NOWE ELEMENTY W TECHNOLOGII PRODUKCJI ZIEMNIAKÓW

Transkrypt

1 1 NOWE ELEMENTY W TECHNOLOGII PRODUKCJI ZIEMNIAKÓW doc. dr hab. Kazimierz Jabłoński IHAR, Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie Obecnie najważniejszym celem produkcji ziemniaków na każdy kierunek użytkowania jest optymalny plon wysokiej jakości oraz obniżenie nakładów pracy i kosztów. W artykule zostaną przedstawione te elementy agrotechniki i mechanizacji, które mają największy wpływ na plonowanie ziemniaka, jakość plonów oraz obniżenie kosztów produkcji. W celu obniżenia kosztów produkcji w nowych towarowych technologiach uprawy ziemniaków stosuje się wiele uproszczeń, polegających m. in. na zmniejszeniu liczby zabiegów uprawowych, które wykonuje się maszynami wieloczynnościowymi, eliminując bardzo często energochłonną orkę, pochłaniającą 30-40% kosztów uprawy roli. Doświadczenia polowe wykazały, że zmniejszenie liczby uprawek ogranicza ugniatanie gleby i podglebia, poprawia jej strukturę i stosunki wodno-powietrzne, a przy prawidłowej agrotechnice nie ma większego wpływu na plon ziemniaków i jego jakość (tab. 1). Koszty różnych sposobów uprawy roli pod ziemniaki (wg cen z 2006 r.) oraz uzyskane plony Sposoby uprawy gleby J uprawa jesienią, W uprawa wiosną J podorywka + brona + orka W brona + agregat uprawowy 2x J glebogryzarka W agregat uprawowy 1x J głęboszowanie i oprysk Roundupem W glebogryzarka J agregat podorywkowy W glebogryzarka J oprysk Roundupem + agregat podorywkowy + obsypnik; W bez uprawy J agregat podorywkowy + obsypnik W bez uprawy Plon ogólny t/ha Tabela 1 Koszty uprawy roli zł/ha liczby względne 42, , , , , , Orka jest zastępowana w coraz większym stopniu głęboszowaniem, przeprowadzanym raz na kilka lat, które spulchnia podorną warstwę gleby bez jej wydobycia na powierzchnię. Sprzyja to głębszemu ukorzenianiu się roślin, umożliwia lepsze wykorzystanie składników mineralnych wypłukiwanych z wierzchniej warstwy gleby i poprawia stosunki wodne gleby, a przede wszystkim zwiększa magazynowanie wody w glebie i korzystnie wpływa na plon ziemniaków, szczególnie w rejonach o małej ilości opadów w okresie wegetacji. Doświadczenia polowe wykazały, że zwyżki plonów ziemniaka w wyniku jesiennego głęboszowania w latach o mniejszej ilości opadów wynosiły do 30%, a w la-

2 2 Ziemniak Polski 2008 nr 1 tach normalnych do 10%. Głęboszowanie wpływa dodatnio na wzrost plonów roślin następczych. Nawożenie organiczne poprawia kulturę gleby, zwiększa zawartość próchnicy, jest źródłem makro- i mikroskładników, korzystnie wpływa na plony ziemniaków, ich jakość, walory smakowe i trwałość przechowalniczą. Aby zdecydowanie zmniejszyć koszty produkcji, tradycyjny obornik można zastąpić przyoraną słomą z dodatkiem mocznika lub poplonami, a szczególnie szybko rosnącą gorczycą, ewentualnie jednym i drugim. Aby uzyskać większą masę poplonów, na przyorane ściernisko należy wysiać ok. 50 kg N/ha w moczniku oraz przeprowadzić wałowanie pola celem przyspieszenia wschodów, szczególnie na glebach lekkich i średnich. Obecnie już do każdego typu kombajnu zbożowego można zamontować rozdrabniacze słomy, które rozdrabniają ją na odcinki do 10 cm i równomiernie rozrzucają na szerokość koszenia. Substancja organiczna gleby wzmaga działalność mikroflory glebowej, która jest w stanie zaabsorbować biologicznie azot i inne związki mineralne, występujące niekiedy w nadmiarze w glebie. Liczne doświadczenia wykazują, że wykorzystanie NPK z nawozów mineralnych jest większe, kiedy te nawozy stosuje się na tle nawożenia organicznego. Niektóre z mikroorganizmów glebowych szybko rozmnażających się w rozkładającej się masie organicznej neutralizują pozostałości pestycydów stosowanych w rolnictwie, przeciwdziałając w ten sposób gromadzeniu się ich w plonach lub przenikaniu do wód gruntowych. Nawozy organiczne mają właściwości buforowe i wpływają na równowagę między związkami glinu i magnezu. Łagodzą ujemne skutki stosowania mechanizacji w rolnictwie, powodującej ugniatanie gleby i niszczenie jej struktury. Zmniejszają rozpylanie gleby, erozję oraz ułatwiają wietrzenie i rozmnażanie się dżdżownic naturalnych meliorantów gleby. Nawozy organiczne ograniczają w znacznym stopniu rozprzestrzenianie się chorób i szkodników ziemniaka. Stwierdzono bezpośredni lub pośredni wpływ nawożenia organicznego na odporność roślin na rizoktoniozę, czarną nóżkę, fuzariozę i mątwika ziemniaczanego przez wysiew niektórych odmian gorczycy. Doświadczenia wykazały korzystny wpływ nawozów organicznych na jakość plonów, zwiększenie odporności na uszkodzenia mechaniczne podczas zbioru i mniejsze straty w okresie przechowywania. Nawozy organiczne wnoszą przede wszystkim do gleby wszelkie niezbędne dla ziemniaków składniki mineralne, takie jak: azot, fosfor, potas, wapń, magnez, siarka oraz mikroelementy. Na glebach zwięzłych korzystny wpływ na plonowanie roślin utrzymuje się przez 4-5 lat, na glebach lekkich krócej. Wskazanym zabiegiem w czasie jesiennej lub wiosennej uprawy roli jest zastosowanie Użyźniacza Glebowego MAX (szczepionka pożytecznych mikroorganizmów) w formie oprysku w dawce 0,9 l/ha w l wody. Mikroorganizmy przyspieszają rozkład resztek pożniwnych i poplonów, przywracają glebie strukturę gruzełkowatą, zwiększają wykorzystanie składników mineralnych z trudno rozpuszczalnych zasobów glebowych, przez co zmniejsza się zapotrzebowanie na nawozy, oraz wpływają na wzrost plonów ziemniaka i poprawę ich jakości. Doświadczenia przeprowadzone na glebie średnio zwięzłej wykazały wzrost plonu handlowego o ponad 10% w stosunku do obiektu bez tego zabiegu (tab. 2). Bardzo ważnym elementem nowoczesnej produkcji ziemniaków jest optymalne nawożenie nawozami naturalnymi, organicznymi i mineralnymi w formie stałej lub płynnej, uwzględniające potrzeby odmian, zasobność gleby i kierunki użytkowania, a równocześnie pozwalające na zmniejszenie dawki nawożenia, lepsze wykorzystanie składników i ograniczenie zanieczyszczenia środowiska. Z polskich odmian jadalnych wysokiego poziomu nawożenia azotem ( kg N/ha) wymagają: Denar, Lord, Cekin, Cykada, Czapla, Eugenia, Felka, Gracja, Ibis, Justa, Korona, Miłek, Medea, Oman, Owacja, Ursus, Salto, Syrena, Tajfun, Tara, Wiking i Wolfram, a ze skrobiowych: Adam, Alicja, Bzura, Cedron, Hinga, Inwestor, Jasia, Lawina, Pasat, Rudawa, Rumpel, Ślęza, Umiak i Wist. Odmiany o małych wymaganiach nawozowych ( kg N/ha), predysponowane do produkcji ekologicznej, to: Andromeda, Aster, Bard, Bar-tek, Bila, Kuklik i Żagiel, a ze skrobiowych: Fregata,

3 3 Tabela 2 Zwyżka plonu ziemniaków po zastosowaniu Użyźniacza Glebowego w porównaniu z kontrolą. Wyniki średnie z lat (IHAR, Bonin) Warianty stosowania Użyźniacza Glebowego Kontrola + Użyźniacz Glebowy wiosną 3,0 l/ha przed uprawą oraz dolistnie 1 x 2,0 l/ha Nawożenie 80 N + Użyźniacz Glebowy wiosną 3,0 l/ha przed uprawą oraz dolistnie 1 x 2,0 l/ha kontrola pełne nawożenie doglebowe NPK ( ) Zwyżka plonu bulw i zawartości skrobi w stosunku do kontroli ogólnego handlowego sadzeniaków bulw dużych ø > 40 mm ø mm ø > 50 mm t/ha % t/ha % t/ha % t/ha % Gandawa, Glada, Harpun, Kuba, Sekwana i Skawa. Pozostałe polskie odmiany mają średnie wymagania nawozowe ( kg N/ha), natomiast zagraniczne odmiany zarejestrowane w Polsce charakteryzują się wysokimi wymaganiami glebowymi i nawozowymi. Procent skrobi 4,3 12,2 4,7 15,1 0,9 3,3 4,3 20,3 0,0 3,0 8,5 3,9 12,5 1,7 6,2 3,9 18,4 4,2 Na glebach kwaśnych, o ph poniżej 5,0, utrudnione jest pobieranie azotu przez korzenie roślin i dlatego niewskazane są wysokie dawki tego składnika. Po przedplonach motylkowych, strączkowych lub roślinach uprawianych na oborniku można zastosować o 20-30% mniejsze dawki azotu niż po zbożach. Przy wiosennym stosowaniu obornika dawkę azotu należy zwiększyć o 10-15%. Jeśli na plantacji będzie możliwość nawadniania, wówczas można zwiększyć dawkę azotu o kg N/ha. Pod odmiany wczesne przeznaczone na wczesny zbiór korzystne są wyższe jesienne dawki obornika przy niewielkich dawkach nawozów azotowych, w ilości kg N/ha. Większe dawki azotu przedłużają wegetację, opóźniają tworzenie stolonów i bulw i wpływają na obniżkę plonu przy wczesnym kopaniu Obecnie wprowadza się do praktyki rolniczej nowe asortymenty kompleksowych nawozów wieloskładnikowych, w których uwalnianie składników mineralnych do roztworu glebowego, a tym samym pobieranie ich przez roślinę, zsynchronizowane jest z potrzebami ziemniaka w różnym okresie rozwoju. Na uwagę zasługują wieloskładnikowe nawozy z dodatkiem niezbędnych mikroelementów, takie jak: nitrophoska specjal i perfekt, viking lub ENTEC (tab. 3). Nawozy płynne są o 20-30% tańsze od nawozów granulowanych, dzięki czemu można obniżyć koszty nawożenia. W doświadczeniach na glebach średnio zwięzłych ten sposób nawożenia dał duże zwyżki plonu handlowego dobrej jakości i trwałości przechowalniczej. Precyzyjne, rzędowe nawożenie ziemniaków do redlin nawozami granulowanymi lub płynnymi podczas sadzenia wpływa na lepsze wykorzystanie składników i wzrost plonu o 10-15% bez pogorszenia jego jakości. Sadzarki z siewnikami do nawożenia rzędowego produkuje większość producentów tych maszyn. W krajach o nowoczesnym rolnictwie na dużych powierzchniach uprawy ziemniaków stosuje się system podstawowego nawożenia w oparciu o aktualne mapki zasobności gleb i potrzeby nawozowe ziemniaka, wykorzystując do tego celu Globalny System Lokalizacji (GPS). W tym programie nawożenia, sterowanym przez satelitę i komputer pokładowy umieszczony w kabinie ciągnika, przetworzony sygnał jest przekazywany do elektronicznych urządzeń dozujących w rozsiewaczu pracującym na polu, który wysiewa odpowiednio ustalone dawki nawozów, do-

4 4 Ziemniak Polski 2008 nr 1 stosowane do danej odmiany i zasobności gleby. Wpływ nawożenia ziemniaków nitrophoską 12 specjal i nitrophoską 15 perfect oraz ENTEC perfect na plon i zawartość skrobi. Wyniki badań z lat (IHAR, Bonin) System nawożenia Plon (t/ha) ogólny handlowy sadze-niaków ø >40 mm ø mm bulw dużych ø >50 mm skrobi Tabela 3 Procent skrobi Kontrola* 35,0 32,2 21,1 25,2 5,14 14,7 Nitrophoska 12 specjal 39,3 37,0 21,7 29,3 6,25 15,8 Nitrophoska 12 specjal + Basfoliar 36 E 2 x 5 l/ha 40,8 37,9 24,8 29,5 6,48 15,7 Nitrophoska 15 perfekt 37,0 33,6 24,0 25,2 5,72 15,4 Nitrophoska 15 perfekt + Basfoliar 36 E 2 x 5 l/ha 39,0 36,5 23,3 29,1 6,33 16,2 ENTEC perfekt 41,6 39,8 26,3 30,4 6,93 16,7 ENTEC perfekt + Basfoliar 36 E 2 x 5 l/ha 39,4 36,8 24,9 26,6 6,75 17,2 * mocznik+ superfosfat + sól potasowa w tych samych dawkach (NPK 360 kg/ha) W niekorzystnych warunkach przyrodniczych, przy ograniczonej dostępności składników mineralnych z gleby i zbyt kwaśnym odczynie, aby nie dopuścić do zniżki plonów, zachodzi konieczność dolistnego nawożenia plantacji wodnym roztworem mocznika lub nawozów mikroelementowych. W wyniku dolistnego nawożenia na glebach średnio zwięzłych można uzyskać zwyżkę plonu handlowego ziemniaków od 10,4 do 18,2% i lepszą jakość bulw przy znacznej redukcji szkodliwych azotanów (tab. 4). Do dolistnego nawożenia ziemniaków w okresie po zwarciu rzędów szczególnie przydatne są takie nawozy mikroelementowe jak: Agrosol K, Alkalin PK 10:20, Ekosol K, Plonvit K, Mikrosol Zm, Basfoliar 36 E, ADOB Mn, Wuxal Kombi, Seniphos i Sonata Z. Niektóre z wymienionych nawozów wspomagają zwalczanie zarazy ziemniaka, obniżając koszty ochrony. W produkcji ziemniaków jadalnych na wczesny zbiór bardzo efektywny jest 2- -krotny oprysk preparatem Tytanit w dawkach 0,3 l/ha; ten stymulator wzrostu przyspiesza gromadzenie plonu i zwiększa jego masę o 10-15%. W dążeniu do wzrostu plonu handlowego i jakości bulw oraz ograniczenia kosztów produkcji nowe techniki sadzenia zmierzają w kierunku: zwiększenia szerokości międzyrzędzi z 67,5 do 75 i 90 cm; na glebach zakamienionych i skłonnych do zbrylania wprowadzenia na dużych plantacjach technologii uprawy roli polegającej na usunięciu brył i kamieni z warstwy ornej specjalnym wyorywaczem zagonów i odsiewaczem brył i kamieni podczas przygotowania gleby do sadzenia. Na tak przygotowanej glebie sadzi się ziemniaki sadzarkami tradycyjnymi lub zagonowymi; upowszechnienia sadzenia z jednoczesnym rzędowym nawożeniem nawozami stałymi i płynnymi oraz pianowym lub ciekłym zaprawianiem sadzeniaków i wysiewem granulatów ochrony roślin nowej generacji. Doświadczenia wykazały, że zwiększenie szerokości międzyrzędzi do 75, a nawet 90 cm, przy większym zagęszczeniu roślin w rzędzie i prawidłowej agrotechnice powoduje wzrost plonu ziemniaków jadalnych i poprawę jakości bulw oraz wyraźnie obniża nakłady pracy i koszty produkcji.

5 5 Tabela 4 Wpływ dolistnego nawożenia ziemniaków optymalną dawką różnych nawozów dolistnych na plon w stosunku do kontroli. Wyniki 3-letnich badań z lat (IHAR, Bonin) Rodzaj nawozu dolistnego Częstotliwość stosowania i dawka (l lub kg/ha) Wzrost plonu handlowego w stosunku do kontroli t/ha % Agrosol K 2 x 2 3,0 11,3 Adob Mn 2 x 2 5,4 15,5 Alkalin PK 10:20 2 x 3 4,4 12,0 Basfoliar 36 E 2 x 5 5,8 16,6 Ekosol K 3 x 1 3,8 10,4 INSOL 7 2 x 2 3,1 11,7 Mikrosol Zm 3 x 3 5,0 11,2 Plonvit K 3 x 2 6,0 17,4 Seniphos 2 x 10 4,2 13,4 Sonata Z 2 x 1,5 4,3 13,7 Sonata Z w 10-proc. roztworze mocznika 2 x 1,5 5,4 17,2 Wuxal Kombi 4 x 6,5 6,3 18,2 W nowoczesnych sadzarkach taśmowo- -czerpakowych lub taśmowo-palcowych wykorzystuje się hydrauliczne napędy zespołów wysadzających, bezstopniową regulację gęstości sadzenia w zakresie od 15 do 60 cm w rzędzie, hydrauliczny napęd zespołów sadzących, elektroniczną kontrolę dokładności sadzenia i sterowania pracą maszyny. W nowoczesnej technologii produkcji stosuje się najczęściej mechaniczno-chemiczną pielęgnację ziemniaków z zastosowaniem herbicydów w okresie tuż przed wschodami lub po wschodach. Do zabiegów mechanicznych w bardzo szerokim stopniu stosuje się nową generację biernych lub aktywnych obsypników wyposażonych w urządzenia do formowania redlin, których zadaniem jest spulchnianie i kruszenie gleby, zwalczanie chwastów oraz utworzenie właściwego kształtu redlin. Zastosowanie tych maszyn do pielęgnacji ziemniaków korzystnie wpływa na plon oraz zmniejszenie udziału bulw zazielenionych i porażonych zarazą. Na gleby zwięzłe i niezakamienione zalecane są obsypniki aktywne z zespołami frezarek lub glebogryzarek pracujących w międzyrzędziach. W rejonach o ciepłej wiośnie bezpośrednio za sadzarką można zastosować obsypniki z urządzeniami do formowania wysokich redlin, ograniczając nakłady związane z pielęgnacją ziemniaków. W programach ochrony ziemniaków w celu zmniejszenia dawki pestycydów zarazę zwalcza się w oparciu o precyzyjne monitorowanie zagrożenia na podstawie pomiarów wilgotności i temperatury powietrza w łanie oraz siły wiatru, z uwzględnieniem odporności odmian. W rejonach, gdzie wdrożono te programy, można było ograniczyć liczbę zabiegów przeciwko zarazie ziemniaka z 10 do 5-6 w okresie wegetacji bez obniżenia plonu i pogorszenia jakości bulw. W technice oprysku upowszechniane są opryskiwacze z pomocniczym strumieniem powietrza, gdzie w wyniku lepszego rozdrobnienia kropel i odchylenia łanu ciecz robocza łatwiej dociera do dolnych części roślin i spodniej strony liści. Zastosowanie tych opryskiwaczy pozwala wykonywać zabiegi w wyższej temperaturze, przy mniejszej wilgotności powietrza i silniejszym wietrze, dochodzącym do 8 m/s. W nowoczesnych opryskiwaczach o dużej wydajności, wyposażonych w dodatkowe zbiorniki do rozwadniania pestycydów oraz na czystą wodę, stosuje się komputerowe systemy sterowania dozowaniem cieczy roboczej, ustawieniem ciśnienia, włączaniem i wyłączaniem sekcji roboczej,

6 6 Ziemniak Polski 2008 nr 1 regulacją natężenia wypływu cieczy przez rozpylacze itp. Tabela 5 Zalecane gęstości sadzenia i liczba roślin na 1 ha (tys. szt.), przy różnej szerokości międzyrzędzi, dla kilku kierunków użytkowania ziemniaków Gęstość sadzenia sadzeniaków w rzędzie (cm) Liczba roślin (tys. szt./ha) przy szerokości międzyrzędzi 67,5 cm 75,0 cm 90,0 cm zalecana obsada roślin w produkcji nasiennej (55-87 tys./ha) zalecana obsada w uprawie ziemniaków jadalnych (37-55 tys./ha) zalecana obsada roślin w uprawie na frytki i chipsy (28-37 tys./ha) W celu uzyskania wysokiego plonu dobrej jakości na plantacjach produkcyjnych ziemniaków jadalnych i do przetwórstwa w razie braku opadów i niskiej wilgotności gleby stosuje się nawadnianie deszczowniami mostowymi, szpulowymi lub metodą kropelkową. Do przygotowania plantacji do zbioru stosuje się 2- i 4-rzędowe rozdrabniacze bijakowe o różnym profilu i długości bijaków, których konstrukcje umożliwiają zawieszenie ich na przednim lub tylnym układzie zawieszenia ciągnika. W krajach zachodnich na wielu dużych plantacjach stosuje się urządzenia do wyrywania uprzednio zdesykowanych łęcin i usuwania ich z plantacji, które są montowane z przodu ciągnika lub samobieżnego kombajnu 4-rzędowego. W produkcji ekologicznej wprowadza się metodę podcinania redlin poniżej zalegania bulw na 2-3 tygodnie przed zbiorem, aby przyspieszyć ich dojrzewanie i ograniczyć uszkodzenia mechaniczne podczas zbioru. Podcinacz redlin ma pod rolką kopiującą wyprofilowany ażurowy nóż, który na krótki czas podnosi do góry redlinę wraz z bulwami, w wyniku czego następuje przerwanie systemu korzeniowego i rozluźniona gleba powoduje szybkie wyschnięcie roślin, przyspieszenie kruszenia stolonów i dojrzewania bulw. W celu zwiększenia współczynnika roz mnażania w produkcji nasiennej oraz w uprawie ziemniaków do przetwórstwa na glebach zakamienionych i skłonnych do zbrylania wprowadza się zagonową technologię uprawy. Wyniki doświadczeń na glebach średnio zwięzłych wykazały, że ziemniaki można sadzić sadzarką zagonową krajowej produkcji na glebie dobrze przygotowanej agregatem uprawowym lub aktywnymi maszynami do uprawy roli. W okresie wegetacji nie stwierdzono różnicy pomiędzy uprawą zagonową i redlinową w tempie wzrostu i rozwoju roślin, zachwaszczeniu plantacji, zbitości i wilgotności gleby. Z doświadczeń tych wynika, że w uprawie zagonowej można uzyskać wyższe plony sadzeniaków, przeciętnie o 22,9%, a w latach o korzystnych warunkach wegetacji o 32,0%, przy współ-

7 7 czynniku rozmnażania 20-25, czyli z 1 ha plantacji nasiennej uprawianej w zagonach można uzyskać masę sadzeniaków niezbędną do obsadzenia do 25 ha plantacji produkcyjnych ziemniaków towarowych (jadalnych lub do przetwórstwa). W uprawie zagonowej nie stwierdzono pogorszenia zdrowotności plantacji oraz jakości bulw w porównaniu z tradycyjną uprawą redlinową. Maszyny do technologii zagonowej mogą być produkowane w Polsce na zamówienie. W krajach zachodnich do bezpośredniego zbioru ziemniaków, szczególnie na dużych plantacjach, w coraz większym stopniu stosuje się 2- i 4-rzędowe kopaczki ładujące lub kombajny wyposażone w urządzenia elektroniczne lub komputer do automatycznego sterowania wieloma zespołami roboczymi, łącznie z rejestracją w sposób ciągły plonu ziemniaków. Dwurzędowe kopaczki ładujące firm: Grimme, Amac, AVR Prestige, Reekie lub Kverneland na glebach dobrze odsiewalnych mogą uzyskać wydajność do 1 ha/h przy minimalnych uszkodzeniach mechanicznych bulw. Samobieżne 4-rzędowe kombajny typu Dewulf, Reiner, AVR Prestige, Grimme, Amac czy Riecam, wyposażone w separatory brył i kamieni, posiadające duże zasobniki, o pojemności do 12 ton, uzyskują wydajność eksploatacyjną około 1 ha/h. Na coraz większą skalę, szczególnie w produkcji ziemniaków nasiennych lub do przetwórstwa, stosuje się na Zachodzie zbiór dwufazowy, polegający na kopaniu ziemniaków kopaczką rzędującą, która jednocześnie oczyszcza z łęcin pas pola, na którym pozostawione są w wałach ziemniaki. Następnie, po 3-4 godzinach, gdy bulwy ogrzeją się i obeschną na powierzchni pola, zbierane są specjalnymi kombajnami o szczotkowym, wałkowym lub łopatkowym zespole podbierającym i krótszych przenośnikach odsiewających. Kombajny przy zbiorze dwufazowym na polach o małej ilości brył i kamieni mogą pracować z prędkością do 12 km/h i uzyskiwać wydajność 0,8-1,0 ha/h. Dwufazowa metoda zbioru ziemniaków z użyciem maszyn produkcji zachodniej jest już stosowana w Polsce przez firmy nasienne i hodowlane oraz dzierżawców kooperujących z zakładami przetwórstwa ziemniaczanego. Metodą dwufazową można zbierać także ziemniaki uprawiane w technologii zagonowej. Badania wykazały, że dwufazowy zbiór wyraźnie ogranicza ilość bulw uszkodzonych, przy mniejszej prawie o połowę pracochłonności.