Zoologia 8. WTÓROUSTE. Jerzy Dzik. Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW. Warszawa 2016

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Zoologia 8. WTÓROUSTE. Jerzy Dzik. Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW. Warszawa 2016"

Ewa Tomczak
8 lat temu
Przeglądów:

1 Zoologia 8. WTÓROUSTE Jerzy Dzik Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW Warszawa 2016

genetycznie ale nie anatomicznie wspólna wczesna embriogeneza: wtórny otwór

2 DEUTEROSTOMIA WTÓROUSTE pokrewieństwa embriogeneza jeżowca bruzdkowanie radialne enterocoel Tunicata osłonice, lancetnik i Xenoturbella najbliższe przodkowi genetycznie ale nie anatomicznie wspólna wczesna embriogeneza: wtórny otwór gębowy i celoma z uchyłków jelita anus stoma jak wyglądał dorosły wspólny przodek wtóroustych?

DEUTEROSTOMIA ODTWARZANIE anatomii przodka uchyłki jelita

lancetnika i osłonic miomery i struna grzbietowymi workami

embrion lancetnika Branchiostoma cewka nerwowa chorda

3 DEUTEROSTOMIA ODTWARZANIE anatomii przodka uchyłki jelita szczeliny skrzelowe jelito miomery pomocna embriogeneza lancetnika i osłonic miomery i struna grzbietowymi workami mięśniowymi szkieletu hydraulicznego? embrion lancetnika Branchiostoma cewka nerwowa chorda dorsalis intestinum szczeliny skrzelowe z uchyłków jelita? seryjne worki mięśniowe (miomery)

ale bez struny grzbietowej miała prekambryjska Dickinsonia seryjne gonady

4 DIPLEUROZOA PREKAMBRYJSKI odpowiednik seryjne gonady grzbietowe worki mięśniowe uchyłki jelita jelito grzbietowe worki mięśniowe seryjne uchyłki jelita i gonady ale bez struny grzbietowej miała prekambryjska Dickinsonia seryjne gonady Dickinsonia 550 mln lat lancetnik Branchiostoma to jeszcze nie strunowiec, bo bez struny grzbietowej

5 YUNNANOZOA PIERWSZY strunowiec gardziel miomery? struna grzbietowa oczy? aorta brzuszna łuki skrzelowe gonady miomery? Yunnanozoon (=Haikouella) 530 mln lat aorta brzuszna osobne ujścia szczelin skrzelowych (7, jak kręgowce) seryjne gonady grzbietowe położenie bloków mięśniowych problemem

6 CONODONTA KONODONTY pelagiczne strunowce oczy V-kształtne miomery aparat gębowy Clydagnathus 350 mln lat asymetryczny ogon ogon wyginany na boki, struna grzbietowa i miomery V-kształtne, dobry wzrok nekton emalia? aparat gębowy z fosforanowych ząbków Proconodontus 510 mln lat miomer lancetnika Branchiostoma minoga Lampetra rekina kształt miomerów odzwierciedla efektywność pływania "dentyna"

7 CHORDATA SZKIELET fosforanowy ameloblasty ameloblasty w mikroskopie konfokalnym świetlnym emalia SEM wyjątkowy sposób sekrecji: pod powłoką nabłonka emalia ektodermalna dentyna (ekto)mezodermalna szkielet diagnostyczny dla strunowców pancerny bezszczękowiec Astraspis 430 mln lat konodont Semiacontiodus 480 mln lat dentyna

CHORDATA WĘCH I WZROK pierwotne pęcherzyk

soczewka nerw wzrokowy II nerw słuchowy IV

narząd węchu zawiązuje się jako pierwszy oczy

8 CHORDATA WĘCH I WZROK pierwotne pęcherzyk oczny dołek węchowy organogeneza oka kręgowca soczewka nerw wzrokowy II nerw słuchowy IV komórki węchowe wysyłają neurony do mózgu narząd węchu zawiązuje się jako pierwszy oczy są częścią mózgu oko minoga Lampetra plan budowy wodne mózgu kręgowca kolczatki Tachyglossus lądowe układ zmysłów uniwersalny ze względów inżynierskich

9 ACRANIA LANCETNIK relikt ze specjalizacjami komórki światłoczułe kosz skrzelowy w jamie atrium lancetnik Branchiostoma otwór wylotowy atrium anus mózg larwy komórki miomeru V-kształtność miomerów funkcjonalnie niespójna z brakiem wzroku i osiadłym filtracyjnym trybem życia w rozwoju embrionalnym rudymenty oczu wspólne ujście licznych szczelin skrzelowych (kosz filtracyjny) redukcja narządów zmysłów z powodu osiadłego życia

10 TUNICATA PLANKTONOWE osłonice Salpae etc. Salpa łańcuch osobników młoda kolonia okrężne mięśnie i odrzutowa lokomocja uproszczony kosz skrzelowy zjadana śluzowa sieć klonalne kolonie Salpa Pyrosoma kosz skrzelowy Doliolum śluzowa sieć kosz skrzelowy swoista polisacharydowa otoczka ciała (tunica) pierścienie mięśniowe

11 TUNICATA OSIADŁE osłonice Ascidiae larwa chorda dorsalis Ciona Distaplia U-kształtne jelito złożony kosz skrzelowy tylko larwa ma strunę kosz skrzelowy jak u lancetnika sieć śluzowa ściana kosza

grzbietobrzusznie spłaszczony ogon wymieniany śluzowy domek i

12 TUNICATA APENDIKULARIE wtórnie planktonowe Appendiculariae kryształy tunicyny Halocynthia larwa chorda dorsalis grzbietobrzusznie spłaszczony ogon wymieniany śluzowy domek i sieć apendikularia Oikopleura "zapomniany" pierwotny kierunek poruszania ogonem

13 HEMICHORDATA PÓŁSTRUNOWCE mułojady Enteropneusta larwa tornaria niehomologiczna trochoforze Balanoglossus gonady Tergivelum planktonowa larwa umięśniony organ przedustny do rycia brzuszny i grzbietowy pnie nerwowe osobne szczeliny skrzelowe ale osłonięte fałdem; seryjne gonady szczeliny skrzelowe "żywe skamieniałości" o nieznanym pochodzeniu

14 Cephalodiscus HEMICHORDATA PÓŁSTRUNOWCE filtratory Pterobranchia dysk przedustny filtracyjny lofofor, U-kształtne jelito, pojedyncze pory skrzelowe klonalne kolonie dysk przedustny wydziela kolagen do budowy szkieletu kolonii szkielet kolonii uproszczenie anatomii z powodu drobnych rozmiarów Rhabdopleura

15 ECHINODERMATA SZKARŁUPNIE pochodzenie 2 ambulakra wtórnie? planktonowa larwa doliolaria liliowca Florometra Helicoplacus 535 mln lat wewnątrzkomórkowy szkielet wapienny; planktonowa larwa czułki nóżki ambulakralne kalcytowy szkielet szkarłupni U-kształtne jelito i radialna symetria wtórne; bez szczelin ambulakra oddziały celomy mimo bogactwa skamieniałości pochodzenie nieznane

16 ECHINODERMATA SZKARŁUPNIE pięciopromienna symetria Cystoidea nierozgałęzione ramiona z ambulakrami (brachiolae) czułek = nóżka ambulakralna cystoid Gogia szkielet ambulacrum anus 525 mln lat czułki pierwotnie okryte fałdami później rozgałęzione a końce uniesione jako ramiona dobry kopalny zapis ewolucji Lepidocystis 5 rzędów ramion edrioasteroid Camptostroma 5 płaskich ambulakrów

17 ECHINODERMATA LILIOWCE relikty Crinoidea Cyrtocrinida Holopus lita łodyga staw mięśniowy sztywne połączenie pinnulae Nowracrinus 250 mln lat Bourgueticrinida Rhizocrinus (wtórnie łodygowe) cylindryczne człony łodygi rozgałęzione ramiona pierwotnie długa łodyga z przylgą u dzisiejszych naprzemienne mięśniowe i sztywne stawy ramion Aethocrinus 490 mln lat płytki łodygi ruchy pierwotnie dzięki kurczliwemu kolagenowi

18 ECHINODERMATA CIRRI oswobodzenie Crinoidea cirri połączenia mięśniowe w cirri umożliwiły przemieszczanie po oderwaniu od podłoża konsekwencją redukcja łodygi Isocrinida Metacrinus Endoxocrinus bezłodygowe Comatulida cirri człony łodygi Isocrinus swobodne życie przy zachowaniu filtracji

19 ECHINODERMATA ZMIANA orientacji ciała nóżki ambulakralne rozgwiazda Archegonaster 470 mln lat trzewia wnikają w ramiona madreporyt trzewia w dysku wężowidło Pradesura 489 mln lat otwór gębowy i ambulakra do dołu otwór odbytowy na górze czułki stały się lokomotorycznymi nóżkami ambulakralnymi górna powierzchnia dyskowatego ciała swobodne życie drapieżnika dolna powierzchnia dyskowatego ciała Camptostroma 530 mln lat Chinianaster 490 mln lat nóżki ambulakralne

20 ECHINODERMATA ROZGWIAZDY pochodzenie Asteroidea Asterias nóżki ambulakralne trzewia wnikają w ramiona drapieżne Crossaster ale też na gnijącym drewnie Caymanostella i Xyloplax z dryfującego drewna

21 ECHINODERMATA WĘŻOWIDŁA lite ramiona Ophiuroidea trzewia tylko w centralnym dysku; ruchome szczęki; bez odbytu umięśnione ramiona z rozbudowanym szkieletem; nóżki tylko oddechowe drobne cząstki pokarmowe Ophiura powrót do filtracji głowa Meduzy Gorgonocephalus

22 ECHINOIDEA POCHODZENIE jeżowców Ophiocystoidea złożony aparat gębowy (latarnia Arystotelesa) do kruszenia pancerzy bochenkowate ciało pedicellaria latarnia Arystotelesa ujście kanałów ambulakralnych (madreporyt) latarnia Arystotelesa nóżki ambulakralne zdolne do rozdrabniania pokarmu ophiocystoid Gillocystis 390 mln lat anus

23 ECHINOIDEA JEŻOWCE regularne Cidarida etc. ambulacrum Tylocidaris 70 mln lat Cidaris bruzdkowanie mocne lokomotoryczne kolce na płytkach międzyambulakralnych Paracentrotus prawie scisła pięciopromienna symetria różnią się budową latarni Arystotelesa modelowy organizm embriologii Diadema

24 ECHINOIDEA JEŻOWCE dwuboczna symetria Spatangoida etc. Spatangus anus "sand dollar" Encope Clypeasterida caecum przesunięty odbyt; zredukowana latarnia Arystotelesa żywią się drobnym detrytusem niekiedy z udziałem symbiontów jelitowych chemoautotroficznych klasyczny przykład zawiłości ewolucji Echinocardium

25 HOLOTHURIOIDEA STRZYKWY filtrujące Dendrochirota czułki pas ambulakralny anus podeszwa Cucumaria pełzają na boku, wciągane rozgałęzione czułki śluzem z czułków chwytają drobiny pokarmu oddechowe drzewiaste uchyłki jelita ewolucja ku osiadłej pancernej Psolus nóżki także poza pięcioma pasami ambulakrów

26 HOLOTHURIOIDEA STRZYKWY detryto- i mułożerne Aspidochirota saponina Holothuria trepang Stichopus tubuli Cuviera z saponiną niewciągane krótkie czułki pełzając na nóżkach przebierają detrytus ryjące w mule wystawiają tylko ogon wyrzucane lepkie wypustki jelita wypełnione toksyczną saponiną

27 HOLOTHURIOIDEA STRZYKWY głębinowe Elasipoda pływający Enypniastes dwubocznie symetryczne nieliczne duże nożki ambulakralne czułki połączone błoną dogłębna modyfikacja planu budowy kroczący Scotoplanes

28 HOLOTHURIOIDEA STRZYKWY bez nóżek Apoda & Molpadonia rafowa Synapta czułki ryjąca w mule Molpadia skleryty ryją nory przy pomocy czułków i perystaltyki gładka powierzchnia ciała pochłaniają duże cząstki pokarmu Staurocaudina i Eocaudina skleryty skórne pierścień oralny Nudicorona 380 mln lat Achistrum 320 mln lat stopniowy zanik podstawowych atrybutów szkarłupni

Podobne dokumenty

Zwierzęta część III 1. SZKARŁUPNIE 2. STRUNOWCE 3. KRĄGŁOUSTE

Zwierzęta część III 1. SZKARŁUPNIE 2. STRUNOWCE 3. KRĄGŁOUSTE 1. SZKARŁUPNIE zwierzęta wtórouste przegląd systematyczny liliowce, rozgwiazdy, wężowidła, jeżowce, strzykwy środowisko życia i wymagania życiowe