EGZAMIN MATURALNY OD ROKU SZKOLNEGO

Transkrypt

1 EGZAMIN MATURALNY D RKU SZKLNEG 2014/2015 CHEMIA PZIM RZSZERZNY RZWIĄZANIAA ZADAŃ I SCHEMATY PUNKTWANIA DLA SÓB NIEWIDMYCH (A6) GRUDZIEŃŃ 2013

2 Zadanie 1. (0 2) Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe 3. Wiązania chemiczne. Zdający: 3.5) rozpoznaje typ hybrydyzacji (sp, sp 2, sp 3 ) w prostych cząsteczkach związków nieorganicznych [ ]; 3.6) określa typ wiązania (σ i π) w prostych cząsteczkach. a) (0 1) Wzór sumaryczny: C 2 Typ hybrydyzacji: sp Budowa przestrzenna: liniowa 1 pkt poprawne zidentyfikowanie i podanie wzoru sumarycznego związku zbudowanego z pierwiastków X i Z, poprawne określenie typu hybrydyzacji atomu pierwiastka X (węgla) oraz poprawne określenie budowy przestrzennej związku (C 2 ) b) (0 1) Liczba wiązań typu σ 2 Liczba wiązań typu 2 1 pkt poprawne określenie liczby wiązań typu σ i typu przy poprawnym zidentyfikowaniu związku Zadanie 2. (0 2) 1. Atomy, cząsteczki i stechiometria chemiczna. Zdający: 1.5) dokonuje interpretacji [ ] ilościowej równania reakcji w ujęciu molowym [ ]; 5. Roztwory i reakcje zachodzące w roztworach wodnych. Zdający: 5.2) wykonuje obliczenia [ ] z zastosowaniem pojęcia stężenie procentowe [ ]. Przykład poprawnego rozwiązania: Z równań reakcji wynika, że stosunek molowy NaH do Cu wynosi 2 : 1 M NaH = 40 g mol 1 M Cu = 80 g mol 1 Masa wodorotlenku sodu, który wziął udział w reakcji 80 g NaH 80 g Cu = x 10 g Cu x = m NaH = 10 g

3 Stężenie procentowe roztworu wodorotlenku sodu m s m c p = 100% = s 100% mr d Vr 10 g c p = 100% 3 3 1,22 g cm 41 cm c p = 20% Stężenie procentowe roztworu wodorotlenku sodu wynosiło 20%. 2 pkt zastosowanie poprawnej metody obliczenia, poprawne wykonanie obliczeń, podanie wyniku w procentach 1 pkt zastosowanie poprawnej metody obliczenia i popełnienie błędów rachunkowych prowadzących do błędnego wyniku liczbowego błąd w zaokrągleniu wyników niepodanie wyniku w procentach 0 pkt zastosowanie błędnej metody obliczenia lub brak rozwiązania Zadanie 3. (0 1) 6. Reakcje utleniania i redukcji. Zdający: 6.5) stosuje zasady bilansu elektronowego dobiera współczynniki stechiometryczne w równaniach reakcji utleniania-redukcji (w formie cząsteczkowej [ ]); 1. Atomy, cząsteczki i stechiometria chemiczna. Zdający: 1.5. dokonuje interpretacji [ ] ilościowej równania reakcji w ujęciu [ ] masowym [ ]. 3C + Fe 2 3 3C 2 + 2Fe Podanie stosunku masowego: m utl. : m red. = 40 : 21 lub 80 : 42 lub 160:84 1 pkt poprawny dobór współczynników i poprawne ustalenie stosunku masowego utleniacza do reduktora Zadanie 4. (0 1) 4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdający: 4.8) klasyfikuje substancje do kwasów lub zasad zgodnie z teorią Brønsteda-Lowry ego. C. 1 pkt poprawne wskazanie zasady

4 Zadanie 5. (0 1) 4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdający: 4.3) stosuje pojęcia: egzoenergetyczny, endoenergetyczny, [ ] do opisu efektów energetycznych przemian; 4.4) interpretuje zapis ih>0 do określenia efektu energetycznego reakcji; 4.7) stosuje regułę przekory do jakościowego określenia wpływu zmian temperatury [ ] na układ pozostający w stanie równowagi dynamicznej. Reakcja zachodząca w układzie I A. (wymaga) dostarczenia energii, ponieważ jest procesem D. (endoenergetycznym). grzanie w warunkach izobarycznych układu II, który osiągnął stan równowagi, spowoduje F. (spadek) wydajności otrzymywania amoniaku. 1 pkt poprawne uzupełnienie obu zdań Zadanie 6. (0 1) 7. Metale. Zdający: 7.6) projektuje [ ] doświadczenie, którego wynik pozwoli porównać aktywność chemiczną metali [ ]. Probówka I: Niebieski roztwór odbarwiał się lub płytka pokrywała się czerwonobrunatnym nalotem. Probówka II: Nie zaobserwowano zmian. Probówka III: Niebieski roztwór zmieniał barwę na zielonkawą lub płytka pokrywała się czerwonobrunatnym nalotem. 1 pkt poprawne określenie co najmniej jednego objawu reakcji w probówce I i III i zaznaczenie braku objawów reakcji w probówce II Zadanie 7. (0 1) 7. Metale. Zdający: 7.5) przewiduje kierunek przebiegu reakcji metali z [ ] roztworami soli, na podstawie danych zawartych w szeregu napięciowym metali. Probówka IV: Zn + 2Ag + Zn Ag Probówka V: Fe + 2Ag + Fe Ag Probówka VI: Cu + 2Ag + Cu Ag

5 1 pkt poprawne napisanie równań reakcji zachodzących w probówkach IV VI 0 pkt błędne zapisanie równań reakcji (błędne wzory reagentów, błędne współczynniki stechiometryczne, niewłaściwa forma zapisu) lub brak odpowiedzi Zadanie 8. (0 1) 7. Metale. Zdający: 7.5) przewiduje kierunek przebiegu reakcji metali z [ ] roztworami soli, na podstawie danych zawartych w szeregu napięciowym metali. Nazwa lub symbol metalu, z którego wykonano płytkę, zwiększającą swoją masę w obu doświadczeniach: żelazo lub Fe 1 pkt poprawne podanie nazwy lub symbolu metalu Zadanie 9. (0 2) 1. Atomy, cząsteczki i stechiometria chemiczna. Zdający: 1.5) dokonuje interpretacji jakościowej i ilościowej równania reakcji w ujęciu molowym, masowym [ ]; 1.6) wykonuje obliczenia z uwzględnieniem [ ] mola dotyczące: mas substratów i produktów (stechiometria [ ] równań chemicznych), objętości gazów w warunkach normalnych. Przykład poprawnego rozwiązania: Z równań reakcji wynika, że w reakcji 1 mola glinu z kwasem wydziela się 1,5 mola wodoru, a w reakcji 1 mola magnezu z kwasem wydziela się 1 mol wodoru. 3 11,85 dm n H ,4 dm mol = 0,53 mol x liczba moli Al w stopie y liczba moli Mg w stopie x 27 g + y 24 g = 10 g 1,5 x + y = 0,53 y = 0,53 1,5 x 27 x + 24 (0,53 1,5 x) = 10 x = 0,30 mol Al m Al = 27 g mol 1 0,30 mol m Al = 8,1 g 8,1 g % Al = 100% = 81% 10 g % Mg = 100% 81% = 19% Stop zawiera 81% masowych glinu i 19% masowych magnezu.

6 2 pkt zastosowanie poprawnej metody obliczenia, poprawne wykonanie obliczeń, podanie wyniku w procentach 1 pkt zastosowanie poprawnej metody i: popełnienie błędów rachunkowych prowadzących do błędnego wyniku liczbowego błąd w zaokrągleniu wyników niepodanie wyniku w procentach 0 pkt zastosowanie błędnej metody obliczenia lub brak rozwiązania Zadanie 10. (0 2) 4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdający: 4.10) porównuje moc elektrolitów na podstawie wartości ich stałych dysocjacji. 8. Niemetale. Zdający: 8.6) przedstawia i uzasadnia zmiany mocy kwasów [ ]. Przykład poprawnej odpowiedzi: Wybrany czynnik i jego wpływ na moc kwasów beztlenowych pierwiastków położonych w tej samej grupie: Promień atomu. Moc kwasów beztlenowych wzrasta ze wzrostem promienia atomu połączonego z atomem wodoru. Wybrany czynnik i jego wpływ na moc kwasów beztlenowych pierwiastków położonych w tym samym okresie: Elektroujemność. Moc kwasów beztlenowych wzrasta ze wzrostem elektroujemności atomu połączonego z atomem wodoru. 2 pkt poprawne wskazanie i określenie wpływu wybranego czynnika na moc kwasów w obu przypadkach 1 pkt poprawne wskazanie i określenie wpływu wybranego czynnika na moc kwasów w jednym przypadku

7 Zadanie 11. (0 1) 4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdający: 4.7) stosuje regułę przekory do jakościowego określenia wpływu zmian [ ] stężenia reagentów [ ] na układ pozostający w stanie równowagi dynamicznej; 4.9) interpretuje wartości stałej dysocjacji, ph [ ]. 5. Roztwory i reakcje zachodzące w roztworach wodnych. Zdający: 5.6) stosuje termin stopień dysocjacji dla ilościowego opisu zjawiska dysocjacji elektrolitycznej. A.2. 1 pkt. poprawne wskazanie wniosku i uzasadnienia Zadanie 12. (0 2) 4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdający: 4.9) interpretuje wartości stałej dysocjacji, ph [ ]. 5. Roztwory i reakcje zachodzące w roztworach wodnych. Zdający: 5.6) stosuje termin stopień dysocjacji dla ilościowego opisu zjawiska dysocjacji elektrolitycznej. Przykład poprawnego rozwiązania: bliczenie stężenia jonów wodorowych w roztworze kwasu HF: HF H + + F K = α 2 c 0, ponieważ α 5% [H ] [H ] c 0 = c 0 K [H ] 2 K = [H + ] [H + K ] = [H + 4 6,310 ] = 0,021 czyli 0, ,03 Wyznaczenie ph roztworu z karty wybranych wzorów i stałych fizykochemicznych (tablicy wartości logarytmów): ph = log 0, ph = log ( log 0,21) ph = 1 ( 0,678) ph = 1,68 2 pkt poprawna metoda obliczenia ph roztworu, wykonanie obliczeń i podanie wyniku z właściwą dokładnością 1 pkt poprawna metoda obliczenia i popełnienie błędów rachunkowych lub podanie wyniku z błędną dokładnością 0 pkt błędna metoda obliczenia lub brak rozwiązania

8 Zadanie 13. (0 1) 7. Metale. Zdający: 7.4) [ ] planuje [ ] doświadczenie, którego przebieg pozwoli wykazać, że [ ] wodorotlenek glinu wykazuje charakter amfoteryczny. D. 1 pkt poprawne wskazanie wniosku Zadanie 14. (0 1) 7. Metale. Zdający: 7.7) przewiduje produkty redukcji związków manganu(vii) w zależności od środowiska [ ]. Probówka I: H 2 S 4 (aq) + NaN 2 (aq) lub (wodny roztwór) kwasu siarkowego(vi) + (wodny roztwór) azotanu(iii) sodu Probówka II: NaH (aq) + NaN 2 (aq) lub (wodny roztwór) wodorotlenku sodu + (wodny roztwór) azotanu(iii) sodu Probówka III: NaN 2 (aq) lub (wodny roztwór) azotanu(iii) sodu 1 pkt poprawny dobór odczynników w każdej z probówek Zadanie 15. (0 1) 7. Metale. Zdający: 7.7) przewiduje produkty redukcji związków manganu(vii) w zależności od środowiska [ ]. Probówka II: Roztwór zmienił barwę z fioletowej na zieloną. Probówka III: Wytrącił się brunatny osad. 1 pkt poprawne określenie objawów reakcji w dwóch probówkach przy poprawnym doborze odczynników w zadaniu pkt błędne określenie objawów reakcji w jednej lub dwóch probówkach lub brak odpowiedzi

9 Zadanie 16. (0 3) 7. Metale. Zdający: 7.7) przewiduje produkty redukcji związków manganu(vii) w zależności od środowiska [ ] bilansuje odpowiednie równania reakcji. a) (0 1) Probówka I: Mn 2+ Probówka II: Mn pkt. poprawne napisanie wzorów jonów powstających w probówkach I i II 0 pkt. inna odpowiedź lub brak odpowiedzi b) (0 2) Równanie procesu redukcji: Mn4 2H2 3e Mn2 4H Równanie procesu utlenienia: N 2H N H 2e pkt poprawne napisanie w formie jonowo-elektronowej obu równań 1 pkt poprawne napisanie w formie jonowo-elektronowej tylko jednego równania 0 pkt błędne napisanie obu równań (błędne wzory reagentów, błędne współczynniki stechiometryczne, niewłaściwa forma zapisu) odwrotne przypisanie równań procesom utleniania i redukcji brak odpowiedzi Zadanie 17 (0 1) 7. Metale. Zdający: 7.7) przewiduje produkty redukcji związków manganu(vii) w zależności od środowiska [ ]. Manganian(VII) potasu posiada najsilniejsze właściwości utleniające w środowisku (obojętnym /zasadowym/ kwasowym), a najsłabsze w środowisku (obojętnym /zasadowym /kwasowym). 1 pkt poprawne uzupełnienie zdania

10 Zadanie 18. (0 1) I. Pozyskiwanie, przetwarzanie i tworzenie informacji III etap edukacyjny 7. Sole. Zdający: 7.5) [ ] projektuje [ ] doświadczenie pozwalające otrzymać sole w reakcjach strąceniowych [ ]. Numer doświadczenia: II Wyjaśnienie: Jeden z użytych reagentów w projekcie doświadczenia I i III jest nierozpuszczalny w wodzie i nie dostarcza jonów potrzebnych do zajścia reakcji strąceniowej. 1 pkt poprawne wskazanie numeru doświadczenia i poprawne wyjaśnienie Zadanie 19. (0 2) 8. Niemetale. Zdający: 8.7) projektuje [ ] doświadczenia pozwalające otrzymać tlen w laboratorium (np. reakcja rozkładu [ ] KMn 4 ); zapisuje odpowiednie równania reakcji. a) (0 1) 2KMn 4 K 2 Mn 4 + Mn () 1 pkt poprawne napisanie równania reakcji 0 pkt błędne napisanie równania (błędne wzory reagentów, błędne współczynniki stechiometryczne, niewłaściwa forma zapisu) lub brak odpowiedzi b) (0 1) pis jednego z zestawów doświadczalnych: lub 1 pkt poprawny opis zestawu doświadczalnego uwzględniający otrzymywanie i zbieranie tlenu

11 Zadanie 20. (0 2) 5. Roztwory i reakcje zachodzące w roztworach. Zdający: 5.7) przewiduje odczyn roztworu po reakcji np. ([ ] wodorotlenku sodu z kwasem solnym), substancji zmieszanych w ilościach stechiometrycznych i niestechiometrycznych. Przykład poprawnej odpowiedzi: Hipoteza (była/nie była) poprawna. dczyn roztworu będzie (kwasowy/obojętny/zasadowy), ponieważ liczba moli kwasu nie jest taka sama jak liczba moli zasady i w roztworze znajdują się kationy wodorowe pochodzące z dysocjacji nadmiaru kwasu. 2 pkt podkreślenie w zdaniach właściwych określeń i poprawne dokończenie zdania 1 pkt podkreślenie w zdaniach właściwych określeń i błędne dokończenie zdania Zadanie 21. (0 3) (poziom podstawowy) 2. Chemia środków czystości. Zdający: 2.2) [ ] bada wpływ twardości wody na powstawanie związków trudno rozpuszczalnych [ ]. Etap I: 2HC 3 + Fe 2+ FeC 3 ( ) + C 2 + H 2 Etap II: FeC 3 + H 2 Fe(H) 2 + C 2 Etap III: 4Fe(H) H 2 4Fe(H) 3 3 pkt poprawne napisanie trzech równań reakcji 2 pkt poprawne napisanie dwóch równań reakcji 1 pkt poprawne napisanie jednego równania reakcji 0 pkt błędne napisanie trzech równań reakcji (błędne wzory reagentów, błędne współczynniki stechiometryczne, niewłaściwa forma zapisu) lub brak odpowiedzi Zadanie 22. (0 2) 5. Roztwory i reakcje zachodzące w roztworach. Zdający: 5.8) uzasadnia (ilustrując równaniami reakcji) przyczynę [ ] odczynu niektórych roztworów soli (hydroliza); 5.9) [ ] bada odczyn roztworu; 5.10) pisze równania reakcji [ ] hydrolizy soli w formie [ ] jonowej ([ ] skróconej).

12 Probówka I Barwa papierka wskaźnikowego Równanie reakcji w formie jonowej skróconej niebieski lub zielony, lub niebieskozielony C 6 H 5 + H 2 C 6 H 5 H + H Probówka II czerwony lub różowy Zn 2+ + H 2 ZnH + + H + lub Zn H 2 ZnH + + H 3 + lub Zn H 2 Zn(H) 2 + 2H + lub Zn H 2 Zn(H) 2 + 2H pkt poprawne określenie barwy papierka wskaźnikowego i poprawne napisanie równania reakcji w formie jonowej skróconej w każdej probówce 1 pkt poprawne określenie barwy papierka wskaźnikowego i poprawne napisanie równania reakcji w formie jonowej skróconej w jednej probówce 0 pkt błędne uzupełnienie obu wierszy tabeli lub brak odpowiedzi Zadanie 23. (0 1) 9. Węglowodory. Zdający: 9.4) [ ] wykazuje się rozumieniem pojęć: [ ] izomeria. 9.9) planuje ciąg przemian [ ]. 10. Hydroksylowe pochodne węglowodorów alkohole i fenole. Zdający: 10.1) [ ] wskazuje wzory alkoholi pierwszo-, drugoi trzeciorzędowych. Zdanie 1. rganiczny substrat reakcji oznaczonej numerem 2 ma takie same właściwości fizyczne i chemiczne, jak organiczny substrat reakcji oznaczonej numerem 5. P/F F 2. Związki A i B są alkoholami o tej samej rzędowości. F 3. Aldehyd i keton, które powstały w wyniku opisanych przemian są względem siebie izomerami. P 1 pkt poprawna ocena prawdziwości trzech zdań

13 Zadanie 24. (0 1) 9. Węglowodory. Zdający: 9.11) wyjaśnia na prostych przykładach mechanizmy reakcji [ ]. Typ reakcji: substytucja Mechanizm reakcji: rodnikowy 1 pkt poprawne określenie typu i mechanizmu reakcji Zadanie 25. (0 2) 13. Estry i tłuszcze. Zdający: 13.10) zapisuje [ ] odpowiednie równania reakcji wiążące ze sobą właściwości poznanych węglowodorów i ich pochodnych. 11. Związki karbonylowe aldehydy i ketony. Zdający: 11.3) pisze równania reakcji utleniania alkoholu [ ] drugorzędowego, np. tlenkiem miedzi(ii). 3: CH 3 CH(H)CH 3 + Cu T CH 3 CCH 3 + Cu + H 2 5: CH 3 CH 2 CH 2 Cl + KH H 2 CH 3 CH 2 CH 2 H + KCl 2 pkt poprawne napisanie dwóch równań reakcji 1 pkt poprawne napisanie jednego równania reakcji 0 pkt błędne napisanie obu równań reakcji (błędne wzory reagentów, błędne współczynniki stechiometryczne, niewłaściwa forma zapisu) lub brak odpowiedzi Zadanie 26. (0 1) 9. Węglowodory. Zdający: 4) posługuje się poprawną nomenklaturą węglowodorów [ ] i ich fluorowcopochodnych [ ]. 11. Związki karbonylowe aldehydy i ketony. Zdający: 11.2) [ ] tworzy nazwy systematyczne prostych aldehydów [ ]. a) 2-chloropropan b) propanal 1 pkt poprawne napisanie dwóch nazw systematycznych

14 Zadanie 27. (0 1) 11. Związki karbonylowe aldehydy i ketony. Zdający: 11.5) planuje [ ] doświadczenie, którego celem jest odróżnienie aldehydu od ketonu [ ]. Przykład poprawnej odpowiedzi: pisana próba pozwala na odróżnienie ketonu od aldehydu, ponieważ w otrzymanym aldehydzie nie występuje grupa acetylowa CH 3 C. 1 pkt poprawne określenie wpływu podstawnika Zadanie 28. (0 1) 10. Hydroksylowe pochodne węglowodorów alkohole i fenole. Zdający: 10.4) porównuje właściwości fizyczne i chemiczne: etanolu, glikolu etylenowego i glicerolu [ ]. C. 1 pkt poprawne wskazanie wzoru związku 0 pkt inna odpowiedź lub brak uzupełnienia Zadanie 29. (0 2) 4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdający: 4.6) wykazuje się znajomością i rozumieniem pojęć: stan równowagi dynamicznej i stała równowagi [ ]. Przykład poprawnego rozwiązania: Reakcja przebiega w fazie ciekłej, bez zmiany objętości, dlatego w wyrażeniu na stałą równowagi można użyć liczbę moli reagentów. x liczba moli estru i wody w stanie równowagi (2 x) liczba moli alkoholu w stanie równowagi (1,25 x) liczba moli kwasu w stanie równowagi 2 x K C (2 x)(1,25 x) 2 x 4 (2 x)(1,25 x) = 49 x 1 = 1, x 2 = 3,33 (w związku z ilością reagentów w stanie początkowym wartość fizycznie nie jest możliwa) Powstał 1 mol etanianu etylu (octanu etylu).

15 2 pkt zastosowanie poprawnej metody rozwiązania, poprawne wykonanie obliczeń i podanie liczby moli estru 1 pkt zastosowanie poprawnej metody rozwiązania, poprawne wykonanie obliczeń i podanie obu wyliczonych wartości liczby moli estru zastosowanie poprawnej metody rozwiązania i popełnienie błędów przy wykonaniu obliczeń oraz podanie jednej właściwej wartości liczby moli estru 0 pkt błędna metoda lub brak rozwiązania Zadanie 30. (0 2) 9. Węglowodory. Zdający: 9.4) [ ] wykazuje się rozumieniem pojęć: [ ] izomeria. cena i uzasadnienie stanowiska: Na podstawie podanych informacji nie można jednoznacznie ustalić wzoru półstrukturalnego triglicerydu, ponieważ występuje zjawisko izomerii. Istnieje więcej niż jeden wzór związku, w którym spełniona jest zależność podana w zadaniu. Np.: CH 2 CH CH 2 C C 15 H 31 C C 17 H 35 C C 17 H 35 CH 2 CH CH 2 C C 17 H 35 C C 15 H 31 C C 17 H 35 2 pkt poprawna ocena wraz z uzasadnieniem stanowiska 1 pkt poprawna ocena i błędne uzasadnienie stanowiska i brak uzasadnienia Zadanie 31. (0 2) 9. Węglowodory. Zdający: 9.5) rysuje wzory [ ] izomerów optycznych [ ]. 1. Atomy, cząsteczki i stechiometria chemiczna. Zdający: 1.5) dokonuje interpretacji [ ] ilościowej [ ] w ujęciu molowym [ ]. a) (0 1) Cząsteczka kwasu jabłkowego jest chiralna. 1 pkt poprawna odpowiedź

16 b) (0 1) Stosunek molowy: n kwasu jabłkowego : n NaH = 1 : 2 Uzasadnienie: W cząsteczce kwasu znajdują się dwie grupy karboksylowe, które mogą reagować z roztworem wodorotlenku sodu, a grupa hydroksylowa takiej reakcji nie ulega. 1 pkt. poprawne określenie stosunku molowego i poprawne uzasadnienie 0 pkt poprawne określenie stosunku molowego i błędne uzasadnienie błędne określenie stosunku molowego i błędne uzasadnienie inna odpowiedź lub brak odpowiedzi Zadanie 32. (0 2) III etap edukacyjny 5. Woda i roztwory wodne. Zdający: 5.5) [ ] oblicza ilość substancji, którą można rozpuścić w określonej ilości wody w podanej temperaturze. 1. Atomy, cząsteczki, stechiometria chemiczna. Zdający: 1.6) wykonuje obliczenia z uwzględnieniem [ ] mola dotyczące: mas [ ]. Przykład poprawnego rozwiązania: bliczenie masy metanu i chlorometanu, które rozpuściły się w wodzie na podstawie odczytanych wartości rozpuszczalności: 100 g wody 0,0023 g metanu i 0,92 g chlorometanu 1000 g wody 0,023 g metanu i 9,2 g chlorometanu bliczenie początkowej masy metanu (x 1 ) i początkowej masy chlorometanu (x 2 ): x 1 = 24,0 + 0,023 = 24,023 g x 2 = 41,3 +9,2 = 50,5 g bliczenie stosunku objętościowego gazów: n V V i m n1 V1 n 0 M n2 V0 24,023 g n 1 = 1,5 mola 1 16 g mol 50,5 g n 2 = 1,0 mol 1 50,5g mol V 1 : V 2 = 1,5 : 1,0 lub V 1 : V 2 = 3 : 2 2 pkt poprawna metoda obliczenia stosunku objętości gazów, wykonanie obliczeń i podanie wyniku 1 pkt poprawna metoda obliczenia stosunku objętości gazów i popełnienie błędów rachunkowych 0 pkt błędna metoda obliczenia lub brak rozwiązania

17 Zadanie 33. (0 1) 16. Cukry. Zdający: 16.7) wyjaśnia [ ], dlaczego sacharoza nie wykazuje właściwości redukujących. sacharoza 1 pkt poprawne podanie nazwy substancji znajdującej się w naczyniu B 0 pkt inna odpowiedź lub brak rozwiązania Zadanie 34. (0 1) 16. Cukry. Zdający: 16.5) opisuje właściwości glukozy i fruktozy; wskazuje na podobieństwa [ ]; 16.7) wyjaśnia [ ], dlaczego sacharoza nie wykazuje właściwości redukujących. Zaobserwowano powstanie ceglastoczerwonego osadu. 1 pkt poprawne opisanie obserwacji Zadanie 35. (0 3) 16. Cukry. Zdający: 16.5) planuje [ ] doświadczenie pozwalające na odróżnienie glukozy i fruktozy. a) (0 1) dczynnik: woda bromowa z dodatkiem wodnego roztworu wodorowęglanu sodu 1 pkt poprawny wybór odczynnika i uzupełnienie schematu doświadczenia b) (0 1) Naczynie A: glukoza Naczynie C: fruktoza 1 pkt poprawna identyfikacja i podanie nazw substancji przy poprawnym wyborze odczynnika w części a) zadania

18 c) (0 1) 1. Barwa zawartości probówki I przed zmieszaniem reagentów: pomarańczowa lub brązowa, lub żółta 2. Barwa zawartości probówki I po zmieszaniu reagentów: brak barwy lub bezbarwna 1 pkt poprawny opis zmian, które zaobserwowano, przy poprawnym wyborze odczynnika w części a) zadania Zadanie 36. (0 2) 15. Białka. Zdający: 15.1) opisuje budowę białek [ ]; 15.2) opisuje strukturę drugorzędową białek (α- i β-) [ ] wyjaśnia stabilizację tej struktury przez grupy R-, zawarte w resztach aminokwasów (wiązania jonowe, mostki disiarczkowe, wiązania wodorowe [ ]. a) I (mostki) disiarczkowe lub disulfidowe II (wiązanie) peptydowe b) Za strukturę pierwszorzędową białka odpowiadają wiązania 1. F. (peptydowe). strukturze, która jest określana jako lub, decydują wiązania 2. G. (wodorowe). Wiązanie występujące we fragmencie I jest jednym z wiązań stabilizujących strukturę określaną jako 3. C. (trzeciorzędowa). Stabilizują ją również wiązania 4. E. (jonowe) występujące pomiędzy resztami aminokwasowymi. 2 pkt poprawne określenie nazw wiązań w części a) zadania oraz poprawne uzupełnienie zdań w części b) zadania 1 pkt poprawne określenie nazw wiązań w części a) zadania oraz błędne uzupełnienie zdań w części b) zadania błędne określenie nazw wiązań w części a) zadania oraz poprawne uzupełnienie zdań w części b) zadania

19 gólne zasady oceniania Zdający otrzymuje punkty za rozwiązania, w których została pokonana zasadnicza trudność rozwiązania zadania. Rozwiązania zadań, uwzględniające inny tok rozumowania niż podany w schemacie oceniania, oceniane są zgodnie z ogólnymi zasadami punktacji. Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Gdy do jednego polecenia zdający podaje kilka odpowiedzi, (z których jedna jest prawidłowa, inne nieprawidłowe), nie otrzymuje punktów za żadną z nich. Rozwiązanie zadania otrzymane na podstawie błędnego merytorycznie założenia, uznaje się w całości za niepoprawne. Rozwiązania zadań doświadczalnych (spostrzeżenia i wnioski) oceniane są wyłącznie wtedy, gdy projekt doświadczenia jest poprawny, czyli np. prawidłowo zostały dobrane odczynniki. Jeżeli polecenie brzmi: Zaprojektuj doświadczenie., to w odpowiedzi zdający powinien wybrać właściwy odczynnik z zaproponowanej listy i wykonać kolejne polecenia. Za spostrzeżenia i wnioski będące konsekwencją niewłaściwie zaprojektowanego doświadczenia (np. błędnego wyboru odczynnika) zdający nie otrzymuje punktów. W rozwiązaniach zadań rachunkowych oceniane są: metoda (przedstawiony tok rozumowania), wykonanie obliczeń i podanie wyniku z jednostką i odpowiednią dokładnością. Jeśli w obliczeniach cząstkowych podawane są jednostki, to w każdym etapie muszą być poprawne. Wynik liczbowy wielkości mianowanej podany bez jednostek lub z niepoprawnym ich zapisem jest błędny. Uwaga: należy zwrócić uwagę na zależność wartości wyniku końcowego od ewentualnych wcześniejszych zaokrągleń. Wszystkie wyniki, które są konsekwencją przyjętych przez zdającego poprawnych zaokrągleń są poprawne. Jeżeli zamieszczone w odpowiedzi informacje (również dodatkowe, które nie wynikają z treści polecenia) świadczą o zasadniczych brakach w rozumieniu omawianego zagadnienia i zaprzeczają udzielonej prawidłowej odpowiedzi, to za odpowiedź taką zdający otrzymuje 0 punktów. Jeżeli polecenie brzmi: Napisz równanie reakcji w formie., to w odpowiedzi zdający powinien napisać równanie reakcji w podanej formie z uwzględnieniem bilansu masy i ładunku. Notacja: Za napisanie wzorów strukturalnych zamiast wzorów półstrukturalnych (grupowych lub uproszczonych) nie odejmuje się punktów. Zapis, w równaniach reakcji nie jest wymagany. W równaniach reakcji, w których ustala się stan równowagi, brak nie powoduje utraty punktów. Jeśli reakcja jest nieodwracalna, zapis w równaniu reakcji powoduje utratę punktów.