Wspomaganie zarządzania zbiornikami zaporowymi
|
|
- Dariusz Kaczmarczyk
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Konferencja Wspomaganie zarządzania zbiornikami zaporowymi Uniwersytet Śląski w Katowicach 12 lutego 2014 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka
2 Zasady efektywnego monitoringu w zarządzaniu zbiornikiem dr hab. Piotr Łaszczyca Wydział Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytet Śląski w Katowicach Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka
3 Cel monitoringu 3
4 Cele robocze Projektu Identyfikacja problemów występujących w obszarze Zbiornika Wieloaspektowy monitoring badawczy i operacyjny ZG Wdrożenie innowacyjnych metod monitoringu Stworzenie baz danych i integracja danych Opracowanie scenariuszy i modelu cyfrowego dla zjawisk w zbiorniku i wspomagania zarządzania zbiornikiem Implementacja modelu na zbiorniku testowym (ZG) Udostępnienie modelu dla innych zbiorników 6
5 Uwarunkowania 7
6 Zbiornik Goczałkowicki w regionie Funkcja retencyjna przeciwpowodziowa Funkcja zaopatrzenia w wodę Funkcja gospodarcza gospodarka rybacka Funkcja środowiskowa Natura 2000 Funkcja kulturowa rekreacja i sport 9
7 Uwarunkowania prawne Projektu Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2009 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych. (Dz.U. 2009, Nr 81, poz. 685) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. (Dz.U nr 258 poz. 1550) w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych Dz.U. 2011, 258,
8 Uwarunkowania prawne Projektu Ramowa Dyrektywa Wodna Wspólna Strategia Wdrażania Grupa Robocza 2.7 Monitoring Wytyczne metodyczne do monitoringu zgodnego z Ramową Dyrektywą Wodną Wersja ostateczna 23 stycznia 2003 r. Niniejsza wersja została przedstawiona Dyrektorom Wodnym 21/22 listopada 2002 i zawiera wszystkie poprawki uzgodnione przez Dyrektorów Wodnych. Jednakże, dokument obecnie przechodzi ostateczną obróbkę redakcyjną. Zostanie opublikowany w 2003 r. 13
9 Wytyczne metodyczne do monitoringu 14
10 Wytyczne metodyczne do monitoringu 200 str
11 Wytyczne metodyczne do monitoringu Hydrologia Także INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA ( ): Przewodniki do badań terenowych i analiz laboratoryjnych elementów biologicznych 16
12 Wyzwania 17
13 Wyzwanie 1 Cel, czyli po co? 18
14 Monitoring cele ogólne Zarządzanie oparte na nauce - cel prowadzenia monitoringu rozpoznanie stanu to za mało rozpoznanie relacji niezbędny postęp przewidywanie konsekwencji warunek sensowności wdrożenie metod i środków zarządzania istota rzeczy 19
15 Monitoring cele wg Rozporządzenia Monitoring wód powierzchniowych i podziemnych diagnostyczny stan jak jest, jak będzie i dlaczego ustalenie stanu aktualnego i prognozowanego, określenie przyczyn, zaprojektowanie dalszego monitoringu operacyjny proces czy stan się zmienia i czy w dobrym kierunku ocena zmian stanu i efektu programów zmierzających do poprawy stanu, szczególnie w sytuacji zagrożenia niespełnieniem celów środowiskowych badawczy przyczyny dlaczego jest źle lub nie udało się poprawić wyjaśnienie przyczyn nieskuteczności programów naprawczych, rozbieżności wyników monitoringu, potencjalnych skutków zidentyfikowanych zagrożeń obszarów chronionych bezpieczeństwo użytkowania Główne wynik - ocena stanu - eutrofizacja i dystrofizacja 20
16 Monitoring cele w ZiZOZap Monitoring wód powierzchniowych i podziemnych bieżący na potrzeby szybkiego, bieżącego reagowania monitoring w czasie rzeczywistym na cele doraźnego zarządzania oceniający diagnozujący stan środowiska aktualny monitoring nastawiony na rozpoznanie i diagnozę stanu zgodnie z wymogami prawa tak kształtuje go stan badań naukowych stan nauki przenosi się na prawodawstwo, zawsze spóźnione względem wiedzy prognostyczny badający trendy i prognozujący zmiany monitoring długookresowy na cele predykcji / prognozowania zmian stanu i podejmowania działań wyprzedzających. 21
17 Monitoring - cel - biomanipulacja Biomanipulacja - regulacja top-down - regulacja zbiorowisk konsumentów na wysokich poziomach troficznych - zarybianie, introdukcja, odłowy - skracanie łańcuchów pokarmowych. - metody mechaniczne np. selektywne wycinanie trzcinowisk bottom-up - redukcja nutrientów i produkcji pierwotnej: - spuszczenie wody i wybranie osadów, lub kontrola spływu - chemiczne wiązanie N i P - odcinanie/izolowanie osadów dennych - wybieranie/wymywanie osadów dennych - napowietrzanie, przemywanie - biomanipulacja związkami humusowymi - usuwanie biomasy 22
18 Wyzwanie 2 Sieć, czyli gdzie? 25
19 Monitoring - sieć Monitoring własny i instytucjonalny: WIOŚ, RDOŚ, GPW S.A. Batymetria, Hipsometria lidarowa, Hydrologia, Mineralogia, Meteorologia, Hydrogeologia, Hydrochemia, Hydrobiologia, Geobotanika, Ochrona przyrody (dane sozologiczne), Ekotoksykologia, Ekonomia i użytkowanie terenu, Źródła archiwalne 26
20 Monitoring - sieć OPTYMALIZACJA MONITORINGU - zsynchronizowanie, scalenie, uzupełnienie i ujednolicenie systemów pomiarowych SCALENIE ZASOBÓW DANYCH - scentralizowanie i ujednolicenie systemu gromadzenia i przetwarzania danych monitoringu UDOSTĘPNIENIE NARZEDZI DO PRZETWARZANIA DANYCH NA POTRZEBY ZARZĄDZANIA - narzędzia prognozowania 28
21 Monitoring - sieć OPTYMALIZACJA MONITORINGU - koszt wytworzenia, wartość danych oraz koszt ich publicznego udostępniania ciągniony rachunek kosztów Paradoks: pewne kategorie danych można - bezpłatnie i SZYBCIEJ uzyskać z zagranicznych internetowych baz danych - odpłatnie i Z OPÓŻNIENIEM od oficjalnych krajowych dostawców 29
22 Wyzwanie 3 Zakres, czyli jak? 30
23 Monitoring - wyniki Liczba i złożoność wyników: 190 punktów pomiarowych 32 kategorii monitoringu 100 grup wskaźników, parametrów rekordów w bazach danych 31
24 Monitoring a wymagania modeli Statystyka analiz ZiZOZap/monitoring/CAEDYM MONITORING OPERACYJNY wymagany Rozp. MŚ z 2011 CAEDYM zmienne wsadowe ZiZOZap (w tym bloki ekotoks) Konieczne przeliczenia wyników Zgodność mierzonych parametrów z potrzebami modelu i oceny stanu refraktory - niemetabolizowalny, niedostępny, trwały, oporny labile - metabolizowalny, wymienny, degradowalny particulate - upostaciowany, cząstkowy/cząsteczkowy, zawieszony w wodzie dissolved rozpuszczalny - jako roztwór (z różnicy po sączeniu 0,45 µm) Np. Particulate Inorganic Nitrogen fosforan amonowo-magnezowy/wapniowy (struwit) 32
25 Monitoring operacyjny vs. CAEDYM Monitoring operacyjny vs. CAEDYM Brak w Rozp. MŚ 2011, 258, 1550 ws. monitoringu MONITORING CAEDYM ZOOPLANKTON ZOOPLANKTON Obfitość lub liczebność ZOOP1 Zooplankton Group 1 mg C /L Skład taksonomiczny ZOOP2 Zooplankton Group 2 mg C /L Cykl życiowy lub struktura wiekowa Obecność wrażliwych taksonów ZOOP3 Zooplankton Group 3 mg C /L ZOOP4 Zooplankton Group 4 mg C /L ZOOP5 Zooplankton Group 5 mg C /L Dz U 2011 Nr 257 poz Załącznik nr 3 Zakres i częstotliwość prowadzonych badań dla poszczególnych elementów klasyfikacji stanu ekologicznego i chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych oraz zakres prowadzonych badań dla poszczególnych elementów klasyfikacji potencjału ekologicznego i stanu chemicznego sztucznych jednolitych części wód powierzchniowych i silnie zmienionych jednolitych części wód powierzchniowych Tabela 1. Monitoring diagnostyczny; Tab. 2. Monitoring operacyjny 34
26 Monitoring operacyjny vs. CAEDYM Monitoring operacyjny vs. CAEDYM interpretacja - przeliczenie MONITORING CAEDYM ZIZOZAP Hydrochemia Fosfor ogólny Fosforany PO4 POPL POPR DOPL DOPR PO4 PIP Biogeochemistry Particulate Organic Phosphorous (Labile) Particulate Organic Phosphorous (Refractory) Dissolved Organic Phosphorous (Labile) Dissolved Organic Phosphorous (Refractory) Filterable Reactive Phosphorous Particulate Inorganic Phosphorous stężenie fosforu organicznego stężenie ortofosforanów stężenie polifosforanów stężenie fosforu ogólnego 35
27 Monitoring metody 37
28 Monitoring kosztochłonność Mini-maks Znaczące wskaźniki Drony roboty zdalne sondy stacjonarne Automatyczne bazy danych Zautomatyzowane procedury przetwarzania danych na potrzeby podejmowania decyzji 38
29 Wyzwanie 4 Zderzenie z problemami 39
30 Monitoring hydrochemiczny on-line Ciągły i okresowy monitoring hydrologiczny i hydrochemiczny Tlen rozpuszczony Chlorofil Odczyn Przejrzystość wody (NTU) Potencjał redox (ORP) Chlorki Azotany Przewodność Temp wody (12 punktów) Temperatura pow. Wilgotność pow. Prędkość wiatru Kierunek wiatru Maciej Kostecki i zespól oraz Damian Absalon zespół 40
31 [microg/l] Monitoring zdalny vs. tradycyjny. 9,5 8,5 y = 0,6197x + 2,8284 R² = 0,1888 ph Chlorofil a [μg/dm 3 ] y = 0,0645x + 9,977 R² = 0,031 7,5 10 6,5 6,5 7,5 8,5 9, ,0 ph 40 Chlorofil a [μg/dm 3 8,0 30 6,0 20 4,0 2,0 10 0,0 kostecki ph on-line 0 kostecki Stężenie chlorofilu a on-line 41
32 Monitoring interkalibracja - hydrochemia Banalny przykład: w CAEDYM i monitoringu badawczym/operacyjnym wskaźnik wymagany Przezroczystość/mętność - krążek Secchiego - nefelometria - NTU Stanowiska Z-01 Z-05 VI-2010 XII
33 Krążek Secchiego mętność Chl a Analiza zależności widzialności przeliczonej na EXTC względem zawiesiny ogólnej i chlorofilu regresja wieloraka EXTC = 1,7/widzialność krążka [1/m] Ext (ScchD] Chl a Zawiesina ogólna EXTC = 0,0177 Chl a + 0,0335 Susp T + 1,2222 (+/- 0,8358) (R2=0,36) 43
34 Krążek Secchiego mętność Chl a. ScchD Z08 ScchD Z08 1,50 1,00 2,0 1,5 1,0 0,50 0,5 0, ScchD Z08 0,0 IV V VI VII VIII IX X XI ScchD Susp Z08 Susp Z Susp Z08 0 IV V VI VII VIII IX X XI Susp Z08 45
35 Fitoplankton - stężenie chl a - biomasa 48
36 Fitoplankton - stężenie chl a - biomasa Chlorofil - biomasa fitoplanktonu - 4 metody oznaczenia 1. Limnologia (IPIŚ-PAN) bezpośrednio: pomiar chwilowy okresowy 2. Hydrologia (UŚ) - sonda na boi bezpośrednio kolorymetrycznie pomiar ciągły 3. Hydrobiologia fykologia (IOP-PAN) zliczenia zagęszczenia biomasy glonów 4. Zespół BMG (UŚ) - metagenomicznie z liczby sinic i chloroplastów glonowych Chlorofil w wodzie IPIS PAN Biomasa fitoplanktonu - Hydrob Dynamika fotosyntezy boja (KH UŚ) Wspomaganie zarządzania.. 49
37 Fitoplankton - stężenie chl a - biomasa Oszacowanie biomasy fitoplanktonu alternatywnymi metodami Zliczanie komórek vs. Oszacowanie na podst. stężenia Chl a 1. Limnologia (IPIŚ-PAN) bezpośrednio: pomiar chwilowy okresowy 2. Hydrobiologia fykologia (IOP-PAN) zliczenia zagęszczenia biomasy glonów 1,20 zlicz/chl F 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0,00 Z01 Z05 Z08 Z09 sr Wspomaganie zarządzania.. 50
38 Monitoring ciągły - fizykochemia wód - Z08 INSOLACJA ph O 2 D T o C Dwuletnia ( ) zmienność dobowego profilu własności wody w okolicy upustu ZG (Z08) mierzone automatyczną sondą (OTT) na żółtej boi NO 3 E Chl F a Skala barwna po prawej stronie wykresu Insolacja [W / m 2 ] O 2 rozp. % T C NO 3 [mg N-NO 3- / dm 3 ] Chl a [µg/dm 3 ]. Damian Absalon zespół (oprac. AW) 51
39 Monitoring klasyczny - fizykochemia wód Tablica korelacji miedzy wskaźnikami hydrochemicznymi (fragment) skala barwna przyporządkowana wartościom liczbowy od +1 do - 1 n=80 ScchD N NH3 N NO2 N NO3 N org N tot PO4 npo4 P norg d P org d P tot N/P C tot d C norg d C org d ChOD BOD L a 0,246 0,352 0,105 0,154-0,513 0,047 0,298 0,415 0,440 0,494 0,553-0,441-0,493-0,642-0,070-0,277-0,049 L mean 30 d 0,223 0,302 0,090 0,193-0,444 0,097 0,270 0,418 0,424 0,515 0,569-0,465-0,451-0,604-0,051-0,176 0,048 L min 30 d 0,198 0,268 0,026 0,138-0,388 0,056 0,314 0,401 0,458 0,426 0,494-0,510-0,405-0,569-0,023-0,157 0,065 L max 30 d 0,157 0,275 0,260 0,337-0,409 0,246 0,393 0,398 0,500 0,526 0,588-0,347-0,335-0,448-0,039-0,100 0,075 Flow act 0,026 0,328 0,077 0,024-0,221 0,016 0,062 0,197 0,233 0,401 0,398-0,312-0,200-0,359 0,054-0,097-0,105 Flow 5 d 0,085 0,432 0,136 0,170-0,282 0,161 0,156 0,388 0,380 0,655 0,671-0,368-0,325-0,487 0,007-0,094-0,001 Flow 30 d 0,074 0,397 0,149 0,231-0,287 0,210 0,113 0,444 0,345 0,775 0,785-0,342-0,258-0,393 0,012-0,029 0,072 ta oc2-0,070 0,201 0,124 0,161-0,107 0,163-0,037 0,084 0,186 0,248 0,231-0,152 0,031-0,308 0,301-0,015 0,224 tw oc2-0,200 0,020 0,067 0,053 0,029 0,066-0,143-0,127-0,032 0,001-0,042 0,000 0,189-0,177 0,386 0,080 0,254 sun-snow -0,083-0,148 0,010 0,206 0,134 0,215 0,065 0,007 0,037 0,071 0,070 0,029-0,035-0,286 0,199 0,113 0,204 róznice 3,00 2,25 2,87 3,36 2,02 1,88 6,75 5,82 3,57 6,34 5,57 2,93 0,84 0,79 1,37 1,50 1,46 różnice Z-01 1,58 2,29 1,50 1,39 1,64 1,19 5,81 3,19 3,47 3,81 3,46 3,32 0,53 0,44 1,23 0,92 1,14 różnice Z-05 1,34 1,96 1,88 1,97 2,09 1,33 4,39 2,39 2,68 5,84 4,20 2,24 0,84 0,73 1,51 1,63 1,39 różnice Z-08 1,82 1,33 1,44 1,54 1,83 0,87 4,79 4,58 2,33 6,68 5,42 2,24 0,64 0,42 1,35 1,55 1,51 różnice Z-09 0,84 1,09 1,75 2,70 0,76 1,11 3,26 4,08 3,36 4,70 3,74 2,08 0,38 0,59 1,27 0,96 1,22 Maciej Kostecki i zespół (oprac. PŁ) 52
40 Monitoring klasyczny - fizykochemia wód PCA - Analiza Czynników Głównych wybrane wskaźniki skorelowane Składowe determinanty czynnikow %(r^2) r %(r^2) r %(r^2) r %(r^2) r 49,38 21,95 0,469 10,58 0,325 10,4 0,322 6,45 0,254 Determinanty Cz. 1 Determinanty Cz. 2 Determinanty Cz. 3 Determinanty Cz. 4 Zmienna r Zmienna r Zmienna r Zmienna r L a -0, Cond -0, Co -0, ta oc -0, L mean 30 d L min 30 d L max 30 d Flow 5 d Flow 30 d -0, N NO2-0, C org d -0, N tot -0, , SO4-0, Mn -0, sun-snow -0, , N NO3-0, Zn -0, Flow 30 d -0, , Ca -0, C tot d -0, tw oc -0, , SiO2-0, Chl a -0, Flow 5 d -0, P tot -0, Alc -0, ChOD -0, N NO3-0, P norg d -0, Solub -0, As -0, Volat -0, P org d -0, Hd[mval] tot -0, BOD -0, P org d -0, Flow act -0, N tot -0, Ni -0, P tot -0, Cu -0, Insolub -0, Fe -0, BOD -0, npo4-0, PO4-0, Cu -0, Ni -0, P norg d -0, Mg -0, SiO2-0, Na -0, Cond -0, PO4-0, C norg d -0, K -0, Cd -0, N NH3-0, L max 30 d -0, tw oc -0, Alc 0, N/P 0, Hd[mval] tot 0, C tot d 0, Ca 0, Fe 0, Volat 0, BOD 0, N org 0, sun-snow 0, Cond 0, N org 0, N/P 0, ChOD 0, C tot d 0, Chl a 0, Mn 0, Insolub 0, ta oc 0, Co 0, Solub 0, ph 0, N NO3 0, O2 0, Na 0, C org d 0, N/P 0, Cu 0, C norg d 0, tw oc 0, Volat 0, SiO2 0, Cl 0, As 0, ScchD 0, Zn 0, Maciej Kostecki i zespół (oprac. PŁ) 53
41 Fitoplankton - stężenie chl a - zakwity Prowizorycznie określone zależności sprzyjające zakwitom w zbiornikach wodnych Pora roku Grupa organizmów Kolor wody Warunki sprzyjające zima, wiosna okrzemki brunatny [Si]> 0,5 mm?; Si/P > 10; t<14 o C; [P] max ~0,05 mm późne lato sinice niebieskozielony t>>20 o C {24 o C}; N/P<5; {N/P<<20} [P] inorg >0,1 mm?; dla form nitkowatych - stagnacja wód lato zielenice zielony N/P>20; t<20 o C zima bruzdnice czerwony t<< 10; ph<<8 W ZG w sezonie wegetacyjnym kolejność zakwitów: okrzemki 2 x zielenice sinice 54
42 Oszacowanie biomasy zoobentosu POJAWY I RÓJKI - pokarm dla ryb Prawdopodobieństwo wykrycia a posteriori p = 0,05 55
43 Syntetyczne ekologiczne wskaźniki stanu Wskaźnik Schindlera podatności zbiornika na degradację WS = (S zlewni + S zbiornika ) / V zbiornika Wskaźnik stanu troficznego TSI Carlsona WS > 2!, dla ZG = 3,1-5,9 TSI(SD) = 60-14,41 ln (przeźroczystość [m]) TSI(Chl) = 9,811 ln (chlorofil a [µg/dcm 3 ]) + 30,6 TSI(TP) = 14,42 ln (fosfor [µg/dcm 3 ]) TSI =0-110; TSI > 50!, dla ZG <= 70 56
44 Syntetyczne ekologiczne wskaźniki stanu 57
45 Syntetyczne ekologiczne wskaźniki stanu ITS - Integralny wskaźnik stanu troficznego wód IBI - wskaźnik integralności biotycznej (FAMAE) Indeksy Biotyczne TBI - Trent Biotic Index, CBS - Chandler Biotic Score, BMWP-PL - polski indeks biotyczny, LFI / EFI Jeziorowy/Europejski Indeks Rybny, PMPL - wskaźnik fitoplanktonowy (Chl a; sinice) IOJ - Multimetryczny wskaźnik stanu ekologicznego jezior (IOJ) ESMI - makrofitowy indeks stanu ekologicznego CPET - ocena jezior na podstawie wylinek ochotkowatych Wskaźnik Oligochaeta/Chironomidae BQI - (Benthic Quality Index) Wskaźnik jakościowy bentosu TCI - Indeks warunków troficznych (Panek P.: Wskaźniki biotyczne stosowane w monitoringu wód od czasu implementacji) 58
46 Satelitarne mapowanie zbiorowisk roślinnych Zespół Botaniki Systematycznej i KGiOP Andrzej Pasierbiński Satelita Landsat 7 NASA WorldView-2 Landsat 5 TM i Landsat 7 ETM+ Cel: mapy roślinności zbiornika i jego mapy roślinności zlewni zbiornika najbliższego otoczenia Zasięg analizowany 130 km km 2 (zlewnia), ok km 2 (obraz), Rozdzielczość obrazu I 2 m/piksel 30 m/piksel Kanały spektralne I nm nm nm nm nm nm nm nm nm nm nm nm nm nm Rozdzielczość obrazu II 0,5 m/piksel 120 m/piksel Kanał spektralny II nm Data rejestracji , , , oraz archiwalne od roku 1986 Liczba scen: 18 Satelitarne mapowanie roślinności wokół Zbiornika na podst. Indeksu NDVI (Normalized Difference Vegetation Index) Wartość NDVI jest proporcjonalna do ilości chlorofilu, a wiec również do biomasy roślinnej (obraz wymaga kalibracji podczas prac terenowych) 60
47 Biomasa [g/m 2 ] Szata roślinna Zbiornika obraz satelitarny Wskaźnik NDVI dla Zbiornika Goczałkowice i jego kalibracja NDVI = Znormalizowany różnicowy wskaźnik wegetacji (Normalized Difference Vegetation Index) NDVI Kalibracji biomasy szuwarów za pomocą obliczonego indeksu HxWV7 iloczyn reflektancji w zakresie bliskiej podczerwieni i wysokości pokrywy roślinnej Andrzej Pasierbiński i zespół 61
48 Zbiorowiska szuwarowe zbiornika Kalibracja terenowa - rozmieszczenie dominujących gatunków szuwarowych w gradiencie głębokości wody w pasie przybrzeżnym 0-15 cm poziom piętrzenia Mozga 5-25 trzcinowata cm (Phalaris arundinacea) Manna mielec (Glyceria maxima) Trzcina pospolita (Phragmites australis) 0-10 cm Andrzej Pasierbiński i zespół 63
49 Szuwarowiska sezonowy obieg biogenów Zawartość N, C, S, P w podłożu szuwarowisk ZG - IV i IX 2012 Bernard Palowski i zespół 64
50 Szuwarowiska sezonowy obieg biogenów Zawartość N, C, S, P w podłożu szuwarowisk ZG - IV i IX 2012 N% w cz.nadziemnych C% w cz.nadziemnych 1,5 50 1, ,5 0,0 E02 E04 E IV 2012-IX E02 E04 E IV 2012-IX N% w podłożu C% w podłożu 1,0 15 0,8 0,6 10 0,4 0,2 0,0 E02 E04 E IV 2012-IX 5 0 E02 E04 E IV 2012-IX 65
51 Szuwarowiska sezonowy obieg biogenów Zawartość N, C, S, P w podłożu szuwarowisk ZG - IV i IX 2012 S% w cz.nadziemnych P% w cz.nadziemnych 0,6 0,30 0,5 0,25 0,4 0,20 0,3 0,15 0,2 0,1 0,0 E02 E04 E IV 2012-IX 0,10 0,05 0,00 E02 E04 E IV 2012-IX S% w podłożu P 0,001% w podłożu 0, , , ,2 0,1 0,0 E02 E04 E IV 2012-IX E02 E04 E IV 2012-IX 66
52 Szuwarowiska obieg biogenów Szuwarowiska Cyrkulacja biogenów pomiędzy okresem wegetacyjnym i spoczynkowym WIOSNA - LATO JESIEŃ poziom piętrzenia na podst. Bernard Palowski i zespół Andrzej Pasierbiński i zespół 67
53 Zmiany struktury drzewostanu w zlewni Problem spływu powierzchniowego i zmywania gleby.. Sklasyfikowany obraz roślinności zlewni Zbiornika Goczałkowice. A r., B r., C r. Andrzej Pasierbiński i zespół 69
54 Monitoring piramida biomas - teoria Przetworzenie biomasa organizmów na wyższych poziomach troficznych Zmienne wsadowe CAEDYM bazujące na oznaczeniu zawartości chlorofilu, azotu i fosforu w grupach taksonomicznych fitoplanktonu Reguła 10 Model nie uwzględnia - ptaków (okresowo znaczący obrót materii) - ssaków i płazów (mały udział) ZOOPLANKTON ZOOP1 Zooplankton Group 1 mg C /L ZOOP2 Zooplankton Group 2 mg C /L ZOOP3 Zooplankton Group 3 mg C /L ZOOP4 Zooplankton Group 4 mg C /L ZOOP5 Zooplankton Group 5 mg C /L ZOOBENTOS CLAM1 Clam Group 1 biomass g C m-2 CLAM2 Clam Group 2 biomass g C m-2 CLAM3 Clam Group 3 biomass g C m-2 NCLM1 Number of clams in Group 1 # m-2 NCLM2 Number of clams in Group 2 # m-2 NCLM3 Number of clams in Group 3 # m-2 INVE1 Bivalves g C m-2 INVE2 Polychaetes g C m-2 INVE3 Crustacean Grazers g C m-2 ICHTIOFAUNA FISH1 Fish Group 1 biomass mg C /L FISH2 Fish Group 2 biomass mg C /L FISH3 Fish Group 3 biomass mg C /L NFSH1 Number of fish in Group 1 # / m3 NFSH2 Number of fish in Group 2 # / m3 72
55 Produktywność piramida biomas. Ptaki Ryby (rozmiar łowny) Zoobentos (bivalvia) Zoobentos Zoobentos Zooplankton Fitoplankton (Chl a) Fitoplankton (zliczenie) Bakterioplankton PFLA Bakterioplankton DNA Biomasy(0) Scalone wyniki monitoringu: Metody biochemiczne Monitoring hydrobiologiczny Badanie ichtiofauny Obserwacje ornitologiczne biomasa [t/zg] Ptaki Ryby (rozmiar łowny) Zoobentos (bivalvia) Zoobentos Zoobentos Zooplankton Fitoplankton (Chl a) Fitoplankton (zliczenie) Bakterioplankton PFLA Bakterioplankton DNA Produkcja(7 d) produkcja biomasy [t/zg/7d] 73
56 Produktywność piramida biomas Wynik modelowania programem CAEDYM przybliżenie poglądowe Ryby 1,4 Biomasy [C] głównych grup organizmów wg modelu CAEDYM w VII-IX 2010 r Zoobentos 3 Zooplankton 1 Fitoplankton 550 Bakterie 0, [g C/m 3 ] 75
57 Produktywność i stan symulacja CAEDYM Biomasy głównych grup organizmów wodnych VII-XII 2010 wyrażone w masie C lub Chl a Sinice Chl a Tot Zielenice Okrzemki 76
58 Symulacja CAEDYM Model pozwala przewidywać i badać skrajne scenariusze zdarzeń, począwszy od zaobserwowanych, wyjściowych warunków 77
59 Natura 2000 korzyści bezpośrednie Diagram ważności usług ekosystemów w obszarach N2k (skala 0-5) Usługi wspierajace Efekty zdrowotny Żywność 5 4 Materiały Paliwa Zachowanie bioróznorodności Zapylanie Kontrola szkodników Leki naturalne Woda - zasoby Wartosci estetyczne Kontrola pożarów Ekoturystyka i wypoczynek Kontrola burz Edukacja i badania Kontrola erozji Klimat Jakość powietrza Stosunki wodne Oczyszczanie wód Dostosowane do Obszaru Natura 2000 obejmującego Zbiornik Goczałkowicki wzorowane na ASSESSING SOCIO-ECONOMIC BENEFITS OF NATURA A TOOLKIT FOR PRACTITIONERS Output of the EC project Financing Natura 2000: Cost estimate and benefits of Natura 2000; Contract No.: /2007/484403/MAR/B2. 79
60 Natura 2000 korzyści bezpośrednie Taela 3: Oszacowanie wartości habitatów w obszarach Natura 2000 w Europie Habitat Directive Classification (Natura 2000 habitat code) Count Min Max Median Mean /ha/year Coastal and Halophytic Habitats (1) Coastal Sand Dunes and Inland Dunes (2) Freshwater Habitats (3) Temperate Heath and Scrub (4) Sclerophyllous Scrub (Matorral) (5) Natural and Semi-natural Grassland Formations (6) Raised Bogs and Mires and Fens (7) Rocky Habitats and Caves (8) Forests (9) All habitats Source: Grouping of site based estimates, from literature review for this study.. GDP adjusted, 2011 Estimating the Overall Economic Value of the Benefits provided by the Natura 2000 Network Synthesis Report; Institute for European Environmental Policy (IEEP); P ten Brink, S Bassi, T Badura, S Gantioler, M Kettunen, L Mazza, K Hart and others; COMMISSION CONTRACT /2010/581178/SER/B3 2011, 81
61 Natura 2000 usługi ekologiczne Oszacowanie wartości usług ekologicznych Obszaru Natura 2000 N2k DGW = 24740,2 ha Sposób użytkowania Udział procentowy [%] Wartość usług ekologicznych [USD/ha/rok] Wartość usług ekologicznych [PLN/rok] Tereny rolne 58, Lasy i tereny zielone 20, Tereny wodne 11, Tereny zantropogenizowane 8, Strefy podmokłe 0, liczone metodą Constanza i in Szacunkowe nakłady: PLN NILU Polska dla ZiZOZap 82
62 Dziękuję za uwagę Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka
Wspomaganie zarządzania zbiornikami zaporowymi
Konferencja Wspomaganie zarządzania zbiornikami zaporowymi Uniwersytet Śląski w Katowicach 12 lutego 2014 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu
Bardziej szczegółowoModel fizykochemiczny i biologiczny
Model fizykochemiczny i biologiczny dr Czesław Kliś Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego
Bardziej szczegółowoZbiornik Goczałkowicki doświadczenia w zarządzaniu
Zbiornik Goczałkowicki doświadczenia w zarządzaniu Andrzej Siudy, Kierownik Zbiornika Zaporowego w Goczałkowicach Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów SA w Katowicach Projekt współfinansowany ze środków
Bardziej szczegółowoTestowanie nowych rozwiązań technicznych przy rekultywacji Jeziora Parnowskiego
Testowanie nowych rozwiązań technicznych przy rekultywacji Jeziora Parnowskiego Mgr inż. Katarzyna Pikuła 04.11.2011 r. Koszalin Teren badań Powierzchnia: 55,1 ha Objętość: 2395 tys. m 3 Głębokość max.:
Bardziej szczegółowoSEZONOWE I PRZESTRZENNE ZMIANY WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW JAKOŚCI WODY ZBIORNIKA GOCZAŁKOWICE
SEZONOWE I PRZESTRZENNE ZMIANY WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW JAKOŚCI WODY ZBIORNIKA GOCZAŁKOWICE Maciej KOSTECKI, Joanna KERNERT, Witold NOCOŃ, Krystyna JANTA-KOSZUTA Wstęp Zbiornik Zaporowy w Goczałkowicach powstał
Bardziej szczegółowoMonitoring hydrologiczny i ekologiczny jako podstawa modelowania zbiornika zaporowego i predykcji zjawisk w nim zachodzących (Projekt PO IG ZiZOZap)
Monitoring hydrologiczny i ekologiczny jako podstawa modelowania zbiornika zaporowego i predykcji zjawisk w nim zachodzących (Projekt PO IG ZiZOZap) Piotr Łaszczyca, Maria Augustyniak, Damian Absalon,
Bardziej szczegółowoSystem diagnozowania i prognozowania stanu środowiska zbiorników zaporowych działających w obszarach chronionych (OSO)
System diagnozowania i prognozowania stanu środowiska zbiorników zaporowych działających w obszarach chronionych (OSO) Piotr Łaszczyca, Maria Augustyniak, Paweł Migula, Andrzej Woźnica Katedra Fizjologii
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 5 sierpnia 2016 r. Poz ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 21 lipca 2016 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 5 sierpnia 2016 r. Poz. 1187 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części
Bardziej szczegółowoMonitoring ciągły parametrów fizyko-chemicznych wody Zbiornika Goczałkowickiego
Monitoring ciągły parametrów fizyko-chemicznych wody Zbiornika Goczałkowickiego Dr Marek Ruman Dr Magdalena Matysik Dr Damian Absalon Zespół Hydrologów Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytet Śląski 1 Lokalizacja
Bardziej szczegółowoZintegrowana strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni
Zintegrowana strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni Projekt Zintegrowana Strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni finansowany ze środków funduszy norweskich, w ramach programu
Bardziej szczegółowoKatedra Inżynierii Ochrony Wód Wydział Nauk o Środowisku. Uwarunkowania rekultywacji Jeziora Wolsztyńskiego
Katedra Inżynierii Ochrony Wód Wydział Nauk o Środowisku Uwarunkowania rekultywacji Jeziora Wolsztyńskiego Plan batymetryczny Jeziora Wolsztyńskiego Zlewnia Jeziora Wolsztyńskiego powierzchnia 193,5 km
Bardziej szczegółowow świetle badań monitoringowych Wolsztyn, wrzesień 2013 r.
Ocena rekultywacji jezior w świetle badań monitoringowych Wolsztyn, wrzesień 2013 r. Zagadnienia: przesłanki decyzji o podjęciu działań rekultywacyjnych, a kryteria wyboru jeziora do badań monitoringowych;
Bardziej szczegółowoNumeryczny model ekosystemu zbiornika zaporowego
Otwarte seminaria 2012 Numeryczny model ekosystemu zbiornika zaporowego dr Czesław Kliś Zespół Ochrony Powietrza Zbiorniki zaporowe i ich funkcje Zbiorniki zaporowe są budowlami, które powstają w ściśle
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA. z dnia 23 grudnia 2002 r.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. (Dz. U. z dnia 31 grudnia 2002 r.)
Bardziej szczegółowoWojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie wykonywał badania:
MONITORING JEZIOR W LATACH 2010-2014 Program badań realizowany przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie w latach 2010-2014 był zgodny z Programem Państwowego Monitoringu Środowiska województwa
Bardziej szczegółowoWarunki fizyczno-chemiczne w Zbiorniku Goczałkowickim - specyfika i zróżnicowanie stanowiskowe
Warunki fizyczno-chemiczne w Zbiorniku Goczałkowickim - specyfika i zróżnicowanie stanowiskowe dr inż. Maciej Kostecki Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska Polska Akademia Nauk w Zabrzu 1 Zarządzanie
Bardziej szczegółowoNazwa: Zbiornik Włocławek
Nazwa: Zbiornik Włocławek Dorzecze: Wisła Region wodny: Środkowa Wisła Typ zbiornika: reolimniczny Czas zatrzymania wody: ok. 5 dni Długość zbiornika: 41 km Powierzchnia zbiornika: 59,2 km² Powierzchnia
Bardziej szczegółowowojewództwa lubuskiego w 2011 roku
Ocena jakości wód powierzchniowych jeziornych województwa lubuskiego w 2011 roku Na obszarze województwa lubuskiego w 2011 roku, w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, zbadano i oceniono ogółem 19
Bardziej szczegółowoWojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie wykonywał badania:
MONITORING JEZIOR W LATACH 2010-2015 Program badań realizowany przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie w latach 2010-2015 był zgodny z Programem Państwowego Monitoringu Środowiska województwa
Bardziej szczegółowoWody powierzchniowe stojące
RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO W 2012 roku Wody powierzchniowe stojące Ekosystemy wodne, a szczególnie jeziora należą do najcenniejszych elementów krajobrazu przyrodniczego Lubelszczyzny.
Bardziej szczegółowoWojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie wykonywał badania:
Monitoring jezior w latach 2010-2012 Program badań realizowany przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie był zgodny z Programem Państwowego Monitoringu Środowiska województwa mazowieckiego
Bardziej szczegółowoPartnerstwo we wdrażaniu innowacyjnych metod zarządzania środowiskiem
Panel ekspertów Partnerstwo we wdrażaniu innowacyjnych metod zarządzania środowiskiem Uniwersytet Śląski w Katowicach 16 stycznia 2013 Natura 2000 Kłopot czy szansa dla samorządów? dr Andrzej Pasierbiński,
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 30 października 2014 r. Poz ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 22 października 2014 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 30 października 2014 r. Poz. 1482 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 22 października 2014 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych
Bardziej szczegółowoZakres badań środowiskowych w rejonie zrzutu solanki wykonanych przez Instytut Morski w Gdańsku dla Gas Storage Poland sp. z o.o. w latach
Zakres badań środowiskowych w rejonie zrzutu solanki wykonanych przez Instytut Morski w Gdańsku dla Gas Storage Poland sp. z o.o. w latach 2009-2018 Autorzy: Mateusz Gorczyca, Tomasz Kuczyński, Piotr Pieckiel,
Bardziej szczegółowoZleceniodawca: Eco Life System Sp. z o. o., ul. Królewiecka 5 lok. 3, 11-700 Mrągowo
UNIWERSYTET PRZYRODNICZY WE WROCŁAWIU INSTYTUT INŻYNIERII ŚRODOWISKA Sprawozdanie z wykonania monitoringu jakości wody i osadów dennych w zbiorniku wodnym w miejscowości Modła - gmina Jerzmanowa, przed
Bardziej szczegółowoNazwa: Zbiornik Włocławek
Nazwa: Zbiornik Włocławek Dorzecze: Wisła Region wodny: Środkowa Wisła Typ zbiornika: reolimniczny Czas zatrzymania wody: ok. 5 dni Długość zbiornika: 41 km Powierzchnia zbiornika: 59,2 km² Powierzchnia
Bardziej szczegółowoDane zlewniowe: Powierzchnia zlewni: całkowitej: 154,20 km 2
Nazwa jeziora: BORZYMOWSKIE Rok pomiarów: 17 Lokalizacja: Województwo: KUJAWSKO-POMORSKIE Powiat: włocławski Gmina: Choceń Dane morfometryczne: Powierzchnia: 175, ha Objętość: 7358,6 tys.m 3 Głębokość
Bardziej szczegółowoEuropejska polityka wodna - RDW
Europejska polityka wodna - RDW RAMOWA DYREKTYWA WODNA - cele: osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu i potencjału wód oraz związanych z nimi ekosystemów, zaspokojenie potrzeb ludności w zakresie zaopatrzenia
Bardziej szczegółowoWojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie wykonywał badania:
Monitoring jezior w latach 2010-2013 Program badań realizowany przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie w latach 2010-2013 był zgodny z Programem Państwowego Monitoringu Środowiska województwa
Bardziej szczegółowoZintegrowany system wspomagający zarządzaniem i ochroną zbiornika zaporowego POIG 01.01.02-24-078/09
Zintegrowany system wspomagający zarządzaniem i ochroną zbiornika zaporowego POIG 01.01.02-24-078/09 Prezentacja Projektu Uniwersytet Śląski, Katowice, 17 maja 2010 1 Uniwersytet Śląski Katowice, 17 maj
Bardziej szczegółowoZrównoważona rekultywacja - czyli ekologiczne podejście do rekultywacji jezior
Zrównoważona rekultywacja - czyli ekologiczne podejście do rekultywacji jezior prof. dr hab. Ryszard Gołdyn Zakład Ochrony Wód, Wydział Biologii Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu RevitaLife 2018
Bardziej szczegółowodr inż. Andrzej Jagusiewicz, Lucyna Dygas-Ciołkowska, Dyrektor Departamentu Monitoringu i Informacji o Środowisku Główny Inspektor Ochrony Środowiska
dr inż. Andrzej Jagusiewicz, Lucyna Dygas-Ciołkowska, Dyrektor Departamentu Monitoringu i Informacji o Środowisku Główny Inspektor Ochrony Środowiska Eutrofizacja To proces wzbogacania zbiorników wodnych
Bardziej szczegółowoSystem informatyczny i bazy danych dla projektu ZiZOZap i jego beneficjentów
System informatyczny i bazy danych dla projektu ZiZOZap i jego beneficjentów Jacek Długosz Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach 1 Cel Systemu ZiZOZap W ramach projektu ZiZOZap zostanie
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r.
Dziennik Ustaw Nr 258 15110 Poz. 1549 1549 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych
Bardziej szczegółowoMonitoring morskich wód przybrzeżnych i zbiorników wodnych w Gminie Gdańsk w roku 2011
Monitoring morskich wód przybrzeżnych i zbiorników wodnych w Gminie Gdańsk w roku 2011 MORSKIE WODY PRZYBRZEŻNE Monitoring morskich wód przybrzeżnych 2011 r. realizowany był w ramach nadzoru nad jakością
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r.
Dz.U.2011.258.1549 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych
Bardziej szczegółowoKlasyfikacja wskaźników wód powierzchniowych województwa podlaskiego w punktach pomiarowo-kontrolnych
INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W BIAŁYMSTOKU Klasyfikacja wskaźników wód powierzchniowych województwa podlaskiego w punktach pomiarowo-kontrolnych na podstawie badań
Bardziej szczegółowoOcena stanu / potencjału ekologicznego, stanu chemicznego i ocena stanu wód rzecznych.
Ocena stanu jednolitych części powierzchniowych wód płynących (w tym zbiorników zaporowych) w 2013 roku, z uwzględnieniem monitoringu w latach 2011 i 2012. Zgodnie z zapisami Ramowej Dyrektywy Wodnej podstawowym
Bardziej szczegółowoMonitoring jezior województwa podlaskiego w 2008 roku
Monitoring jezior województwa podlaskiego w 2008 roku Badania jezior wykonano uwzględniając zalecenia zawarte w projekcie rozporządzenia dotyczącego prowadzenia monitoringu wód powierzchniowych (obecnie
Bardziej szczegółowoZasady gromadzenia i korzystania z danych o zbiorniku Jacek Długosz Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych
Zasady gromadzenia i korzystania z danych o zbiorniku Jacek Długosz Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach
Bardziej szczegółowoPartnerstwo we wdrażaniu innowacyjnych metod zarządzania środowiskiem
Panel ekspertów Partnerstwo we wdrażaniu innowacyjnych metod zarządzania środowiskiem Uniwersytet Śląski w Katowicach 16 stycznia 2013 Wprowadzenie Prof. dr hab. Paweł Migula Koordynator Projektu POIG
Bardziej szczegółowoGospodarka w zlewni a jakość wód w zbiorniku
Gospodarka w zlewni a jakość wód w zbiorniku dr inż. Damian Panasiuk, NILU Polska 1 Eutrofizacja wzbogacenie wody biogenami, w szczególności związkami azotu i fosforu, powodującymi przyspieszony wzrost
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia r.
wersja 4., projekt z dnia 1 VI 2011 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia................... 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r.
Dziennik Ustaw Nr 258 15110 Poz. 1549 1549 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych
Bardziej szczegółowoI. Pobieranie próbek. Lp. Wykaz czynności Wielkość współczynnika
Koszty i wykaz badań wykonywanych w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska w Poznaniu 1. Stawka podstawowa wynosi 40,41 zł. 2. Wyliczenie kosztów usługi następuje w sposób następujący: koszt usługi
Bardziej szczegółowoMonika Kotulak Klub Przyrodników. Jak bronić swojej rzeki, warsztaty Klubu Przyrodników i WWF, Schodno czerwca 2012
Monika Kotulak Klub Przyrodników Jak bronić swojej rzeki, warsztaty Klubu Przyrodników i WWF, Schodno 16 17 czerwca 2012 Ramowa Dyrektywa Wodna "...woda nie jest produktem handlowym takim jak każdy inny,
Bardziej szczegółowoMETODY HYDROMORFOLOGICZNEJ WALORYZACJI RZEK STOSOWANE DOTYCHCZAS W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ
WdraŜanie Ramowej Dyrektywy Wodnej Ocena stanu ekologicznego wód w Polsce ECOSTATUS Łódź 7-97 9 grudzień 2005 METODY HYDROMORFOLOGICZNEJ WALORYZACJI RZEK STOSOWANE DOTYCHCZAS W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ
Bardziej szczegółowoJeziora województwa zachodniopomorskiego. WFOŚiGW w Szczecinie
Jeziora województwa zachodniopomorskiego WFOŚiGW w Szczecinie Jeziora na Pomorzu Zachodnim w liczbach* W granicach województwa znajduje się 1.202,8 km 2 gruntów pod wodami co stanowi 5,25% powierzchni
Bardziej szczegółowoOcena jakości wód powierzchniowych rzeki transgranicznej Wisznia
VI KONFERENCJA NAUKOWA WODA - ŚRODOWISKO - OBSZARY WIEJSKIE- 2013 Ocena jakości wód powierzchniowych rzeki transgranicznej Wisznia A. Kuźniar, A. Kowalczyk, M. Kostuch Instytut Technologiczno - Przyrodniczy,
Bardziej szczegółowoRekultywacja obszarów wodnych w regionie za pomocą innowacyjnej technologii REZONATORA WODNEGO EOS 2000
Rekultywacja obszarów wodnych w regionie za pomocą innowacyjnej technologii REZONATORA WODNEGO EOS 2000 Rezonator Wodny EOS 2000 przywraca w naturalny sposób ekologiczną równowagę zbiorników wodnych bez
Bardziej szczegółowoWspomaganie zarządzania zbiornikami zaporowymi
Konferencja Wspomaganie zarządzania zbiornikami zaporowymi Uniwersytet Śląski w Katowicach 12 lutego 2014 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu
Bardziej szczegółowoŚcieki, zanieczyszczenia, jakość wody Klara Ramm Szatkiewicz Dyrektor Departamentu Planowania i Zasobów Wodnych - Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej
Warszawa, 11 kwietnia 2014 r. Ścieki, zanieczyszczenia, jakość wody Klara Ramm Szatkiewicz Dyrektor Departamentu Planowania i Zasobów Wodnych - Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Ustawa z dnia 18 lipca 2001
Bardziej szczegółowoGeoinformacja - Interpretacja danych teledetekcyjnych. Ćwiczenie I
Geoinformacja - Interpretacja danych teledetekcyjnych Ćwiczenie I Landsat TM i ETM 7 kanałów spektralnych (rozdzielczość przestrzenna 30m) Kanał 1 niebieski Kanał 2 zielony Kanał 3 czerwony Kanał 4 bliska
Bardziej szczegółowoKrzysztof Ostrowski, Włodzimierz Rajda, Tomasz Kowalik, Włodzimierz Kanownik, Andrzej Bogdał
Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Katedra Melioracji i Kształtowania Środowiska University of Agriculture in Krakow Department of Land Reclamation and Environmental Development Krzysztof Ostrowski, Włodzimierz
Bardziej szczegółowoCELE I ELEMENTY PLANU GOSPODAROWANIA WODĄ W LASACH. Edward Pierzgalski Zakład Ekologii Lasu
CELE I ELEMENTY PLANU GOSPODAROWANIA WODĄ W LASACH Edward Pierzgalski Zakład Ekologii Lasu ZAKRES PREZENTACJI 1.Wprowadzenie 2.Informacja o projekcie : Metodyczne podstawy opracowywania i wdrażania planu
Bardziej szczegółowoPROJEKTY BADAWCZE I ROZWOJOWE
PROJEKTY BADAWCZE I ROZWOJOWE WYDZIAŁU BIOLOGII I OCHRONY ŚRODOWISKA UNIWERSYTETU ŚLĄSKIEGO W KATOWICACH Pracownicy naukowi Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach dysponują
Bardziej szczegółowoNewsletter 1/2011 (3)
Zintegrowany system wspomagający zarządzaniem i ochroną zbiornika zaporowego POIG 01.01.02-24-078/09 Strategiczny projekt badawczy Newsletter 1/2011 (3) 2 OD KOORDYNATORÓW Rozpoczęliśmy drugi sezon badań
Bardziej szczegółowoPrzykładowe działania związane z ochroną jezior
Przykładowe działania związane z ochroną jezior Olsztyn 6 listopada 2013 Dr hab. inż. Julita Dunalska, prof. UWM Katedra Inżynierii Ochrony Wód Wydział Nauk o Środowisku Uniwersytet Warmińsko-Mazurski
Bardziej szczegółowoEGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA. Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 2017 Nazwa kwalifikacji: Ocena stanu środowiska Oznaczenie kwalifikacji: R.07 Numer zadania: 01 R.07-01-18.01
Bardziej szczegółowoLódzki Wojewódzki Inspektorat Ochrony Srodowiska PROGRAM PANSTWOWEGO MONITORINGU,, SRODOWISKA WOJEWODZTW A LÓDZKIEGO na lata
Lódzki Wojewódzki Inspektorat Ochrony Srodowiska PROGRAM PANSTWOWEGO MONITORINGU,, SRODOWISKA WOJEWODZTW A LÓDZKIEGO na lata 2010-2012 Przedkladam Piotr MaKS Wojewódzki Inspektor Ochrony Srodowiska :guslewlcz
Bardziej szczegółowoAdam Ludwikowski Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Warszawie Warszawa 13 grudzień 2011r.
Wpływ na środowisko wysokiego stężenia odprowadzanych do rzek substancji oraz zawartości tlenu w wodzie przy obecnej sytuacji hydrologicznej Adam Ludwikowski Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska
Bardziej szczegółowoINSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W BIAŁYMSTOKU
INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W BIAŁYMSTOKU Klasyfikacja elementów stanu/ potencjału ekologicznego i stanu chemicznego wód powierzchniowych płynących województwa
Bardziej szczegółowoEkologia 10/16/2018 NPP = GPP R. Produkcja ekosystemu. Produkcja pierwotna. Produkcja wtórna. Metody pomiaru produktywności. Ekosystemy produktywność
Ekologia Ekosystemy produktywność Ryszard Laskowski www.cyfronet.edu.pl/~uxlaskow 1/24 Produkcja pierwotna Produkcja ekosystemu brutto (GPP, ang. Gross Primary Production) całkowita ilość energii związana
Bardziej szczegółowoMiasto Gniezno. Rekultywacja Jezior Jelonek i Winiary w Gnieźnie metodą inaktywacji fosforu w osadach dennych
Miasto Gniezno Rekultywacja Jezior Jelonek i Winiary w Gnieźnie metodą inaktywacji fosforu w osadach dennych 2009 ZałoŜenia projektu: Projekt nr LIFE07 ENV/PL/000605 jest realizowany w ramach Instrumentu
Bardziej szczegółowoWspomaganie zarządzania zbiornikami zaporowymi
Konferencja Wspomaganie zarządzania zbiornikami zaporowymi Uniwersytet Śląski w Katowicach 12 lutego 2014 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r.
Dziennik Ustaw Nr 257 15059 Poz. 1545 1545 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych
Bardziej szczegółowoMonitoring cieków w Gminie Gdańsk w roku 2011
Cel i zakres pracy Monitoring w Gminie Gdańsk w roku 2011 Celem pracy było przeprowadzenie monitoringowych badań wybranych na terenie Gminy Gdańsk i na podstawie uzyskanych wyników badań określenie poziomu
Bardziej szczegółowoRok Ocena fizyko-chemiczna Poniżej Potencjału Dobrego Potencjał ekologiczny Stan chemiczny. Ocena eutrofizacji Stwierdzono (MIR, PO 4 )
Nazwa cieku: Górny Kanał Notecki Dorzecze: Odry Region wodny: Warty Powiat: bydgoski Gmina: Białe Błota Długość cieku: 25,8 km Typ cieku: 0 ciek sztuczny Nazwa jednolitej części wód: Górny Kanał Notecki
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA. z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych2)
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. z dnia 9 września 2008 r.) Na podstawie art. 38a ust.
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK DO OCENY STANU EKOLOGICZNEGO RZEK NA PODSTAWIE MAKROBEZKRĘGOWCÓW BENTOSOWYCH
INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA PRZEWODNIK DO OCENY STANU EKOLOGICZNEGO RZEK NA PODSTAWIE MAKROBEZKRĘGOWCÓW BENTOSOWYCH Redakcja naukowa: Barbara BIS Artur MIKULEC BIBLIOTEKA MONITORINGU ŚRODOWISKA WARSZAWA
Bardziej szczegółowoCzy rekultywacja zdegradowanych jezior jest możliwa?
Czy rekultywacja zdegradowanych jezior jest możliwa? Czyste Jeziora Pomorza bogactwem województwa pomorskiego szanse i zagrożenia Gdańsk 18.04.2013 Dr hab. inż. Julita Dunalska, prof. UWM Katedra Inżynierii
Bardziej szczegółowoPOMIARY IN SITU (ph, TLEN ROZPUSZCZONY, PRZEWODNICTWO WŁAŚCIWE, TEMPERATURA).
POMIARY IN SITU (ph, TLEN ROZPUSZCZONY, PRZEWODNICTWO WŁAŚCIWE, TEMPERATURA). Wprowadzenie: Pomiary In Situ: analiza wykonywana bezpośrednio w ujęciu. Zwykle pomiar jest wykonywany automatycznie, przy
Bardziej szczegółowoZarządzanie zbiornikami zaporowymi w świetle Ramowej Dyrektywy Wodnej
Zarządzanie zbiornikami zaporowymi w świetle Ramowej Dyrektywy Wodnej konferencja naukowa w ramach strategicznego projektu badawczego Zintegrowany system wspomagający zarządzaniem i ochroną zbiornika zaporowego
Bardziej szczegółowoczyli kilka słów teorii
O rzekach czyli kilka słów teorii Strażnicy Rzek Wrocław - Warszawa, 17-24 listopada 2018 r. Morfologia rzek naturalnych Fot. D.Serwecińska Źródło: Popek Z., Żelazo J., 2002: Podstawy renaturalizacji rzek
Bardziej szczegółowoNowe metody badań jakości wód wykorzystujące technikę teledetekcji lotniczej - przykłady zastosowań
Nowe metody badań jakości wód wykorzystujące technikę teledetekcji lotniczej - przykłady zastosowań Małgorzata Słapińska, Tomasz Berezowski, Jarosław Chormański Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Wydział
Bardziej szczegółowoWykorzystanie technik sonarograficznych do mapowania rzek. i zbiorników wodnych oraz do analiz ekosystemów wodnych
Wykorzystanie technik sonarograficznych do mapowania rzek i zbiorników wodnych oraz do analiz ekosystemów wodnych Cezary Karpiński Bartosz Łozowski Część I Amatorskie urządzenia sonarowe w zastosowaniach
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1044
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1044 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 11 Data wydania: 6 lipca 2018 r. Nazwa i adres EKO-KOMPLEKS
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Mikroorganizmy środowisk wodnych. Microorganisms of the aquatic environments. Kod Punktacja ECTS* 2
Załącznik nr 4 do Zarządzenia Nr.. KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Mikroorganizmy środowisk wodnych Microorganisms of the aquatic environments Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator Dr Grzegorz Migdałek Zespół
Bardziej szczegółowoNatura 2000 Powiązania ekologiczne a funkcjonowanie zbiornika
Natura 2000 Powiązania ekologiczne a funkcjonowanie zbiornika Robert Gwiazda Instytut Ochrony Przyrody PAN Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu
Bardziej szczegółowoMonitoring Bałtyku źródłem rzetelnej informacji o środowisku morskim
Monitoring Bałtyku źródłem rzetelnej informacji o środowisku morskim W. Krzymioski Oddział Morski IMGW PIB M. Marciniewicz-Mykieta Departament Monitoringu i Informacji o Środowisku - GIOŚ Konferencja Środowiskowe
Bardziej szczegółowoRok Ocena fizyko-chemiczna Poniżej Potencjału Dobrego. Stan chemiczny. Ocena eutrofizacji Stwierdzono (MIR, PO 4 )
Nazwa cieku: Gąsawka Dorzecze: Odry Region wodny: Warty Powiat: nakielski Gmina: Szubin Długość cieku: 56,9 km Powierzchnia zlewni: 584,8 km 2 Typ cieku: 24 rzeka w dolinie zatorfionej Nazwa jednolitej
Bardziej szczegółowoWkład nauki dla poprawy działań w rolnictwie
Wkład nauki dla poprawy działań Katarzyna Dąbrowska Zielińska, Martyna Gatkowska, Karol Paradowski, Alicja Malińska, Zbigniew Bochenek, Monika Tomaszewska, Wojciech Kiryła Centrum Teledetekcji Instytut
Bardziej szczegółowoEGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 0 Nazwa kwalifikacji: Ocena stanu środowiska Oznaczenie kwalifikacji: R.0 Numer zadania: 0 Wypełnia zdający
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 362
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 362 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 14 Data wydania: 3 września 2014 r. AB 362 Nazwa i adres ZARZĄD
Bardziej szczegółowoMariusz CZOP. Katedra Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej AGH
Nowoczesne rozwiązania dla potrzeb zrównoważonej gospodarki wodnej i ochrony zasobów wód na obszarach o silnej antropopresji, ze szczególny uwzględnieniem terenów prowadzonej i planowanej działalności
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W SZCZECINIE
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W SZCZECINIE OCENA JAKOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM W LATACH 2010-2012 WEDŁUG ROZPORZĄDZENIA MINISTRA ŚRODOWISKA Z DNIA 9 LISTOPADA
Bardziej szczegółowoStudia podyplomowe MONITORING WÓD POWIERZCHNIOWYCH WEDŁUG RAMOWEJ DYREKTYWY WODNEJ
Studia podyplomowe MONITORING WÓD POWIERZCHNIOWYCH WEDŁUG RAMOWEJ DYREKTYWY WODNEJ Cel studiów Studia kierowane są do absolwentów studiów wyższych magisterskich, inżynierskich i licencjackich, pracujących
Bardziej szczegółowoZintegrowana strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni
Zintegrowana strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni Projekt finansowany ze środków funduszy norweskich, w ramach programu Polsko-Norweska Współpraca Badawcza realizowanego przez Narodowe
Bardziej szczegółowoStrategia rekultywacji miejskich zbiorników rekreacyjnych ocena stanu zbiorników Stawy Stefańskiego w Łodzi.
Całkowity koszt przedsięwzięcia: 1 244 319 Suma kosztów kwalifikowanych: 1 011 069 Dofinansowanie KE: 589 157 Dofinansowanie NFOŚiGW: 451 612 Wkład własny beneficjentów: 303 550 ( w tym dotacja WFOŚiGW
Bardziej szczegółowoINSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA
INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W BIAŁYMSTOKU Delegatura w Suwałkach 16-400 Suwałki, ul. Piaskowa 5 tel. (0-87) 5632490, tel/fax (0-87) 5632490 e-mail: suwalki@wios.bialystok.pl
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 753
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 753 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 13 Data wydania: 28 września 2017 r. Nazwa i adres EMIPRO SP.
Bardziej szczegółowoWpływ użytkowania zlewni na wskaźniki stanu jezior. Robert Czerniawski, Łukasz Sługocki
Wpływ użytkowania zlewni na wskaźniki stanu jezior Robert Czerniawski, Łukasz Sługocki Katedra Zoologii Ogólnej Wydział Biologii Uniwersytet Szczeciński Wstęp Naturalna vs Antropogeniczna eutrofizacja
Bardziej szczegółowoReakcja głębokiego jeziora o ograniczonej dynamice wód na różne metody rekultywacji i zmiany zachodzące w zlewni
Reakcja głębokiego jeziora o ograniczonej dynamice wód na różne metody rekultywacji i zmiany zachodzące w zlewni Dr hab. inż. Renata Tandyrak Katedra Inżynierii Ochrony Wód Uniwersytet Warmińsko Mazurski
Bardziej szczegółowoPOZIOM TROFII NAJWIĘKSZYCH JEZIOR POMORZA ZACHODNIEGO W OSTATNIM 30. LECIU
dr hab. Jacek Kubiak prof. nadzw. Zakład Hydrochemii i Ochrony Wód Akademia Rolnicza w Szczecinie POZIOM TROFII NAJWIĘKSZYCH JEZIOR POMORZA ZACHODNIEGO W OSTATNIM 30. LECIU ANALIZA BADAŃ ZWIĄZANYCH Z OCENĄ
Bardziej szczegółowoProgram Państwowego Monitoringu Środowiska na rok 2006 potrzeba stałego monitorowania jakości wód Jeziora Sławskiego
Wojciech Konopczyński, Zbigniew Lewicki, Andrzej Wąsicki Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze Program Państwowego Monitoringu Środowiska na rok 006 potrzeba stałego monitorowania
Bardziej szczegółowoBadania podstawowych parametrów jeziora Trzesiecko w roku Robert Czerniawski
Badania podstawowych parametrów jeziora Trzesiecko w roku 2018 Robert Czerniawski Powierzchnia 279 ha Maksymalna głębokość 11,8 m Głębokość średnia 5,4 m Długość linii brzegowej 16 km Długość maksymalna
Bardziej szczegółowoSylwia A. Nasiłowska , Warszawa
PORÓWNANIE ZDJĘĆ SATELITARNYCH (LANDSAT) I LOTNICZYCH (PLATFORMA ) POWIERZCHNI BADAWCZYCH PROJEKTU W LATACH 2013-2015 Sylwia A. Nasiłowska 04.08.2016, Warszawa sylwia.nasilowska@ilot.edu.pl Zakład Teledetekcji
Bardziej szczegółowoPrzemiany geoekosystemu małej zlewni jeziornej w ostatnim trzydziestoleciu (Jezioro Radomyskie, zlewnia górnej Parsęty)
Przemiany geoekosystemu małej zlewni jeziornej w ostatnim trzydziestoleciu (Jezioro Radomyskie, zlewnia górnej Parsęty) Józef Szpikowski, Grażyna Szpikowska UAM, 2014 Współczynnik gęstości bezodpływowych
Bardziej szczegółowoProblemy wodnej rekultywacji wyrobisk kruszyw naturalnych
Problemy wodnej rekultywacji wyrobisk kruszyw naturalnych Krzysztof Polak, Marcin Chodak, Szymon Sypniowski Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Katedra Górnictwa Odkrywkowego Kraków, 05.04.2011 Kierunek
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1044
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1044 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 9 Data wydania: 20 marca 2017 r. Nazwa i adres EKO-KOMPLEKS
Bardziej szczegółowo