EGZAMIN GIMNAZJALNY W ROKU SZKOLNYM 2011/2012

Transkrypt

1 Centralna Komisja Egzaminacyjna EGZAMIN GIMNAZJALNY W ROKU SZKOLNYM 2011/2012 CZĘŚĆ HUMANISTYCZNA JĘZYK POLSKI PRZYKŁADOWY ZESTAW ZADAŃ PAŹDZIERNIK 2011

2 ZEMSTA AKT I SCENA DRUGA Cześnik [ ] Teraz inne dam zlecenie: Mości Papkin ja się żenię. [ ] Papkin Tak się cieszę I w tę sprawę chętnie spieszę. Powiedz, gdzie mam błysnąć chwałą? Mamże zostać dziewosłębem? Mamże zmusić zbyt zuchwałą? Mamże skłonić zbyt nieśmiałą? Mamże, jeśli cudzą żoną, Jej tyrana przeszyć łono... Cześnik Cóż, u diabła, za szaleństwo! Papkin Znasz, Cześniku, moje męstwo. Cześnik Słuchaj, mówiąc między nami, Bez mej chluby, twej urazy, Więcej niż ty, mój Papkinie, Mam rozumu tysiąc razy. Papkin chce przerwać, co Cześnik znakiem wstrzymuje Lecz rozprawiać z niewiastami... Owe jakieś bałamutnie, Afektowe świegotanie Niech mi zaraz łeb kto utnie, Nie potrafię, mocium panie Ty więc musisz swą wymową... Papkin Już jest twoją, daję słowo. Chcesz? Przysięgnę masz już żonę. Bo ja szczęście mam szalone Tylko spojrzę, każda moja, A na każdą spojrzeć umiem. [ ] Aleksander Fredro, Zemsta, [w:] tegoż, Komedie. Wybór, Warszawa Zadanie 1. Z tekstu wynika, że Cześnik chce wysłać Papkina do swej wybranki, ponieważ A. nie ma czasu na szukanie żony. B. podziwia jego odwagę. C. uważa go za mądrzejszego od siebie. D. nie umie rozmawiać z kobietami. Strona 2 z 11

3 Zadanie 2. Wyraz świegotanie oznacza w tekście rozmowę prowadzoną w tonie A. lekkim i kokieteryjnym. B. władczym i poważnym. C. uprzejmym i naturalnym. D. chłodnym i stanowczym. Zadanie 3. Dlaczego Papkin przyjmuje zlecenie Cześnika? Wybierz odpowiedź spośród podanych. A. Bardzo chce mu pomóc. B. Jest odpowiedzialnym człowiekiem. C. Uważa się za znawcę kobiet. D. Bardzo się nudzi. Zadanie 4. Jakie cechy charakteru Papkina ujawniły się w przytoczonej rozmowie? Wybierz odpowiedź spośród podanych. A. Odwaga i zuchwałość. B. Nieśmiałość i niecierpliwość. C. Roztropność i męstwo. D. Próżność i zarozumialstwo. Zadanie 5. Uzupełnij poniższe zdanie właściwym określeniem z ramki. Z przytoczonego fragmentu wynika, że Cześnik traktuje Papkina z A / B / C / D. A. serdecznością B. podejrzliwością C. lekceważeniem D. bezwzględnością Zadanie 6. Poniżej zapisano cztery zdania odnoszące się do Zemsty Aleksandra Fredry. Które z nich jest prawdziwe? Wybierz odpowiedź spośród podanych. A. Cześnik kłócił się ze swoim sąsiadem Rejentem. B. Papkin miał namówić Klarę do ślubu z Cześnikiem. C. Papkin został poczęstowany przez Rejenta zatrutym winem. D. Cześnik i Rejent pojedynkowali się o Podstolinę. Strona 3 z 11

4 Zadanie 7. Oceń prawdziwość poniższych zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F jeśli jest fałszywe Zemsta reprezentuje rodzaj literacki, w którym nie ma narratora. P F 7.2. W Zemście występują tekst główny i tekst poboczny. P F 7.3. W przytoczonym fragmencie Zemsty dominuje monolog. P F Serwować słowo to znaczyło najpierw: podawać piłkę przeciwnikowi w tenisie, siatkówce i niektórych innych grach. Dziś używane jest również w znaczeniu podawać do stołu, a także w innych sytuacjach mających jakiś związek z dawaniem lub przekazywaniem czegoś. Czytamy więc w prasie, że telewizja serwuje rozrywkę (zamiast dostarczać jej), że szkoły serwują wiedzę (zamiast ją przekazywać), że rzemieślnicy serwują usługi (zamiast świadczyć je), że biura turystyczne serwują wczasy (zamiast je oferować) itd. Trudno powstrzymać się od uwagi, że autorzy takich wypowiedzi serwują czytelnikom nie najlepszą polszczyznę. [ ] Na podstawie: Mirosław Bańko, Mały słownik wyrazów kłopotliwych, Warszawa Zadanie 8. Z podanego hasła słownikowego wynika, że znaczenie słowa serwować A. nie zmieniło się. B. zawęziło się. C. poszerzyło się. D. zupełnie się zmieniło. Zadanie 9. Poprzez użycie w ostatnim zdaniu sformułowania autorzy takich wypowiedzi serwują czytelnikom nie najlepszą polszczyznę autor A. żartobliwie skrytykował nadużywanie wyrazu serwować. B. zaproponował użycie wyrazu serwować w nowym znaczeniu. C. humorystycznie ukazał poprawne zastosowanie wyrazu serwować. D. dał przykład zastosowania wyrazu serwować zgodnie z jego dawnym znaczeniem. Zadanie 10. Oceń, czy w poniższych zdaniach wyraz serwować został użyty zgodnie z normą wzorcową. Wybierz T (tak), jeśli zdanie jest prawdziwe, albo N (nie) jeśli jest fałszywe. Nasza szkoła serwuje bogatą ofertę zajęć pozalekcyjnych. T N Siatkarki drużyny przeciwnej świetnie dziś serwowały. T N Strona 4 z 11

5 Zadanie 11. Które z poniższych zdań są trafnymi wnioskami z analizy podanego hasła słownikowego? Wybierz T (tak), jeśli zdanie jest trafnym wnioskiem, albo N (nie) jeśli nie jest Język jest tworem żywym, podlegającym ciągłym zmianom. T N Zmiany związane z nowymi znaczeniami wyrazów zawsze są błędami językowymi. Wydawnictwa poprawnościowe podają przykłady wyłącznie poprawnego użycia wyrazów. Na podstawie hasła słownikowego można wnioskować o niektórych mechanizmach rządzących językiem. T T T N N N Zadanie 12. Aniu! Twoja mama 1., 2. już jesteś, więc 3. do mnie dziś wieczorem pogadać. 4. Aga Wypełnij luki w tekście odpowiednimi sformułowaniami spośród podanych poniżej propozycji. Luka 1. rzekła mi; dała mi znać Luka 2. iż; że Luka 3. wpadnij; przybądź Luka 4. Całuję; Z poważaniem Strona 5 z 11

6 12.2. Sformułowania lub wyrazy, którymi nie można uzupełnić luk, nie pasują do tekstu pod względem A. gramatycznym. B. stylistycznym. C. znaczeniowym. D. frazeologicznym. HENRYK SIENKIEWICZ O SWOJEJ WŁASNEJ TWÓRCZOŚCI Niegdyś na pytanie: jak tworzę? odpowiedziałem, że tworzę jak kucharka, która nie lubi, aby jej zaglądano do garnków. Mówić o sobie jest zawsze niezbyt przyjemnie. Ponieważ Pańska ankieta ma na celu objąć wszystkich żyjących polskich pisarzy, przeto nie chcąc się wyłączać, odpowiadam na zawarte w niej pytania, co następuje: 1) Jak powstaje pomysł artystyczny, na to trudno jest odpowiedzieć. Może on powstać pod wpływem wszelkich pobudek, pod wpływem uczuć i idei osobistych albo zaobserwowanych w otoczeniu; pod wpływem prądów społecznych, wypadków dziejowych, pod wpływem patriotyzmu i uczuć humanitarnych. Poddaje, a raczej podsuwa go czasem natura i jej zjawiska, czasem przeczytane książki, widziane obrazy, słowem: wszelkiego rodzaju pobudki działające na wyobraźnię artystyczną i jednocześnie na uczucie. Objaśniam to przykładami z moich własnych utworów: Szkice węglem powstały z obserwacji stosunków wiejskich po uwłaszczeniu 1, które to uwłaszczenie wytworzyło (dziś już na szczęście zasypaną) przepaść między dworem a chatą. Trylogia. Z rozczytywania się w kronikach i pamiętnikach z epoki, którą odczuwałem artystycznie mocniej niż inne okresy dziejów i z chęci pokrzepienia serc. (...) Quo vadis. Z wczytywania się w Tacyta 2, za czym poszły inne źródła z wrażeń zebranych podczas dłuższego pobytu w Rzymie. Krzyżacy. Z odczucia chwały narodowej w przeciwieństwie do dzisiejszej narodowej niedoli. W pustyni i w puszczy. Z miłości do naszych dzieci i ze wspomnień podróżniczych. 2) Każdy pomysł leży we mnie długo i jeżeli tak można rzec, fermentuje, nim się do niego nie zabiorę. Przykład: Zagłobę wprowadziłem do Ogniem i mieczem, aby całość obrazu nie była zbyt posępna, tymczasem wyrósł mi on na jedną z głównych postaci i przewędrował przez trzynaście tomów. Nieraz w ciągu pracy wprowadzam nowe figury dla pełni życia lub dla dokładniejszego przeprowadzenia przewodniej idei. 3) Ponieważ myślę, że najwyższą sztuką i najgłębszym psychologicznym zadaniem pisarza jest stworzenie żywego człowieka, który zostaje w pamięci ludzkiej jako typ, przeto staram się tworzyć postacie mające nie tylko ogólne, lecz i indywidualne cechy życia i charakteru. 4) Schematów nie spisuję. Powieści nie rozkładam z góry na rozdziały i nie wyznaczam sobie, co w którym będę pisał. Zostawiam to logice rzeczy i naturalnemu rozwojowi wypadków. 5) Jakkolwiek pisanie nie przychodzi mi wcale z łatwością, rękopisy moje wyglądają dość czysto, albowiem przekreślam naprzód w myśli wszelkie zdania i określenia, które nie wydają mi się malownicze i silne. Wolę takich pisarzy, którzy trudno piszą, ale których łatwo się czyta, niż takich, którzy łatwo piszą, a trudni są do czytania. Strona 6 z 11

7 6) Unikam przewagi słów nad treścią, aby nie wpaść w popis stylowy i w literacki barok i aby zjawiska opisywane nie ginęły tak pod nadmiarem określeń, jak w zimie giną wszelkie kształty pod śnieżną zadymką. 7) Pracuję od dziesiątej rano do trzeciej, o ile pozwala mi na to panujący u nas zwyczaj rozporządzania czasem pisarzów na wszelkiego rodzaju cele publiczne, a nawet prywatne. (...) 9) Podczas natężonej pracy największym odpoczynkiem umysłowym jest dla mnie polowanie i w ogóle ruch. Sypiam koło ośmiu godzin na dobę. Co do odżywiania się jem, co mi dadzą. Zapomniałem dodać, że większą część moich powieści (prawie wszystkie prócz nowel) pisałem z dnia na dzień, odsyłając zaraz napisane kartki do druku. Ale w ogóle jest to metoda wymagająca wielkiej czujności, niewygodna i niebezpieczna. Henryk Sienkiewicz, O swojej własnej twórczości, [w:] tegoż, Wiersze i inne drobne utwory, Warszawa uwłaszczenie (chłopów) nadanie chłopom na własność użytkowanej przez nich ziemi połączone najczęściej ze zniesieniem pańszczyzny i innych obciążeń wobec pana (szlachcica) 2 Tacyt historyk rzymski, żył najprawdopodobniej w latach 55 p.n.e. 12 n.e. Zadanie 13. Dlaczego Sienkiewicz zgodził się wziąć udział w ankiecie? Wybierz odpowiedź spośród podanych. A. Namówili go do tego znajomi pisarze. B. Lubił mówić o sobie i swojej twórczości. C. Pytania ankiety wydały mu się bardzo interesujące. D. Nie chciał pozostać poza gronem ankietowanych pisarzy. Zadanie 14. Porównanie użyte przez Sienkiewicza w pierwszym akapicie oznacza, że pisarz A. czerpie inspiracje do swoich dzieł ze sztuki kucharskiej. B. miesza w utworach różne konwencje literackie. C. woli zachować dla siebie tajniki swojej pracy. D. w przerwach w pracy zajmuje się gotowaniem. Zadanie 15. W punkcie pierwszym Sienkiewicz odpowiada na pytanie o swoje A. aspiracje i plany. B. poglądy polityczne. C. najlepsze utwory. D. inspiracje artystyczne. Strona 7 z 11

8 Zadanie 16. Co oznacza sformułowanie każdy pomysł fermentuje użyte w drugiej odpowiedzi pisarza? Wybierz odpowiedź spośród podanych. A. Pomysły pisarskie Sienkiewicza przychodzą nagle i są natychmiast wykorzystywane. B. Pierwotne pomysły zawsze podlegają różnym przeobrażeniom w procesie twórczym. C. Tworząc, pisarz ma wiele pomysłów i trudno mu się zdecydować na wybór jednego. D. Pisarz ma tak wiele pomysłów, że niektóre z nich nigdy nie zostaną wykorzystane. Zadanie 17. Sienkiewicz posługuje się w tekście spójnikiem przeto. Którym wyrazem można go zastąpić, tak aby nie zmienić sensu zdania? Wybierz odpowiedź spośród podanych. A. wszakże B. lub C. tudzież D. więc Zadanie 18. Według Sienkiewicza największym wyzwaniem dla pisarza jest A. dochowanie wierności prawdzie historycznej. B. kreowanie wyrazistych i ciekawych bohaterów. C. konstruowanie rzeczywistości idealnej w utworze. D. trzymanie się wymyślonego wcześniej schematu utworu. Zadanie 19. Mówiąc: Wolę takich pisarzy, którzy trudno piszą, Sienkiewicz ma na myśli twórców, którzy A. piszą trudnym językiem. B. bazgrzą jak kura pazurem. C. poruszają niepopularne tematy. D. bardzo się trudzą przy pisaniu. Zadanie 20. Z tekstu wynika, że Sienkiewicz należy do pisarzy, którzy A. tworzą szybko bez specjalnego wysiłku. B. pracują codziennie i systematycznie według założonego planu. C. tworzą tylko w rzadkich chwilach natchnienia. D. piszą niewiele z powodu licznych obowiązków towarzyskich. Strona 8 z 11

9 Zadanie 21. Sienkiewicz powiedział w ankiecie: staram się tworzyć postacie mające nie tylko ogólne, lecz i indywidualne cechy życia i charakteru. Wskaż trzy postacie z wybranej powieści historycznej Sienkiewicza i przy każdej podaj cechę, która wyróżnia tę postać spośród innych. Tytuł powieści: Postać Cecha wyróżniająca Zadanie 22. Bohaterowie powieści Henryka Sienkiewicza często stawali przed koniecznością dokonywania wyborów. Czy refleksja nad ich zachowaniem może pomóc czytelnikowi w podejmowaniu trudnych decyzji życiowych? Napisz rozprawkę, w której odwołasz się do wybranej powieści poznanej w całości (Krzyżacy, Quo vadis, Potop). Twoja praca powinna zająć co najmniej połowę wyznaczonego miejsca. Strona 9 z 11

10 Strona 10 z 11

11 Brudnopis Strona 11 z 11

12 Centralna Komisja Egzaminacyjna EGZAMIN GIMNAZJALNY W ROKU SZKOLNYM 2011/2012 CZĘŚĆ HUMANISTYCZNA JĘZYK POLSKI ODPOWIEDZI I PROPOZYCJE OCENIANIA PRZYKŁADOWEGO ZESTAWU ZADAŃ PAŹDZIERNIK 2011

13 Numer zadania Poprawna odpowiedź Liczba punktów Zasady przyznawania punktów 1. D 0 1 poprawna odpowiedź 1 p. 2. A 0 1 odpowiedź błędna lub brak odpowiedzi 0 p. 3. C D C A P 7.2. P 0 3 za każdą poprawną odpowiedź po 1 p. odpowiedź błędna lub brak odpowiedzi 0 p F 8. C 0 1 poprawna odpowiedź 1 p. 9. A 0 1 odpowiedź błędna lub brak odpowiedzi 0 p. 10. NT 0 1 poprawna odpowiedź 1 p T N N T odpowiedź błędna lub brak odpowiedzi 0 p. 0 4 za każdą poprawną odpowiedź po 1 p. odpowiedź błędna lub brak odpowiedzi 0 p B 0 1 poprawna odpowiedź 1 p. 13. D 0 1 odpowiedź błędna lub brak odpowiedzi 0 p. 14. C D B D B D B 0 1 KRYTERIA DO ZADANIA Z LUKĄ p wszystkie odpowiedzi poprawne 0 p. brak elementu rozwiązania lub błędne wypełnienie którejś z luk POPRAWNE ROZWIĄZANIE Luka 1. dała mi znać Luka 2. że Luka 3. wpadnij Luka 4. Całuję KRYTERIA DO ZADANIA KRÓTKIEJ ODPOWIEDZI p. pełne rozwiązanie (uczeń podaje tytuł powieści, wymienia trzy postacie i wskazuje cechę charakterystyczną każdej z nich) 1 p. brak jednego elementu rozwiązania 0 p. więcej braków Strona 2 z 6

14 PROPOZYCJA ODPOWIEDZI Tytuł powieści: Potop Postać Jan Onufry Zagłoba Jerzy Michał Wołodyjowski Andrzej Kmicic (vel Babinicz) Cecha wyróżniająca Jest najbarwniejszą postacią w powieści; tryska humorem; często stosuje fortele, które niejednokrotnie ratują go z opresji. Najlepszy szermierz; pierwsza szabla Rzeczpospolitej; wzór rycerza; ze względu na niski wzrost zwany małym rycerzem. Jest tą postacią w powieści, która przechodzi największą przemianę: na początku jawi nam się jako typowy zabijaka, potem staje się gorliwym obrońcą ojczyzny; jest jedyną postacią dynamiczną. KRYTERIA DO ZADANIA ROZSZERZONEJ ODPOWIEDZI (ROZPRAWKI) 22. Poziomy wykonania Treść 4 p. 3 p. 2 p. 1 p. 0 p. * praca odnosi się * praca * praca jest luźno do problemu w przeważającej związana sformułowanego części odnosi się z problemem w temacie do problemu sformułowanym sformułowanego w temacie w temacie * praca odnosi się do problemu sformułowanego w temacie * przedstawia stanowisko autora * przedstawia stanowisko autora * przedstawia stanowisko autora * przedstawia stanowisko autora * praca nie odnosi się do problemu sformułowanego w temacie lub praca nie zawiera argumentacji * zawiera trafną i wnikliwą argumentację * zawiera trafną argumentację * zawiera częściowo trafną argumentację * zawiera próbę argumentacji * zachowuje logikę wywodu podkreśloną segmentacją tekstu * w przeważającej części zachowuje logikę wywodu Cechy uwzględnione na skali: 1. Zgodność z tematem odniesienie do problemu sformułowanego w temacie. 2. Stanowisko autora wobec problemu (sąd wyrażony pośrednio, sąd wyrażony bezpośrednio postawiona teza lub hipoteza). 3. Trafność i wnikliwość argumentacji. 4. Logika wywodu (błąd rzeczowy zakłócający logikę wywodu powoduje obniżenie oceny o jeden poziom). Komentarz Oceny 4, 3, 2 przypisywane są odpowiednio tekstowi argumentacyjnemu: bardzo dobremu, średniemu, słabemu. Strona 3 z 6

15 Ocena 1 przypisywana jest pracy, która nie spełnia kryteriów tekstu argumentacyjnego, ale świadczy o podjęciu przez ucznia próby argumentacji. Segmentacja tekstu 1 p. zachowany logiczny tok rozważań, segmentacja konsekwentna i celowa 0 p. brak uporządkowania logicznego, segmentacja przypadkowa lub brak segmentacji Styl 1 p. styl konsekwentny, dostosowany do wywodu argumentacyjnego 0 p. styl niekonsekwentny lub niedostosowany do wywodu argumentacyjnego Język 2 p. dopuszczalne 3 błędy składniowe lub leksykalne, lub frazeologiczne, lub fleksyjne 1 p. dopuszczalne 4 błędy składniowe lub leksykalne, lub frazeologiczne, lub fleksyjne 0 p. powyżej 4 błędów składniowych lub leksykalnych, lub frazeologicznych, lub fleksyjnych Ortografia 1 p. dopuszczalne 2 błędy 0 p. powyżej 2 błędów W przypadku uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się 1 p dopuszczalne 3 błędy 0 p. powyżej 3 błędów Interpunkcja 1 p. dopuszczalne 3 błędy 0 p. powyżej 3 błędów W przypadku uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się 1 p. dopuszczalne 4 błędy 0 p. powyżej 4 błędów Strona 4 z 6

16 PRZYKŁADY ODPOWIEDZI Przykład 1. Bohaterowie powieści Henryka Sienkiewicza często stawali przed koniecznością dokonywania wyborów. Czy refleksja nad ich zachowaniem może pomóc czytelnikowi w podejmowaniu trudnych decyzji życiowych? Napisz rozprawkę, w której odwołasz się do wybranej powieści poznanej w całości (Krzyżacy, Quo vadis, Potop). Bohaterowie literaccy bardzo często stanowią wzór do naśladowania. Czytelnik, śledząc ich losy, często przeżywa różne niezwykłe sytuacje, w których uczestniczą. Zdarza się tak szczególnie wtedy, gdy staje się świadkiem ich wewnętrznych zmagań, które stanowią wielką próbę charakteru. Postacie postawione przed koniecznością wyboru ukazuje w swoich powieściach Henryk Sienkiewicz. Uważam, że ich zachowania mogą pomóc czytelnikowi w podejmowaniu trudnych decyzji życiowych. Postacią, która w Krzyżakach przykuwa uwagę czytelników, jest niewątpliwie Jurand. Dla ratowania córki musiał wyrzec się najważniejszych dla niego wartości, czyli honoru i sławy rycerskiej. Podporządkował się dobrowolnie żądaniom swoich wrogów, spodziewając się, że w ten sposób odzyska Danusię porwaną przez rycerzy zakonnych. Ten dumny i niezwyciężony pan Spychowa, który budził strach wśród zakonników, musiał czekać pokornie pod murami Szczytna wystawiony na obelgi i pośmiewisko ze strony prostych knechtów. Potrafił zdławić gniew i nienawiść, znieść głód i zimno, aby ocalić swoje dziecko. Jurand wykazał się wielką siłą charakteru, ponieważ wygrał najtrudniejszą walkę przezwyciężył samego siebie. Był w stanie znieść, w imię ojcowskiej miłości, okrutne cierpienia duchowe i fizyczne, bo przecież został nie tylko wystawiony na pośmiewisko, ale również okrutnie okaleczony. Poniósł straszliwą klęskę, gdyż jego poświęcenie nie doprowadziło do przywrócenia wolności Danusi. Potrafił jednak mimo tego po raz kolejny podjąć niełatwą decyzję, by przebaczyć swojemu oprawcy. Mógł przecież odpłacić Zygfrydowi za swoje kalectwo i cierpienia oraz śmierć córki, ale nie chciał się mścić i okazał mu miłosierdzie, dając przykład niezwykłego człowieczeństwa. Warto brać z niego przykład wtedy, gdy trzeba rozwiązywać trudne problemy i dokonywać wyboru między najważniejszymi wartościami. Konsekwencje tych decyzji mogą być często trudne do udźwignięcia dla przeciętnego człowieka, dlatego zachowania Juranda mogą być pomocne w duchowym wspieraniu czytelnika, któremu los nie szczędził ciężkich przeżyć, i pomóc mu zachować siłę i wiarę w dramatycznych sytuacjach. Jeśli ktoś będzie miał chwile wahania przed poświęceniem swojego czasu, pieniędzy lub marzeń dla dobra bliskiej osoby, powinien potraktować zmagania ze sobą Juranda oraz jego wybory jako dowód, że człowieka można złamać, ale nigdy pokonać, bo najważniejsze jest przekonanie, że należy przeciwstawiać się strachowi, okrucieństwu i złu w imię miłości i dobra dla tych, których obdarzamy uczuciami. Przykład 2. Bohaterowie powieści Henryka Sienkiewicza często stawali przed koniecznością dokonywania wyborów. Czy refleksja nad ich zachowaniem może pomóc czytelnikowi w podejmowaniu trudnych decyzji życiowych? Napisz rozprawkę, w której odwołasz się do wybranej powieści poznanej w całości (Krzyżacy, Quo vadis, Potop). Bohaterowie powieści Henryka Sienkiewicza musieli zmagać się zarówno z przeciwnościami losu, jak i z własnymi słabościami. W krytycznych sytuacjach byli wystawieni na wielką próbę charakteru. Czy ich zachowania mogą pomóc czytelnikowi Strona 5 z 6

17 w podejmowaniu trudnych decyzji życiowych? Uważam, że współczesny odbiorca nie może korzystać z doświadczeń Sienkiewiczowskich postaci, a ich postępowanie nie stanowi dla niego podstawy do naśladowania w momentach decydujących wyborów. Andrzej Kmicic to jedna z najważniejszych postaci Potopu postawiona przed koniecznością stoczenia wewnętrznej walki. Musiał on rozstrzygnąć w swoim sumieniu, czy sprzeniewierzyć się przysiędze złożonej na krzyż i podjąć walkę o wolność ojczyzny, czy pozostać wiernym Radziwiłłom, którzy opuścili swego prawowitego władcę, i tym samym skazać się na haniebne miano zdrajcy ojczyzny. Nie wiedział, że Janusz Radziwiłł wykorzystał jego lojalność i zaufanie, aby posłużyć się nim, gdyby zaszła potrzeba przeciwstawienia się przeciwnikom uznania szwedzkiego króla za władcę Polski. Podczas uczty, która została wydana dla szlachty przybyłej do Radziwiłła w celu obrony ojczyzny, Kmicic został postawiony przed koniecznością dokonania wyboru między najważniejszymi dla niego wartościami: honorem i miłością do ojczyzny. Uznał za ważniejszą przysięgę wierności, gdyż splamiłby swój honor i sprzeniewierzyłby się Bogu. W ten sposób skazał się na pogardę patriotycznej szlachty oraz naraził swoją ukochaną na wstyd i cierpienie. W słuszności podjętej decyzji utwierdziło go jednak zapewnienie księcia Janusza, że poddaje się on Szwedom, aby służyć Polsce i w ten sposób myśli o jej dobru. Współczesny czytelnik nie znajdzie zbyt wielu sytuacji, w których postępowanie Kmicica mogłoby pomóc mu w podjęciu decyzji. To inne czasy, inni ludzie, inne sytuacje wymagające dokonywania wyborów. Sądzę, że możemy współczuć bohaterom powieści Henryka Sienkiewicza, możemy ich podziwiać za odwagę, determinację, lojalność i miłość, lecz realia ich świata i naszego są tak różne, że trudne decyzje musimy podejmować w oparciu o własne przemyślenia i wyznawane wartości i ponosić za nie odpowiedzialność. Strona 6 z 6