka efektywnie zarządzała swoimi zapasami. Ostatnim z omawianych wskaźników, służącym do statycznego pomiaru płynności finansowej, jest wskaźnik środków pieniężnych. Jego wartości w przedsiębiorstwie X na przestrzeni analizowanych lat, przedstawiono w tabeli 7. 64

10 Tab. 7. Wartości wskaźnika środków pieniężnych przedsiębiorstwa X w latach Rok Wartości poszczególnych składowych Wartość wskaźnika środków pieniężnych 0,004 0,08 0,05 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych przedsiębiorstwa X Wskaźnik środków pieniężnych przybierał najniższą wartość w roku 2008 wynosił jedynie 0,004. Potwierdza on, że przedsiębiorstwo X miało wówczas problemy z płynnością finansową. W latach 2008 oraz 2009 wskaźnik ten zdecydowanie wzrósł, wynosił odpowiednio 0,08 oraz 0,05, jednak nie znajdował się na poziomie, na którym można z całą pewnością stwierdzić, iż przedsiębiorstwo posiada odpowiednią płynność finansową Dynamiczny pomiar płynności finansowej przedsiębiorstwa X Kolejnym etapem analizy płynności finansowej jest jej ocena przy pomocy miar dynamicznych. Na podstawie rachunku przepływów pieniężnych przedsiębiorstwa X, możliwe jest dokonanie wstępnej analizy rachunku przepływów pieniężnych, która polega na zidentyfikowaniu sald z poszczególnych rodzajów działalności. Kierunki przepływów dla poszczególnych strumieni pieniężnych przedstawiono w tabeli 8. Tab. 8. Kierunki przepływów dla poszczególnych strumieni pieniężnych w przedsiębiorstwie X w latach Kategoria strumieni Operacyjny Inwestycyjny Finansowy Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych przedsiębiorstwa X Jak wynika z przedstawionej tabeli, w roku 2008 przedsiębiorstwo X zanotowało dodatnie przepływy zarówno z działalności operacyjnej, jak również z działalności inwestycyjnej, natomiast przepływy pieniężne z działalności finansowej ukształtowały się na poziomie ujemnym. Sytuacja taka świadczy o tym, iż przedsiębiorstwo przechodziło wówczas wewnętrzną restrukturyzację, by spłacić swoje zobowiązania wyprzedawało majątek trwały, co znajduje odzwierciedlenie w bilansie przedsiębiorstwa, w którym zmniejszeniu ulegają przede wszystkim rzeczowe aktywa trwałe. W latach 2009 oraz 2010, przedsiębiorstwo zanotowało dodatnie przepływy zarówno z działalności operacyjnej, jak również z działalności finansowej, natomiast przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej ukształtowały się na poziomie ujemnym. Sytuacja taka jest charakterystyczna dla przedsiębiorstw rozwijających się. Taki przepływ gotówki świadczy o tym, iż dodatnie przepływy z działalności operacyjnej przedsiębiorstwa X nie wystarczyły na pokrycie wydatków inwestycyjnych.. 65

11 Ważnym elementem wstępnej analizy rachunku przepływów pieniężnych jest zbadanie relacji pomiędzy wynikiem finansowym przedsiębiorstwa, a przepływami pieniężnymi z jego działalności operacyjnej. W tym celu skonstruowano tablicę dokonań finansowych przedsiębiorstwa X na lata , którą przedstawiono na rysunku 2. Rys. 2. Tablica dokonań finansowych przedsiębiorstwa X w latach Rok 2009 Rok 2008 Przepływy pieniężne Wynik finansowy Rok 2010 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych przedsiębiorstwa X Analizując wynik finansowy przedsiębiorstwa X oraz saldo przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej można stwierdzić, iż w roku 2008 oraz 2010 spółka znajdowała się w sytuacji, której odpowiada wariant III tablicy dokonań finansowych. Zanotowała wówczas stratę netto ze swojej działalności, jednak osiągnęła dodatnie saldo przepływów pieniężnych. Korzystniejsze wyniki firma osiągnęła w roku 2009, kiedy to jej wynikom odpowiada optymalny wariant, czyli wariant I. Zanotowano wówczas dodatnie wartości zarówno wyniku finansowego jak i salda przepływów z działalności operacyjnej, co świadczy o zdolności do generowania środków pieniężnych. W celu uzupełnienia wstępnej analizy rachunku przepływów pieniężnych przedsiębiorstwa X, dokonano również analizy wskaźnikowej przy użyciu zaprezentowanych w poprzednim rozdziale wskaźników. Pierwszą grupą wskaźników są wskaźniki wydajności gotówki. Ich wartości dla przedsiębiorstwa X w latach przedstawiono w tabeli 9. Analizując wartości wskaźnika wydajności gotówkowej sprzedaży można zauważyć, iż przyjął on najniższą wartość w roku Odbiegał on wówczas od średniej branżowej, która wynosiła około 0,04. W roku 2009 nastąpił jego wzrost do wartości 0,04, natomiast w roku 2010 jego nieznaczny spadek do wartości 0,03. W obu latach wskaźniki osiągnięte przez przedsiębiorstwo X były zbliżone do średniej branżowej, która kształtowała się na poziomie 0,05. Porównując zmiany wartości wskaźnika na przestrzeni lat, zauważyć można poprawę płynności finansowej przedsiębiorstwa. Wskaźnik wydajności gotówkowej zysku przyjmował najwyższą wartość w roku 2009, w pozostałych latach wskaźnik ten ukształtował się na poziomie ujemnym. Oznacza to, że największy procent zysku został zrealizowany w gotówce właśnie w roku Tak jak w przypadku pozostałych wskaźników, tak również wskaźnik wydajności gotówkowej majątku najwyższy był w roku Zanotowano tutaj poprawę w stosunku do roku poprzedniego, kiedy to wskaźnik ten był o 0,04 niższy. W roku 2010 zauważyć można kolejny spadek, tym razem o wartość 66

12 0,02. Sytuacja taka oznacza, że w roku 2009 aktywa przedsiębiorstwa X były najbardziej zdolne do generowania gotówki. Tab. 9. Wskaźniki wydajności gotówki przedsiębiorstwa X w latach Nazwa Rok Wartości poszczególnych składowych Wartość ,01 Wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży , , ,90 Wskaźnik wydajności gotówkowej zysku , , ,03 Wskaźnik wydajności gotówkowej majątku , ,05 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych przedsiębiorstwa X Ostatnią grupą wskaźników służących do analizy rachunku przepływów pieniężnych, są wskaźniki wystarczalności gotówki. Ich wartości dla przedsiębiorstwa X w latach przedstawiono w tabeli 10. Jak wynika z zaprezentowanej tabeli, na przestrzeni lat wskaźnik wystarczalności gotówki ogółem utrzymywał tendencję wzrostową. Była to sytuacja korzystna dla przedsiębiorstwa X, ponieważ oznaczała poprawę płynności finansowej. W roku 2010 wartość wskaźnika oscylowała wokół 1,0, co świadczyło, iż spółka w mniejszym stopniu sięgała po dodatkowe źródła gotówki z innych instrumentów finansowych. Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na zakup środków trwałych przyjął najwyższą wartość w roku 2009, zaś najniższą w roku Można więc stwierdzić, że przedsiębiorstwo znajdowało się w najkorzystniejszej sytuacji w roku 2009, w najwyższym stopniu utrzymywało wówczas swoje aktywa trwałe z wypracowanego dochodu. 67

13 Tab. 10. Wskaźniki wystarczalności gotówki przedsiębiorstwa X w latach Nazwa Rok Wartości poszczególnych składowych Wartość Wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówki ,13 0, ,80 Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na zakup środków trwałych ,26 0, ,79 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych przedsiębiorstwa X Zakończenie Ważnym elementem zarządzania finansami przedsiębiorstwa jest analiza jego płynności finansowej, która informuje czy przedsiębiorstwo posiada zdolność do regulowania swoich zobowiązań. Na podstawie źródeł informacji dla zarządzania płynnością, którymi są rachunek przepływów pieniężnych, rachunek zysków i strat oraz bilans, omówiono metody i zasady analizy płynności metodami statycznymi, dynamicznymi oraz przedstawiono analizę kapitału obrotowego. Poprzez studia teoretyczne dokonano analizy płynności finansowej, która pozwoliła ocenić czy przedsiębiorstwo X posiadało w latach płynność finansową. Dokonana analiza wykazała, że w 2008 roku przedsiębiorstwo posiadało poważne problemy z płynnością finansową. W kolejnych latach firma uzyskiwała lepsze wyniki, a największą płynność posiadała w roku Potwierdzają to wartości obliczonych wskaźników, a także wyniki pozostałych mierników, którymi się posługiwano. Dokonując pomiaru płynności za pomocą metod statycznych, posłużono się wskaźnikami bieżącej płynności, płynności szybkiej oraz wskaźnikiem środków pieniężnych. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, iż najlepszą płynność finansową przedsiębiorstwo X posiadało w roku 2009, natomiast najgorszą w roku 2008, co najprawdopodobniej mogło wynikać z tego, że spółka posiadała zbyt mało aktywów, które mogła łatwo spieniężyć w porównaniu do zobowiązań, jakie musiała uregulować. W następnej kolejności posłużono się pomiarem płynności za pomocą metod dynamicznych, do czego wykorzystano analizę poszczególnych obszarów działalności przedsiębiorstwa oraz sald przepływów środków pieniężnych z podstawowych rodzajów działalności. Stworzono również tablicę dokonań finansowych przedsiębiorstwa, która umożliwiła porównanie wyniku finansowego z saldem przepływów 68

14 pieniężnych. Wykorzystano tutaj również wskaźniki wydajności gotówki oraz wystarczalności gotówki. Analiza ta potwierdziła wyniki pomiaru płynności metodami statycznymi najlepszą płynność firma posiadała w roku Uzyskała wówczas zarówno dodatni wynik finansowy jak i saldo przepływów pieniężnych. Wartości wskaźników w tym roku mogą natomiast świadczyć o tym, że różnica między posiadaną gotówką a zobowiązaniami była wystarczająca, aby firma była wypłacalna. Bibliografia 1. Cicirko T., Podstawy zarządzania płynnością finansową przedsiębiorstwa, Oficyna Wydawnicza Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa Dudycz T., Wrzosek S., Analiza finansowa. Problemy metodyczne w ujęciu praktycznym, Wyd. Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław Kawalski M., Walczak M., Sprawozdawczość i analiza finansowa w przedsiębiorstwie, Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi, Łódź Olszewski D. W., Podstawy analizy finansowej przedsiębiorstwa, Centrum Edukacji i Rozwoju Biznesu, Warszawa Sierpińska M., Wędzki D., Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Stefański A., Statyczna i dynamiczna analiza płynności finansowej, Controlling 2012, nr Waśniewski T., Skoczylas W., Teoria i praktyka analizy finansowej w przedsiębiorstwie, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa Wędzki D., Strategie płynności finansowej przedsiębiorstwa, Oficyna Ekonomiczna, Kraków Wójcik D., Analiza wskaźnikowa płynności finansowej w praktyce przedsiębiorstw, Controlling 2012, nr 22 69

15 Załączniki 1. Bilans AKTYWA A. AKTYWA TRWAŁE I. Wartości niematerialne i prawne II. Rzeczowe aktywa trwałe III. Należności długoterminowe IV. Inwestycje długoterminowe V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe B. AKTYWA OBROTOWE I. Zapasy II. Należności krótkoterminowe III. Inwestycje krótkoterminowe IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe AKTYWA RAZEM PASYWA A. KAPITAŁ (FUNDUSZ) WŁASNY I. Kapitał (fundusz) podstawowy II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość III. Udziały ujemna) (akcje) własne (wielkość ujemna) IV. Kapitał (fundusz) zapasowy V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych (60 943) ( ) (50 033) VIII. Zysk (strata) netto (29 540) (33 725) IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość B. ZOBWIĄZANIA ujemna) I REZERWY NA ZOBOWIĄZA NIA I. Rezerwy na zobowiązania II. Zobowiązania długoterminowe III. Zobowiązania krótkoterminowe IV. Rozliczenia międzyokresowe PASYWA RAZEM Rachunek zysków i strat WYSZCZEGÓLNIENIE

16 A. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi: B. Koszty działalności operacyjnej C. Zysk (strata) ze sprzedaży (43 295) D. Pozostałe przychody operacyjne E. Pozostałe koszty operacyjne F. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (28 161) (46 480) G. Przychody finansowe H. Koszty finansowe I. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (26 333) (36 464) J. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych K. Zysk (strata) brutto (26 333) (36 464) L. Podatek dochodowy (1 739) M. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku N. Zysk (strata) netto (29 540) (34 725) 3. Rachunek przepływów pieniężnych WYSZCZEGÓLNIENIE A. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej I. Zysk (strata) netto (29 540) (33 725) II. Korekty razem (17 130) III. Przepływy netto z działalności operacyjnej B. Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej I. Wpływy II. Wydatki III. Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej ( ) (46 131) C. Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej I. Wpływy II. Wydatki

17 III. Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej (46 634) D. Przepływy pieniężne netto razem