POMIARY DEFORMACJI REJONU STROPOWEJ PÓ KI OCHRONNEJ NAD POLEM NR 1 W KOPALNI SOLI K ODAWA

Transkrypt

1 Geology, Geophysics & Environment 2012 Vol. 38 No POMIARY DEFORMACJI REJONU STROPOWEJ PÓKI OCHRONNEJ NAD POLEM NR 1 W KOPALNI SOLI KODAWA Deformation measurements of the roof protective zone over eld no. 1 in Kodawa Salt Mine Józef BIENIASZ 1, Waldemar WOJNAR 1 & Jolanta MARCOLA-SADOWSKA 2 1 Orodek Badawczo-Rozwojowy Górnictwa Surowców Chemicznych Chemkop ; ul. Wybickiego 7, Kraków; wwoj@chemkop.pl 2 Kopalnia Soli KODAWA SA; al lecia 2, Kodawa; jmarcola@sol-klodawa.com.pl Tre: Stropowa póka ochronna o gruboci 150 m nad polem nr 1 jest istotnym elementem bezpieczestwa eksploatacji w kopalni Kodawa. Pole eksploatowano w latach na gbokociach m. Obserwacje sieci niwelacyjnej na poziomie 450 rozpoczto w Po 2005 roku uzupeniono sie pomiarów niwelacyjnych i doczono obserwacje konwergencyjne w szeciu komorach najwyszego poziomu (poziom 475). W 2010 r. rozpoczto pomiary przemieszcze poziomych na linii pomiarowej prostopadej do duszej osi pola nr 1. Zainstalowano dwa stanowiska reperów wgbnych poza granic wpywów poeksploatacyjnych jako repery nawizania sieci lokalnej. Pomiary niwelacyjne w latach wykazay szybko osiada nad centrum pola ok. 3 mm/rok, kilkakrotnie mniejsz ni w trakcie wybierania pola. Wyniki picioletnich obserwacji konwergencyjnych pokazuj powolne, jednostajne zaciskanie komór pod pók ochronn ze redni szybkoci ok. 5 mm/rok. Uzyskano pierwsze wyniki pomiarów przemieszcze poziomych. Sowa kluczowe: deformacje, lar ochronny, niwelacja, konwergencja wyrobisk, pomiary dugoci Abstract: Roof protective zone over eld no. 1 in Kodawa is the essential unit of safety of exploitation in salt mine. Field no. 1 was exploited from 1958 to 1985 on depths from 450 m to 600 m. Levelling observations on horizon 450 over eld no. 1 was begun in From 2005 levelling was modied and news observations were added. In six chambers excavations of the highest horizon 475 to start measurements of convergence. From 2010 start measurements of horizontal dislocations. On horizon 450 two deep-seated levelling marks out of border of mine inuences were installed. The new levelling measurements on showed to accumulate subsiding trough with speed of vertical deformations about 3 mm/year. Results of ve years of convergence observation show slow, monotonous the tightening with average the vertical speed about 5 mm/year. Key words: mining protective zone, post-exploitation deformation, leveling, convergence and length measurements

2 84 J. Bieniasz, W. Wojnar & J. Marcola-Sadowska WSTP Bezpieczne prowadzenie eksploatacji w wysadowych kopalniach soli wymaga zazwyczaj pozostawienia nienaruszonych calizn w górotworze w celu ochrony strefy eksploatacji przed zagroeniami naturalnymi, gównie zagroeniem wodnym. Calizny te to lary ochronne, do których nale te stropowe póki ochronne nad przestrzeni eksploatacji w zou. Jak istotna jest funkcja stropowej póki ochronnej i jak grony jest brak rozpoznania wzajemnych relacji pomidzy stanem deformacji a sytuacj hydrogeologiczn w tym fragmencie górotworu, pokazao katastrofalne zatopienie kopalni w Wapnie w 1977 roku. W konkluzji ustale komisji Wyszego Urzdu Górniczego powoanej do wyjanienia przyczyn tej katastrofy górniczej stwierdzono fakt niedostatecznego rozpoznania budowy póki ochronnej (zwierciada solnego), co w poczeniu z bdami eksploatacyjnymi doprowadzio do katastrofalnego zatopienia kopalni wodami, które przerway pók ochronn. W kopalni Kodawa nad polem nr 1 eksploatujcym w latach systemem komorowo-larowym sól bia na gbokociach m pozostawiono soln pók ochronn. Grubo póki okrelana przy projektowaniu eksploatacji na 200 m zostaa po ekspertyzie specjalistów Akademii Górniczo-Hutniczej ustalona w 1958 roku na 150 m. Stropowa póka ochronna cznie z larem brzenym osania stref eksploatacji w polu nr 1 przed zagroeniem wodnym i jednoczenie ogranicza wpywy eksploatacji na nadlegy górotwór i powierzchni terenu. Ten kluczowy dla bezpieczestwa eksploatacji fragment górotworu jest obiektem niezwykle trudnym, jeli chodzi o moliwo wszelkich bezporednich pomiarów majcych na celu poznanie i kontrol jego stanu deformacji. Wynika to z faktu, e z wyrobisk dostpna jest jedynie niewielka przestrze spgowej czci póki ochronnej, a cay pozostay masyw skalny póki jest niedostpny do bezporednich obserwacji. W przypadku pola nr 1 z wyrobisk najpytszego poziomu 450 dostpne jest jedynie ok. 20% caego obszaru wpywów na tym horyzoncie (Fig. 1). Specyczne, nachylone uoenie strefy eksploatacji w polu nr 1 sprawia, e ponad poowa strefy wpywów na poziomie 450 (cznie z lokalnym centrum niecki osiada) pooona jest poza granic wysadu w obszarze zupenie niedostpnym do obserwacji. Z tego wzgldu wane jest wykorzystanie kadej moliwoci pomiaru zjawisk deformacyjnych w wyrobiskach górotworu solnego. DOTYCHCZASOWE POMIARY DEFORMACJI Typowym pomiarem rejestrujcym deformacje wntrza górotworu, w tym spgu póki ochronnej jest niwelacja sieci znaków w wyrobiskach pooonych przy stropie eksploatacji. W Kodawie obserwacje reperów na najwyszym poziomie (poziom 450) nad polem nr 1 rozpoczto w 1962 roku w ramach cyklicznych pomiarów doowej sieci niwelacyjnej. Sie niwelacyjn zaoono i rozpoczto jej cykliczne obserwacje bezporednio po rozpoczciu eksploatacji, dziki temu pomiarami uchwycono pierwsz faz rozwijajcych si deformacji poeksploatacyjnych, tj. przemieszcze pionowych. Typowe doowe znaki wysokociowe tej sieci (metalowe bolce) osadzano pytko (10 15 cm) w ociosach chodników. Dodatkowo nad polem nr 1 zaoono wydzielon sie obserwacyjn w celu rejestracji przemieszcze pionowych, której specjalne punkty obserwacyjne stabilizowane byy równie pytko w spgu chodników (Fig. 1).

3 Pomiary deformacji rejonu stropowej póki ochronnej nad polem nr 1 w Kopalni Soli Kodawa 85 Fig. 1. Schemat kompleksowych pomiarów deformacji rejonu stropowej póki ochronnej nad polem nr 1 Fig. 1. Surveys of protectiv ceiling zone over the eld no. 1 in Kodawa

4 86 J. Bieniasz, W. Wojnar & J. Marcola-Sadowska Pomiary sieci punktów obserwacyjnych metod niwelacji geometrycznej wykonywane pocztkowo w cyklu rocznym, a potem mniej regularnie pozwoliy na uchwycenie obni- e rejonu spgu póki ochronnej. Analizujc wyniki cyklicznych pomiarów niwelacyjnych, stwierdzono formowanie si wewntrz górotworu nad polem nr 1 lokalnej niecki obnie z szybkoci osiada w rejonie jej centrum o wartoci ponad 10 mm/rok w okresie eksploatacji pola. Uchwycono te zasig niecki w kierunku wntrza wysadu, prostopadym do rozcigoci pola, charakteryzujcy si w tym okresie ktem zasigu wpywów gównych (parametr teorii wpywów) w przedziale midzy 40 o a 45 o. Najwikszymi mankamentami w analizie wyników obserwacji niwelacyjnych uzyskanych z tej sieci byy znaczne ruchy wasne znaków wynikajce z ich pytkiej stabilizacji w calinie oraz ich uszkodzenia i zniszczenia. Wraz z upywem czasu okazywao si, e niektóre repery ociosowe zostay zastabilizowane na odspajajcych si fragmentach calizny (tzw. atach), a repery spgowe byy uszkadzane, naruszane lub niszczone np. podczas remontu lub przebudowy torowiska. Powodowao to trudnoci w uchwyceniu reprezentatywnych dla danego rejonu przemieszcze pionowych i poprawnej interpretacji tego zjawiska na wikszym obszarze. Drugi czynnik negatywnie wpywajcy na warto obserwacji niwelacyjnych sieci doowej to dugie cigi nawizania do staych reperów poza granic wpywów poeksploatacyjnych. Oznaczao to du pracochonno cyklicznie wykonywanych pomiarów oraz podatno na typowe, sumujce si w dugich cigach, bdy niwelacji geometrycznej. Wpywy tych czynników zaburzay obraz mierzonego zjawiska. Mimo tych niedostatków cykliczne pomiary niwelacyjne sieci doowej przez wiele lat byy jedynym miarodajnym ródem informacji pozwalajcym oszacowa stan przemieszcze pionowych wntrza górotworu na styku strefy eksploatacji i calizny póki ochronnej. Oprócz kopalnianych pomiarów niwelacyjnych OBR Chemkop od 1978 r. prowadzi obserwacje konwergencji komór i destrukcji larów midzykomorowych oraz póek midzypoziomowych w pionie komór ks4 na wszystkich poziomach eksploatacji w polu nr 1. Pomiary te s kontynuowane do chwili obecnej, pomimo zakoczenia eksploatacji w poowie lat 80. ubiegego wieku. Wyniki tych pomiarów wykazay zaciskanie pionowe komory ks4 na poziomie 475 (bezporednio pod pók ochronn) z szybkoci od 11 mm/rok do 8 mm/rok, rozgniatanie lara ks4 ks3/475 w jego przyspgowej czci z szybkoci +2 mm/rok, oraz pcznienie póki midzypoziomowej ks z szybkoci ok. +4 mm/rok (Wojnar & Bieniasz 2011). Wartoci te dotycz okresu zakoczenia eksploatacji w polu nr 1, tj. lat Od tego czasu obserwowany jest stopniowy, bardzo powolny spadek szybkoci zjawisk deformacyjnych w caliznach solnych i pustkach poeksploatacyjnych. Punktowe obserwacje konwergencji wyrobisk chodnikowych na poziomie 475 (np. w chodniku przylarowym w rejonie ks6) prowadzone s take od wielu lat przez suby miernicze kopalni. NOWE ROZWIZANIA POMIAROWE Wykorzystujc praktyczne dowiadczenia kopalni w zakresie doowych pomiarów niwelacyjnych i dowiadczenie OBR Chemkop w pomiarach i analizach deformacji poeksploatacyjnych, zaproponowano i wspólnie zrealizowano rozszerzenie obserwacji w wyrobiskach

5 Pomiary deformacji rejonu stropowej póki ochronnej nad polem nr 1 w Kopalni Soli Kodawa 87 w przystropowej stree eksploatacji na styku z calizn póki ochronnej. Uzupeniono istniejc sie niwelacyjn o lini obserwacyjn, doczono obserwacje konwergencyjne w komorach znajdujcych si bezporednio pod pók ochronn oraz rozpoczto pomiary przemieszcze poziomych na linii pomiarowej prostopadej do duszej osi pola nr 1 (Bieniasz & Wojnar 2004). Dziki poczeniu i skorelowaniu obserwacji przemieszcze pionowych, przemieszcze poziomych i konwergencji pustek poeksploatacyjnych uzyskano narzdzie kontroli procesów deformacyjnych rozwijajcych si na styku strefy eksploatacji i póki ochronnej nad polem nr 1 w formie 3-segmentowego ukadu pomiarowego (Fig. 1). Segment obserwacji przemieszcze pionowych W latach suby miernicze kopalni przeprowadziy przegld i niezbdne prace konserwacyjne znaków sieci niwelacyjnej na poziomie 450 (odnowienie oznacze, skucie wybrzusze ociosów) oraz wznowiy jej cykliczne pomiary. Kontynuacja wczeniejszych pomiarów pozwala rejestrowa postpujce wyksztacanie si w górotworze lokalnej niecki osiada nad polem nr 1 w spgu póki ochronnej. Jako uzupenienie tych przestrzennych pomiarów OBR Chemkop zaproponowa zao- enie linii obserwacji przemieszcze pionowych w wyjtkowo korzystnie pooonym przekopie pónocno-wschodnim (nr 17a) na poziomie 450. To wyrobisko chodnikowe odchodzi z rejonu nad centrum pola nr 1, przebiega prostopadle do jego rozcigoci w kierunku SW, a poza zasig wpywów eksploatacji od tego pola (Fig. 1). W przekopie tym uzupeniono kopalnian sie niwelacyjn o sze specjalnych znaków stropowych stabilizowanych gbiej (ok. 25 cm) w calinie. Cz nowych znaków umieszczono nad istniejcymi znakami kopalnianymi, tworzc pary pozwalajce zaobserwowa lokalne zaciskanie pionowe konturu chodnika i oddzieli ten ruch lokalny od osiadania caego rejonu. Zmieniono te sposób nawizania pomiarów niwelacyjnych w tym przekopie, instalujc dwa stanowiska reperów wgbnych w odlegoci ponad 400 m od granicy pola i poza prognozowan granic wpywów poeksploatacyjnych od caej eksploatacji w wysadzie (Fig. 1). Reper wgbny tworzy para stalowych prtów zastabilizowana (wklejona) gboko w otworach odwierconych w stropie i spgu chodnika (gboko osadzenia m, równa w przyblieniu wysokoci chodnika). Gowica znaku w formie kulistej wyprowadzona jest do przestrzeni chodnika. Zbieno pionowa takich dwóch reperów mierzona kilkakrotnie w latach wyniosa sumarycznie odpowiednio +0.2 mm i 0.3 mm, co przy zaoeniu symetrycznoci ruchu stropowego i spgowego oznacza ruch wasny spgowego znaku nawizania bliski zeru (Bieniasz & Wojnar 2011). Tak niewielki ruch wasny znaków nawizania, poniej 1 mm w okresie piciu lat, wiadczy o ich przydatnoci do lokalnego nawizywania pomiarów niwelacyjnych zaoonej linii obserwacyjnej metod niwelacji geometrycznej. Zarejestrowane w tym samym okresie wzajemne przewyszenie pomidzy dwoma reperami wgbnymi wynioso 1 mm, co potwierdza, e repery usytuowano poza granic zasigu wpywów cigych od eksploatacji. Wzgldna blisko reperów nawizania w stosunku do znaków linii obserwacyjnej wydatnie ograniczya pracochonno cyklu pomiarowego oraz zredukowaa do minimum poziom moliwych bdów pomiaru nawizania.

6 88 J. Bieniasz, W. Wojnar & J. Marcola-Sadowska Fig. 2. Wyniki pomiaru przemieszcze pionowych i poziomych na linii obserwacyjnej w stropie eksploatacji pola nr 1 Fig. 2. Results of measurements of vertical and horizontal deformation over the eld no. 1

7 Pomiary deformacji rejonu stropowej póki ochronnej nad polem nr 1 w Kopalni Soli Kodawa 89 Prowadzone w latach pomiary niwelacyjne cigu w przekopie nr 17a i nawizywane lokalnie do ww. reperów wgbnych wykazay obnienie znaków nad komorami centrum pola nr 1 o wartoci 9 mm w okresie 3.8 roku (Bieniasz & Wojnar 2011). Oznacza to, e obecnie, ok. 25 lat po zakoczeniu eksploatacji w polu, szybko osiada wntrza górotworu nad centrum pola wynosi ok. 3 mm/rok, czyli jest kilkakrotnie mniejsza od rejestrowanej w trakcie wybierania pola. Zestawienie aktualnych i archiwalnych wartoci przemieszcze pionowych zarejestrowanych na linii obserwacyjnej w przekopie nr 17a na tle schematu sytuacji górniczej w górotworze pokazano na zbiorczej gurze 2. Przedstawione wyniki aktualnych obserwacji niwelacyjnych zostay zebrane w krótkim okresie, ale wydaj si wiadczy o zmniejszeniu pierwotnego tempa przemieszcze pionowych spgu póki ochronnej nad polem nr 1 i stabilizacji osiada na kilkakrotnie mniejszym poziomie ni w okresie eksploatacji pola. Segment obserwacji przemieszcze poziomych Nowo zastabilizowane znaki stropowe uzupeniajce sie niwelacyjn w przekopie nr 17a utworzyy lini do obserwacji przemieszcze poziomych o dugoci cakowitej ponad 700 m i dugociach boków m. Pierwszy pomiar wykonano latem 2010 r. przy uyciu dalmierza elektrooptycznego Elta 55R o dokadnoci pomiaru ±3 mm. Pomiar wykonywano, centrujc instrument pod punktami stropowymi za pomoc pionu optycznego PZO i mierzc odlego z obu koców boku w czterech seriach (Bieniasz & Wojnar 2011). W kopalni Kodawa nie mierzono dotychczas przemieszcze poziomych w wyrobiskach. Po okresie ok. 13 miesicy w 2011 roku wykonano powtórny pomiar dugoci piciu boków linii obserwacyjnej, co pozwolio obliczy wartoci przemieszcze poziomych. Wyniki pokazano na zbiorczym rysunku (Fig. 2). Otrzymane wartoci przemieszcze poziomych s niewielkie, porównywalne z wartociami przemieszcze pionowych i bliskie granicy dokadnoci pomiaru. Ich rozkad wzdu linii obserwacyjnej wykazuje cechy zgodnoci ze spodziewanym rozkadem przemieszcze poziomych, wynikajcym z teorii wpywów poeksploatacyjnych. Nad komorami pola nr 1 (dno lokalnej niecki) zanotowano skrócenie boku ( 5 mm). Nad krawdzi pola eksploatacji zaobserwowano wyduenie boku (+6 mm), natomiast na obszarze granicy zasigu oddziaywa i poza ni uzyskano rónice w dugociach boków mieszczce si w dokadnoci pomiaru ( 1 mm i 2 mm). Otrzymane wartoci przemieszcze poziomych naley traktowa bardzo ostronie, jako e uzyskano je w bardzo krótkim, rocznym interwale pomiarowym. Konieczna jest ich werykacja w duszym okresie obserwacji, natomiast w chwili obecnej wszelkie dodatkowe interpretacje s niecelowe. Segment obserwacji konwergencyjnych Kolejnym elementem kompleksowych obserwacji zmian w górotworze na styku strefy wyrobisk i póki ochronnej s rozpoczte w 2005 roku pomiary zaciskania pionowego. Objto nimi sze dostpnych komór najwyszego poziomu eksploatacyjnego, tj. poziomu 475,

8 90 J. Bieniasz, W. Wojnar & J. Marcola-Sadowska pozostae cztery komory s podsadzone. W cyklu rocznym mierzona jest konwergencja pionowa siedmiu baz w rodku przekroju poprzecznego komór. Pomiary wykonywane s w technice opracowanej i od wielu lat stosowanej przez OBR Chemkop w polskich kopalniach soli. Jako urzdzenie odczytowe stosowany jest dalmierz laserowy Disto D5 rmy Leica o dokadnoci pomiaru ok. 1 mm i opcjonalnej dokadnoci odczytu odlegoci do 0.1 mm. Wyniki piciu lat cyklicznych, corocznych obserwacji pokazuj powolne, jednostajne zaciskanie komór ze redni szybkoci blisk 5 mm/rok (Fig. 3). Wczeniejsze wieloletnie pomiary konwergencji w komorze ks4/475 wykazyway w latach (okres bezporednio po zakoczeniu eksploatacji w polu nr 1) szybko zaciskania pionowego tej komory o wartoci ok. 10 mm/rok (Wojnar & Bieniasz 2011). Moe to wiadczy o zmniejszeniu si szybkoci procesów konwergencyjnych po zakoczeniu eksploatacji i ich stabilizacji na niszym poziomie intensywnoci. time observation [years] speed of dislocations [mm/year] Ks8-10 Ks7 O O -5 Ks5 0 Ks3 O Ks2 +5 O O O O Ks4 Fig. 3. Wyniki pomiaru pionowego zaciskania komór Fig. 3. Vertical convergence of chamber excavations

9 Pomiary deformacji rejonu stropowej póki ochronnej nad polem nr 1 w Kopalni Soli Kodawa 91 PODSUMOWANIE Calizna póki ochronnej odgrywa istotn rol w zapewnieniu bezpieczestwa wodnego wyrobisk kopalnianych i jest obiektem trudnym, jeli chodzi o moliwo prowadzenia obserwacji zachodzcych w niej zjawisk deformacyjnych. Obliguje to do wykorzystania wszelkich moliwoci pomiaru tych procesów w wyrobiskach pooonych na styku strefy eksploatacji i calizny ochronnej. Zaproponowana i w duej mierze zrealizowana koncepcja zintegrowanej sieci pomiarowej (Fig. 1), czcej elementy obserwacji niwelacyjnych, dugociowych i konwergencyjnych, umoliwia pomiar rozwoju przemieszcze przestrzennych w skali globalnej pola eksploatacji oraz przejawów deformacji wytypowanych wyrobisk i calizn w skali lokalnej. Uzyskane w cigu kilku lat obserwacji wyniki pomiarowe potwierdziy skuteczno zaproponowanych rozwiza. Z powodu krótkiego okresu obserwacji nie daj one jeszcze w chwili obecnej penego rozeznania intensywnoci procesów deformacyjnych zachodzcych w spgu póki ochronnej oraz tendencji, jakim procesy te podlegaj. Peryferyjnie pooone pole nr 1, którego eksploatacji zaprzestano wier wieku temu, jest znakomitym modelem do testowania rozwiza pomiarowych z dziedziny obserwacji zjawisk poeksploatacyjnych. Wykorzystujc opisane powyej kilkuletnie dowiadczenia w obserwacji deformacji ochronnej póki stropowej nad polem nr 1, planuje si realizacj podobnego ukadu pomiarowego wykorzystujcego techniki pomiarów niwelacyjnych, konwergencyjnych i dugociowych nad znacznie rozleglejszym obszarem eksploatacji w polach nr 2, 3 i 5. LITERATURA Bieniasz J. & Wojnar W., Koncepcja pomiaru stropowej póki ochronnej nad larowo- -komorowym górotworem kopalni soli z wykorzystaniem technik pomiarów konwergencyjnych i niwelacyjnych. Archiwum OBR Chemkop, 1058, 6 8. Bieniasz J. & Wojnar W., Pomiary deformacji stropowej póki ochronnej nad polem nr 1 w Kopalni Soli Kodawa z wykorzystaniem technik pomiarów konwergencyjnych, niwelacyjnych i dugociowych. Archiwum OBR Chemkop, 1097, 3 8. Wojnar W. & Bieniasz J., Wykonanie pomiarów konwergencji komór, larów i póek midzypoziomowych oraz chodników w polach eksploatacyjnych nr 1, 2, 3 i 5 Kopalni Soli Kodawa. Archiwum OBR Chemkop, 1109, Summary The roof protective zone over the eld no. 1 in Klodawa is an essential element of safety exploitation in salt mine. Field no. 1 was exploited in the years on depths from 450 m to 600 m. The thickness of roof zone is 150 m. Because rock mass space of zone is inaccessibility this measurements of its deformation is difcult. In the case of eld no. 1, from the pavement excavation plane 450 is only available about 20% of the mine inuences area.

10 92 J. Bieniasz, W. Wojnar & J. Marcola-Sadowska The levelling is the typical method for recording the vertical deformations of rock mass. In Kodawa observations net marks on horizon 450 over eld no. 1 began in Observations showed over eld no. 1 the local subsiding trough with speed of vertical deformations about 10 mm/year in region of centre. After 2005 levelling was modied and news observations were added. Convergence measurements included six chambers available on highest horizon 475. The measurements of the horizontal dislocations started on line perpendicular to the long axis of the eld no. 1. On horizon 450 was installed two deep-seated levelling marks in distance over 400 m from eld and out of border of mine inuences (Fig. 1). The new levelling measurements conducted in showed accumulate subsiding trough with speed of vertical deformations about 3 mm/year. At the present moment the vertical speed of subsiding over centre of eld is several times less than that registered 25 years before (Figs 2, 3). The roof marks, which supplementary levelling net, formed a line to the observations of horizontal displacements length over 700 m (sides m). The rst measurement was executed in Five years of convergence measurements show slow tightening chambers with an average speed about 5 mm/year. The earlier long-term measurements of convergence in the chamber ks4/475 showed between (the period directly after exploitation in eld no. 1) the speed of vertical clamping about 10 mm/year. Using the experience gained in the observation of deformation of the protective roof zone above the eld no. 1 is planned to implement a similar measurement system that uses measurement techniques; levelling, convergence and lengths measurements in a much larger area of xploitation over the eld no. 2.