Rozwój systemu finansowego w Polsce

Transkrypt

1 Departament Stabilności Finansowej Rozwój systemu finansowego w Polsce Warszawa / 16 listopada 2017

2 Ewolucja i struktura systemu finansowego (1) 2 Aktywa systemu finansowego w relacji do PKB w wybranych krajach Europy Środkowo-Wschodniej oraz w strefie euro w latach (w %) Polska 125,9 121,4 122,8 126,3 Czechy 165,0 164,4 154,4 157,9 Węgry 132,9 133,3 127,0 127,2 Strefa euro 470,6 493,8 463,6 486,6 Uwagi: dane dla strefy euro dotyczą 17 krajów w latach , 18 krajów w 2014 r. oraz 19 krajów w latach Dane nie są porównywalne z zamieszczonymi w poprzednich edycjach opracowania ze względu na zmianę źródła danych, uwzględnienie w aktywach systemu finansowego aktywów funduszy rynku pieniężnego oraz korekty przesłane przez banki centralne. Źródło: dla strefy euro ECB Statistical Data Warehouse oraz Eurostat; dla pozostałych krajów dane udostępnione przez narodowe banki centralne oraz GUS. Polska gospodarka, podobnie jak gospodarki innych krajów regionu, wciąż charakteryzowała się, w porównaniu z krajami strefy euro, stosunkowo niskim poziomem pośrednictwa finansowego.

3 Segmenty sektora finansowego (w % PKB) Ewolucja i struktura systemu finansowego (2) 3 Rozwój systemu finansowego w zależności od poziomu PKB per capita ,5 8 8,5 9 9,5 10 Logarytm PKB per capita (w PPP) Sektor bankowy Sektor bankowy - wartości rzeczywiste w Polsce Rynek akcji Rynek akcji - wartości rzeczywiste w Polsce Papiery dłużne sektora publicznego Papiery dłużne sektora publicznego - wartości rzeczywiste w Polsce Papiery dłużne pozostałych sektorów Papiery dłużne pozostałych sektorów - wartości rzeczywiste w Polsce Sektor ubezpieczeniowy Sektor ubezpieczeniowy - wartości rzeczywiste w Polsce Źródło: opracowano na podstawie danych Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Banku Światowego, GUS, UKNF, GPW, Fitch Polska oraz NBP. Analiza instytucji i rynków finansowych różnych krajów na tle ich rozwoju gospodarczego sugeruje, że niektóre segmenty systemu finansowego w Polsce, w tym sektor bankowy, są nadal relatywnie słabo rozwinięte.

4 Ewolucja i struktura systemu finansowego (3) 4 Wskaźnik rozwoju systemu finansowego (FD), oraz udział wskaźnika rozwoju instytucji finansowych (FI) we wskaźniku rozwoju systemu finansowego (FD) w zależności od PKB per capita w krajach UE w 2014 r. Źródło: opracowano na podstawie K. Svirydzenka, Introducing a New Broad-based Index of Financial Development, IMF Working Paper, WP/16/5, January 2016, IMF oraz danych Banku Światowego Rosnące znaczenie rynków finansowych wraz z rozwojem systemu finansowego i wzrostem gospodarki.

5 Ewolucja i struktura systemu finansowego (4) 5 Wskaźnik struktury systemu finansowego w Polsce w latach 1996-VI ,0 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0, Uwaga: wskaźnik struktury systemu finansowego jest to relacja aktywów sektora bankowego do kapitalizacji spółek krajowych notowanych na GPW i wartości zadłużenia z tytułu obligacji korporacyjnych. Źródło: NBP, GPW, MF Sektor bankowy odgrywa wiodącą rolę w polskim systemie finansowym.

6 Ewolucja i struktura systemu finansowego (5) 6 Wpływ rozwoju systemu finansowego na wzrost gospodarczy Źródło: R. Sahay, M. Cihak, P. N'Diaye, A. Barajas, D. A. Pena, R. Bi, Y. Gao, A Kyobe, L. Nguyen, C. Saborowski, K. Svirydzenka, R. Yousefi, Rethinking Financial Deepening: Stability and Growth in Emerging Markets, IMF Staff Discussion Note SDN/15/08, May 2015, IMF.. Osiągnięty przez Polskę poziom rozwoju systemu finansowego, w ocenie instytucji międzynarodowych, wskazuje na jego optymalną wielkość i strukturę z punktu widzenia wpływu na wzrost gospodarczy.

7 Ewolucja i struktura systemu finansowego (6) 7 Struktura aktywów systemu finansowego krajów strefy euro ,8% 41,0% 45,9% 54,1% 9,5% 2,6% 10,0% 3,1% Monetarne instytucje finansowe Fundusze emerytalne Monetarne instytucje finansowe Fundusze emerytalne Zakłady ubezpieczeń Pozostałe instytucje finansowe Zakłady ubezpieczeń Pozostałe instytucje finansowe Źródło: EBC. Report on financial structures, October 2017 Wzrost udziału niebankowych instytucji finansowych w aktywach systemu finansowego krajów strefy euro.

8 Ewolucja i struktura systemu finansowego (7) 8 Struktura aktywów systemu finansowego w wybranych państwach UE w 2016 r % Monetarne instytucje finansowe Pozostałe instytucje finansowe Fundusze emerytalne Zakłady ubezpieczeń Źródło: EBC. Report on financial structures, October 2017, NBP, UKNF, Analizy Online, KSKOK Na 19 krajów strefy euro w 13 udział aktywów MIF w aktywach systemu finansowego przekracza 60%, co świadczy o utrzymującej się przewadze sektora bankowego. Polska z udziałem MIF przekraczającym 70% ma zbliżoną strukturę systemu finansowego do takich państw jak Litwa, Łotwa czy Słowacja.

9 Ewolucja i struktura systemu finansowego (8) 9 Aktywa 1 instytucji finansowych w Polsce w latach 2010-VI 2017 (w mld zł) 1 Dla funduszy inwestycyjnych i otwartych funduszy emerytalnych wartość aktywów netto. 2 Banki prowadzące działalność operacyjną. Do banków komercyjnych zaliczono również oddziały instytucji kredytowych. 3 Dane za obejmują aktywa kas działających. 4 Od 2010 r. do aktywów podmiotów maklerskich zalicza się wyłącznie aktywa domów maklerskich, co wynika ze zniesienia obowiązku finansowego wydzielenia działalności maklerskiej banku Źródło: NBP, UKNF, Analizy Online, KSKOK VI 2017 Banki komercyjne , , , , , ,3 1548,2 1582,2 Banki spółdzielcze i zrzeszające 2 96,4 106,1 115,8 129,3 135,4 139,7 158,2 163,2 Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe 3 14,0 15,6 16,8 18,7 13,7 12,3 11,3 10,8 Zakłady ubezpieczeń 145,2 146,1 162,7 167,6 178,5 180,3 185,4 195,4 Fundusze inwestycyjne 121,8 117,8 151,3 195,0 219,5 272,3 275,4 293,8 Otwarte fundusze emerytalne 221,3 224,7 269,6 299,3 149,1 140,5 153,4 174,7 Podmioty maklerskie 4 9,2 10,1 9,0 8,6 7,9 7,6 6,2 6,6 Ogółem 1 670, , , , , , , ,7 Na koniec czerwca 2017 r. aktywa instytucji tworzących polski sektor finansowy wyniosły 2 bln 426,7 mld zł, tj. były o 3,8% wyższe niż na koniec roku Znacząco wzrosły aktywa zakładów ubezpieczeń o 5,4%. Aktywa OFE wzrosły o 13,9%.

10 Ewolucja i struktura systemu finansowego (9) 10 Struktura aktywów systemu finansowego w Polsce w latach 2009 VI % VI 2017 Banki Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe Zakłady ubezpieczeń Fundusze inwestycyjne Otwarte fundusze emerytalne Podmioty maklerskie Źródło: NBP, UKNF, Analizy Online, KSKOK. Sektor bankowy nadal odgrywał główną rolę w systemie finansowym. W latach znacząco zwiększył się udział aktywów funduszy inwestycyjnych w strukturze krajowego systemu finansowego.

11 Ewolucja i struktura systemu finansowego (10) 11 Aktywa niebankowych instytucji finansowych w Polsce w latach mld zł % Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe - lewa oś Zakłady ubezpieczeń - lewa oś Fundusze inwestycyjne - lewa oś Otwarte fundusze emerytalne - lewa oś Domy maklerskie - lewa oś Aktywa / PKB - prawa oś 0 Źródło: NBP, UKNF, Analizy Online, KSKOK. Wzrost znaczenia aktywów funduszy inwestycyjnych w sektorze niebankowych instytucji finansowych.

12 Ewolucja i struktura systemu finansowego (11) 12 Liczba spółek krajowych i ich kapitalizacja do PKB na Głównym Rynku GPW w latach % Źródło: GPW. Liczba spółek - lewa oś Kapitalizacja / PKB - prawa oś W październiku 2017 r. na GPW było notowanych 427 spółek krajowych (od grudnia 2016 r. ubyło 7 spółek).

13 Ewolucja i struktura systemu finansowego (12) 13 Struktura aktywów finansowych gospodarstw domowych w latach 2009 VI 2017, wg stanu na koniec okresów mld zł VI 2017 Depozyty bankowe Depozyty w SKOK-ach Tytuły uczestnictwa funduszy inwestycyjnych Tytuły uczestnictwa UFK Skarbowe papiery wartościowe Akcje notowane na rynkach GPW Nieskarbowe papiery wartościowe Gotówka w obiegu (bez kas banków) Uwagi: 1) Kategoria tytuły uczestnictwa UFK jest prezentowana łącznie ze składkami oszczędnościowymi ubezpieczeń na życie; wartość depozytów w SKOK-ach na marzec ) Aktywa gospodarstw domowych obejmują depozyty gromadzone w bankach i SKOK-ach, tytuły uczestnictwa funduszy inwestycyjnych nabyte przez gospodarstwa domowe, jednostki uczestnictwa ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych (UFK) i składki oszczędnościowe ubezpieczeń na życie odpowiadające wartości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych w dziale ubezpieczeń na życie, skarbowe papiery wartościowe, akcje notowane na rynkach organizowanych przez GPW, gotówkę w obiegu pozostającą poza kasami banków oraz nieskarbowe dłużne papiery wartościowe. Źródło: opracowano na podstawie danych UKNF, Analizy Online i NBP. Największy udział w strukturze aktywów finansowych gospodarstw domowych miały nadal depozyty bankowe.

14 Ewolucja i struktura systemu finansowego (13) 14 Wybrane pozabankowe zewnętrzne źródła finansowania przedsiębiorstw w Polsce w latach mld zł 49, ,8 28,6 21,7 31,1 24,7 36,2 21, ,1 1,6 2,0 1,1 5,6 3,3 2,0 3, Emisje akcji na rynkach GPW Emisje długoterminowych obligacji na rynku krajowym Private equity Leasing Uwaga: dane na temat leasingu nie zawierają pożyczek udzielanych przez firmy leasingowe i z tego względu mogą różnić się od publikowanych w poprzednich edycjach opracowania. Źródło: opracowano na podstawie Fitch Polska, GUS, KDPW, GPW, Invest Europe i NBP, Leasing pozostaje najważniejszym pozabankowym zewnętrznym źródłem finansowania przedsiębiorstw.

15 Sektor bankowy (1) 15 Rozmiar polskiego sektora bankowego Aktywa sektora bankowego w Polsce Relacja aktywów sektora bankowego do PKB Źródło: NBP. Źródło: obliczenia NBP na podstawie danych EBC. Stabilny wzrost aktywów sektora bankowego. Niski udział aktywów sektora bankowego w relacji do PKB w porównaniu z krajami UE.

16 Sektor bankowy (2) 16 Struktura kredytów dla sektora niefinansowego w Polsce w latach 2003-VI 2017 w krajach UE na koniec 2016 Źródło: NBP. Źródło: obliczenia NBP na podstawie danych EBC. Najwyższy w UE udział kredytów dla gospodarstw domowych w portfelu kredytowym. Dominacja kredytów mieszkaniowych w strukturze portfela kredytowego.

17 Sektor bankowy (3) 17 Kredyty mieszkaniowe dla gospodarstw domowych Zmiany wartości i tempo, r/r Struktura walutowa 2008 r. VI 2017 r. Uwaga: dane dla rezydentów po wyeliminowaniu wpływu zmian kursów walutowych. Źródło: NBP. Walutowe kredyty mieszkaniowe są systematycznie spłacane; banki praktycznie nie udzielają nowych kredytów tego typu.

18 Sektor bankowy (4) 18 Finansowanie kredytów Luka finansowania Finansowanie zagraniczne do aktywów Uwaga: dane dla banków komercyjnych. Źródło: NBP. Luka finansowania w bankach komercyjnych bliska domknięcia. Maleje znaczenie finansowania zagranicznego.

19 Sektor bankowy (5) 19 Adekwatność kapitałowa sektora bankowego Wskaźniki kapitałowe Porównanie międzynarodowe Źródło: NBP. Źródło: obliczenia NBP na podstawie danych EBC. Poprawa adekwatności kapitałowej głównie na skutek zatrzymania zysków. Banki w Polsce charakteryzują się niską dźwignią finansową.

20 Sektor bankowy (6) 20 Struktura sektora bankowego Tendencje w całym sektorze bankowym kształtowane są przez banki komercyjne podmioty o największej sumie aktywów. Mniejsze znaczenie pod tym względem mają banki spółdzielcze oraz oddziały instytucji kredytowych. Źródło: NBP. Banki spółdzielcze stanowią liczną i rozdrobnioną grupę instytucji.

21 Sektor bankowy (7) 21 Banki spółdzielcze Znaczenie banków spółdzielczych na tle sektora bankowego Zyskowność banków spółdzielczych Źródło: NBP. Banki spółdzielcze posiadają około 7% aktywów sektora bankowego, zatrudniają około 20% pracowników oraz posiadają 1/3 całkowitej liczby placówek.

22 Niekredytowe instytucje finansowe (1) 22 Struktura sektora funduszy inwestycyjnych otwartych i zamkniętych na koniec 2016 r. i czerwca 2017 r % 50,2 49,7 1,4 1,4 6,3 6,3 4,2 4,7 7,5 7,8 21,3 20,9 9,1 9,2 8,9 8,9 12,6 12,1 7,4 8,2 15,7 16,2 41,6 40,0 13,8 14,6 86,8 86,7 2,7 2,6 3,2 4,9 3,5 4,3 XII 2016 VI 2017 XII 2016 VI 2017 XII 2016 VI 2017 Sektor ogółem Fundusze otwarte i specjalistyczne otwarte Fundusze zamknięte Akcji krajowych Krajowych papierów dłużnych Mieszane Akcji zagranicznych Zagranicznych papierów dłużnych Nieruchomości Pozostałe Źródło: NBP. Największą częścią funduszy otwartych były fundusze krajowych dłużnych papierów wartościowych. Wśród funduszy zamkniętych dominowały natomiast fundusze pozostałe.

23 Niekredytowe instytucje finansowe (2) 23 Relacja tytułów uczestnictwa funduszy inwestycyjnych posiadanych przez gospodarstwa domowe do depozytów bankowych od gospodarstw domowych wg stanu na koniec okresów w latach 2010-VI 2017 % ,2 19, ,9 16,8 17,4 17, ,3 14, VI2017 Źródło: NBP. Pomimo niskich stóp procentowych gospodarstwa domowe oszczędzają w formie depozytów bankowych.

24 Niekredytowe instytucje finansowe (3) 24 Koszty ponoszone przez uczestników akcyjnych funduszy inwestycyjnych Źródło: Cremers M., Ferreira M.A., Matos P., Starks L. (2016), Indexing and active fund management: International evidence, Journal of Financial Economics, Volume 120, Issue 3, June 2016,

25 Niekredytowe instytucje finansowe (4) 25 Wskaźnik ROE dla PTE, TFI, zakładów ubezpieczeń, banków i przedsiębiorstw w latach % PTE TFI ZU Banki Przedsiębiorstwa Źródło: przedsiębiorstwa GUS, banki NBP, ZU i PTE UKNF, TFI 2010 r. GUS, od 2011 r. UKNF. Spadek ROE we wszystkich grupach podmiotów gospodarki. Wskaźnik ROE w sektorze bankowym jest niższy niż w sektorze przedsiębiorstw niefinansowych.

26 Rynek pieniężny (1) 26 Zadłużenie z tytułu poszczególnych instrumentów rynku pieniężnego oraz wartość obrotów na rynku transakcji lokacyjnych (mld zł) I poł Rynek instrumentów dłużnych (zadłużenie na koniec okresu) Bony skarbowe 0,0 0,0 0,0 0,0 6,0 Bony pieniężne 131,4 110,6 98,8 81,3 71,2 Krótkoterminowe bankowe papiery dłużne 4,2 5,1 5,0 4,7 4,8 Krótkoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw 16,2 13,5 7,3 7,8 5,9 Rynek transakcji lokacyjnych (średnie dzienne obroty netto) Niezabezpieczone lokaty międzybankowe 5,8 4,9 3,9 3,8 3,6 FX swap 9,5 10,3 11,8 13,7 14,7 Transakcje repo/sbb 14,5 15,2 14,5 13,8 14,3 w tym: operacje między bankami krajowymi 3,5 4,6 4,7 4,2 5,3 Źródło: NBP. W I kw r., podobnie jak w I kw. 2016r., MF wyemitowało bony skarbowe o niewielkiej wartości. Na rynku transakcji warunkowych dominowały operacje SBB, zawierane głównie przez banki z podmiotami niebankowymi.

27 Rynek pieniężny (2) 27 Miesięczne obroty netto na krajowym rynku transakcji warunkowych w latach 2013 VI mld zł Rynek międzybankowy Rynek klientowski Transakcje z nierezydentami Źródło: opracowano na podstawie danych NBP, KDPW oraz MF. Płynność krajowego rynku transakcji warunkowych w I połowie 2017 r. była zbliżona do obserwowanej w 2016 r. Nastąpiły zmiany w strukturze podmiotowej obrotów na tym rynku wzrostowi obrotów w segmencie operacji międzybankowych towarzyszył istotny spadek aktywności na rynku klientowskim.

28 Rynek pieniężny (3) 28 Średnie dzienne obroty netto na globalnym rynku transakcji fx swap złotego, w tym w Polsce i w Londynie (w mln USD) IV 2014 X 2014 IV 2015 X 2015 IV 2016 X 2016 IV 2017 Rynek globalny rynek krajowy, w tym: transakcje z nierezydentami rynek offshore, w tym: rynek londyński Uwaga: obroty w poszczególnych segmentach globalnego rynku transakcji złotego oszacowano na podstawie danych z przeprowadzanego co trzy lata badania Banku Rozrachunków Międzynarodowych (BIS) i wyznaczonych za kwiecień 2013 r. i kwiecień 2016 r. udziałów transakcji zawartych na rynku londyńskim w obrotach ogółem na rynku offshore. Źródło: opracowano na podstawie danych Banku Anglii, Banku Rozrachunków Międzynarodowych i NBP. Rynek transakcji fx swap złotego pozostawał największym rynkiem spośród walut krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Zgodnie z wynikami badania BIS zdecydowaną większość swapów walutowych nominowanych w złotych przeprowadzano na rynku offshore. Jedynie około 20% tych transakcji zrealizowano na rynku krajowym.

29 Kasowy rynek walutowy 29 Średnie dzienne obroty netto na globalnym kasowym rynku złotego, w tym w Polsce i w Londynie (mln USD) IV 2014 X 2014 IV 2015 X 2015 IV 2016 X 2016 IV 2017 Rynek globalny rynek krajowy, w tym: transakcje z nierezydentami rynek offshore, w tym: rynek londyński Uwaga: obroty w poszczególnych segmentach globalnego rynku transakcji na kurs złotego oszacowano na podstawie danych z przeprowadzanego co trzy lata badania Banku Rozrachunków Międzynarodowych (BIS) i wyznaczonych za kwiecień 2013 r. i kwiecień 2016 r. udziałów transakcji zawartych na rynku londyńskim w obrotach ogółem na rynku offshore. Źródło: opracowano na podstawie danych Banku Anglii, Banku Rozrachunków Międzynarodowych i NBP. Wielkość i struktura obrotów na globalnym kasowym rynku złotego były determinowane przede wszystkim przez transakcje realizowane przez nierezydentów głównie banki inwestycyjne i fundusze hedgingowe. Istotnym czynnikiem stymulującym aktywność tych podmiotów był dysparytet między stopami procentowymi w Polsce i w krajach wysoko rozwiniętych. Skłaniał on nierezydentów m.in. do stosowania strategii carry trade.

30 Rynek kapitałowy 30 Wielkość poszczególnych segmentów krajowego rynku kapitałowego w latach 2013 VI 2017 (w mld zł) VI 2017 Instrumenty dłużne 670,8 610,5 649,5 723,2 757,0 Obligacje rynkowe Skarbu Państwa 565,7 482,9 513,4 576,7 614,2 Obligacje BGK na rzecz KFD 25,4 25,6 19,4 22,7 22,6 Długoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw 37,8 54,2 65,2 69,0 64,6 Obligacje komunalne 18,6 19,1 20,0 19,9 19,9 Długoterminowe bankowe papiery dłużne 2 20,0 25,1 26,5 27,4 27,5 Listy zastawne 3,3 4,1 5,4 7,6 8,2 Instrumenty udziałowe 851, , , , ,8 Główny Rynek GPW 840, , , , ,5 NewConnect 11,0 9,1 8,7 9,8 10,3 1 Dla instrumentów dłużnych wielkość poszczególnych segmentów rynku kapitałowego mierzona jest wartością tych instrumentów w obiegu, a dla instrumentów udziałowych kapitalizacją spółek krajowych i zagranicznych notowanych na Głównym Rynku GPW oraz na platformie NewConnect. 2 Dane obejmują wyłącznie wyemitowane w Polsce przez banki krajowe obligacje i bankowe papiery wartościowe nominowane w złotych i w walutach obcych. W obrocie na rynku krajowym znajdowały się także obligacje Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz instytucji kredytowych z UE. Źródło: opracowano na podstawie danych MF, NBP, KDPW, GPW, Fitch Polska. Najważniejszymi segmentami krajowego rynku kapitałowego były Główny Rynek GPW oraz rynek obligacji skarbowych. Rynek nieskarbowych papierów dłużnych pozostawał słabo rozwinięty.

31 Rynek instrumentów pochodnych (1) 31 Średnie dzienne obroty netto na krajowym rynku instrumentów pochodnych w latach VI 2017 (w mln zł) VI 2017 Pozagiełdowe instrumenty pochodne , , , , ,3 - instrumenty pochodne stopy procentowej 8 316, , , , ,9 - walutowe instrumenty pochodne 1 857, , , , ,4 Giełdowe instrumenty pochodne 971,7 970,8 902,1 777, ,2 - instrumenty pochodne stopy procentowej 10,7 6,5 1,9 4,9 5,7 - walutowe instrumenty pochodne 37,8 29,6 33,1 20,3 17,4 - instrumenty związane z rynkiem akcji 923,3 934,8 867,1 752,7 999,1 - w tym futures na WIG20 813,8 850,1 781,5 676,1 841,9 Uwaga: obroty na rynku pozagiełdowym wyliczono według wartości nominalnej, a na rynku giełdowym według kwot rozliczenia transakcji. Rynek giełdowy obejmuje instrumenty notowane na GPW. W przypadku tego rynku uwzględniono transakcje sesyjne i pakietowe. Giełdowe procentowe instrumenty pochodne obejmują kontrakty na stawki referencyjne WIBOR oraz kontrakty na obligacje skarbowe, które były w obrocie na GPW od października 2013 r. Kategoria walutowych instrumentów pochodnych nie obejmuje transakcji fx swap. Źródło: opracowano na podstawie danych pozyskanych od banków najbardziej aktywnych na krajowym rynku finansowym oraz danych GPW. Rynek instrumentów pochodnych OTC stopy procentowej jest jednym z najbardziej płynnych segmentów krajowego rynku finansowego. Jego głównymi uczestnikami są banki, a większość transakcji jest realizowana z nierezydentami. Na rynku terminowym GPW aktywność inwestorów koncentrowała się w segmencie kontraktów futures na indeks WIG20.

32 Rynek instrumentów pochodnych (2) 32 Zmiany regulacyjne na rynku instrumentów pochodnych OTC Począwszy od czerwca 2016 r. stopniowo wprowadzano obowiązek centralnego rozliczania niektórych transakcji instrumentami pochodnymi OTC stopy procentowej nominowanymi w EUR, USD, GBP i JPY. Od czerwca 2017 r. obejmuje on przeważającą liczbę banków krajowych. Od lutego 2017 r. zastosowanie ma również obowiązek centralnego rozliczania kolejnych klas instrumentów pochodnych OTC stopy procentowej nominowanych w PLN oraz SEK i NOK. Do rozliczenia przez CCP kierowane są transakcje FRA PLN o terminach zapadalności 2 lat oraz transakcje IRS fixed floating PLN o terminach 10 lat. Wspomniany wymóg jest wiążący dla kilkunastu banków działających w Polsce, w tym banków, które były uczestnikami bezpośrednimi KDPW_CCP w obszarze OTC na 9 sierpnia 2016 r. Ponadto od I kwartału 2017 r. stopniowo wprowadzany jest obowiązek stosowania zabezpieczeń w transakcjach rozliczanych bilateralnie. Wymogi dotyczące wnoszenia depozytów zmiennych (variation margin) od 1 marca br. są wiążące dla wszystkich banków krajowych. Natomiast terminy wejścia w życie wymogów dotyczących wymiany depozytów początkowych (initial margin), są uzależnione od skali działalności banku i jego grupy kapitałowej na rynku instrumentów pochodnych OTC dla niektórych banków z Polski obowiązują już od lutego br., podczas gdy dla mniejszych podmiotów wymóg ten jest odroczony nawet do 2020 r.

33 Infrastruktura rynku (1) 33 Infrastruktura potransakcyjna rynku instrumentów finansowych Kilkanaście banków krajowych mających w KDPW_CCP status uczestnika rozliczającego w systemie rozliczeń OTC kieruje do rozliczenia przez tę izbę zawierane między sobą transakcje FRA, IRS i OIS w złotych. O wyborze KDPW_CCP, jako miejsca centralnego rozliczania wspomnianych transakcji, mogły decydować m.in.: możliwość bezpośredniego uczestnictwa w tej izbie, ustanawiania zabezpieczeń w postaci krajowych obligacji skarbowych oraz relatywnie duże w relacji do skali prowadzonej działalności kapitały tej izby. 9 sierpnia 2016 r. KDPW_CCP otrzymał zezwolenie KNF na rozszerzenie zakresu świadczonych usług rozliczeniowych zgodnie z rozporządzeniem EMIR na: - nominowane w euro instrumenty pochodne OTC stopy procentowej, - dopuszczone do obrotu zorganizowanego papiery wartościowe nominowane w euro, - nominowane w złotych transakcje outright obligacjami skarbowymi na rynku OTC.

34 Infrastruktura rynku (2) 34 Infrastruktura potransakcyjna rynku instrumentów finansowych KDPW kontynuował przygotowania do uzyskania autoryzacji jako centralny depozyt papierów wartościowych spełniający wymogi regulacji CSDR. Autoryzacja ta jest konieczna do dalszego prowadzenia przez KDPW jego podstawowej działalności, tj. w zakresie rejestracji papierów wartościowych, prowadzenia depozytu i systemu ich rozrachunku. Wniosek o autoryzację został złożony w KNF 29 września 2017 r. W grudniu 2016 r. KDPW uzyskał międzynarodową autoryzację w zakresie nadawania kodów LEI i jest jedynym w Polsce podmiotem posiadającym status jednostki uprawnionej do nadawania wspomnianych kodów (tzw. Local Operating Unit). Dzięki tej autoryzacji krajowe podmioty zawierające transakcje instrumentami pochodnymi mogą, korzystając z infrastruktury zlokalizowanej w Polsce, wypełniać nałożony na nie regulacjami unijnymi obowiązek posiadania identyfikatora LEI. W najbliższych latach obowiązek posiadania identyfikatora LEI zostanie rozszerzony na podmioty zawierające transakcje na rynkach regulowanych (co wynika ze standardów technicznych do rozporządzenia MiFIR) oraz uczestników centralnych depozytów papierów wartościowych, w tym emitentów tych papierów (zgodnie z przepisami wykonawczych standardów technicznych do rozporządzenia CSDR).

35