Legislacyjne bariery rozwoju usług telemedycznych w Polsce. Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia dr n. med.

Transkrypt

1 Legislacyjne bariery rozwoju usług telemedycznych w Polsce Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia dr n. med. Leszek Sikorski 1

2 KOMUNIKAT KOMISJI WSPÓLNOT EUROPEJSKICH - KOM(2008)689 Telemedycyna, czyli świadczenie usług zdrowotnych na odległość, moŝe polepszyć Ŝycie obywateli Europy, zarówno pacjentów, jak i pracowników słuŝby zdrowia, oraz przyczynić się do rozwiązania problemów z którymi borykają się systemy opieki zdrowotnej. Telemedycyna moŝe poprawić dostęp do specjalistycznej opieki na obszarach, gdzie utrudniony jest dostęp do opieki zdrowotnej lub brak jest specjalistów. Telemonitorowanie moŝe polepszyć jakość Ŝycia pacjentów cierpiących na przewlekłe choroby i ograniczyć konieczność hospitalizacji. Usługi takie jak teleradiologia i telekonsultacje mogą przyczynić się do skrócenia list oczekujących, optymalizacji wykorzystania zasobów i przyrostu wydajności. 2

3 Istniejące bariery (wg KE) Podmioty branŝy telemedycznej nie mają moŝliwości finansowych, które pozwoliłyby im samodzielnie przeprowadzać na szeroką skalę testy systemów telemonitorowania, w przeciwieństwie do np. firm farmaceutycznych. Konieczne jest podejmowanie większych interwencji przez sektor publiczny, ściśle zgodnych z prawem wspólnotowym dotyczącym pomocy państwa i zamówień publicznych. RównieŜ partnerstwa publiczno-prywatne mogą stać się instrumentem pozwalającym realizować duŝe projekty w dziedzinie telemonitorowania. 3

4 Istniejące bariery (wg KE) 1. Konieczność wprowadzenia przejrzystości (pewności prawnej) 2. Przejrzystość prawną zapewni m.in. prywatność i najwyŝsze standardy bezpieczeństwa.(takŝe dla trans granicznych usług telemedycznych). 3. Rozwiązany będzie problem wydawania pozwoleń, akredytacji i rejestracji usług telemedycznych oraz specjalistów w tej dziedzinie, odpowiedzialności, zwrotu kosztów i jurysdykcji. 4. W niektórych państwach członkowskich status prawny czynności medycznej jest uzaleŝniony od obecności pacjenta i pracownika słuŝby zdrowia w tym samym miejscu. 5. Trudność stanowią ograniczenia prawne lub administracyjne dotyczące zwrotu kosztów usług telemedycznych. 4

5 Uwarunkowania rozwoju telemedycyny w Polsce Niedostateczne finansowanie ze śródków publicznych, Obecnie technologia nie jest juŝ barierą rozwojową, przeszkodę stanowią bariery prawne (np. konieczność bezpośredniego kontaktu lekarza z pacjentem). 5

6 Komisja będzie działać na rzecz opracowania wytycznych w sprawie jednolitej oceny skutków usług telemedycznych, w tym ich skuteczności i efektywności pod względem kosztów. Wytyczne te będą opierać się na wynikach pracy specjalistów, analizach opracowanych przy wsparciu Komisji, duŝych projektach pilotaŝowych oraz projektach badawczych w tej dziedzinie. 6

7 Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno- Społecznego (EKES) w sprawie komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów w sprawie korzyści telemedycyny dla pacjentów, systemów opieki zdrowotnej i społeczeństwa 7

8 Uwagi szczegółowe EKES EKES przyjmuje komunikat Komisji, która zachęca ca państwa członkowskie do włączenia telemedycyny do ich polityki zdrowotnej i wspiera je w tym działaniu. 8

9 Uwagi szczegółowe EKES W opinii EKES-u telemedycyna nie moŝe i nie powinna zastąpić czynności medycznych. Jest ona ich uzupełnieniem i zawiera w sobie pewne ograniczenia związane z brakiem badań klinicznych. Telemedycyna podlega tym samym prawom i obowiązkom co wszelkie inne czynności medyczne. 9

10 Uwagi szczegółowe EKES - kwalifikacje lekarza powinny być jasno przedstawione; - pacjent powinien korzystać z najnowszej wiedzy medycznej, niezaleŝnie od jego wieku, sytuacji finansowej i rodzaju choroby; - pacjent powinien być informowany o celu i zakresie czynności, a takŝe o stosowanych środkach; - pacjent powinien mieć moŝliwość swobodnego wyraŝenia zgody; - naleŝy zapewnić zachowanie tajemnicy lekarskiej; - naleŝy uznać uzyskane recepty; 10

11 Uwagi szczegółowe EKES - pytania i odpowiedzi lekarza powinny być zrozumiałe dla pacjenta; - naleŝy zapewnić bezpieczeństwo powstałych dokumentów i wpisać je do karty zdrowia; - naleŝy zapewnić ciągłość opieki; - jakość czynności medycznej powinna być przynajmniej równowaŝna jakości czynności tradycyjnej; - nie naleŝy kompensować braku badań klinicznych zwiększeniem liczby badań radiologicznych lub biologicznych; 11

12 Strategia działania - dla rozwoju telemedycyny Działania instytucji publicznych: budowanie zaufania do usług telemedycznych oraz przyczynianie się do ich akceptacji, wprowadzenie odpowiednich regulacji prawnych. 12

13 Udział Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia w projektach związanych z telemedycyną 13

14 Kongresy Telemedycyny czerwca 2006 r. Medycyna w zasięgu telefonu i internetu czerwca 2007 r. Telemedycyna medycyna z zasięgu telefonu i Internetu września 2008 r. Praktyczne moŝliwości zastosowania technologii telemedycznych w szpitalach powiatowych i specjalistycznych ośrodkach lokalnych medyczne i ekonomiczne 14

15 W latach Centrum Systemow Informacyjnych Ochrony Zdrowia wraz z Warszawskim Uniwersytetem Medycznym uczestniczyło jako członek konsorcjum w realizacji projektu CLEAR. Projekt był wspołfinansowany ze środkow UE w ramach 7. Programu Ramowego. Oprócz strony polskiej w konsorcjum uczestniczyły instytucje z Włoch, Holandii oraz Hiszpanii. 15

16 Celem projektu była weryfikacja skuteczności platformy Habilis słuŝącej do telerehabilitacji. W tym celu centra kliniczne we Włoszech, Hiszpanii, Holandii i w Polsce przeprowadzały ścieŝki kliniczne w zakresie rehabilitacji, a następnie a następnie instytucje audytorskie z tych krajów (w tym Centrum oraz np. włoska agencja rządowa odpowiedzialna m.in. za ocenę technologii medycznej) przeprowadzały analizę na zasadach zbliŝonych do oceny technologii medycznej (HTA). 16

17 W trakcie projektu przeprowadzono na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym ścieŝki kliniczne dla ok. 300 pacjentów przed lub po operacji wprowadzenia endoprotezy biodra lub kolana. 17

18 Projekt zakończył się sukcesem. PrzeprowadzoneścieŜki kliniczne jasno wskazały, Ŝe jeśli chodzi o skuteczność telerehabilitacja daje co najmniej takie same rezultaty jak rehabilitacja tradycyjna. Oprócz skuteczności medycznej naleŝy podkreślić, Ŝe zastosowanie telerehabilitacji moŝe generować istotne oszczędności w procesie udzielania świadczenia, a takŝe zwiększyć dostępność do tego typu świadczeń. Wyniki jasno wskazują, Ŝe pacjenci mogą osiągnąć bardzo dobre wyniki kliniczne bez wychodzenia z domu, ćwicząc w domu przy zdalnym nadzorze rehabilitanta. 18

19 Elektroniczna platforma konsultacyjnych usług telemedycznych Ministerstwa Zdrowia, NFZ oraz sieci szpitali wysokospecjalistycznych Projekt P5 19

20 29 lutego br. Projekt P5 znalazł się na liście rezerwowej, co umoŝliwiło rozpoczęcie prac przygotowawczych do jego realizacji Cel Projektu Głównym celem Projektu P5 jest uruchomienie ogólnopolskiego systemu telekomunikacyjnego, obejmującego wysokospecjalistyczne usługi medyczne z moŝliwością dostępu i wykorzystania systemów ewidencyjnych i rozliczeniowych przez centralną administrację publiczną oraz samorządową 20

21 Korzyści: Integracja usług telekonsultacyjnych pozwoli zwiększyć dostęp interesariuszy do usług medycznych oraz obniŝyć koszty dzięki zmniejszeniu liczby skierowań lekarskich oraz zastąpieniu kosztochłonnych wizyt u specjalisty telekonsultacjami. Dzięki moŝliwości komunikacji trudnych przypadków lekarze będą mogli poszerzyć zakres swojej wiedzy, pacjenci uzyskają opiekę medyczną wysokiej jakości opartą na wiedzy specjalistów z róŝnych dziedzin 21

22 Funkcjonalności Platformy Konsultacyjnych Usług Telemedycznych prowadzenie zdalnych konsultacji lekarz-lekarz m.in. z dziedziny patologii, radiologii, kardiologii w trybie off-line (zapisz i prześlij) przy uŝyciu formularzy zawierających informacje niezbędne do zdiagnozowania określonego przypadku medycznego prowadzenie zdalnych konsultacji lekarz-lekarz w czasie rzeczywistym, m.in. poprzez wykorzystanie narzędzi umoŝliwiających prowadzenie czatow oraz tele i wideokonferencji 22

23 Ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia (Dz. U. Nr 113, poz. 657, z późn. zm.) Zgodnie z art. 36 ust. 1 pkt 4 ustawy utworzony zostanie portal edukacyjno-informacyjny, którego celem jest m. in. upowszechnianie wiedzy na temat funkcjonowania systemów informatycznych w ochronie zdrowia oraz telemedycyny. 23

24 Finansowanie usług W celu powstania trwałego i szeroko zakrojonego programu w zakresie telemedycyny, niezbędny jest mechanizm umoŝliwiający zwrot kosztów za tego typu usługi. Kwestia gotowości płatnika publicznego do zwracania kosztów usług telemedycznych, w tym telemonitorowania, zaleŝy w decydującym stopniu od wyników analiz dotyczących skuteczności tych usług i ich efektywności pod względem kosztów, które będzie realizować AOTM. 24

25 Bezpieczeństwo danych o stanie zdrowia Telemedycyna moŝe stanowić zagroŝenie dla prawa do ochrony danych (tzn. ujawnienie schorzenia lub diagnozy mogłoby mieć negatywny wpływ na osobiste i zawodowe Ŝycie jednostki). Podczas świadczenia usług telemedycznych naleŝy systematycznie poddawać ocenie aspekty związane z ochroną danych. W kaŝdym przypadku niezbędne jest zapewnienie przestrzegania krajowych i wspólnotowych przepisów w zakresie ochrony danych osobowych. 25

26 Obowiązujące regulacje prawne 26

27 Kodeks Etyki Lekarskiej Art. 9. Lekarz moŝe podejmować leczenie jedynie po uprzednim zbadaniu pacjenta. Wyjątki stanowią sytuacje, gdy porada lekarska moŝe być udzielona wyłącznie na odległość. 27

28 Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2011 r. Nr 277, poz. 1634, z późn. zm.) Art. 42. Lekarz orzeka o stanie zdrowia określonej osoby po uprzednim, osobistym jej zbadaniu, z zastrzeŝeniem sytuacji określonych w odrębnych przepisach. 28

29 Przepisy ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty nie określają sytuacji, w której diagnozowanie pacjenta na odległość byłoby dopuszczalne, i ewentualnie na jakich zasadach miałoby się odbywać, ale teŝ nie zakazują takiego działania. 29

30 Odstępstwo od zasady wyraŝonej w art. 42 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty Zgodnie z 4 ust. 2 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 14 grudnia 2004 r. w sprawie orzekania o niezdolności do pracy (Dz. U. Nr 273, poz. 2711, z poźn. zm.) lekarz orzecznik moŝe wydać orzeczenie o niezdolności do pracy rownieŝ bez bezpośredniego badania stanu zdrowia osoby, w stosunku do której ma być ono wydane, jeŝeli dokumentacja dołączona do wniosku jest wystarczająca do wydania orzeczenia. 30

31 Akty prawne wymagające zmian Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2011 r. Nr 277, poz. 1634) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2004 r. o 31 świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze Śródków publicznych (Dz. U. Nr 164, poz. 1027, z poźn. zm.), w szczególności: przepisy wydane na podstawie art. 31d ustawy wykazyświadczeń gwarantowanych

32 Akty prawne wymagające zmian Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. Nr 112, poz. 654, z poźn. zm.) Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2012 r. poz. 159) oraz stosowne akty wykonawcze regulujące 32 poszczególne kwestie

33 Podsumowanie Telemedycyna słuŝy polepszeniu ochrony zdrowia. Dla wielu podmiotów wykonujących działalność leczniczą, w jej szerszym stosowaniu przeszkodą jest brak stosownych regulacji prawnych Wprowadzenie kompleksowych rozwiązań prawnych w tej dziedzinie będzie miało na celu przede wszystkim zagwarantowanie, Ŝe telemedycyna będzie rozwijać się w sposób korzystny z perspektywy opieki nad pacjentami, chroniąc jednocześnie ich dane o stanie zdrowia 33

34 Dziękuję za uwagę Dr n. med. Leszek Sikorski 34