EKSPLORACJA PRZESTRZENI (czym jest zwierzę?)
|
|
- Klaudia Pietrzyk
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Wstęp do biologii 9. EKSPLORACJA PRZESTRZENI (czym jest zwierzę?) Jerzy Dzik Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW 2017
2 HYDRAULIKA czyni zwierzę lokomocja trawienie hipotetyczne początki zwierząt wywnioskowane z rozwoju zarodkowego najpierw rozdział funkcji w klonie komórek: wiciowcowe do pływania, ameboidalne do jedzenia przy większych rozmiarach hydrauliczny transport oraz dystrybucja substratów i produktów a także mocne i elastyczne połączenia komórek międzykomórkowy kolagen zapewnił giętkość i elastyczność
3 KOLAGENOWA błona podstawna kolagen związek z błoną podstawną wymusza kulisty lub cylindryczny układ komórek dając kanałom i komorom wewnątrz ciała wytrzymałość mechaniczną umożliwia hydrauliczne usztywnienie bez istotnych zmian w budowie komórek błona podstawna
4 WYKORZYSTANIE walorów komórek SEM choanocyty gąbek archetypowe komórki zwierzęce flagella microvilli flagellum microvilli hydraulika płynów regulowana przy udziale wici, kurczliwego cytoszkieletu i pomp jonowych wici wymuszają przepływ w kanałach i utrzymują ciśnienie płynu wewnątrz jam ciała polisacharydowa theca cytoszkielet i połączenia międzykomórkowe nadają kształt tkankom i przemieszczają płyn wewnątrz ciała choanoflagellat Monosiga choanocyty gąbek przypominają wydalnicze protonefrydia
5 ultrafiltracja protonefrydium REGULACJA składu płynów ciała jama ciała jelito protonefrydia protonefrydium nefrydium naczynie krwionośne microvilli naczynie krwionośne protonefrydium (cyrtopodocyt) ultrafiltracja lancetnik Branchiostoma wchłanianie jonów wydalanie metabolitów ultrafiltracja między microvilli lub przez kolagenową błonę podstawną przepływ wymuszany wićmi (nefrydia, protonefrydia) kłębuszek nerkowy podocyty lub ciśnieniem krwi (glomeruli nerkowe) śluzica Myxine moczowód zrozumienie różnorodności wymaga kontekstu historycznego
6 GAŁĘZIE drzewa rodowego zwierząt Ecdysozoa liniejące płazińce mięczaki pierścienice czułkowce Spiralia planktonowa larwa, spiralne bruzdkowanie stawonogi pratchawce niesporczaki szkarłupnie obleńce półstrunowce strunowce Deuterostomia prawdziwa celoma, odbyt w miejsce pragęby (cecha pierwotna) jak zatem wyglądało pierwsze zwierzę dwubocznie symetryczne? gąbki parzydełkowce żebropławy
7 WYJŚCIOWY plan budowy mięczak (Aplacophora, SPIRALIA) wstężnica (Nemertini, SPIRALIA) seryjne gonady niesporczak (Tardigrada, ECDYSOZOA) wspólny przodek był chyba skomplikowany a seryjne narządy są dziś wtórnie pojedyncze seryjne caeca prostota anatomii nie musi oznaczać pierwotności prekambryjska dickinsonia (Dipleurozoa, DEUTEROSTOMIA?)
8 NAJPROSTSZY plan budowy Meiopriapulus Priapulus symetria prawie promienista; stadium larwalne biradialne pierwotna wtóroustość reliktowe obleńce przechowały tę anatomię od kambru gonady protonefrydia embrion w jaju larwa może wcześniej uprościły się przystosowując do rycia
9 HYDRAULIKA do lokomocji 550 mln lat ogród z Ediacara warunki deficytu tlenu i zatrucia siarkowodorem 540 mln lat eksplozja kambryjska osad natleniony w wyniku bioturbacji obleńce zapoczątkowały penetrację mułu w ucieczce przed drapieżcami Priapulus hydrauliczne rycie dzięki przemieszczaniu płynu ciała falą skurczu mięśni okrężnych później stosowane przez rozmaite niespokrewnione mułojady ciśnienie płynów ciała nadaje mu sztywność
10 cewka nerwowa HYDRAULICZNY szkielet wewnętrzny lancetnik Branchiostoma struna grzbietowa myomery ciało obleńców i szczecioszczękich usztywnione ciśnieniem płynu pierwotnej jamy ciała struna grzbietowa powłoka kolagenowa + cytoplazma komórek mięśniowych pod ciśnieniem skurcze mięśni podłużnych po bokach wyginają ciało myomery strunowców są zmodyfikowanymi komorami mięśniowymi z kolagenową powłoką struna grzbietowa ciśnienie w zamkniętych jamach utrzymuje pompa jonowa
11 ZASTOSOWANIA pompy sodowej kanał sodowy otwierany potencjałem błony Jens Ch. Skou (1918-) 1957 pompa sodowa w neuronach kraba receptory acetylocholiny w błonie (TEM) brak ściany komórkowej kompensowany przez regulację turgoru pompą sodowo-potasową czyli ATPazą Na + /K + usuwającą sód 25% ATP na ten cel (z czego 70% w neuronach) otwarcie kanału sodowego działa przeciwnie to także mechanizm komunikacji nerwowej kanał sodowy otwierany acetylocholiną
12 ucho wewnętrzne kapsuły nosowe KOLEJNOŚĆ zmysłów oczy ryba Danio skorupiak Euphausia węchowe antennule czuciowe anteny bez odbioru sygnałów chemicznych niemożliwe odżywianie ani procesy płciowe wyspecjalizowane komórki rozwinęły funkcje dostępne już pierwotniakom wypustki ku cewce nerwowej są przejawem archaiczności kapsuł węchowych strunowców wypustka nerwowa komórki węchowe kręgowca rozmieszczenie odzwierciedla historię od węchu do słuchu
13 SŁUCH w wodzie i na lądzie geneza ucha wewnętrznego ssaków wić microvilli komórka czuciowa organu kupularnego osłonicy pola czuciowe w dole labiryntu i statolity umożliwiają rybom odbiór drgań wody kanały labiryntu określają trzy wymiary przestrzeni ucho kręgowca modyfikacją narządu linii nabocznej bębenek wzmacnia i odbiera drgania powietrza labiryntu ucha minoga analogiczne narządy słuchu stawonogów kutikularne
14 PRZEMIANY funkcji kutikuli kutikula larwy priapula Tubiluchus ektodermalny nabłonek wydziela białkowo-chitynową kutikulę, która tergit wzmacnia mechanicznie okrywy ciała i jest jego osłoną przed pasożytami zwapnienie kutikuli uczyniło z niej sztywny szkielet zewnętrzny kutikula stawonoga człon odnóża w środowisku leśnym i glebowym łatwo dostępny azot, wapń deficytowy
15 KERATYNOWA analogia kutikuli keratyna rogowe szczęki śluzicy Eptatretus wtórouste nie wytwarzają szkieletu zewnętrznego jego funkcje wypełnia tkanka rogowa z martwych komórek zapełnionych keratyną być może dawniejsza od fosforanowej ale szczególnie zróżnicowaniu dopiero wśród lądowych czworonogów: łuski, pióra, włosy rogowe szczęki i ząbki minoga Petromyzon wewnętrzny szkielet kostny współdziała z rogowym
16 FOSFORANOWY szkielet wewnętrzny pokryte emalią łuski reliktowej ryby Polypterus najpierwotniejszym rodzajem szkieletu mineralnego strunowców są łuski i zęby powstają pod powierzchnią nabłonka lita emalia od zewnątrz, do wnętrza dentyna z kanalikami wypustek komórek w tkance kostnej uwięzione komórki także w wyniku mineralizacji chrząstki ząb ssaka przed wyrżnięciem dentyna ekspansja mineralizacji bywała odwracana tarcza kostna bezszczękowca Psammosteus sprzed 400 mln lat osteocyty
17 LOKOMOTORYCZNE funkcje szkieletu struktura mięśni poprzecznie prążkowanych przytwierdzone do szkieletu kolagenowe ścięgna złączone z błoną podstawną skurcz mięśni daje efekt dźwigni dzięki sztywności szkieletu nie ma strat energii na deformację scapula skurczony m. triceps ulna mięśnie poruszające pazurkiem pająka rozkurczony m. biceps wewnętrzny szkielet ze zmineralizowanej chrząstki radius szkielet zewnętrzny i wewnętrzny jednako współdziałają z mięśniami
18 ZWIERZĘ w środowisku prawa fizyki narzucają jednakie techniczne rozwiązania problemów funkcjonalnych niezależne od pokrewieństw i historii dawne zaszłości wymuszają niekiedy wybór okrężnych dróg do podobnego celu problemy stwarza nie tylko środowisko, ale i inne organizmy
EKSPLORACJA PRZESTRZENI (czym jest zwierzę?)
Wstęp do biologii 9. EKSPLORACJA PRZESTRZENI (czym jest zwierzę?) Jerzy Dzik Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW 2015 HYDRAULIKA czyni zwierzę lokomocja trawienie hipotetyczne początki zwierząt
Temat: Przegląd i budowa tkanek zwierzęcych.
Temat: Przegląd i budowa tkanek zwierzęcych. 1. Czym jest tkanka? To zespół komórek o podobnej budowie, które wypełniają w organizmie określone funkcje. Tkanki tworzą różne narządy, a te układy narządów.
Zoologia 3. ZWIERZĘTA LINIEJĄCE. Jerzy Dzik. Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW. Warszawa 2016
Zoologia 3. ZWIERZĘTA LINIEJĄCE Jerzy Dzik Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW Warszawa 2016 PLAN BUDOWY a pokrewieństwa Ecdysozoa liniejące płazińce wstężnice mięczaki pierścienice czułkowce
Wykład 6. Jerzy Dzik. Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW. Warszawa 2006
Wykład 6. ZWIERZĘTA LINIEJĄCE Jerzy Dzik Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW Warszawa 2006 PLAN BUDOWY a pokrewieństwa stawonogi pratchawce niesporczaki obleńce Ecdysozoa zwierzęta liniejące
3 3.Tkanki roślinne-twórcze klasyfikacja tkanek na twórcze i stałe charakterystyka tkanek twórczych
Biologia- kl. 3 TŻ1, 3TŻ-2, 3 TA Numer Temat Zakres treści lekcji 1 1.Rośliny pierwotnie wodne cechy królestwa roślin formy organizacji budowy roślin pierwotnie wodnych sposoby rozmnażania się roślin pierwotnie
Phylum Arthropoda stawonogi
Phylum Arthropoda stawonogi Phylum Arthropoda przewyższa wszystkie inne typy pod względem: 1. różnorodności gatunkowej; 2. liczby gatunków ok. 80% wszystkich gatunków znanych zwierząt; 3. liczby osobników.
Zwierzęta część III 1. SZKARŁUPNIE 2. STRUNOWCE 3. KRĄGŁOUSTE
Zwierzęta część III 1. SZKARŁUPNIE 2. STRUNOWCE 3. KRĄGŁOUSTE 1. SZKARŁUPNIE zwierzęta wtórouste przegląd systematyczny liliowce, rozgwiazdy, wężowidła, jeżowce, strzykwy środowisko życia i wymagania życiowe
Uczenie się biologii wymaga dobrej organizacji pracy Sposoby odżywiania się organizmów
Temat Uczenie się biologii wymaga dobrej organizacji pracy Sposoby odżywiania się Sposoby oddychania Sposoby rozmnażania się Bakterie a wirusy Protisty Glony przedstawiciele trzech królestw Wymagania na
1) Brak układu krążenia - transport przez dyfuzje Gąbki, parzydełkowce (jamochłony) żebropławy, płazińce i nicienie trawienia krążenia
1) Brak układu krążenia - transport przez dyfuzje Gąbki, parzydełkowce (jamochłony) żebropławy, płazińce i nicienie Drobne zwierzęta wodne, u których zaopatrzenie komórek w substancje odżywcze i tlen oraz
harmonogram lekcji online opracowała Anna Gajos
harmonogram lekcji online 2018-2019 opracowała Anna Gajos Poniżej przedstawiam ramowy plan dwugodzinnych lekcji online, które będą odbywać się we wtorki i środy o godzinie 19:00. W te dni będą przeprowadzane
Temat: Gąbki i parzydełkowce.
Temat: Gąbki i parzydełkowce. 1. Gąbki zwierzęta beztkankowe. To bardzo proste zwierzęta żyjące wyłącznie w wodzie głównie w morzach i oceanach, rzadziej w wodach słodkich. Zasiedlają zazwyczaj strefę
Zakres materiału nauczania biologii dla 3-letniego liceum ogólnokształcącego- klasy stacjonarne i zaoczne SEMESTR IV
Zakres materiału nauczania biologii dla 3-letniego liceum ogólnokształcącego- klasy stacjonarne i zaoczne Zakres rozszerzony Obowiązujący podręcznik: Biologia na czasie 1, Biologia na czasie 2, Podręczniki
Tkanka nabłonkowa. (budowa)
Tkanka nabłonkowa (budowa) Komórki tkanki nabłonkowej tworzą zwarte warstwy, zwane nabłonkami. Są układem ściśle upakowanych komórek tworzących błony. 1) główną masę tkanki stanowią komórki. 2) istota
Temat: Płazińce i nicienie.
Temat: Płazińce i nicienie. 1. Płazińce zwierzęta spłaszczone grzbieto brzusznie. Płazińce to zwierzęta o wydłużonym, spłaszczonym grzbieto-brzusznie ciele, przybierającym kształt liścia, płytki lub taśmy.
Ewolucja 7. FILOGENETYKA. Jerzy Dzik. Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW
Ewolucja 7. FILOGENETYKA Jerzy Dzik Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW 2017 PCR amplifikacja termocykler do PCR Kary B. Mullis(1944 ) 1984 udoskonalił PCR polimeraza bakterii termofilnych
Przedmiotowe zasady oceniania wymagania na poszczególne oceny szkolne Klasa 6
1 Przedmiotowe zasady oceniania wymagania na poszczególne oceny szkolne Klasa 6 1. Ogólna charakterystyka zwierząt 2. Tkanki zwierzęce nabłonkowa i łączna 3. Tkanki zwierzęce mięśniowa i nerwowa 4. Charakterystyka,
FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA
FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin, Jonathan Stamford, David White FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin Jonathan Stamford David White Przekład zbiorowy pod redakcją Joanny Gromadzkiej-Ostrowskiej
Wynikowy plan nauczania biologii skorelowany z drugą częścią cyklu edukacyjnego Biologia z tangramem
Wynikowy plan nauczania biologii skorelowany z drugą częścią cyklu edukacyjnego iologia z tangramem Poniższy plan wynikowy dotyczy[ew. jest związany z] realizacji cyklu iologia z tangramem. Zawiera wykaz
ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA Z BIOLOGII
ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA Z BIOLOGII KLASY: II zakres rozszerzony NAUCZYCIEL: Anna Jasztal PODRĘCZNIK: Biologia na czasie1 Nowa Era, 564/1/2012; Biologia na czasie2 Nowa Era, 564/2/2013 PROGRAM NAUCZANIA:
21. Jakie znamy choroby aparatu ruchu, jak z nimi walczyć i zapobiegać?
Biologia tematy lekcji klasa 2 1. Poznajemy budowę oraz znaczenie tkanek zwierzęcych. 2. Jakie cechy charakterystyczne posiadają gąbki i parzydełkowce? 3. Skąd wywodzi się nazwa płazińce i nicienie? 4.
Potencjał spoczynkowy i czynnościowy
Potencjał spoczynkowy i czynnościowy Marcin Koculak Biologiczne mechanizmy zachowania https://backyardbrains.com/ Powtórka budowy komórki 2 Istota prądu Prąd jest uporządkowanym ruchem cząstek posiadających
Ruch i mięśnie. dr Magdalena Markowska
Ruch i mięśnie dr Magdalena Markowska Zjawisko ruchu Przykład współpracy wielu układów Szkielet Szkielet wewnętrzny: szkielet znajdujący się wewnątrz ciała, otoczony innymi tkankami. U kręgowców składa
5. Powstawanie dwulistkowej tarczki zarodkowej. Drugi tydzień rozwoju 107 Zaburzenia w rozwoju w pierwszych dwóch tygodniach...
SPIS TREŚCI CZĘŚĆ OGÓLNA 1. Zarys historii embriologii................ 16 2. Układ rozrodczy................... 26 Układ rozrodczy męski.................. 26 Narządy rozrodcze wewnętrzne...............
Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy.
Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy. Wydalanie pozbywanie się z organizmu zbędnych produktów przemiany
Właściwości błony komórkowej
Właściwości błony komórkowej płynność asymetria selektywna przepuszczalność Transport przez błony Współczynnik przepuszczalności [cm/s] RóŜnice składu jonowego między wnętrzem komórki ssaka a otoczeniem
Temat: Świat gadów. Gady pierwotnie lądowe lądzie wtórnie w wodzie zmiennocieplne ciepłolubne
Temat: Świat gadów. Gady (gromada) określa się jako zwierzęta pierwotnie lądowe. Oznacza to, że są one pierwszą grupą kręgowców, która w pełni przystosowała się do życia na lądzie. Niektóre gatunki wtórnie
Uczeń: wiedzy biologicznej nauki wymienia cechy organizmów żywych. podaje funkcje poszczególnych organelli. wyjaśnia, czym zajmuje się systematyka
Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka Poziom wymagań Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: określa przedmiot źródła
NARZĄD WZROKU
NARZĄD WZROKU Oko można porównać do kamery cyfrowej, wyposażonej w: system soczewek (rogówka, soczewka, ciało szkliste) automatyczną regulację ostrości obrazu (akomodacja) automatyczną regulację przesłony
Zwierzęta budowa i czynności życiowe
5. Zwierzęta budowa i czynności życiowe Zadanie 3. (1 pkt) Wśród protistów obserwuje się wiele różnych sposobów poruszania się. Zadanie 1. (1 pkt) Liczba znanych gatunków zwierząt prawie czterokrotnie
Transportowane cząsteczki CO O, 2, NO, H O, etanol, mocznik... Zgodnie z gradientem: stężenia elektrochemicznym gradient stężeń
Transportowane cząsteczki Transport przez błony Transport bierny szybkość transportu gradien t stężeń kanał nośnik Transport z udziałem nośnika: dyfuzja prosta dyfuzja prosta CO 2, O 2, NO,, H 2 O, etanol,
KARTA ODPOWIEDZI - KONKURS BIOLOGICZNY ETAP SZKOLNY
nr zad. max ilość punktów 1. 3 2. 5 KARTA ODPOWIEDZI - KONKURS BIOLOGICZNY ETAP SZKOLNY prawidłowe odpowiedzi punktacja uwagi A. Królestwo: bakterie B. Brak jadra komórkowego / obecność substancji jądrowej
WYMAGANIA EDUKACYJNE klasa pierwsza
WYMAGANIA EDUKACYJNE klasa pierwsza Opracowanie: Marzanna Wolska Program nauczania: Agnieszka Krawczyk, Józef Krawczyk, Życie. Program nauczania biologii w klasach I-III gimnazjum. Wydawnictwa Edukacyjne
Podstawy anatomii, wykłady
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Nauk Przyrodniczych Zakład: Anatomii i Antropologii Podstawy anatomii, wykłady Osoby prowadzące przedmiot: Barbara Duda, prof. nadzw. dr hab.,
REGULACJA ROZWOJU (jak z genów odczytywana jest anatomia?)
Wstęp do biologii 7. REGULACJA ROZWOJU (jak z genów odczytywana jest anatomia?) Jerzy Dzik Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW 2015 WIELOKOMÓRKOWOŚĆ daje korzyści krasnorost sprzed 600 mln
2. Plan wynikowy klasa druga
Plan wynikowy klasa druga budowa i funkcjonowanie ciała człowieka ział programu Materiał kształcenia L.g. Wymagania podstawowe Uczeń: Kat. Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Kat. Pozycja systematyczna 3
Przedmiotowy System Oceniania
rozróżnia elementy przyrody żywej i nieożywionej wymienia czynniki niezbędne do życia wskazuje źródła wiedzy biologicznej określa, jakiego sprzętu można użyć do danej obserwacji przedstawia etapy obserwacji
Staw skroniowo-żuchwowy - ewolucja, neurofizjologia, tensegracja. Dr n. med. Małgorzata Chochowska
Staw skroniowo-żuchwowy - ewolucja, neurofizjologia, tensegracja Dr n. med. Małgorzata Chochowska Staw skroniowo-żuchwowy długa droga ewolucji Ewolucja i specjalizacja układu ruchu Ewolucja ruchu w trzech
UKŁAD RUCHU (UKŁAD KOSTNY, UKŁAD MIĘŚNIOWY)
Zadanie 1. (2 pkt). Na rysunku przedstawiono szkielet kończyny dolnej (wraz z częścią kości miednicznej) i kość krzyżową człowieka. a) Uzupełnij opis rysunku ( ) o nazwy wskazanych kości. b) Wybierz z
Ewolucja 7. FILOGENETYKA. Jerzy Dzik. Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW
Ewolucja 7. FILOGENETYKA Jerzy Dzik Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW 2016 PCR amplifikacja termocykler do PCR Kary B. Mullis(1944 ) 1984 udoskonalił PCR polimeraza bakterii termofilnych
AUTORSKI PROGRAM NAUCZANIA BIOLOGII W ZAKRESIE ROZSZERZONYM W GIMNAZJUM CZĘŚĆ DRUGA AUTOR: MGR BARBARA MYCEK
AUTORSKI PROGRAM NAUCZANIA BIOLOGII W ZAKRESIE ROZSZERZONYM W GIMNAZJUM CZĘŚĆ DRUGA AUTOR: MGR BARBARA MYCEK 1 TREŚCI NAUCZANIA.... 3 Temat lekcji: Klasyfikacja biologiczna jako katalog organizmów... 3
Zadania na styczeń/luty
Zadania na styczeń/luty Zadania z fizyki Oblicz masę ołowianego klocka, który ma kształt prostopadłościanu o wymiarach 2cm, 5cm, 15 cm. Gęstość ołowiu 11,4g/cm 3. Zadanie 2 Piłka na gumce wykonuje drgania
Tkanka nerwowa. neurony (pobudliwe) odbieranie i przekazywanie sygnałów komórki glejowe (wspomagające)
Tkanka nerwowa neurony (pobudliwe) odbieranie i przekazywanie sygnałów komórki glejowe (wspomagające) Sygnalizacja w komórkach nerwowych 100 tys. wejść informacyjnych przyjmowanie sygnału przewodzenie
a/ narząd słuchu b/ narząd statyczny
Ucho Ucho = narząd przedsionkowoślimakowy a/ narząd słuchu b/ narząd statyczny I. Ucho zewnętrzne: 1/ małŝowina uszna 2/ przewód słuchowy zewnętrzny - szkielet: chrzęstny, kostny - skóra: włosy, gruczoły
Ruch i mięśnie. dr Magdalena Markowska
Ruch i mięśnie dr Magdalena Markowska Zjawisko ruchu Przykład współpracy wielu układów Szkielet Szkielet wewnętrzny: szkielet znajdujący się wewnątrz ciała, otoczony innymi tkankami. U kręgowców składa
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA I
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA I WYMAGANIA PODSTAWOWE. UCZEŃ: WYMAGANIA PONADPODSTAWOWE. UCZEŃ: Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Dział I. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU
Wymagania edukacyjne z biologii w klasie 1E
Wymagania edukacyjne z biologii w klasie 1E Wymagania podstawowe. Uczeń: Dział I. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU rozróżnia elementy przyrody żywej i nieożywionej wymienia czynniki niezbędne do życia wskazuje źródła
Podział tkanki mięśniowej w zależności od budowy i lokalizacji w organizmie
Tkanka mięśniowa Podział tkanki mięśniowej w zależności od budowy i lokalizacji w organizmie Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana poprzecznie prążkowana serca gładka Tkanka mięśniowa Podstawową własnością
Dział I. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU. Dział II. JEDNOŚĆ ORGANIZMÓW
Dział I. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU rozróżnia elementy przyrody żywej i nieożywionej wymienia czynniki niezbędne do życia wskazuje źródła wiedzy biologicznej określa, jakiego sprzętu można użyć do danej -obserwacji
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej Dział Temat Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca 1. W królestwie zwierząt Uczeń:
Budowa i zróżnicowanie neuronów - elektrofizjologia neuronu
Budowa i zróżnicowanie neuronów - elektrofizjologia neuronu Neuron jest podstawową jednostką przetwarzania informacji w mózgu. Sygnał biegnie w nim w kierunku od dendrytów, poprzez akson, do synaps. Neuron
Biologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia. zajecia 6 :
Biologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia zajecia 6 : 12.11.15 Kontakt: michaladammichalowski@gmail.com https://mmichalowskiuwr.wordpress.com/ I gr 08:30 10:00 (s. Cybulskiego; 08.10. 19.11.) II gr
Zmysł słuchu i równowagi
Zmysł słuchu i równowagi Ucho Jest narządem słuchu i równowagi. Składa się zasadniczo z trzech części: ucha zewnętrznego (1), środkowego (2) i wewnętrznego (3). Ucho zewnętrzne Składa się z małżowiny usznej
V REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY
V REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY Zadanie 1. Na rysunku przedstawiającym budowę neuronu zaznacz elementy wymienione poniżej, wpisując odpowiednie symbole literowe. Następnie wskaż za pomocą strzałek kierunek
I. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU Dopuszczający Dostateczny Dobry Bardzo dobry Celujący - wymienia czynniki. - podaje przykłady niezbędne do życia
BIOLOGIA KLASA I I PÓŁROCZE I. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU Dopuszczający Dostateczny Dobry Bardzo dobry Celujący - wymienia czynniki niezbędne do życia zastosowania w życiu - przedstawia etapy wiedzy biologicznej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej Dział Temat Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca 1. W królestwie zwierząt wspólne
BLIŻEJ BIOLOGII WYMAGANIA EDUKACYJNE KLASA 1
BLIŻEJ BIOLOGII WYMAGANIA EDUKACYJNE KLASA 1 Wymagania podstawowe. Uczeń: Wymagania ponadpodstawowe. Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca Dział I.
Jest to test przeznaczony dla klas II gimnazjum z tematu: Układ wydalniczy. Publikuję go celem dzielenia się doświadczeniem z innymi nauczycielami.
Literka.pl Układ wydalniczy Data dodania: 2011-06-13 21:44:58 Autor: Iwona Ewa Wiśniewska Jest to test przeznaczony dla klas II gimnazjum z tematu: Układ wydalniczy. Publikuję go celem dzielenia się doświadczeniem
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej. 1 Copyright by Nowa Era Sp. z o.o.
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej Dział Temat 1. W królestwie zwierząt 2. Tkanki: nabłonkowa, mięśniowa i nerwowa I. Świat zwierząt ocena dopuszczająca wymienia wspólne cechy
WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN Z BIOLOGII W KLASIE VI Dział Temat Poziom wymagań
WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN Z BIOLOGII W KLASIE VI Dział Temat Poziom wymagań 1. W królestwie zwierząt ocena dopuszczająca ocena dostateczna
1. Królestwo zwierząt
1. Organizmy eukariotyczne, tzn. takie, których komórki zawierają jądro komórkowe, zgrupowano w czterech królestwach: grzybów, protistów, roślin oraz zwierząt. Do królestwa zwierząt zalicza się organizmy
Budowa anatomiczna liścia roślin okrytonasiennych.
Organy wegetatywne roślin nasiennych: liście, pędy, korzenie. Budowa anatomiczna liścia roślin okrytonasiennych. Budowa morfologiczna liścia. Przekrój przez blaszkę liściową. Budowa anatomiczna liścia.
Uczeń: podaje przykłady. zwierząt kręgowych i
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Rok szkolny 2019/2020 Dział Temat Poziom wymagań 1. W królestwie
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział Temat Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział Temat Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna
Uczeń: podaje przykłady. zwierząt kręgowych i
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej SEMESTR I Dział Temat Poziom wymagań 1. W królestwie zwierząt
1 Copyright by Nowa Era Sp. z o.o.
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Dział Temat 1. W królestwie zwierząt 2. Tkanki: nabłonkowa,
Wydalanie ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI
Wydalanie DR MAGDALENA MARKOWSKA ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI Środowisko odla ZWIERZĘCIA jest nim OTOCZENIE, w którym żyje odla KOMÓREK PŁYN ZEWNĄTRZKOMÓRKOWY,
Wielkością i kształtem przypomina dłoń zaciśniętą w pięść. Położone jest w klatce piersiowej tuż za mostkiem. Otoczone jest mocnym, łącznotkankowym
Wielkością i kształtem przypomina dłoń zaciśniętą w pięść. Położone jest w klatce piersiowej tuż za mostkiem. Otoczone jest mocnym, łącznotkankowym workiem zwanym osierdziem. Wewnętrzna powierzchnia osierdzia
Plan budowy morfologicznej i anatomicznej bezkręgowców
Plan budowy morfologicznej i anatomicznej bezkręgowców Na świecie opisanych zostało ponad 1,3 mln gatunków zwierząt (większość z tej liczby stanowią bezkręgowce Invertebrata). Rzeczywistą liczbę gatunków
Zoologia 8. WTÓROUSTE. Jerzy Dzik. Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW. Warszawa 2016
Zoologia 8. WTÓROUSTE Jerzy Dzik Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW Warszawa 2016 DEUTEROSTOMIA WTÓROUSTE pokrewieństwa embriogeneza jeżowca bruzdkowanie radialne enterocoel Tunicata osłonice,
Krwiobieg duży. Krwiobieg mały
Mięsień sercowy Budowa serca Krązenie krwi Krwiobieg duży Krew (bogata w tlen) wypływa z lewej komory serca przez zastawkę aortalną do głównej tętnicy ciała, aorty, rozgałęzia się na mniejsze tętnice,
życia na Ziemi dr Joanna Piątkowska
Różnorodność życia na Ziemi dr Joanna Piątkowska tkowska-małecka Cechy istoty żywej Autoreplikacja zdolność do reprodukcji (samoodtwarzania) Autoregulacja zdolność do podtrzymywania wewnętrznych reakcji
biologiczne mechanizmy zachowania seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski
biologiczne mechanizmy zachowania seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski michal.michalowski@uwr.edu.pl michaladamichalowski@gmail.com michal.michalowski@uwr.edu.pl https://mmichalowskiuwr.wordpress.com/
Gimnazjum w Jordanowie
Gimnazjum w Jordanowie Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z biologii w klasie 1 wynikające z realizowanego programu nauczania ocena
Biologia. Klasa VII. Prywatna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Z. I J. Moraczewskich w Sulejówku
Biologia 2017 Klasa VII Dział I : HIERARCHICZNA BUDOWA ORGANIZMU CZŁOWIEKA, SKÓRA, UKŁAD RUCHU 1. Organizm człowieka jako zintegrowana całość 2. Budowa i funkcje skóry 3. Choroby skóry oraz zasady ich
Układ ruchu, skóra Zadanie 1. (1 pkt) Schemat przedstawia fragment szkieletu człowieka.
Układ ruchu, skóra Zadanie 1. (1 pkt) Schemat przedstawia fragment szkieletu człowieka. Podaj nazwy odcinków kręgosłupa oznaczonych na schemacie literami A, B, C i D. Zadanie 2. (1 pkt) Na rysunku przedstawiono
Temat: Świat ssaków. Ssaki gromadą królestwa zwierząt lądowych wodnych stałocieplności Hibernację Estywację
Temat: Świat ssaków. Ssaki, w ujęciu systematycznym, są gromadą i należą do królestwa zwierząt. Są szeroko rozpowszechnione na Ziemi żyją we wszystkich środowiskach, zarówno lądowych, jak i wodnych. Tę
Droga impulsu nerwowego w organizmie człowieka
Droga impulsu nerwowego w organizmie człowieka Impuls nerwowy Impuls nerwowy jest zjawiskiem elektrycznym zachodzącym na powierzchni komórki nerwowej i pełni podstawową rolę w przekazywaniu informacji
Przedmiotowy system oceniania z biologii dla kl. 1 b, 1c, 1e
Przedmiotowy system oceniania z biologii dla kl. 1 b, 1c, 1e Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca Biologia nauka o życiu Jedność CIU rozróżnia elementy przyrody
Zaznacz wykres ilustrujący stałocieplność człowieka. A. B. C. D.
I. Organizm człowieka. Skóra powłoka organizmu 1. Zadanie Napisz, czym zajmuje się anatomia............................................................................................................................
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy II D i E gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy II D i E gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Stopień celujący może otrzymać uczeń, który opanował treści dopełniające.
46 Olimpiada Biologiczna
46 Olimpiada Biologiczna Pracownia zoologiczna Piotr Bernatowicz i Marta Polańska 22 kwietnia 2017 r. Zasady oceniania rozwiązań zadań Zadanie 1 Identyfikacja zwierząt (15 pkt) 1 pkt za każdą prawidłową
Plan wynikowy biologia LO- poziom rozszerzony. R2.30 godzin
Anna Bociąg- Smaga nauczyciel biologii Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące Nr 38 w Warszawie ul. Tarnowiecka 4, Warszawa Plan wynikowy biologia LO- poziom rozszerzony. R2.30 godzin Dział programu Różnorodność
POWTÓRZENIE TREŚCI NAUCZANIA Z BIOLOGII KLASY III ROZPISKA POWTÓRZEŃ ROK 2007/2008 Klasa I Treści programowe Dział powtórzeniowy Przewidziana data
POWTÓRZENIE TREŚCI NAUCZANIA Z BIOLOGII KLASY III ROZPISKA POWTÓRZEŃ ROK 2007/2008 Klasa I Treści programowe Dział powtórzeniowy Przewidziana data 1. Struktura organizmu i funkcje, jakim ona służy ( komórki,
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 2a. Gimnazjum Publicznego im. Jana Pawła II w Żarnowcu na rok szkolny 2015/2016
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 2a Gimnazjum Publicznego im. Jana Pawła II w Żarnowcu na rok szkolny 2015/2016 Nauczyciel: mgr Joanna Szasta 1 BUDOWA I FUNKCJE ŻYCIOWE ORGANIZMU CZŁOWIEKA. ZDROWIE
Dział PP klasa Doświadczenie Dział PP klasa obserwacja
Wykaz obserwacji i doświadczeń ujętych w podstawie programowej przedmiotu przyroda i biologia Dział PP klasa Doświadczenie Dział PP klasa obserwacja I klasa V na intensywność procesu fotosyntezy I klasa
SPIS TREŚCI. CZĘŚĆ PIERWSZA Podstawy histologii. CZĘŚĆ DRUGA Podstawy anatomii i fizjologii człowieka. Przedmowa 11 Wykaz skrótów 13
SPIS TREŚCI Przedmowa 11 Wykaz skrótów 13 CZĘŚĆ PIERWSZA Podstawy histologii I. TKANKI CZŁOWIEKA (dr Joanna Kaźmierczak) 17 1. Tkanka nabłonkowa 17 1.1. Nabłonek pokrywający 18 1.2. Nabłonek gruczołowy
Skóra. - jest dużym i rozległym narządem, osiąga powierzchnię około 2 m 2. - u dorosłego człowieka waży 4-5 kg, co stanowi 6% masy ciała
Skóra - jest dużym i rozległym narządem, osiąga powierzchnię około 2 m 2 - u dorosłego człowieka waży 4-5 kg, co stanowi 6% masy ciała - grubość skóry jest zmienna i w zależności od okolicy ciała wynosi
REGULACJA ROZWOJU (jak z genów odczytywana jest anatomia?)
Wstęp do biologii 7. REGULACJA ROZWOJU (jak z genów odczytywana jest anatomia?) Jerzy Dzik Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW 2016 WIELOKOMÓRKOWOŚĆ daje korzyści krasnorost sprzed 600 mln
Tkanka nabłonkowa. Gruczoły i ich podział
Tkanka nabłonkowa Gruczoły i ich podział Tkanka nabłonkowa 4 główne typy nabłonka: 1. Pokrywający 2. Wchłaniający = resorbcyjny 3. Gruczołowy egzo-, endokrynny 4. Wyspecjalizowany czuciowy, rozrodczy Brak
Transport przez błony
Transport przez błony Transport bierny Nie wymaga nakładu energii Transport aktywny Wymaga nakładu energii Dyfuzja prosta Dyfuzja ułatwiona Przenośniki Kanały jonowe Transport przez pory w błonie jądrowej
Układ ruchu Zadanie 1. (1 pkt) Schemat przedstawia fragment szkieletu człowieka.
Układ ruchu Zadanie 1. (1 pkt) Schemat przedstawia fragment szkieletu człowieka. Podaj nazwy odcinków kręgosłupa oznaczonych na schemacie literami A, B, C i D. Zadanie 2. (1 pkt) Na rysunku przedstawiono
ODŻYWIANIE. dr hab. Paweł Koperski i dr Piotr Bernatowicz
ODŻYWIANIE dr hab. Paweł Koperski i dr Piotr Bernatowicz DEFINICJE Odżywianie - jest to proces życiowy polegający na zdobywaniu składników odżywczych (pokarmu) ze środowiska. Każdy organizm (samożywny
TKANKA NAB ONKOWA PODZIA NAB ONK W STRUKTURY POWIERZCHNIOWE NAB ONK W
TKANKA NAB ONKOWA 4 W wyniku procesu różnicowania, głównie w okresie płodowym dochodzi do wyodrębnienia się w organizmie człowieka populacji komórek różniących się zarówno strukturą jak i funkcją. Zasadnicze
Jerzy Dzik. Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW. Warszawa 2006
Jerzy Dzik Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW Warszawa 2006 stawonogi pratchawce niesporczaki obleńce Ecdysozoa zwierzęta liniejące Lophotrochozoa z planktonową larwą Deuterostomia zmiana
Układ oddechowy Bogusław Nedoszytko. WSZPIZU Wydział w Gdyni
Układ oddechowy Bogusław Nedoszytko WSZPIZU Wydział w Gdyni http://www.nedo.amg.gda.pl www.nedo.amg.gda.pl/wszpziu/ Układ oddechowy Funkcje Wymiana gazowa - doprowadzenie do organizmu tlenu i odprowadzenie
Właściwości błony komórkowej
Właściwości błony komórkowej płynność asymetria selektywna przepuszczalność Glikokaliks glikokaliks cytoplazma jądro błona komórkowa Mikrografia elektronowa powierzchni limfocytu ludzkiego (wybarwienie
WYMAGANIA EDUKACYJNE
WYMAGANIA EDUKACYJNE na poszczególne oceny śródroczne i roczne Z BIOLOGII W KLASIE I GIMNAZJUM Program nauczania biologii w gimnazjum PULS ŻYCIA autor: Anna Zdziennicka Program realizowany przy pomocy
kora - zewnętrzny (podzielony na pas zewn. i wewn.) - wewnętrzny kolumna promien. rdzenne kielichy mniejsze Kanaliki nerkowe
UKŁAD Ogólna budowa nerki - labirynt - promienie rdzenne - zewnętrzny (podzielony na pas zewn. i wewn.) - wewnętrzny zatoka MOCZOWY kolumna piramida promien. rdzenne kielichy mniejsze wewn. kielichy większe
NAUKI O CZŁOWIEKU. Biologia kości Terminologia
NAUKI O CZŁOWIEKU Biologia kości Terminologia PODSTAWOWE INFORMACJE O KOŚCIACH Kośd jest jedną z najmocniejszych substancji biologicznych Szkielet jednak to mniej niż 20% masy ciała FUNKCJE KOŚCI Układ