CLS COMBAT LIFESAVER KURS RATOWNIKA POLA WALKI

Transkrypt

1 CLS COMBAT LIFESAVER KURS RATOWNIKA POLA WALKI Opracowano na podstawie US ARMY CLS course podkurs IS0875

2 UDZIELANIE POMOCY RANNEMU NA POLU WALKI

3 Udzielanie taktycznej pomocy medycznej 1. ZŁA TAKTYKA MOŻE DOPROWADZIĆ WSZYSTKICH DO ŚMIERCI. 2. ZŁA TAKTYKA MOŻE OZNACZAĆ NIEPOWODZENIE AKCJI.

4 Liczy się koordynacja w czasie Wykonywanie właściwych rzeczy we właściwym czasie

5 Wprowadzenie Około 90% zgonów na polu walki następuje zanim ranni trafią do placówki medycznej. Przeważnie takiej śmierci nie da się zapobiec, nawet gdy na miejscu jest lekarz. Przykłady: rozległe urazy głowy, rozległe obrażenia ciała.

6

7

8 Około 15% rannych, którzy umierają przed dotarciem do placówki medycznej, można uratować, jeśli podejmie się odpowiednie działania. Zatamowanie intensywnego krwawienia Odbarczenie odmy opłucnowej Przywrócenie drożności dróg oddechowych

9 W czasie wojny w Wietnamie ponad 2500 żołnierzy zmarło z powodu krwotoku z ran rąk i nóg, mimo że nie mieli żadnych innych poważnych obrażeń. Żołnierzy tych można było uratować przez zastosowanie opatrunków i opasek uciskowych tamujących krwotok.

10 Ratownik taktyczny Pełnienie funkcji ratownika taktycznego to twoje drugorzędne zadanie. Zadaniem nadrzędnym jest nadal realizacja celów bojowych. Pomocy powinieneś udzielać tylko wtedy, gdy nie koliduje to z twoim nadrzędnym zadaniem.

11 Kontekst taktyczny Ostrzał Ciemność Czynniki środowiskowe Problemy z transportem ofiar Opóźnienie w uzyskaniu ostatecznej pomocy Decyzje dowództwa

12 Udzielanie taktycznej pomocy medycznej 3 odrębne fazy Pomoc pod ostrzałem Taktyczna pomoc w terenie Pomoc w trakcie ewakuacji

13 Trzy cele taktycznej pomocy medycznej: 1. Nie dopuścić do śmierci, jeśli da się jej zapobiec 2. Zapobiec dodatkowym ofiarom 3. Wykonać zadanie bojowe

14 Z założeń tych wynika jedna szczególnie ważna zasada: W ramach pomocy taktycznej należy dokonywać właściwej interwencji we właściwym czasie Prawidłowa pod względem medycznym interwencja dokonana w nieodpowiednim czasie może doprowadzić do kolejnych ofiar

15 Pomoc pod ostrzałem Pomoc udzielana przez lekarza lub ratownika medycznego na miejscu zdarzenia jeszcze pod ostrzałem nieprzyjaciela Zakres takiej pomocy jest bardzo ograniczony

16 Taktyczna pomoc w terenie Pomoc udzielana po ustaniu ostrzału nieprzyjaciela Zarówno ty, jak i ranny, jesteście bezpieczni i możesz swobodnie udzielić pomocy (nadrzędny cel bojowy został osiągnięty)

17 Pomoc w trakcie ewakuacji Pomoc udzielana podczas ewakuacji rannego Na tym etapie w udzielaniu pomocy może już uczestniczyć sprowadzony wcześniej dodatkowy personel i sprzęt

18 Pomoc pod ostrzałem

19 Poprawka Tooheya Oczekuję także, że ranni będą odpowiadać ogniem, dopóki tylko będą mogli. Kmdr Pat Toohey Oficer Głównodowodzący Czwarty oddział SEAL

20 Pomoc pod ostrzałem Najlepszym lekarstwem na polu walki jest przewaga ognia Siła ognia personelu medycznego może być kluczowym elementem w osiągnięciu przewagi taktycznej Stłumienie ognia nieprzyjaciela zminimalizuje ryzyko kolejnych ofiar

21 Pomoc pod ostrzałem Jeśli ranny może się poruszać o własnych siłach, każ mu prowadzić ogień w stronę nieprzyjaciela i przemieścić się w bezpieczne miejsce, następnie udziel pierwszej pomocy Jeśli ranny nie jest w stanie strzelać ani przemieścić się w bezpieczne miejsce, a ty nie możesz udzielić pomocy, każ mu udawać trupa Poinformuj dowódcę oddziału o sytuacji medycznej Użyj zasłony, np. dymnej

22 Pomoc pod ostrzałem Na tym etapie nie zajmuj się udrażnianiem dróg oddechowych, najważniejsze jest szybkie przeniesienie rannego poza zasięg ognia Improved First Aid Kit Jeśli ranny ma silny krwotok z kończyn lub doznał amputacji urazowej kończyny, użyj opaski uciskowej

23 Pomoc pod ostrzałem Krwotok z kończyn to najczęstsza przyczyna śmierci, której można było zapobiec Szybkie zatamowanie krwawienia przy pomocy opaski uciskowej może na tym etapie uratować życie

24 Przypadek śmierci podczas wojny w Iraku Żołnierz piechoty morskiej zostaje postrzelony w nogę Dochodzi do pulsacyjnego krwotoku tętniczego Sanitariusz przybywa po 10 minutach Próbuje zastosować materiał hemostatyczny bez skutku Próbuje infuzji dożylnej bez skutku Dopiero wtedy zakłada opaskę uciskową Ranny umiera

25 Wojskowa opaska uciskowa (CAT) KOŁOWRÓT TAŚMA NA RZEP PASEK KOŁOWROTU

26 Opaski uciskowe

27 Pomoc pod ostrzałem Wspieraj rannego psychicznie Jeśli ranny nie reaguje, przenieś go oraz należący do niego ważny sprzęt operacyjny w bezpieczne miejsce, o ile pozwala na to sytuacja

28 Taktyczna pomoc w terenie

29 Taktyczna pomoc w terenie Udziel taktycznej pomocy w terenie, kiedy razem z rannym znajdziesz się poza bezpośrednim zasięgiem ognia nieprzyjaciela Sprawdź ponownie środki tamowania krwawienia, o ile takie zostały zastosowane pod ostrzałem.

30 Taktyczna pomoc w terenie Jeśli ofiara eksplozji lub rany drążącej nie ma wyczuwalnego pulsu, nie oddycha ani nie daje innych oznak życia, NIE podejmuj resuscytacji krążeniowo-oddechowej (CPR) Wykonując CPR, narażasz własne życie, opóźniasz wykonanie zadania, podczas gdy ofiara już nie żyje

31 Taktyczna pomoc w terenie Rannym, którzy utracili stabilność psychiczną, należy natychmiast odebrać broń palną i granaty.

32 Ustalanie stopnia przytomności System AVPU A Ranny jest zorientowany: wie, kim jest, gdzie jest, zna datę itd. V Rannemu brak orientacji, ale reaguje na głos. P Ranny reaguje na ból, ale nie reaguje na głos. U Ranny nie reaguje (jest nieprzytomny). Sprawdzaj co 15 minut

33 Taktyczna pomoc w terenie Wstępna ocena DOK Drożność dróg oddechowych Oddychanie Krążenie

34 Taktyczna pomoc w terenie: drogi oddechowe Udrożnij drogi oddechowe przez podniesienie podbródka lub odgięcie żuchwy rannego Jeśli ranny jest nieprzytomny i oddycha spontanicznie, zastosuj rurkę nosowo-gardłową Umieść rannego w pozycji bocznej ustalonej

35 Rurka nosowo-gardłowa

36 Drogi oddechowe da się udrożnić nawet przy takim urazie

37 Taktyczna pomoc w terenie: oddychanie Poważne obrażenia ściany klatki piersiowej należy jak najszybciej zaopatrzyć opatrunkiem okluzyjnym, nie zważając na wentylację jednej strony opatrunku Można także użyć opatrunku Ashermana Jeśli to możliwe, rannego należy ułożyć w pozycji siedzącej.

38 Opatrunek Ashermana

39

40 Taktyczna pomoc w terenie: oddychanie Postępujące trudności z oddychaniem przy jednostronnej poważnej ranie drążącej klatki piersiowej należy uznać za oznakę odmy opłucnowej Odma opłucnowa to druga najważniejsza przyczyna możliwej do uniknięcia śmierci na polu walki Nie można polegać na typowych objawach, takich jak przesunięcie tchawicy itp. Dekompresja klatki piersiowej przez nakłucie igłą jest zabiegiem ratującym życie

41 Dekompresja klatki piersiowej przez nakłucie

42 Taktyczna pomoc w terenie: krążenie W tym momencie można się zająć niezaopatrzonymi wcześniej krwawiącymi ranami Postaraj się usuwać jak najmniej ubrań, mimo konieczności przeprowadzenia gruntownych oględzin w poszukiwaniu innych obrażeń

43 Taktyczna pomoc w terenie: krążenie Załóż opaskę uciskową w przypadku amputacji urazowej kończyny Do silnie krwawiących ran zastosuj specjalny bandaż i ucisk Jeśli wcześniej użyto opaski uciskowej, rozważ zastąpienie jej opatrunkiem uciskowym i/lub zastosowanie opatrunków hemostatycznych (HemCon) lub proszku hemostatycznego (QuikClot), aby zatamować dalsze krwawienie

44 Opatrunek hemostatyczny z zawartością chitosanu Przyłóż bezpośrednio do krwawiącego miejsca i przytrzymaj przez 2 minuty Jeśli opatrunek nie zatamuje krwawienia w ciągu 4 minut, usuń go i zastąp nowym

45 Opatrunek hemostatyczny z zawartością chitosanu Jeśli opatrunki okażą się nieskuteczne, można użyć kolejnych Użyj opatrunków/bandaży wojskowych do przytrzymania opatrunku hemostatycznego Zdejmowaniem opatrunków hemostatycznych powinny się zająć osoby specjalnie do tego wyszkolone po ewakuacji do punktu pomocy medycznej

46 Taktyczna pomoc w terenie: wstrząs Wstrząs hipowolemiczny następuje w wyniku nagłego obniżenia ilości płynów w układzie krążenia Przyczyną wstrząsu hipowolemicznego mogą być także: udar cieplny, biegunka czy czerwonka Ranny może mieć także krwotok wewnętrzny, np. krwotok do jamy brzusznej lub klatki piersiowej

47 Taktyczna pomoc w terenie: płyny infuzyjne NAJPIERW ZATAMUJ KRWAWIENIE! Dojście dożylne można uzyskać przy pomocy pojedynczego cewnika o rozmiarze 18 Ga, który pozwala na łatwe rozpoczęcie infuzji W przypadku braku płynów infuzyjnych dojście do żył kontroluje się przy użyciu wenflonu Upewnij się, czy miejsce infuzji nie jest zbytnio oddalone od rany

48 Powody, by NIE stosować infuzji dożylnej u wszystkich rannych Minimalizuj zakres interwencji medycznej u żołnierzy, którzy mogą kontynuować wykonywanie zadań bojowych Oszczędzaj płyny infuzyjne, ich zapas jest ograniczony Zajmuj się ciężej rannymi Unikaj opóźniania manewrów taktycznych pięć minut oczekiwania na infuzję może kosztować życie pięciu członków twojego oddziału

49 Wenflon

50 Taktyczna pomoc w terenie: inne urazy Jeśli pozwalają na to warunki, usztywnij złamane kończyny, sprawdzając jednocześnie puls, i przygotuj rannego do ewakuacji Podaj tabletki z żołnierskiego zestawu polowego

51 Tabletki z zestawu polowego

52 Uwaga! Na polu walki nie zażywaj aspiryny, ibuprofenu ani podobnych leków Utrudniają krzepnięcie krwi W razie odniesienia rany zwiększają ryzyko wykrwawienia się na śmierć

53 Taktyczna pomoc w terenie: ewakuacja Przekaż informacje: Powiadom dowódcę oddziału o stanie rannego: Czy ranny będzie mógł kontynuować zadanie? Czy ranny wymaga ewakuacji medycznej dla ratowania życia lub kończyny? Ewakuacji niemedycznej? Załóż polową kartę medyczną (DD formularz 1380) Sprawdzaj stan rannego pod kątem dróg oddechowych, oddychania, krwawienia i infuzji dożylnej.

54 Ewakuacja rannego w warunkach bojowych

55 Pomoc przy ewakuacji rannego Jeśli ranny wymaga ewakuacji, przygotuj go do niej Użyj koca, by zapewnić mu ciepło Jeśli ranny wymaga ewakuacji medycznej, twoim obowiązkiem będzie wezwanie transportu medycznego (MEDEVAC)

56 Zabezpieczenie części ciała po amputacji urazowej Wypłucz oderwaną część ciała z odłamków i innych pozostałości Owiń luźno sterylną gazą nasączoną w roztworze soli fizjologicznej Umieść w szczelnej torebce foliowej lub owiń chustą Wstaw do chłodnego pojemnika, ale nie mroź Nigdy nie wkładaj oderwanej części ciała do wody Nigdy nie kładź jej bezpośrednio na lodzie Nigdy nie używaj suchego lodu do chłodzenia

57 Pomoc przy ewakuacji Jeśli rannego trzeba przenieść do miejsca odbioru rannych, użyj noszy typu SKED lub innych noszy wykonanych prowizorycznie Jeśli rannego transportuje się pojazdem innym niż ambulans wojskowy (CASEVAC), konieczne może być właściwe dostosowanie takiego pojazdu Jeśli nieprzytomnego żołnierza transportuje się pojazdem innym niż ambulans wojskowy, konieczne może być towarzyszenie mu w drodze i udzielenie w razie potrzeby dodatkowej pomocy W miarę możliwości uzupełniaj wyposażenie swojej torby medycznej

58

59 Podsumowanie Na polu walki wyróżnia się trzy rodzaje rannych: 1. Żołnierze, którzy na pewno przeżyją 2. Żołnierze, którzy na pewno nie przeżyją 3. Żołnierze, którzy przeżyją, jeśli zostaną podjęte natychmiastowe czynności ratunkowe (7-15%)

60 Co się stało? Ten człowiek został ranny w wyniku eksplozji improwizowanego materiału wybuchowego (IED). Odłamek spowodował ranę drążącą szyi i rozerwanie prawej tętnicy szyjnej wspólnej, z której wykrwawił się na śmierć Co mogło go było uratować? Trwały ucisk krwawiącego miejsca Opatrunek HemCon Szybsza ewakuacja

61 Co się stało? Ten człowiek po katastrofie śmigłowca doznał rany postrzałowej brzucha, poniżej kamizelki kuloodpornej. Jak wynika z raportu, żył jeszcze przez prawie pięć godzin od chwili postrzału, co wskazuje na stosunkowo wolne tempo krwawienia. Ranę uznano za podlegającą natychmiastowej interwencji chirurgicznej. Co mogło go uratować? Szybsza ewakuacja Koncentrat krwinek czerwonych na pokładzie śmigłowca (zgodnie z zaleceniami TCCC)

62 Co się stało? Ten człowiek doznał amputacji urazowej połowy prawego przedramienia w wyniku eksplozji pocisku z granatnika oraz rozerwania tętnicy udowej. Wykrwawił się na śmierć z rany uda, mimo że założono trzy polowe opaski uciskowe. Udzielający pierwszej pomocy najwyraźniej wiedział, co należy zrobić, ale nie miał odpowiedniej opaski uciskowej ani nie był w stanie jej wykonać na czas. Co mogło go uratować? Opaska uciskowa CAT Lepsze wyszkolenie wszystkich członków oddziału (Lekarz zginął na początku akcji)

63 Co się stało? Ranny otrzymał postrzał w górną część uda, za wysoko by założyć skuteczną opaskę uciskową. Co mogło go uratować? Stały ucisk rany albo ucisk tętnicy udowej w punkcie uciskowym, albo opatrunek HemCon oraz szybsza ewakuacja

64 TCCC w Iraku Przyjęcie i wdrożenie zasad TCCC przez pluton medyczny grupy zadaniowej 1-15 IN w kampanii irackiej okazało się olbrzymim sukcesem. W ciągu 25 dni nieprzerwanych walk, w których rannych zostało 32 naszych żołnierzy, w tym wielu ciężko, mieliśmy zero zabitych na miejscu i zero zmarłych w wyniku odniesionych ran, udzielając jednocześnie pomocy znacznej liczbie rannych cywilów i wojskowych irakijskich.

65 TCCC w IRAKU (cd.) Sukces ten powinien służyć jako model dla innych konwencjonalnych jednostek bojowych w całej armii w zakresie wstępnej pomocy medycznej. Zasady TCCC są potwierdzone badaniami i sprawdzone w praktyce i powinny stanowić podstawę udzielania pomocy rannym na polu walki. Kpt Michael Tarpey Lekarz batalionowy 1-15 IN 20 stycznia 2005

66 Podsumowanie Jeśli w czasie następnej wojny można będzie zrobić tylko dwie rzeczy: 1) zakładać opaski uciskowe i 2) odbarczać odmę opłucnową, można będzie prawdopodobnie uratować od 70 do 90% żołnierzy poległych od ran, które nie muszą być śmiertelne. -Płk Ron Bellamy

67 WOLNO ZNACZY GŁADKO GŁADKO ZNACZY SZYBKO

68 PYTANIA?

69 Ocena stanu rannego

70 Ostrzeżenie o skażeniach Jeśli występują jakiekolwiek oznaki zatrucia gazem paralityczno-drgawkowym, przerwij oględziny, zastosuj konieczne środki ochrony przeciwko skażeniom, a następnie podejmij na nowo czynności ratownicze.

71 Zanim podejdziesz do rannego, wykonaj następujące czynności Sprawdź teren pod katem zagrożeń Broni krótkiej Broni palnej i materiałów wybuchowych Środków chemicznych i biologicznych Zagrożeń elektrycznych Stabilności konstrukcji 5

72 Zanim podejdziesz do rannego Ustal najlepszą drogę dojścia do rannego i najlepszą drogę wyjścia Zaplanuj drogę ewakuacji przed narażeniem się na ostrzał nieprzyjaciela Poproś o osłonę ognia Postaraj się przewidzieć, jakiego rodzaju urazów mógł doznać ranny

73 Zanim podejdziesz do rannego Postaraj się przewidzieć, jak twoje działania wpłyną na ogień nieprzyjaciela Zanim ruszysz rannemu na pomoc, zaplanuj, co zrobisz, by mu pomóc

74 Podejdź do rannego Pamiętaj, jeśli ty i ranny jesteście nadal pod ostrzałem nieprzyjaciela, odpowiadaj ogniem. Nie narażaj siebie w celu udzielania pomocy.

75 Podejdź do rannego Stłum ogień nieprzyjaciela Jeśli to możliwe, nakaż rannemu prowadzenie ognia w stronę nieprzyjaciela, przemieść się wraz z nim w bezpieczne miejsce i udziel pierwszej pomocy W razie konieczności udawaj trupa

76 Podejdź do rannego Jeśli pozwala na to sytuacja: Podejdź do rannego najbezpieczniejszą drogą Zrób ogólne rozeznanie (skala obrażeń, szansa na przeżycie) Jeśli zdecydujesz się przemieścić, zabierz ze sobą broń rannego i sprzęt istotny dla powodzenia akcji

77 Sprawdź reakcje Delikatnie wstrząśnij lub klepnij rannego w ramię i zapytaj głośno, ale spokojnie: Wszystko w porządku? Test w skali AVPU Jeśli jest przytomny, zapytaj, gdzie go boli lub czy ma dziwne uczucie w którejś części ciała

78 Sprawdź reakcje Jeśli jest nieprzytomny, ułóż go na plecach i udrożnij drogi oddechowe Odchyl głowę/podnieś podbródek Odciągnij żuchwę Zastosuj rurkę intubacyjną (nosowo-gardłową)

79 Ułóż rannego na plecach

80 Sprawdź, czy ranny oddycha Jeśli podejrzewasz uraz głowy albo karku, udrożnij drogi oddechowe, odginając żuchwę. W innym wypadku odchyl głowę rannego, unosząc jednocześnie podbródek.

81 Sprawdź, czy ranny oddycha Sprawdź, czy widać unoszenie się i opadanie klatki piersiowej i brzucha Sprawdź, czy słychać odgłos oddychania Sprawdź, czy czuć oddech na twarzy

82 Sprawdź, czy ranny oddycha Sprawdź usta rannego: usuń palcami ciała obce

83 Sprawdź, czy ranny oddycha Jeśli ranny ma ranę drążącą klatki piersiowej i oddycha albo stara się oddychać, przerwij oględziny i zastosuj opatrunek okluzyjny na otwartą ranę klatki piersiowej. Jeśli ranny ma ranę drążącą klatki piersiowej, nie oddycha i nie stara się oddychać, nie próbuj opatrywać rany. Jeśli w warunkach bojowych trafisz na ofiarę, która nie daje znaków życia (brak oddechu i brak tętna), zaprzestań pierwszej pomocy.

84 OTWARTA RANA KLATKI PIERSIOWEJ

85 ODMA OPŁUCNOWA

86 Puls tętnicy szyjnej (10 sekund)

87 Sprawdź, czy ranny krwawi Sprawdź, czy ubrania są przesiąknięte krwią Poszukaj ran wlotowych i wylotowych Jeśli występuje zagrażający życiu krwotok z kończyny (ramienia lub nogi), przerwij oględziny i zatamuj krwawienie przy pomocy opaski uciskowej lub innych środków

88 Udziel dalszej pomocy Wyślij żołnierza do lekarza wojskowego Czuwaj nad rannym do czasu przybycia lekarza Uspokajaj rannego Jeśli sytuacja bojowa na to pozwala, udziel wsparcia lekarzowi

89 Udziel dalszej pomocy Wypełnij polową kartę medyczną (DD formularz 1380) i poproś o ewakuację medyczną Pełnij funkcję szefa zespołu noszowego Towarzysz rannemu w transporcie

90 Podsumowanie Jak omówiono na lekcji 1., trzy najważniejsze przyczyny możliwej do uniknięcia śmierci od ran na polu walki to: Silne krwawienie (zastosuj opaskę uciskową lub specjalny opatrunek urazowy) Zapadnięte płuco (wykonaj dekompresję klatki piersiowej przez nakłucie igłą) Zatkane drogi oddechowe (wstaw rurkę nosowogardłową)

91 Podsumowanie Okoliczności, w których nie powinieneś udzielać rannemu pomocy pod ostrzałem nieprzyjaciela: Istnieje bezpośrednie zagrożenie dla twojego życia Inni znajdujący się w pobliżu żołnierze pilniej wymagają pomocy Ofiara nie wykazuje oznak życia (braku oddechu, tętna)

92 Podsumowanie Okoliczności, w których nie powinieneś udzielać rannemu pomocy pod ostrzałem nieprzyjaciela: Obrażenia wskazują, że ranny nie przeżyje bez natychmiastowej ewakuacji do placówki medycznej, a taka ewakuacja nie jest możliwa Rana drążąca głowy z odsłoniętą tkanką mózgową Poważne poparzenia dużej powierzchni ciała Oderwanie kończyn w wyniku wybuchu

93 PYTANIA?

94 Udrożnienie i kontrola dróg oddechowych

95

96 Sprawdź, czy ranny reaguje Jeśli ranny wydaje się nieprzytomny, sprawdź, czy reaguje na bodźce zewnętrzne. Zapytaj, czy wszystko w porządku Delikatnie wstrząśnij lub klepnij rannego Jeśli nie reaguje, ułóż na plecach i udrożnij drogi oddechowe

97 Ułóż rannego na plecach

98 Udrożnij drogi oddechowe Drogi oddechowe najczęściej zatykane są przez język Kiedy ranny jest nieprzytomny, jego mięśnie się rozluźniają. Takie rozluźnienie może spowodować opadnięcie języka w głąb jamy ustnej i zablokowanie dróg oddechowych Dwie stosowane metody udrażniania dróg oddechowych to odchylenie głowy z jednoczesnym podniesieniem podbródka oraz odgięcie żuchwy

99 Udrożnij drogi oddechowe (odgięcie żuchwy) Jeśli podejrzewasz uraz karku lub kręgosłupa, zastosuj metodę odgięcia żuchwy

100 Udrożnij drogi oddechowe Usuń palcami wszystko, co może blokować drogi oddechowe rannego Wyłamane zęby Kości twarzy Wymiociny

101 Sprawdź, czy ranny oddycha Obejrzyj, osłuchaj, wyczuj oddech Utrzymaj rozwarcie żuchwy Policz pełne wydechy (15 sek.)

102 Udrożnij drogi oddechowe (Odchyl głowę, podnosząc podbródek) Gdy nie ma podejrzenia urazu karku lub kręgosłupa

103 Udrożnij drogi oddechowe (Odchyl głowę, podnosząc podbródek) Obejrzyj, osłuchaj, wyczuj oddech Utrzymaj głowę rannego w pozycji odchylonej z uniesionym podbródkiem W razie konieczności wykonaj sztuczne oddychanie

104 Sztuczne oddychanie Utrzymaj głowę rannego w pozycji odchylonej z uniesionym podbródkiem lub odciągniętą żuchwę Zaciśnij palcami skrzydełka nosa rannego i wykonaj dwa pełne wydechy (po 2 sekundy) Sprawdź tętno szyjne Jeśli tętno jest wyczuwalne, wykonaj oddychanie usta-usta w tempie 1 wydech na 5 sekund Po minucie sprawdź oddech i tętno

105 Resuscytacja krążeniowo-oddechowa (CPR) Jeśli u rannego stwierdzisz brak tętna szyjnego, możesz przystąpić do resuscytacji krążeniowooddechowej (CPR), pod warunkiem że wiesz, jak to zrobić i że pozwalają na to warunki bojowe W warunkach bojowych nie zaleca się wykonywania CPR u rannego, który nie oddycha i nie ma tętna. Dlatego CPR nie wchodzi w zakres niniejszego kursu

106 Rurka nosowo-gardłowa Tempo wydechów mniejsze niż normalnie (mniej niż 2 na 15 sekund) Odgłosy charczenia i bulgotania

107 Rurka nosowo-gardłowa Nie używaj rurki nosowo-gardłowej, jeśli ranny ma pęknięte podniebienie lub gdy widać odsłonięte fragmenty mózgu Nie używaj rurki nosowo-gardłowej, jeśli z uszu lub nosa rannego wydobywa się przezroczysty płyn Wyciekający płyn mózgowo-rdzeniowy może świadczyć o pęknięciu czaszki

108

109 Rurka nosowo-gardłowa Ułóż rannego na plecach (twarzą do góry) Z torby medycznej wyjmij rurkę i żel Nasmaruj rurkę

110 Rurka nosowo-gardłowa Odsłoń otwór nosowy rannego Włóż końcówkę rurki do prawego otworu nosowego częścią ukośną w stronę przegrody Wsuwaj do środka, dopóki kołnierz rurki nie oprze się o brzeg nozdrza

111 Rurka nosowo-gardłowa

112 Rurka nosowo-gardłowa Jeśli pojawi się opór lub zator, spróbuj wprowadzić rurkę przez drugi otwór. Jeśli obie próby nie dadzą skutku, ułóż rannego w pozycji bocznej ustalonej i poszukaj pomocy medycznej.

113 PYTANIA?

114 Postępowanie z ranami drążącymi klatki piersiowej i dekompresja odmy opłucnowej

115 Wprowadzenie Człowiek ma dwa płuca, każde z nich zamknięte w oddzielnej, szczelnej przestrzeni wewnątrz klatki piersiowej. W przypadku przebicia klatki piersiowej do jednej z tych przestrzeni dostaje się powietrze, a płuco nią otoczone zaczyna się zapadać. Nawet najmniejsze zapadnięcie któregoś z płuc powoduje zakłócenie zdolności oddychania i zmniejsza ilość tlenu, jakim dysponuje organizm

116 Tchawica Płuca Oskrzela Śródpiersie Budowa jamy klatki piersiowej

117 Otwarta rana klatki piersiowej Uraz polegający na przebiciu ściany klatki piersiowej nazywa się otwartą raną klatki piersiowej. Pocisk Ostrze noża Szrapnel Pręt Odłamki po wybuchu

118 Otwarta odma opłucnowa

119 Oznaki i symptomy otwartej rany klatki piersiowej Wydostający się z rany odgłos zasysania lub syczenia - ssąca rana klatki piersiowej Ranny kaszle krwią Z rany wydobywa się spieniona krew Krótki oddech / trudności w oddychaniu

120 Oznaki i symptomy otwartej rany klatki piersiowej Klatka piersiowa nie unosi się normalnie podczas wdechu (złamane żebra powodujące tzw. cepowatą klatkę piersiową) Ból w okolicach karku lub klatki piersiowej, który wzmaga się przy oddychaniu Sine usta, wnętrze jamy ustnej, czubki palców lub paznokcie z powodu zmniejszonej ilości tlenu we krwi (sinica) Szybkie i słabe bicie serca (wstrząs)

121 Cepowata klatka piersiowa Doszło do złamania co najmniej dwóch sąsiadujących ze sobą żeber w co najmniej dwóch miejscach lub do oddzielenia mostka od żeber

122 Sinica

123 Sprawdzanie otwartych ran klatki piersiowej Zlokalizuj otwartą ranę klatki piersiowej Poszukaj rany wlotowej i wylotowej (oględziny wzrokowe i dotykowe) Jeśli jest rana wlotowa i wylotowa (po tej samej stronie), zastosuj trójstronny opatrunek uszczelniający z przodu i pełny opatrunek uszczelniający (zaklejone wszystkie cztery boki) z tyłu

124 Odma opłucnowa

125 Odsłonięcie rany Odsłoń ranę poprzez usunięcie, wycięcie lub zerwanie zakrywającego ją fragmentu ubrania Użyj nożyczek z apteczki, noża lub bagnetu Nie usuwaj ubrania przyklejonego do rany Nie czyść rany ani nie usuwaj tkwiących w niej przedmiotów

126 Przygotuj materiał uszczelniający Powietrze może przedostać się przez opatrunki i bandaże, dlatego przed ich założeniem ranę należy obłożyć szczelnym materiałem. Przykładem takiego materiału jest foliowe opakowanie po opatrunku polowym.

127 Trójstronny opatrunek uszczelniający Odsłoń ranę Każ rannemu wstrzymać oddech Przyłóż foliowy opatrunek wewnętrzną stroną bezpośrednio do rany Upewnij się, że szczelny materiał sięga co najmniej 5 cm poza brzegi rany

128 Trójstronny opatrunek uszczelniający Przyklej trzy krawędzie materiału (górną i dwie boczne), tak by osiągnąć efekt zastawki jednokierunkowej, która wypuszcza powietrze wychodzące z klatki piersiowej, lecz nie dopuszcza powietrza wchodzącego Każ rannemu oddychać normalnie Opatrz i zabandażuj ranę, aby uchronić hermetyczny materiał przed uszkodzeniem i zabezpieczyć ranę

129 Trójstronny opatrunek uszczelniający Ułóż rannego w pozycji bocznej ustalonej poszkodowaną częścią ciała do ziemi

130 Przedmiot tkwiący w ranie Jeśli ranny jest nieprzytomny lub nie może wstrzymać oddechu, przyłóż do rany hermetyczny materiał po opadnięciu klatki piersiowej, ale przed jej uniesieniem Jeśli ranny jest przytomny i chce usiąść, pozwól mu usiąść z plecami opartymi o drzewo lub inny obiekt

131 Odma opłucnowa

132 Oznaki i objawy odmy opłucnowej Niepokój, rozdrażnienie i lęk Stłumione oddychanie lub brak odgłosu oddychania Sinica Szybkie, płytkie oddechy Nabrzmiałe żyły szyjne

133 Oznaki i objawy odmy opłucnowej Nienormalnie niskie ciśnienie krwi (brak tętna w nadgarstku) Chłodna, wilgotna skóra Obniżony stopień przytomności (AVPU) Widoczne pogorszenie stanu rannego Przesunięcie tchawicy Przesunięcie tchawicy to późny objaw odmy prężnej, którego prawdopodobnie nie zaobserwujesz

134 Dekompresja klatki piersiowej Powietrze nagromadzone w klatce piersiowej rannego można uwolnić, nakłuwając pęcherz powietrzny igłą z cewnikiem.

135 Dekompresja klatki piersiowej Dekompresję klatki piersiowej przeprowadza się WYŁĄCZNIE wówczas, gdy ranny ma ranę drążącą klatki piersiowej i poważne zaburzenia oddychania.

136 Wykonywanie dekompresji klatki piersiowej Przygotuj dużą igłę lekarską (14 Ga), cewnik i kawałek taśmy samoprzylepnej z apteczki.

137 Wykonywanie dekompresji klatki piersiowej Zlokalizuj miejsce nakłucia: druga przestrzeń międzyżebrowa, tuż nad trzecim żebrem na linii środkowo-obojczykowej (z tej strony, gdzie uraz).

138 Wykonywanie dekompresji klatki piersiowej Przebij skórę zdecydowanym ruchem, trzymając igłę pod kątem 90 stopni.

139 Wykonywanie dekompresji klatki piersiowej Wsuwaj igłę aż przebijesz ścianę klatki piersiowej W chwili wejścia igły do jamy klatki piersiowej usłyszysz charakterystyczne pyknięcie

140 Wykonywanie dekompresji klatki piersiowej Wycofaj igłę, przytrzymując na miejscu cewnik.

141 Wykonywanie dekompresji klatki piersiowej Użyj taśmy samoprzylepnej do zamocowania cewnika do ściany klatki piersiowej.

142 Dodatkowa pomoc W miarę możliwości czuwaj nad rannym do chwili przybycia pomocy medycznej. Przy ewakuacji rannego można go ułożyć raną do góry (odwrotnie niż w przypadku otwartej rany klatki piersiowej bez dekompresji). Ułóż rannego w pozycji siedzącej, jeśli tak mu wygodniej.

143 PYTANIA?

144 Tamowanie krwawienia

145 Wprowadzenie Najczęstszą przyczyną śmierci na polu walki, której można zapobiec, jest krwawienie z kończyny górnej lub dolnej

146 Wprowadzenie Krwawienie z kończyn można zatamować, stosując: Bojowy opatrunek osobisty (typ izraelski - Emergency Trauma Dressing) Ucisk ręczny lub uniesienie kończyny Opaskę uciskową (ostatnia deska ratunku?)

147 Wprowadzenie W niektórych przypadkach od razu zakładamy opaskę uciskową, ponieważ inne metody nie pozwolą skutecznie zatamować krwotoku. Na polu walki, opaska uciskowa pozwala szybko zatamować silne krwawienie. Gdy będziemy mieć czas na dokładną ocenę stanu poszkodowanego i udzielenie mu pomocy, możemy zastosować opatrunek osobisty typu izraelskiego lub opatrunek uciskowy i rozluźnić opaskę. Zwiększy to szanse na ocalenie kończymy (zapobiegnięcie amputacji).

148 Krwotok i wstrząs pokrwotoczny Co się dzieje, gdy nasze ciało zaczyna krwawić? Reakcja organizmu zależy od tego, ile krwi utraciliśmy

149 Ilość krwi w organizmie dorosłego człowieka 5 Liters Blood Volume

150 Oznaki wstrząsu Najistotniejsze w taktyczno-bojowej opiece nad poszkodowanym Stan psychiczny Tętno na tętnicy promieniowej Również Akcja serca Ciśnienie krwi Częstość oddechu Prawdopodobieństwo zgonu

151 Oznaki wstrząsu Oceniaj utratę krwi w przedziałach ½ litra Uwaga: W warunkach bojowych może być trudno oszacować ilość utraconej krwi w takich wypadkach oceniamy stan psychiczny poszkodowanego i tętno na tętnicy promieniowej Przyśpieszona praca serca i częstość oddechu może być wynikiem wysiłku, stresu bojowego lub wstrząsu

152 Utrata ½ litra krwi 4.5 Liters Blood Volume

153 Utrata ½ litra krwi Stan psychiczny - pobudzenie Tętno na tętnicy promieniowej - wysokie Praca serca normalna lub nieco przyśpieszona Ciśnienie skurczowe - normalne Częstość oddechu - normalna Czy poszkodowany umrze: nie

154 Utrata 1 litra krwi 4.0 Liters Blood Volume

155 Utrata 1 litra krwi Stan psychiczny - pobudzenie Tętno na tętnicy promieniowej - wysokie Praca serca Ciśnienie skurczowe normalne w pozycji leżącej Częstość oddechu może być normalna Czy poszkodowany umrze: nie

156 Utrata 1 ½ litra krwi 3.5 Liters Blood Volume

157 Utrata 1 ½ litra krwi Stan psychiczny pobudzenie i niepokój Tętno na tętnicy promieniowej może być niskie Praca serca 100+ Ciśnienie skurczowe może być obniżone Częstość oddechu - 30 Czy poszkodowany umrze: prawdopodobnie nie

158 Utrata 2 litrów krwi 3.0 Liters Blood Volume

159 Utrata 2 litrów krwi Stan psychiczny splątanie / letarg Tętno na tętnicy promieniowej niskie Praca serca Ciśnienie skurczowe obniżone Częstość oddechu >35 Czy poszkodowany umrze: niewykluczone

160 Utrata 2 ½ litra krwi 2.5 Liters Blood Volume

161 Utrata 2 ½ litra krwi Stan psychiczny utrata przytomności Tętno na tętnicy promieniowej - brak Praca serca 140+ Ciśnienie skurczowe bardzo niskie Częstość oddechu ponad 35 Czy poszkodowany umrze: prawdopodobne

162 Odsłanianie rany Rozchyl lub rozetnij ubranie Nie zdejmuj ubrania, które przywarło do rany Sprawdź możliwość wycofania się

163 Odsłanianie rany Nie staraj się oczyścić rany Nie dotykaj wnętrza rany, starając się usunąć z niej ciało obce Nie staraj się wyjmować z rany wbitych elementów

164 Stosowanie bojowego opatrunku osobistego (Emergency Trauma Bandage) Nazywany również opatrunkiem izraelskim / uciskowym Stosowany w krwawieniach z ran Zastępuje tradycyjny opatrunek osobisty Wywiera stały ucisk na ranę Najpierw stosuj opatrunek należący do poszkodowanego

165 Stosowanie bojowego opatrunku osobistego Wyjmij opatrunek z zestawu należącego do poszkodowanego Zdejmij opakowanie Umieść opatrunek na ranie Owiń kończynę bandażem elastycznym Przeciągnij bandaż elastyczny przez zacisk

166 Stosowanie bojowego opatrunku osobistego Przeciągnij bandaż w przeciwnym kierunku ponad zaciskiem, tak by zacisk znalazł się możliwie blisko tamponu opatrunkowego Owiń zacisk ściśle bandażem Owiń kończynę bandażem tak, by dokładnie zakryć wszystkie krawędzie tamponu opatrunkowego Zabezpiecz zapinkę bandażem

167 Polowy opatrunek osobisty W miejsce polowego opatrunku osobistego stosuje się teraz opatrunek bojowy typu izraelskiego, ciągle jeszcze możesz jednak napotkać dawny typ opatrunku osobistego

168 Stosowanie polowego opatrunku osobistego Otwórz plastikowy pakiet i wyjmij papierowe opakowanie Zegnij papierowe opakowanie, powodując jego otwarcie Wyjmij opatrunek z opakowania Obiema rękami chwyć brunatne tasiemki Trzymaj opatrunek bezpośrednio nad raną białą stroną w kierunku rany Pociągnij tasiemki aż opatrunek otworzy się i rozprostuje

169 Stosowanie polowego opatrunku osobistego Połóż białą część opatrunku na ranie Przytrzymaj opatrunek, kładąc na nim rękę Wolną ręką owiń tasiemki wokół kończyny (w przeciwnych kierunkach), zakrywając opatrunek Zawiąż tasiemki na nierozwiązywalny węzeł ponad krawędzią opatrunku Sprawdź krążenie poniżej opatrunku

170 Zakładanie opatrunku uciskowego na polowy opatrunek osobisty W przypadku gdy krew nadal sączy się spod polowego opatrunku osobistego Unieś kończynę i załóż opatrunek uciskowy na polowy opatrunek osobisty

171 Zakładanie opatrunku uciskowego na polowy opatrunek osobisty Nakryj opatrunek kompresem z gazy bezpośrednio w miejscu rany Owiń kompres chustą opatrunkową

172 Zakładanie opatrunku uciskowego na polowy opatrunek osobisty Owiń ściśle kończynę chustą Zawiąż końce chusty bezpośrednio nad raną Sprawdź krążenie poniżej opatrunku Zastosuj ucisk ręczny Unieś kończynę

173 Opatrunek tamujący krwawienie zawierający chitosan

174 Chitosanâ Opatrunek hemostatyczny

175 Opatrunek z chitosanem Opatrunek z chitosanem stosuje się dla zatamowania poważnego krwawienia tętniczego Nie wymaga stosowania bandaża, sam przylepia się do rany Uwalniane substancje zatykają pęknięcia naczyń krwionośnych, nie powodując krzepnięcia

176 Chwyć zewnętrzne opakowanie foliowe w taki sposób, byś mógł odczytać instrukcję użycia. Znajdź niesklejone krawędzie w górnej części opakowania

177 Otwórz opakowanie zewnętrzne, pociągając za niesklejone krawędzie. Uważaj, by opatrunek nie upadł na ziemię

178 Dłonią i kciukiem unieruchom opatrunek pomiędzy folią na spodzie a niechłonnym brązowym lub zielonym podkładem z poliestru

179 Trzymaj opatrunek za nie-chłonny poliestrowy podkład, wyrzuć foliowe opakowanie zewnętrzne. Dłonie muszą być suche, by opatrunek nie przykleił się do nich

180

181 Stosowanie opatrunku z chitosanem Przyciśnij opatrunek do rany By opatrunek z chitosanem nie przesuwał się, można owinąć go bandażem

182 Zasypka do tamowania krwawienia

183 Stosowanie ucisku ręcznego Kolejną metodą tamowania krwotoku jest uciskanie odpowiednich miejsc na ciele rannego Palcami, kciukami bądź podstawą dłoni uciskamy tętnicę powyżej rany

184 Stosowanie ucisku ręcznego Tętnica skroniowa Rany skroni, głowy Rany twarzy (poniżej Rany twarzy oczu) (poniżej oczu) Tętnica szyjna Tętnica ramienna Tętnica promieniowa Tętnica udowa Tętnica piszczelowa przednia // tylna Rany szyi Rany łokci i dolnej części ramion Rany dłoni Rany ud Rany barków, górnej części ramion Rany przedramion Rany ud Rany stóp Rany podudzi

185 Stosowanie opaski uciskowej w krwotoku

186 Opaska Ranger Ratchet Tourniquet uciskowa

187 Taśma zaciskająca zakładana na kończynę w celu zatamowania krwawienia Stosowana wyłącznie na ramieniu, przedramieniu, udzie lub podudziu Wykorzystywana wtedy, gdy nie ma czasu na tamowanie krwawienia Stosowana przy amputacji ramienia, przedramienia, uda lub podudzia Opaska uciskowa

188 Stosowanie taktycznej opaski uciskowej (CAT)

189 Stosowanie taktycznej opaski uciskowej (CAT) Opaska uciskowa stosowana z wyboru Szybkość mocowania Wykorzystaj opaskę z osobistego zestawu pierwszej pomocy poszkodowanego żołnierza

190 Stosowanie taktycznej opaski uciskowej (CAT) Wyjmij opaskę z opakowania Przełóż ranną kończynę przez pętlę taśmy samoprzyczepnej (mocowanej na rzep) Umieść opaskę ok. 5 cm nad raną Mocno zaciągnij wolny koniec taśmy i zapnij na rzepie Nie zapinaj taśmy za kołowrotem

191 Stosowanie taktycznej opaski uciskowej Obracaj trzpień zacisku aż krwawienie tętnicze ustanie Unieruchom trzpień kołowrotem Zabezpiecz trzpień paskiem Zabezpiecz taśmę samoprzyczepną pod paskiem Zaczep pasek na rzepie znajdującym się na zacisku

192 Stosowanie taktycznej opaski uciskowej (CAT) Przy zakładaniu opaski CAT na ramieniu korzystanie z klamry regulującej tarcie nie jest konieczne. Klamra jest niezbędna jako dodatkowa ochrona przy zakładaniu opaski obiema rękami na kończynę

193 Oznaczanie poszkodowanych Na czole rannego napisz literę T oraz czas założenia opaski możesz to zrobić długopisem, krwią rannego, błotem lub inną substancją

194 Opatrywanie kikuta amputowanej kończyny Załóż opatrunek (miękki / chłonny) na koniec kikuta Umocuj opatrunek bandażem Zapobiega zanieczyszczeniom Chroni przed dodatkowymi urazami

195 Stosowanie prowizorycznej opaski uciskowej Przygotuj: Sztywny przedmiot np. mocny patyk Pasek na opaskę (chustę) szerokości min. 5 cm Materiał do umocowania opaski (chustę)

196 Stosowanie prowizorycznej opaski uciskowej Wybierz miejsce ok. 5 cm ponad raną / amputacją Nie na stawie czy w miejscu złamania Owiń wybrane miejsce opaską Zawiąż opaskę na węzeł zwykły Umieść kołowrót na węźle Zawiąż węzeł płaski na kołowrocie

197 Stosowanie prowizorycznej opaski uciskowej Obracaj kołowrotek aż jasnoczerwona krew przestanie płynąć Owiń kończynę drugą chustą Zawiń końce chusty na kołowrotku, by zapobiec rozluźnieniu się opaski Zawiąż końce w sztywny węzeł

198 Taktyczna opaska uciskowa służb specjalnych

199 PYTANIA?

200 Zakładanie wkłucia i wlew dożylny

201 Wstrząs hipowolemiczny Wstrząs hipowolemiczny jest wynikiem zmniejszenia objętości krwi krążącej w naczyniach rannego Powodem jest silny krwotok, np. w wyniku uszkodzenia tętnicy kończyny dolnej lub górnej lub przy amputacji Powodem wstrząsu może być również krwotok wewnętrzny (w jamie brzusznej), poważne oparzenia lub odwodnienie w wyniku biegunki, torsji lub wzmożonego pocenia się Wstrząs hipowolemiczny może prowadzić do śmierci

202 Objawy wstrząsu Zimny pot (lepka skóra) Bladość skóry Niepokój, nerwowość, pobudzenie Silne pragnienie Splątanie / dziwne zachowanie Przyśpieszony oddech Sine przebarwienia na skórze, zwłaszcza wokół ust Mdłości

203 Postępowanie we wstrząsie hipowolemicznym Zatamuj krwawienie Nawodnij poszkodowanego (podaj dożylnie płyny)

204 Wlew dożylny W skrócie: i.v. Do nakłucia żyły wykorzystuje się sterylny zestaw, na który składa się cewnik i igła Po usunięciu igły cewnik pozostaje w żyle Następnie cewnik zostaje połączony drenem z workiem z płynem infuzyjnym

205 Złącze do wlewów Czasami ranny nie wymaga początkowo przetaczania płynów, jednak na późniejszym etapie leczenia wlewy dożylne stają się konieczne. Wtedy jednak wprowadzenie cewnika do żyły może być utrudnione. Złącze do wlewów pozwala na umieszczenie cewnika w żyle a następnie zamknięcie go do czasu, gdy pacjent będzie wymagał dożylnego podania płynów.

206 Złącze do wlewów Łącznik (adapter) infuzyjny należy założyć również tym poszkodowanym, u których planujemy niezwłoczną infuzję Złącze pozwala na przerwanie wlewu i ponowne podanie płynów po pewnym czasie bez konieczności kolejnego nakłuwania żyły

207 Przed rozpoczęciem wlewu przygotuj Cewnik / kaniulę - igłę do wlewów (wenflon), rozmiar 18 G Złącze infuzyjne Opaskę uciskową Plastry Tegaderm Gaziki nasączone alkoholem lub jodyną

208 Przed rozpoczęciem wlewu przygotuj Rękawiczki Igłę, rozmiar 21G x 1 1/4 Strzykawkę 5 ml Worek z płynem infuzyjnym (Hextend IV)

209 Hextend Izotoniczny preparat krwiozastępczy zwiększający objętość osocza stosowany we wstrząsie pokrwotocznym Sterylny Zastępuje roztwory chlorku sodu i płyn Ringera

210 Wybór miejsca wkłucia Najodpowiedniejsze do założenie wkłucia są żyły obwodowe w obrębie zgięcia łokciowego (tuż powyżej lub poniżej łokcia) Duże, widoczne, dostępne Grzbietowa powierzchnia dłoni Przedramię; uwzględnij prawo i leworęczność, jeśli to możliwe załóż wkłucie na ręce niedominującej

211 Wybór miejsca wkłucia Odsłoń wybrane miejsce Wyczuj palcami żyłę Wybierz żyłę łatwo wyczuwalną pod palcami, dobrze widoczną, o rozmiarze pozwalającym na wprowadzenie cewnika, prostą, sprężystą, bez blizn, znamion, w miejscu, które nie jest nadmiernie owłosione Unikaj okolic stawów, miejsc z łatwo wyczuwalnym pulsem, żył położonych blisko lub poniżej rany

212 Nakłucie żyły i założenie złącza do wlewów Załóż opaskę elastyczną na kończynie ok. 5 cm ponad wybranym miejscem Owiń dłuższy koniec opaski wokół kończyny i wciśnij go pod krótszy koniec, tak by można było rozluźnić opaskę jedną ręką Upewnij się, czy końce opaski skierowane są od miejsca nakłucia żyły Opaska uciskowa może pozostawać na kończynie nie dłużej niż 2 minuty

213 Nakłucie żyły i założenie złącza do wlewów Poproś poszkodowanego, by kilka razy zacisnął i rozluźnił pięść po czym trzymał ją zaciśniętą Jeszcze raz pomacaj palcami żyłę, by upewnić się, że można wykorzystać ją do wkłucia Przemyj miejsce wkłucia gazikiem nasyconym alkoholem lub jodyną powinodową Przecieraj skórę okrężnymi ruchami, od środka na zewnątrz

214 Nakłucie żyły i założenie złącza do wlewów Załóż rękawice Wyjmij cewnik / igłę do wlewów z opakowania Trzymaj cewnik/igłę w ręce dominującej, zdejmij osłonkę, unikając zabrudzenia igły

215 Nakłucie żyły i założenie złącza do wlewów Trzymaj cewnik/ kaniulę kciukiem i palcem wskazującym ręki dominującej na wysokości zbiorniczka napływowego, skośne ścięcie ostrza igły powinno znajdować się dokładnie nad wybraną żyłą (lub tuż obok niej) Napnij skórę w miejscu wkłucia, przyciskając ją kciukiem ręki niedominującej ok. 3 cm poniżej wybranego miejsca

216 Nakłucie żyły i założenie złącza do wlewów Ustaw igłę (ścięciem do góry) ok. 1 cm poniżej miejsca wkłucia pod kątem 20 do 30 stopni Wprowadź ostrze igły pod skórę

217 Nakłucie żyły i założenie złącza do wlewów Zmniejsz kąt nachylenia cewnika / kaniuli, tak by igła znajdowała się w płaszczyźnie niemal równoległej do powierzchni skóry Wprowadź cewnik / kaniulę głębiej, aż do przebicia ściany naczynia Obecność krwi w zbiorniczku napływowym świadczy o poprawnym nakłuciu żyły

218 Nakłucie żyły i założenie złącza do wlewów Wsuń cewnik / igłę ok. 4 mm głębiej, by mieć pewność, że cewnik (a nie tylko sama końcówka igły) znajduje się w świetle żyły Przytrzymaj zbiorniczek napływowy ręką dominującą, uchwyć cewnik ręką niedominującą i wprowadź cewnik do żyły

219 Nakłucie żyły i założenie złącza do wlewów Przytrzymując cewnik ręką niedominującą, lekko naciśnij skórę tuż ponad końcówką cewnika Ręką dominującą wycofaj igłę ze zbiorniczkiem napływowym z cewnika i odłóż na bok

220 Nakłucie żyły i założenie złącza do wlewów Poproś poszkodowanego, żeby rozluźnił pięść Zdejmij opaskę uciskową Otwórz złącze do wlewów Połącz złącze z cewnikiem Zwolnij nacisk na kończynę powyżej żyły

221 Nakłucie żyły i założenie złącza do wlewów Wyjmij plaster Tegaderm z opakowania Przyklej plaster, tak by zakrywał złącze i miejsce wkłucia

222 Nakłucie żyły i założenie złącza do wlewów

223 Przemywanie złącza Jeżeli nie planujesz natychmiastowego wykonania wlewu dożylnego, przemyj cewnik i sprawdź, czy nie dochodzi do wynaczynienia (przenikania płynu infuzyjnego poza żyłę do tkanek otaczających) Cewnik należy przemywać płynem z worka do wlewów dożylnych Jeżeli planujesz natychmiastowe rozpoczęcie wlewu, nie ma konieczności przemywania cewnika

224 Załóż igłę 21G na strzykawkę 5 ml Przemywanie złącza Zdejmij osłonkę zabezpieczająca port worka infuzyjnego, nabierz sterylny płyn strzykawką i załóż ponownie osłonkę

225 Przebij igłą plaster Tegaderm Wstrzyknij sterylny płyn infuzyjny do cewnika Sprawdź, czy nie dochodzi do wynaczynienia (ból, obrzęk, zaczerwienienie, płyn wydostający się z miejsca wkłucia) Wyjmij igłę ze złącza infuzyjnego i wyrzuć ją do odpowiedniego pojemnika Przemywanie złącza

226 Podawanie płynów infuzyjnych

227 Podawanie płynów infuzyjnych Sprawdź datę przydatności płynu infuzyjnego podaną na worku i.v., sprawdź czy płyn jest przejrzysty i wolny od zanieczyszczeń, czy worek nie jest rozerwany, czy nie wydostaje się z niego płyn Przygotuj: worek i.v. (Hextend, 500 ml), zestaw infuzyjny, cewnik / kaniulę (wenflon) rozmiar 18G, plaster

228 Podawanie płynów infuzyjnych Wyjmij zestaw infuzyjny z opakowania Otwórz zacisk na drenie, przesuń zacisk tak, by znajdował się cm od komory kroplowej i zamknij zacisk OPEN CLOSED

229 Podawanie płynów infuzyjnych Zdejmij osłonkę zabezpieczającą port wejściowy (długa końcówka) na worku infuzyjnym Zdejmij osłonkę zabezpieczającą końcówkę drenu (plastikową igłę) nie dotykając przy tym końcówki IV Tubing Port Obrotowym ruchem przebij końcówką drenu port wejściowy worka i.v. Medication Port

230 Ściskaj komorę kroplową drenu aż wypełni się płynem infuzyjnym Podawanie płynów infuzyjnych

231 Podawanie płynów infuzyjnych Usuń powietrze z linii, postępując w następujący sposób: Trzymając końcówkę przewodu infuzyjnego powyżej podstawy worka infuzyjnego Zwolnij zacisk na przewodzie, tak by przewód wypełnił się płynem infuzyjnym Poluzuj osłonkę ochronną złącza, by powietrze mogło zostać wypchnięte z przewodu Stopniowo obniżaj przewód, aż płyn dotrze do końcówki drenu Zamknij zacisk na przewodzie i dociśnij osłonkę ochronną na końcówce

232 Podawanie płynów infuzyjnych Wyjmij cewnik/kaniulę (igłę) 18 G z opakowania Trzymaj cewnik/kaniulę (igłę) ręką dominującą a złącze infuzyjne kciukiem i palcem wskazującym ręki niedominującej Przebij igłą plaster Tegaderm i wprowadź igłę do złącza infuzyjnego

233 Podawanie płynów infuzyjnych Zdejmij rękę niedominującą ze złącza infuzyjnego, palcem/kciukiem ręki niedominujacej przyciśnij żyłę tuż ponad końcówką cewnika Wyjmij i wyrzuć igłę (cewnik pozostaje w świetle żyły) Uchwyć końcówkę przewodu infuzyjnego ręką dominującą i wyjmij złącze z przewodu Uchwyć podstawę cewnika (poza plastrem Tegaderm) kciukiem i palcem wskazującym ręki niedominującej

234 Podawanie płynów infuzyjnych Połącz końcówkę przewodu infuzyjnego z cewnikiem Zwolnij zacisk na przewodzie (o ok. ½), by płyn infuzyjny wypełnił komorę kroplową drenu Przygotuj ok. 5 cm plastra Umieść plaster (stroną lepką do góry) na kończynie poszkodowanego, pod przewodem infuzyjnym kilka centymetrów powyżej cewnika i powyżej plastra Tegaderm

235 Podawanie płynów infuzyjnych Przełóż plaster ponad przewodem, tak by przewód znalazł się pomiędzy lepkimi stronami plastra Owiń dodatkowo plaster na kończynie, unieruchamiając przewód infuzyjny dalej od dłoni Sprawdź, czy przewód został odpowiednio przymocowany i czy płyn swobodnie przepływa przez dren Upewnij się, czy w miejscu wkłucia nie ma oznak wynaczynienia

236 Przerywanie wlewu W przypadku ewakuacji Gdy skończy się płyn infuzyjny Przy objawach wynaczynienia

237 Przerywanie wlewu Zamknij zacisk na przewodzie, by przerwać przepływ płynu infuzyjnego Usuń plaster Usuń cewnik pozostający poza plastrem Tegaderm Złącze infuzyjne można pozostawić do ewentualnego ponownego użycia

238 Uchwyć podstawę cewnika i zacznij wysuwać cewnik z żyły, trzymając go niemal równolegle do powierzchni skóry Przyciśnij gazę do miejsca wkłucia, zwolnij nacisk, gdy rana przestanie krwawić Przyklej opatrunek plastrem Usuwanie cewnika

239 PYTANIA? Stary, wycofaj się! Wbiłeś się w tętnicę!

240 Zakładanie Polowej Karty Medycznej

241 Amerykańska Polowa Karta Medyczna (formularz DD 1380) Dostarcza personelowi medycznemu niezbędnych informacji o rannym i wykonanych już zabiegach Wykorzystywana jest przez wojska NATO w przednich strefach działań bojowych Posiada instrukcje w języku francuskim i angielskim Zakładana jest dla każdego rannego, który otrzymuje pomoc na terenie prowadzonych działań

242 Amerykańska Polowa Karta Medyczna (formularz DD 1380) Wydawana w bloczkach Każdy bloczek zawiera 10 zestawów Zestaw składa się z karty z przymocowaną linką, ochronnej folii oraz formularza papierowego w dwóch egzemplarzach Części 1, 3, 4, 9, 11 (najważniejsze informacje)

243 Część 1 Smith, John D. SGT B Religion Nazwisko Wpisz nazwisko, pierwsze imię, inicjał/pierwsza litera drugiego imienia Stopień Wpisz skrót stopnia rannego (SGT, CPT sierżant, kapitan) SSN Wpisz numer ubezpieczenia rannego. Jeśli ranny należy do armii innego państwa lub jest jeńcem wojennym, wpisz jego numer identyfikacyjny. Zostaw puste pole, jeśli ranny nie jest wojskowym MOS W polu SPECIALTY CODE/GPM KOD SPECJALIZACJI wpisz kod MOS (military occupation specialty specjalizacja wojskowa) rannego w przypadku szeregowców lub kod AOC (area of concentration obszar koncentracji) w przypadku oficerów Płeć Zaznacz właściwe pole po lewej stronie MALE / HOMME ( MĘŻCZYZNA ) FEMALE / FEMME ( KOBIETA ) Religia Wpisz wyznanie rannego w polu RELIGIA

244 Część 3 Jeśli ranny doznał urazu (ofiara walk), zaznacz pole BC/BC Jeśli obrażenie są wynikiem zastosowania broni jądrowej, biologicznej lub chemicznej, zaznacz pole NBC/NBC Jeśli danej osoby nie da się zaklasyfikować do jednej z pozostałych trzech kategorii, zaznacz pole DISEASE/MALADE ( CHORY ) Jeśli dana osoba cierpi z powodu stresu bojowego lub innego urazu psychicznego, zaznacz pole PSYCH/PSYCH Zaznacz umiejscowienie rany (wlot i wylot) Zaznacz odpowiednie pole lub pola opisujące urazy rannego Jeśli zaznaczysz pole OTHER INNE, wyjaśnij, o jakie urazy chodzi

245 Część 4 Zaznacz odpowiednie pole określające stopień przytomności rannego System AVPU: A (Alert) - pacjent przytomny, skupia uwagę V (Verbal) - pacjent reaguje na polecenia głosowe P (Pain) - pacjent reaguje na bodźce bólowe U (Unresponsive) - pacjent jest nieprzytomny, nie reaguje na żadne bodźce

246 Część 9 Tourniquet applied to R leg above knee. IV (Hextend) L forearm, 16ga, wide open. Bandage applied over stump. Pt. states allergy to PCN. Opisz krótko pomoc udzieloną rannemu Tam, gdzie to możliwe, stosuj przyjęte skróty W razie potrzeby wykorzystaj dodatkowe miejsce w części 14

247 Oficjalnie przyjęte skróty Otarcie - Abraded wound Abr W Stłuczenie - Contused wound Cont W Złamanie (złożone) otwarte - Fracture (compound) open FC Złamanie proste (zamknięte) - Fracture simple (closed) FS Złamanie (złożone) otwarte wieloodłamowe - Fracture (compound) open comminuted - FCC Rana postrzałowa - Gun shot wound GSW Rana szarpana - Lacerated wound LW Wiele ran - Multiple wounds MW Rana drążąca - Penetrating wound Pen W Rana przebijająca na wylot - Perforating wound Perf W Ciężka - Severe SV Lekka - Slight - SL

248 Część 11 MN 07/01/30 Wpisz swoje inicjały (nie imię czy nazwisko) w prawym dolnym rogu pola na podpis w części 11 Dzięki temu personel medyczny będzie wiedział, kto udzielił pierwszej pomocy a oficer służb medycznych będzie miał miejsce na podpis

249 Dodatkowe informacje (Pierwsza strona formularza) Jeśli masz czas, możesz również wypełnić pozostałe pola na pierwszej stronie formularza, jednak dopiero po wpisaniu najważniejszych informacji w pięciu głównych częściach.

250 Część 2 A Co. 187 th Med Bn USA Wpisz jednostkę rannego Wpisz kraj rannego, np. USA Zaznacz właściwy rodzaj sił zbrojnych. Pole A/T wojska lądowe, AF/A lotnictwo, N/M marynarka wojenna i and MC/M piechota morska

251 Część 5/6 07/01/30 14:24 Pomiń Część 5, jeśli nie przeszedłeś szkolenia w zakresie mierzenia i właściwego zapisywania tętna CZĘŚĆ 6: Jeśli zastosowano opaskę uciskową, zaznacz pole YES - TAK. Jeśli nie, zostaw puste pole Jeśli zaznaczyłeś YES TAK, wpisz datę w formacie RR/MM/DD oraz godzinę, w formacie 24h, założenia opaski uciskowej

252 Część 7 Pomiń tę część Część ta jest wykorzystywana przez personel medyczny do odnotowania podania morfiny

253 Część 8 Hextend 07/01/30 14:27 Jeśli podano wlew dożylny (IV): W polu IV/IV zapisz, jaki płyn infuzyjny podano (Hextend) W polu TIME/HEURE Godzina zapisz datę i godzinę rozpoczęcia podawania roztworu dożylnego. Zapisz datę w formacie RR/MM/DD a godzinę w formacie 24h

254 Część 10 07/01/30 14:40 Zaznacz pole przed odpowiednim zaleceniem (powrót do służby lub ewakuacja) W polu TIME/HEURE Godzina zapisz datę (RR/MM/DD) i czas (wojskowy) zalecenia

255 Druga strona Polowej Karty Medycznej Drugą stronę Polowej Karty Medycznej zwykle wypełnia personel medyczny lub inne służby po tym, jak ranny dotrze już do punktu opieki medycznej, np. batalionowego punktu opatrunkowego (battalion aid station - BAS). W podręczniku znajduje się omówienie tej części. Nie będzie ona omawiana podczas tego szkolenia, ponieważ jej wypełnianiem zajmują się inne jednostki.