WARTOŒÆ RYNKOWA U YWANYCH CI GNIKÓW I KOMBAJNÓW ZBO OWYCH NA PRZYK ADZIE RYNKU NIEMIECKIEGO

Transkrypt

1 224 dmund Lorencowicz STOAZYSZI OOMISTÓ OLICTA I AGOBIZS oczniki aukowe l tom I l zeszyt dmund Lorencowicz niwersytet Przyrodniczy w Lublinie ATOŒÆ YOA YAYC CI GIÓ I OMBAÓ ZBO OYC A PZY AZI Y IMICIGO MAT AL OF S TACTOS A COMBI ASTS I GMA MAT S³owa kluczowe: maszyny u ywane, ceny maszyn u ywanych, rynek maszyn rolniczych ey words: used machinery, prices of used machinery, agricultural machinery market Synopsis. Ceny u ywanych maszyn rolniczych w iemczech zale ¹ nie tylko od ich wieku, ale tak e przebiegu (iloœci wykonanej pracy) i mocy silnika. przypadku ci¹gników ceny za 1 k mocy waha³y siê od 600 do 100 euro dla ci¹gników w wieku 0 lat i wiêcej. przypadku kombajnów zbo owych ceny te wynosi³y od 900 do 100 euro za 1 k. stêp ynek u ywanych ci¹gników i maszyn rolniczych w Polsce jest zdominowany importem tych produktów z rynku niemieckiego. ynika to nie tylko z faktu dostêpnoœci geograficznej do tego rynku (niewielka odleg³oœæ), ale tak e du ej liczby Polaków pracuj¹cych w tym kraju, którzy dobrze ju znaj¹ realia niemieckie oraz marki maszyn u ytkowanych w iemczech. Ceny oferowanych przez handlowców maszyn zale ¹ g³ównie od dwóch czynników: wieku i przebiegu. Oczywiœcie wa na jest tak e wielkoœæ maszyn wyra ona na przyk³ad w mocy silnika, a tak e marka. Trzeba podkreœliæ, e na rynku niemieckim oferowanych jest oko³o 600 typowymiarów ci¹gników oraz blisko 80 typowymiarów kombajnów zbo owych. Materia³ badawczy i metodyka badañ Celem niniejszej pracy by³o okreœlenie wp³ywu wieku i przebiegu ci¹gników oraz kombajnów zbo owych na ich cenê na rynku wtórnym. Materia³ badawczy stanowi³y oferty handlowe dilerów handluj¹cych u ywanymi maszynami w iemczech z prze³omu lat 2007 i Oferty te s¹ publikowane w formie ulotek, zestawieñ i ofert w czasopismach rolniczych, a tak e w Internecie [Ceny ci¹gników u ywanych 2008, Ceny u ywanych samojezdnych Analizie poddano oferty dotycz¹ce dwóch grup maszyn: ci¹gników i kombajnów zbo owych. ynika to z dwóch powodów: s¹ to najbardziej poszukiwane w Polsce maszyny, a liczba ofert dotycz¹cych tych maszyn by³a najwy sza. Zgromadzenie i analiza danych cenowych i parametrów ci¹gników i kombajnów wymaga³a opracowania bazy danych zawieraj¹cej m.in. pola dotycz¹ce marki, roku produkcji, przebiegu wyra onego w motogodzinach [mth lub godzinach [h, mocy [k oraz ceny w euro. odatkowo obliczono: wiek oferowanych ci¹gników i maszyn, przebieg roczny, cenê w przeliczeniu na 1 k mocy silnika. ane te zosta³y nastêpnie zweryfikowane, posortowane i poddane obróbce statystycznej z wykorzystaniem funkcji zawartych w arkuszu kalkulacyjnym xcel. a podstawie danych okreœlono przebiegi i przeanalizowano graficznie oraz tabelarycznie zale noœci pomiêdzy wybranymi parametrami. o okreœlenia si³y zwi¹zków pomiêdzy zmiennymi zale nymi a niezale nymi wykorzystano granice ustalone przez Ostasiewicz i in. [2001. yniki badañ a rynku niemieckim jest szeroka oferta u ywanych maszyn rolniczych. Przeanalizowano 569 ofert sprzeda y ci¹gników i 202 oferty dotycz¹ce kombajnów zbo owych. przypadku analizowanych ci¹gników obejmowa³a ona 21 marek ci¹gników o mocy od 24 do 406 k (œrednia moc 9,9

2 artoœæ rynkowa u ywanych ci¹gników i kombajnów zbo owych na przyk³adzie rynku k) w wieku od jednego do 5 lat (œredni wiek 12,5 roku). Przebieg waha³ siê od 100 do prawie 15 tysiêcy motogodzin œrednio 512 mth (tab.1). Powy sze wartoœci charakteryzuj¹ce oferowane do sprzeda y ci¹gniki wskazuj¹, e by³y to przeciêtnie traktory z wykorzystanym w oko³o 4% potencja³em pracy (przy normatywie wynosz¹cym mth) [Lorencowicz artoœæ mediany mocy wynosz¹ca 81 k œwiadczy o fakcie pozbywania siê b¹dÿ wymiany przez rolników niemieckich ci¹gników z przedzia³u mocy, który obecnie jest najbardziej poszukiwany w polskim rolnictwie. zestawionych ofertach dotycz¹cych kombajnów zbo owych by³o 8 ró nych marek tych maszyn. Przedzia³ mocy wynosi³ od 45 do 480 k (œrednio 265,7 k), a wiek waha³ siê w podobnym zakresie jak w przypadku ci¹gników od 1 do 9 lat (œrednio 10,1 roku). Przebieg wynosi³ od zaledwie 0 do 4250 godzin pracy (œredni przebieg 1411 godzin) (tab. 2). Podobnie jak w przypadku Tabela 1. Charakterystyka u ywanych ci¹gników yszczególnienie statystyczna zgromadzonego ednostka min materia³u badawczego dotycz¹cego ofert max artoœæ œrednia m ediana odch. stand. L iczba analizowanych ofert 596 L iczba marek ci¹gników 21 Moc iek Przebieg Cena ca³kowity k , 9 81, 0 49, lata , , 7 mth tys. euro 4, 5 160, 0 1, 4 26, 5 21, 7 Tabela 2. Charakterystyka statystyczna zgromadzonego materia³u badawczego dotycz¹cego ofert u ywanych kombajnów zbo owych yszczególnienie ednostka min max artoœæ œrednia m ediana odch. stand. L iczba analizowanych ofert 202 L iczba marek kombajnów 8 Moc iek k , , 5 lata , 1 8 8, 1 Przebieg ca³kowity h Cena tys. euro 2, 12, 0 90, 6 89, 2 57, 8 ci¹gników analizowane kombajny charakteryzowa³y siê wykorzystaniem potencja³u produkcyjnego ok. 47%, a mediana mocy (270 k) i wieku (8 lat) œwiadczy o ofercie sprzeda y dotycz¹cej relatywnie du ych jak na polskie warunki kombajnów zbo owych. ak widaæ na rysunku 1 przebieg u ywanych ci¹gników oferowanych na rynku wtórnym wzrasta proporcjonalnie do wieku oko³o 8 lat. Ci¹gniki starsze od 9 do 2 lat charakteryzuj¹ siê zbli onym przebiegiem rzêdu oko³o 6-8 tysiêcy motogodzin. Mo e to wynikaæ z faktu, e na rynku wtórnym bardzo rzadko oferuje siê ci¹gniki o wiêkszym przebiegu ni 9 tysiêcy motogodzin, gdy s¹ ju to maszyny o wysokim stopniu zu ycia i nie znajduj¹ nabywców. Tak e roczny przebieg ci¹gników na rynku wtórnym ma tendencjê malej¹c¹ (rys. 2) i jest to zale noœæ liniowa bardzo silna. Starsze ci¹gniki (20 i wiêcej lat) charakteryzuj¹ siê przebiegiem rocznym poni ej 50 mth. Œwiadczy to o tym, e wystawiane do sprzeda y ci¹gniki m³odsze charakteryzowa³y siê du ym przebiegiem i prawdopodobnie by³y wykorzystywane w wiêkszych gospodarstwach. Cena u ywanych ci¹gników waha³a siê od 4,5 a do 160 tysiêcy euro (rys. ). Przy œredniej cenie oferty wynosz¹cej 1,5 tys. euro mediana 26,5 tys. euro œwiadczy o tym, e przewa a³y ci¹gniki o ni szej cenie. ajni sze ceny poni ej 20 tysiêcy euro dotyczy³y ci¹gników starszych, w wieku ponad dwadzieœcia lat. Zale noœæ ceny od wieku wykazuje znacz¹cy zwi¹zek i ma charakter nieliniowy (rys. 4). Ci¹gniki powy ej 15 lat oferowane by³y w cenach do 20 tysiêcy euro, natomiast m³odsze charakteryzowa³y siê wiêkszym zró nicowaniem cen pomiêdzy 20 a 160 tysiêcy euro.

3 226 dmund Lorencowicz P L [ [ 5 :LO ysunek 1. Przebieg ca³kowity u ywanych ci¹gników LP ysunek. Cena u ywanych ci¹gników w zale noœci od przebiegu L S F 5 ysunek 2. Przebieg roczny u ywanych ci¹gników P [ 5 :LO [ [ 5 :LO ysunek 4. Cena u ywanych ci¹gników w zale noœci od wieku przeliczeniu na jednostkê mocy (euro/1 k) cena analizowanej grupy ci¹gników maleje wraz z wiekiem ci¹gników z wartoœci oko³o 600 do 100 euro za kilowat (rys. 5). grupie takich maszyn jak kombajny zbo owe zale noœci pomiêdzy przebiegiem ca³kowitym i przebiegiem rocznym a wiekiem maszyn s¹ podobne jak w przypadku ci¹gników. Przebieg ca³kowity roœnie w sposób liniowy od 0 do 4520 godzin i jest w sposób umiarkowany uzale niony od wieku kombajnów (rys. 6). przypadku przebiegu rocznego brak jest zale noœci liniowej, a roczne wykorzystanie waha siê od 2 do nawet 09 godzin (rys.7). ajwy sze wartoœci dotycz¹ kombajnów m³odszych do 4 lat, o mocy silnika ponad 200 k i szerokoœci roboczej 6 i wiêcej metrów. Cena u ywanych kombajnów zbo owych jest te umiarkowanie zwi¹zana zarówno z wiekiem tych maszyn, jak i przebiegiem. ajni sze ceny wywo³awcze by³y w przypadku kombajnów z prze- : [ [ 5 :LO ysunek 5. Cena za jednostkê mocy u ywanych ci¹gników L [ 5 :LO ysunek 6. Przebieg ca³kowity u ywanych kombajnów zbo owych

4 artoœæ rynkowa u ywanych ci¹gników i kombajnów zbo owych na przyk³adzie rynku biegiem ponad 2000 godzin (rys. 8) i wieku ponad 15 lat (rys. 9). Tego rodzaju maszyny, uwa ane za zu yte w sensie ekonomicznym, w warunkach niewielkiego wykorzystania rocznego mog¹ pracowaæ jeszcze kilka lat. a przyk³ad w gospodarstwie posiadaj¹cym do 50 ha zbó przeciêtne wykorzystanie roczne nie przekracza 50 godzin, a wiêc kombajn zbo owy mo e jeszcze oko³o lat przepracowaæ bez potrzeby wykonania remontu kapitalnego. Podobnie jak w przypadku ci¹gników przeliczenie wartoœci u ywanego kombajnu zbo owego na jednostkê mocy wskazuje na znacz¹c¹ zale noœæ nieliniow¹ z wiekiem a wartoœci malej¹ z ok. 900 do nieca³ych 100 euro/1 k (rys. 10). F L :LO ysunek 7. Przebieg roczny u ywanych kombajnów /[ 5 L ysunek 8. Cena u ywanych kombajnów zbo- owych w zale noœci od przebiegu /[ 5 : /[ 5 :LO ysunek 9. Cena u ywanych kombajnów zbo- owych :LO ysunek 10. Cena za jednostkê mocy u ywanych kombajnów [euro/k w zale noœci od wieku Podsumowanie i wnioski Przeprowadzona analiza wskazuje na zwi¹zek pomiêdzy cen¹ a wiekiem, przebiegiem i moc¹ (wielkoœci¹) u ywanych ci¹gników i maszyn. Zale noœci pomiêdzy wartoœci¹ a wiekiem i przebiegiem wykazane dla badanych ci¹gników i kombajnów zbo owych potwierdzaj¹ okreœlony ju ponad 50 lat temu w badaniach Scheafer-ehnerta [196 zwi¹zek nieliniowy charakteryzuj¹cy siê silnym spadkiem wartoœci w pierwszych latach u ytkowania. Tendencja ta jest sta³a [apiórkowski 2005 i œwiadczy o du ym wp³ywie zu ycia ekonomicznego na maszyny o skomplikowanej konstrukcji, takie jak m.in. ci¹gniki czy maszyny samojezdne. Stopieñ zu ycia oferowanych maszyn jest relatywnie niski i nie przekracza poziomu 50%. warunkach polskiego rolnictwa charakteryzuj¹cego siê gospodarstwami o niedu ej œredniej powierzchni (poni ej 10 ha) zakup u ywanych ci¹gników b¹dÿ kombajnów pochodz¹cych z rynku niemieckiego wydaje siê byæ ekonomicznie uzasadniony.

5 228 dmund Lorencowicz Literatura Ceny ci¹gników u ywanych w iemczech jesieñ : olniczy Przegl¹d Techniczny, 1 (107), Ceny u ywanych samojezdnych maszyn rolniczych w iemczech jesieñ : olniczy Przegl¹d Techniczny, 2 (108), Lorencowicz. 2007: Poradnik u ytkownika techniki rolniczej w tabelach. APA, Bydgoszcz. apiórkowski. 2005: Zasady wyceny maszyn i urz¹dzeñ rolniczych. SIT, arszawa. Ostasiewicz S., usnak Z., Siedlecka. 2001: Statystyka elementy teorii i zadania. A, roc³aw. Scheafer-ehnert. 196: ie osten des Landmaschineneinsatzes. Berichte ueber Landtechnik,.74, Frankfurt. Summary Prices of used farm machinery in Germany depends on age, annual work and engine power. In case of tractors price per 1 kilowatt varied from 600 to 100 euro for tractors older than 0 years. Combine harvestesr prices were from 900 to 100 euro per 1 k. Adres do korespondencji: dr hab. in. dmund Lorencowicz, prof. P niwersytet Przyrodniczy w Lublinie ydzia³ In ynierii Produkcji atedra ksploatacji Maszyn i Zarz¹dzania w In ynierii olniczej ul. G³êboka Lublin tel. (0 81) edmund.lorencowiczup.lublin.pl