KOSZTY PLANOWEJ OBSŁUGI TECHNICZNEJ CIGNIKÓW ROLNICZYCH NOWEJ GENERACJI

Transkrypt

1 Technica Agraria 2(2) 2003, KOSZTY PLANOWEJ OBSŁUGI TECHNICZNEJ CIGNIKÓW ROLNICZYCH NOWEJ GENERACJI Zenon Grze Streszczenie. W pracy dokonano analizy kosztów planowej obsługi technicznej cigników rolniczych nowej generacji. Podstawowym celem pracy było oszacowanie kosztów planowej obsługi technicznej w relacji do ceny cigników rolniczych. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, e warto wskanika kosztu przegldów technicznych wynosi od 2,17 do 4,08% w zalenoci od modelu cigników objtych badaniami. Słowa kluczowe: planowa obsługa techniczna, przegldy techniczne, wskanik kosztów, cigniki rolnicze WSTP Do charakterystycznych cech strategii planowej obsługi technicznej naley cykliczno, hierarchia, oraz okrelone zakresy obsługi technicznej. Jej profilaktyczny charakter oraz znaczne koszty realizacji poszczególnych procesów sprawiaj, e oprócz aspektów technicznych wanym zagadnieniem s aspekty ekonomiczne. Zasadniczym problemem badawczym pozostaje oszacowanie kosztów planowej obsługi technicznej maszyn rolniczych nowej generacji uytkowanych w polskim rolnictwie. Wstpne badania dotyczce tej tematyki podjto w Instytucie Inynierii Rolniczej AR w Poznaniu [Grze 2002b]. Podstawowym procesem planowej obsługi technicznej badanych cigników rolniczych s przegldy techniczne typu okresowego. Ponadto obsługa techniczna cigników rolniczych nowej generacji, szczególnie duej mocy (np. John Deere serii 8020) obejmuje take elementy systemu dynamicznego obsługi technicznej. Zastosowanie czujników (np. czujnik podcinienia w filtrze powietrza), które w sposób cigły rejestruj zmiany parametrów pracy niektórych zespołów umoliwia obsług techniczn cigników według rzeczywistego stanu technicznego. Potrzeba zapewnienia wysokiej jakoci i niezawodnoci pracy nowoczesnych maszyn rolniczych wymaga efektywnego sterowania eksploatacj maszyn, w tym take prowadzenia operacji hamujcych proces starzenia fizycznego. W systemie eksploatacji maszyn i urzdze stosowanych w rolnictwie istnieje szereg strategii wykonywania

2 54 Z. Grze obsługi technicznej [Rzenik 2002]. Dla przewaajcej wikszoci maszyn rolniczych powszechnie stosowana jest strategia planowej obsługi technicznej. Znaczna warto maszyn rolniczych nowej generacji, dua złoono ich budowy oraz zastosowanie elektroniki sprawia, e strategia realizowana jest najczciej według załoe autoryzowanego systemu eksploatacji maszyn [ółtowski 2000]. Przedstawione opracowanie ma charakter poznawczy. W niniejszym opracowaniu dokonano analizy kosztów planowej obsługi technicznej cigników rolniczych nowej generacji. Podstawowym celem opracowania jest próba oszacowania wartoci wskanika kosztu przegldów technicznych nowoczesnych cigników rolniczych. Zastosowany w pracy wskanik kosztu przegldów technicznych jest istotnym parametrem oceny ekonomicznej procesu obsługi technicznej cigników rolniczych. Dlatego stanowi wane kryterium, które naley uwzgldnia w procesie decyzyjnym opłacalnoci zakupu danego cignika rolniczego, poniewa okrela wielko nakładów finansowych na obsług techniczn o charakterze profilaktycznym. Istotnym problemem do rozwizania pozostaje nadal aktualizacja wskanika kosztu napraw, który jest podstawowym miernikiem wartoci całkowitych kosztów ponoszonych w procesach obsługi technicznej maszyn rolniczych. Na przykładzie cigników rolniczych wybranej firmy okrelono koszty poszczególnych przegldów technicznych realizowanych według strategii planowej obsługi technicznej i odniesiono je do cen cigników bdcych obiektem bada. Ponadto jednym z postawionych zada badawczych przedstawionego opracowania było ustalenie aktualnej struktury kosztów analizowanych procesów obsługi technicznej cigników rolniczych w warunkach autoryzowanego systemu eksploatacji maszyn. MATERIAŁ I METODY Badania kosztów planowego obsługiwania wykonano na przykładzie cigników rolniczych John Deere i przeprowadzono je w firmie Agromix w Rojczynie k. Rydzyny (woj. wielkopolskie) w pierwszej połowie 2003 roku. Firma ta naley do regionalnych liderów rynku sprzeday maszyn rolniczych oraz usług agrotechnicznych, a ponadto, funkcjonujc według zasad autoryzowanego systemu eksploatacji maszyn, realizuje w pełnym zakresie serwis techniczny oferowanych maszyn i urzdze rolniczych. Badaniami objto cigniki John Deere serii 6000, 7000 i 8020 o mocy od 66 do 217 kw, które aktualnie nabywane s przez polskich rolników. Na podstawie danych serwisu technicznego badanych cigników rolniczych oszacowano koszty wykonania poszczególnych przegldów technicznych w okresie pełnego cyklu obsługi technicznej. Cykliczno realizacji poszczególnych przegldów technicznych wynosiła co 250, 750 i 1500 motogodzin. Przy czym długo cyklu obsługowego dla badanych cigników John Deere, niezalenie od serii, wynosiła 1500 motogodzin. Jako miar wielkoci nakładów finansowych ponoszonych w procesie planowej obsługi technicznej cigników rolniczych przyjto wskanik kosztu przegldów technicznych k pt, który wyznaczono według nastpujcej zalenoci: Acta Sci. Pol.

3 Koszty planowej obsługi technicznej cigników rolniczych nowej generacji 55 k pt K pt == 100, % (1) C m gdzie: K pt suma kosztów wykonania poszczególnych przegldów technicznych w okresie pełnego cyklu obsługowego, zł, C m aktualna cena cignika w stanie nowym, zł. Ponadto, zgodnie z przyjtymi zadaniami badawczymi, dokonano analizy struktury rodzajowej kosztów planowej obsługi technicznej cigników rolniczych w warunkach autoryzowanego systemu eksploatacji maszyn. Na podstawie wczeniejszych bada uwzgldniono nastpujce składniki kosztów obsługi technicznej maszyn rolniczych: koszt materiałów eksploatacyjnych i czci wymiennych, koszt robocizny oraz koszt podatku [Grze 2002a]. Nastpnie wyznaczono procentowy udział poszczególnych składników w ogólnych kosztach planowej obsługi technicznej dla poszczególnych serii cigników rolniczych John Deere. WYNIKI I DYSKUSJA Wyniki przeprowadzonych bada kosztów planowej obsługi technicznej oraz obliczone, według zalenoci (1), wartoci wskanika kosztu przegldów technicznych k pt dla poszczególnych typów cigników rolniczych John Deere przedstawiono w tabeli 1. Warto wskanika k pt wynosi od 2,17 do 4,08% w zalenoci od typu analizowanego cignika. Otrzymane wyniki porównano z wartoci wskanika kosztu napraw cigników, który obejmuje całkowite nakłady finansowe ponoszone w procesie ich obsługi technicznej. Według danych literaturowych warto wskanika kosztu napraw dla cigników rolniczych klasy ucigu 9 kn (i powyej) wynosi 90% w całym okresie ich uytkowania [Karwowski 1996, Muzalewski 2000]. Natomiast oszacowana warto tego wskanika w porównywalnym okresie (1500 h) dla badanych cigników wynosi 10%. Tabela 1. Oszacowane wartoci wskanika kosztów obsługi technicznej dla cigników rolniczych objtych badaniami Table 1. Estimation values of cost index of technical survey for investigated agricultural tractors Typ cigników John Deere Type of John Deere tractors Moc cigników Power of tractors kw Ceny cigników Price of tractors C m, zł Koszty przegldów technicznych Costs of technical survey K pt, zł Wskanik kosztu przegldów technicznych Cost index of technical survey k pt, % S , , , , , ,4 4,08 3,45 2,73 2,27 2,17 3,05 3,18 3,04 2,83 2,71 2,44 Technica Agraria 2(2) 2003

4 56 Z. Grze Składniki kosztów obsługi technicznej, % Costs components of technical service, % ,2 11,8 23,4 61,4 16,3 16,5 12,7 71,9 70, Serie ciagników John Deere Series of John Deere tractors Podatek - Tax Robocizna - Labour Materiały eksploatacyjne - Exploitation materials Rys. 1. Struktura kosztów planowej obsługi technicznej dla serii cigników John Deere Fig. 1. Costs structure of planned technical service for series of Johyn Deere tractors Na rysunku 1 przedstawiono wyniki pracy w zakresie kapitałochłonnoci poszczególnych składników kosztów planowego obsługiwania technicznego badanych cigników rolniczych. Podstawowym składnikiem kosztów analizowanych procesów planowej obsługi technicznej cigników jest koszt uytych materiałów eksploatacyjnych i czci wymiennych. Udział tego składnika w ogólnych kosztach planowej obsługi technicznej wynosi od 61,4 do 71,9% w zalenoci od serii badanych cigników rolniczych John Deere. Wyznaczono take przecitny udział poszczególnych składników obsługi technicznej, który dla cigników objtych badaniami wynosił: koszt materiałów eksploatacyjnych 68,0%, koszt robocizny 17,5% i podatek 14,5%. Uzyskane rezultaty s zblione do wyników wczeniejszych prac, których celem było okrelenie aktualnej struktury całkowitych kosztów obsługi technicznej nowoczesnych maszyn rolniczych [Grze 2002a]. WNIOSKI W wietle przeprowadzonych bada i oblicze sformułowano nastpujce wnioski kocowe: 1. Wyznaczone wskaniki kosztu przegldów technicznych dla badanych cigników rolniczych charakteryzuj si niszymi wartociami w porównaniu z odpowiedni wartoci wskanika kosztów napraw, poniewa zastosowany w niniejszym opracowaniu wskanik kosztu przegldów technicznych obejmował planowane nakłady na obsług techniczn, natomiast stosowany w kalkulacjach kosztów eksploatacji maszyn rolniczych wskanik kosztu napraw obejmuje ogólne nakłady na obsług techniczn, zarówno o charakterze profilaktycznym, jak i awaryjnym. Acta Sci. Pol.

5 Koszty planowej obsługi technicznej cigników rolniczych nowej generacji Najwiksz kapitałochłonnoci planowej obsługi technicznej charakteryzuj si uyte materiały eksploatacyjne i czci wymienne. W celu obnienia cen usług serwisowych naley dy do zmniejszenia udziału tego składnika w ogólnych kosztach realizacji poszczególnych przegldów technicznych cigników rolniczych nowej generacji. 3. Denie do minimalizacji kosztów obsługi technicznej maszyn sprawia, e istnieje potrzeba kontynuacji podobnych bada i analiz w odniesieniu do cigników innych firm, zarówno krajowych, jak i zagranicznych. Umoliwi to ocen porównawcz kosztów realizacji strategii planowej obsługi technicznej cigników rolniczych o zblionych parametrach techniczno-eksploatacyjnych wytwarzanych przez róne firmy. PIMIENNICTWO Grze Z. 2002a. Wstpne badania struktury kosztów obsługi technicznej maszyn rolniczych w warunkach krajowego rolnictwa. J. Res. Applic. Agric. Engin., Pozna. 3 (47), Grze Z. 2002b. Analiza porównawcza kosztów obsługi technicznej cigników rolniczych nowej generacji. In. Roln. 5 (38), Karwowski T Zasady eksploatacji i opłacalnoci zakupu maszyn. IBMiER, Warszawa. Muzalewski A Koszty eksploatacji maszyn. Wskaniki eksploatacyjno-ekonomiczne maszyn i cigników rolniczych stosowanych w gospodarstwach rolniczych. IBMiER, Warszawa. Rzenik C Podstawy obsługi technicznej maszyn rolniczych. AR Pozna. ółtowski B Diagnostyka techniczna w inynierii rolniczej. Mat. Konf. Problemy budowy oraz eksploatacji maszyn i urzdze rolniczych, Płock. T. II, COSTS OF PLANNED TECHNICAL SERVICES OF NEW GENERATION AGRICULTURAL TRACTORS Abstract. In this work we try executed analysises of the costs planned technical service new generation agricultural tractors. Based on this work was estimation of index planned technical service in relationship to actual prices agricultural tractors. Affirmed, that value of index costs technical survey carries from 2.17 to 4.08% independently of model researched tractors. Key words: planned technical service, technical survey, index of costs, agricultural tractors Zenon Grze, Instytut Inynierii Rolniczej, Akademia Rolnicza im Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, ul. Wojska Polskiego 28, Pozna, zgrzes@owl.au.poznan.pl Technica Agraria 2(2) 2003