Materiały pomocnicze dla prowadzących do wykładu z Elektronicznej wymiany danych Podstawy Elektronicznej Wymiany Danych

Transkrypt

1 Problematyka przedmiotu związana jest z obowiązującymi standardami elektronicznej wymiany danych. U ich podstaw leży XML, stąd język ten będzie stanowił trzon zagadnień omawianych na zajęciach. W trakcie realizacji przedmiotu zostaną poruszone kwestie związane z definiowaniem struktury dokumentów XML oraz wyświetlania ich zawartości. Niebagatelną rolę w operowaniu omawianym językiem strukturalnym odgrywa weryfikacja syntaktyczna oraz semantyczna tworzonych dokumentów. Zagadnienia te zostaną szczegółowo scharakteryzowane podczas realizacji przedmiotu. Przedstawione zostaną także wybrane obszary zastosowań XML, w szczególności zasady opisu dokumentów biznesowych, usług sieciowych, a także reguły dotyczące tworzenia kanałów wiadomości RSS. Każdy temat zawarty w kursie, oprócz materiału teoretycznego, zawiera również zestaw zadań, których wykonanie pozwoli na nabycie praktycznych umiejętności niezbędnych do operowania na dokumentach XML. 1

2 2

3 Są to podstawowe materiały źródłowe wykorzystane w trakcie przygotowywania materiałów do wykładu. Studenci mogą poszukiwać również nowych źródeł informacji. Ciekawe źródła mogą być przez nich zamieszczanie w kursie na Moodle. 3

4 4

5 5

6 Co uzyskuje się dzięki stosowaniu EDI? Oszczędność czasu i pieniędzy EDI jest technologią, która w naturalny sposób oszczędza czas i pieniądze, dzięki eliminacji wielokrotnego wprowadzania dokumentów. Dokumenty są wprowadzane do systemów informatycznych tylko raz przez jednego partnera handlowego. Procesy translacji, konwersji i transportu danych wykonywane są automatycznie przez komputer i odpowiednie oprogramowanie. Redukcję błędów i zwiększenie dokładności Elektroniczny transfer danych eliminuje konieczność kopiowania danych z jednego papierowego dokumentu na inny lub ręcznego wprowadzania danych do aplikacji biznesowej. Dane elektroniczne wyprowadzane są zazwyczaj z bazy danych, gdzie zostały już poddane uprzedniemu zatwierdzeniu (sprawdzeniu). Dzięki wyeliminowaniu wielokrotnego wprowadzania tych samych danych do systemów informatycznych, a także dzięki możliwości implementacji dodatkowych procedur automatycznej weryfikacji danych jeszcze przed ich wprowadzeniem do systemu, zdecydowanie zwiększa się dokładność danych. Źródło: Optymalizację zapasów Dzięki otrzymywaniu odpowiednio wcześnie dokładnych informacji o potrzebach klientów i terminach dostaw istnieje możliwość optymalizacji wymaganego poziomu zapasów u partnerów handlowych, np. poprzez wdrożenie rozwiązania VMI (ang. Vendor Managed Inventory), czy CPFR (ang. Continuous Planning Forecasting and Replenishment). 6

7 7

8 Dokumenty w standardzie EDIFACT Komunikaty (dokumenty) standardu EDIFACT umożliwiają przesyłanie informacji niezbędnych do realizacji transakcji handlowych. Komunikaty te można podzielić na trzy grupy: 1. komunikaty handlowe (katalog cenowy, zamówienie, faktura), które umożliwiają wymianę informacji pomiędzy sprzedającym i kupującym, 2. komunikaty transportowe (zlecenie transportowe, awizo dostawy) używane w celu organizacji dostawy towaru, 3. komunikaty finansowe (przelew, informacja o ruchu na koncie) używane do realizowania płatności i informowania o ruchach pieniężnych. 8

9 Dokument w standardzie EDIFACT, jak widać, nie jest czytelny. Stąd pomysł stworzenia nowego standardu ebxml opartego na XML, który jest jeżykiem samoopisującym się 9

10 Przykład komunikatu międzybankowego w standardzie SWIFT. 10

11 ECR Polska prowadzi swoją działalność od 1998 r., początkowo w formie klubu, od 2004 r. Porozumienia, a od 1 lipca 2010 jako posiadający osobowość prawną, w pełni samorządny i niezależny Związek Pracodawców ECR Polska. Zrzesza przedsiębiorstwa produkcyjne, handlowe i dystrybucyjne oraz usługowe, głównie związane z sektorem dóbr konsumpcyjnych szybkorotujących (FMCG). Misja ECR Polska Współpracując tworzymy wydajną platformę dla wymiany doświadczeń, współpracy nad wspólnymi szansami i dostarczania prawdziwej wartości polskim Konsumentom/Nabywcom Zobowiązanie prawne ECR Polska Zawsze i na wszystkich spotkaniach działamy w ramach najlepszych praktyk postępowania i poszanowania prawa Obszar działalności określany jest przez: * Priorytety i wytyczne ECR Europe * Priorytety i wytyczne The Consumer Goods Forum * Sprawdzone, wartościowe projekty innych organizacji ECR * Potrzeby polskich Konsumentów/Nabywców ECR Polska zasady działania Skuteczna, wydajna i trwała organizacja dostarczająca Członkom wiedzy i wsparcia do podnoszenia wydajności łańcuchów wartości i rozwijania biznesu. CELE * rozpowszechnianie wiedzy o ECR, integracja partnerów w łańcuchu dostaw branży FMCG i innych, propagowanie kultury biznesu w myśl strategii ECR, tworzenie zbioru Dobrych Praktyk, wdrażania strategii ECR FORMY DZIAŁANIA grupy robocze, konferencje ECR Polska, wspólne projekty w ramach ECR Polska i ECR Community, warsztaty, szkolenia Źródło: 11

12 Komunikat PARTIN inaczej Informacja adresowa służy do przekazania danych takich jak: nazwa i adres firmy, itp. dotyczących partnerów handlowych, którzy będą porozumiewać się przy pomocy EDI. Każda ze stron w wymianie powinna być identyfikowana Globalnym Numerem Lokalizacyjnym GLN. Każdy komunikat PARTIN powinien uwzględniać następujące informacje: data komunikatu, nazwa i adres firmy, numery GLN, numery NIP, REGON partnerów handlowych, nazwa i numer konta bankowego. W przypadku gdy firma nie stosuje tego komunikatu należy uzgodnić inny sposób przekazywania informacji o stosowanym numerze GLN. Komunikat PRICAT inaczej Katalog/Cennik wysyłany jest przez dostawcę do klientów i zawiera listę oferowanych produktów oraz informacje o tych produktach. Każdy komunikat PRICAT powinien uwzględniać następujące informacje: data ważności (data, od której partnerzy handlowi mogą wykorzystywać te informacje), numery GLN dostawcy i odbiorcy, numery GTIN produktów, opis produktów: pełen opis oraz opis skrócony. Dla komunikatu PRICAT przyjęto dwa scenariusze jego wymiany. Wybór między nimi zależy od decyzji partnerów handlowych. a) Scenariusz 1 zawsze wszystkie pozycje katalogu W tym scenariuszu dostawca zawsze przesyła komunikat PRICAT zwierający wszystkie oferowane przez niego pozycje, bez względu na to czy dane uległy zmianie czy nie. Komunikat powinien być wysłany. Dobre praktyki EDI przed pierwszym zamówieniem EDI oraz w przypadku wprowadzenia dowolnej zmiany. b) Scenariusz 2 tylko pozycje zmieniane W tym scenariuszu dostawca przed pierwszą transakcją EDI (zamówieniem) przesyła wszystkie pozycje swojego katalogu. Kolejne transmisje komunikatu PRICAT zawierają wyłącznie pozycje nowe lub te, które ulegają zmianie, a więc: są usuwane z katalogu, zmianie ulega jeden z parametrów (np. minimalna zamawiania ilość, cena itp.). W czasie uzgodnionym w warunkach umowy handlowej, dostawca powinien odpowiedzieć na zamówienie w uzgodniony sposób np. stosując komunikat Odpowiedź na Zamówienie/ORDRSP. Komunikat służy do potwierdzania przyjęcia zamówienia lub zaproponowania zmian. Powinien spełniać następujące warunki: a) każdy komunikat Odpowiedź na zamówienie /ORDRSP odnosi się tylko do jednego komunikatu Zamówienie /ORDERS, b) w odpowiedzi na zamówienie można wysłać tylko jeden komunikat ORDRSP, co oznacza, że komunikat ten dotyczy zawsze całości zamówienia, c) w przypadku odmowy realizacji zamówienia Sprzedający (nadawca ORDRSP) wysyła wyłącznie nagłówek i zakończenie komunikatu, d) w przypadku potwierdzenia zamówienia lub potwierdzenia ze zmianami (łącznie ze zmianą daty dostawy), komunikat ORDRSP powinien zawierać wszystkie pozycje towarowe objęte zamówieniem, e) jeżeli data dostawy jest jednakowa dla wszystkich pozycji towarowych, należy ją podać w nagłówku komunikatu. Jeżeli data dostawy będzie inna dla chociaż jednej pozycji towarowej, informację o dacie dostawy należy podać dla każdej indywidualnej pozycji. W przypadku zmian do zamówienia, dalsze postępowanie jest realizowane w sposób indywidualny zgodnie z przyjętymi między partnerami procedurami. Przebieg dostawy via EDI obejmuje dwa komunikaty: AWIZO DOSTAWY/ DESADV oraz komunikat POTWIERDZENIE PRZYJĘCIA/ RECADV. Komunikat Awizo dostawy/desadv powinien poprzedzać każdą dostawę. Przy pomocy tego komunikatu dostawca informuje odbiorcę, o zawartości i terminie dostawy. Komunikat DESADV należy przysłać przed fizyczną dostawą towaru w czasie uzgodnionym z odbiorcą i umożliwiającym właściwe zaplanowanie procesu przyjęcia towaru. Każdy komunikat DESADV powinien odnosić się do jednego komunikatu ORDERS, jednego miejsca dostawy i zawierać minimum następujące dane: data komunikatu, data dostawy, numer zamówienia, którego dotyczy dostawa, numer GLN nabywcy i dostawcy, numery GTIN dostarczanych towarów, wysyłaną ilość wg pozycji towarowych. Komunikat Potwierdzenie przyjęcia/recadv wysyłany jest przez odbiorcę do dostawcy jako potwierdzenie przyjęcia fizycznej dostawy. Komunikat ten ma zapewnić informację zwrotną dla dostawcy, o tym jakie ilości zostały faktycznie odebrane przez odbiorcę. Taki przepływ informacji powinien zapewnić zgodność dokumentu przyjęcia magazynowego z fakturą i wyeliminować rozbieżności ilościowe. Komunikat ten może służyć jako podstawa do wystawienia faktury. Każdy komunikat RECADV dotyczy jednej dostawy w jedno miejsce lokalizacji i powinien zawierać minimum następujące dane: data komunikatu, numer dowodu dostawy. Numer ten zostanie również przepisany do dokumentu przyjęcia magazynowego i może zostać wykorzystany do skonfrontowania faktury dostawcy. data przyjęcia dostawy, W zależności od szczegółowych ustaleń z dostawcą na tej podstawie może być obliczana data płatności. Informacja ta jest również przekazywana do dokumentu potwierdzającego przyjęcie magazyn. Dobre praktyki EDI nowe. Ta data potwierdza faktyczny moment odebrania dostawy i jest traktowana przez odbiorcę jako moment fizycznego dostarczenia towarów a nie wprowadzenia dokumentu dostawy do systemów backoffice owych. numer zamówienia, którego dotyczy dostawa, Numer ten będzie jednoznacznie określał na podstawie czego została zrealizowana dostawa. GLN nabywcy i dostawcy, GTIN przyjętych towarów oraz opakowañ zwrotnych, takich jak paleta transportowa, ilość wg pozycji towarowych, Ilość potwierdzona przez odbiorcę, czyli faktycznie przekazana. Proces płatności za towar uruchamiany jest poprzez wysłanie komunikatu Faktura/ INVOIC. Komunikat Faktura/INVOIC powinien być przesłany w terminie uzgodnionym z dostawcą od momentu uzyskania komunikatu RECADV lub fizycznego przyjęcia dostawy. Każda elektroniczna faktura powinna zawierać minimum następujące informacje: data komunikatu, data dostawy, numer i data zamówienia, numer dokumentu dostawy, numer GLN i NIP nabywcy i dostawcy, miejsce dostawy, warunki i datę płatności, numery GTIN fakturowanych towarów, opis słowny lub kodowany, ilość fakturowaną, wartość pozycji towarowej, cenę netto pozycji, stawkę podatku VAT, sumy wartości pozycji wg stawki podatkowej. Faktura może dotyczyć kilku zrealizowanych w różne miejsca dostaw. W takim przypadku informacje o zamówieniu i dostawie podaje się dla każdej pozycji faktury osobno. W przeciwnym przypadku dane te podaje się w nagłówku komunikatu. Raport o zapasach /INVERPT umożliwia przekazanie informacji na temat wielkości utrzymywanych zapasów. Jeden komunikat może dotyczyć tylko jednego magazynu. Umożliwia podanie okresu raportowania, dodatkowych dat związanych z zapasami np. daty trwałości oraz numerów seryjnych lub partii produkcyjnej. Raport o zapasach można wykorzystywać w komputerowych systemach zarządzania zapasami. Pozwala on monitorować poziom zapasów u kontrahenta i dostosować do tego swój plan produkcji. Komunikat jest szczególnie pomocny przy wdrażaniu procedur VMI (Vendor Managed Inventory). Źródło: Ewentualnie opis komunikatów jest również tutaj: 12

13 13

14 RTF (Rich Text Format) - format pliku opracowany już w 1987 r. przez Microsoft do międzyplatformowej wymiany informacji między procesorami tekstów. RTF posługuje się zestawami znaków ANSI, PC-8, Macintosh lub IBM PC do sterowania formatowaniem tekstu na ekranie i w druku. Od wersji 1.6 RTF obsługuje Unicode. Składnia jest podobna do składni TeX. Użycie kodów sterujących pozwala łatwo tworzyć dokumenty z definicją czcionki, wielkością czcionki, kolorem tekstu czy tablicami - stąd popularność wśród programistów. RTF jest formatem domyślnych edytorów w systemie Mac OS X - TextEdit, oraz w systemie Microsoft Windows - WordPad. Przykład pliku {\rtf Cześć!\par Trochę {\b wytłuszczonego tekstu}.\par } da w wyniku: Cześć! Trochę wytłuszczonego tekstu. Wsteczny ukośnik \ rozpoczyna kod sterujący. Kod \par wskazuje nowy akapit, a kod \b włącza pogrubienie tekstu. Nawiasy klamrowe {} definiują grupę; w przykładzie grupa została użyta do ograniczenia oddziaływania kodu sterującego \b. Wszystko inne będzie traktowane jako czysty tekst, czyli tekst do sformatowania. Poprawny dokument RTF jest grupą zaczynającą się od kodu sterującego \rtf. Źródło: QuarkXPress program do komputerowego składu i łamania tekstu (DTP), produkowany przez amerykańską firmę Quark Inc. od 1987 r. Obecnie dostępna jest ósma wersja programu. Oprócz funkcjonalności związanej ze składaniem treści przeznaczonych do wydruku, QuarkXPress umożliwia również tworzenie stron oraz całych serwisów internetowych. Generowany przez niego kod HTML oparty jest na stylach CSS. Program umożliwia również tworzenie animacji oraz serwisów internetowych w technologii Flash. Począwszy od wersji 7.2 program dostępny jest również z polskim interfejsem użytkownika. Również dokumentacja oraz system pomocy dostępne są w języku polskim (począwszy od wersji 8). Obecnie jego bezpośrednim konkurentem jest program InDesign firmy Adobe. Źródło: 14

15 15

16 16

17 17

18 18

19 SGML (ang. Standard Generalized Markup Language) standardowy uogólniony język znaczników służący do ujednolicania struktury i formatu różnego typu informacji (danych). Pozwala zapisać je w formie dokumentu tekstowego i dzięki temu łatwo przenosić, wyświetlać i drukować w różnych systemach elektronicznego przekazu danych. SGML w odróżnieniu od języków znaczników dedykowanych do konkretnych zastosowań (takich jak np. HTML), nie jest zbiorem określonych znaczników i reguł ich użytkowania, lecz ogólnym, nadrzędnym językiem służącym do definiowania dowolnych znaczników i ustalania zasad ich poprawnego użytkowania. Języka SGML używa się praktycznie do dwóch celów: precyzyjnego definiowania zbiorów znaczników przeznaczonych do konkretnych zastosowań przykładem jest język HTML; ujednolicania zasad pisania i przekazywania dokumentów tekstowych w obrębie dużych firm lub instytucji. W obydwu przypadkach dokument w języku SGML składa się z trzech części: - deklaracji dokumentu, która definiuje ogólne reguły stosowane w zapisie dokumentu (np. maksymalna długość nazwy elementu, znak używany jako początek znacznika (domyślnie jest to znak < ); - DTD definicji typu dokumentu, czyli definicji wszystkich znaczników i reguł ich stosowania; - właściwego dokumentu tekst wraz ze znacznikami. Ze względu na złożoność standardu SGML bardzo mało narzędzi implementuje pełen standard. Zwykle edytory SGML obsługują większość powszechnie używanych elementów języka i interpretują jedynie część pliku deklaracyjnego. W związku z trudnościami implementacyjnymi powstał język i standard XML będący początkowo podzbiorem reguł SGML (pierwsza wersja powstała w 2000 roku). Standard XML można obsługiwać narzędziami SGML-owymi modyfikując odpowiednio plik deklaracyjny. Ponieważ w praktyce zarówno deklaracja dokumentu SGML jak i DTD "zaszyte" są najczęściej w oprogramowaniu (np. w przypadku języka HTML w przeglądarkach i programach do pisania stron WWW), użytkownicy końcowi, a nawet osoby przygotowujące na co dzień dokumenty, nie mają bezpośredniej styczności z DTD tej odmiany języka SGML, z której właśnie korzystają. Źródło: The International Organization for Standardization (French: Organisation internationale de normalisation, Russian: Международная организация по стандартизации, tr. Mezhdunarodnaya organizaciya po standartizacii),[1] widely known as ISO, is an international-standard-setting body composed of representatives from various national standards organizations. Founded on 23 February 1947, the organization promulgates worldwide proprietary industrial and commercial standards. It has its headquarters in Geneva, Switzerland.[2] While ISO defines itself as a nongovernmental organization, its ability to set standards that often become law, either through treaties or national standards, makes it more powerful than most non-governmental organizations.[citation needed] In practice, ISO acts as a consortium with strong links to governments. Żródło: 19

20 20

21 21

22 22

23 23

24 Przechowywanie na zwykłym pliku tekstowym można przechowywać dane z baz danych, można pisać aplikacje, które będą wyciągać informacje z takiej bazy danych. Wymiana danych pomiędzy różnymi bazami danych (przez Internet), jeżeli będą skonwertowane do XML, do wymiany danych B2B. Dzielenie dane XML są osiągalne/czytelne dla większej liczby użytkowników w tym agentów programowych. XML dzielenie danych bo zwykły plik tekstowy, więc dane zapisane na pliku XML mogą być łatwo używane przez różne aplikacje. Trzeba mieć nadzieję, że w przyszłości wszystkie aplikacje będą zapisywały dane w XML! potem łatwo będzie wymieniać te dane XML jest przede wszystkim narzędziem do wymiany informacji między maszynami, co w dobie globalizującego się świata ma szczególną wagę. Nic dziwnego, że XML jak burza wdziera się do oprogramowania i jest uważany za jedną z najważniejszych technologii świata komputerów, o ogromnej przyszłości. XML, język do tworzenia innych języków. Dopiero te języki służą do budowania dokumentów w Internecie. Języki takie nazywamy aplikacjami XML. Wireless Application Protocol (WAP) - WAP został stworzony w celu umożliwienia dostępu do usług WWW, językiem opisu stron WAP jest Wireless Markup Language (WML), oparty na języku XML. MathML, czyli aplikacji XML służącej do tworzenia dokumentów zawierających formuły matematyczne. GedML (obsługa danych genealogicznych), MusicML (notacja muzyczna), VoiceML (dane głosowe), ThML (teksty teologiczne), VML i SVG (grafika wektorowa), XMLNews (wymiana aktualnych wiadomości), RSS (kanały informacyjne) i inne. Aplikacji takich powstało mnóstwo i są to języki służące biznesowi, naukowcom, wyspecjalizowanym mediom itd. Od razu jednak podkreślmy, że KAŻDY może być poważnym twórcą aplikacji XML, jeśli tylko starczy mu wiedzy, czasu i cierpliwości - buławę marszałkowską każdy nosi w swoim tornistrze. Jeśli będzie miał dobry pomysł, jego język może stać się standardem w jakiejś wybranej dziedzinie. Members have approved version 5.0 of the Election Markup Language (EML) as an OASIS Standard. EML enables the exchange of data for public and private election services. 24

25 25

26 26

27 27

28 Prolog nie jest konieczny. Ale każdy plik XML musi mieć korzeń element główny. Dokument jest samoopisujacy czyli łatwo rozpoznać co w nim jest. 28

29 29

30 30

31 Źródło: 31

32 Łatwiejsze odzyskiwanie informacji i większe bezpieczeństwo. Kod XML jest czytelny dla człowieka, dzięki czemu w razie uszkodzenia pliku można otworzyć go w programie Notatnik firmy Microsoft lub innym programie do czytania tekstu i odzyskać przynajmniej część informacji. Ponadto nowe pliki są bezpieczniejsze, ponieważ nie zawierają kodu VBA (Visual Basic for Applications). Jeśli nowy format zostanie użyty do utworzenia szablonów, wszystkie formanty ActiveX i makra VBA znajdują się w oddzielnej, bezpieczniejszej sekcji pliku. Dodatkowo można używać narzędzi, takich jak Inspektor dokumentów, do usuwania osobistych danych. Więcej informacji na temat korzystania z Inspektora dokumentów można znaleźć w artykule Większe możliwości przenoszenia i elastyczność. Ponieważ język XML umożliwia przechowywanie danych w formacie tekstowym, a nie we własnym formacie binarnym, klienci mogą definiować własne schematy i korzystać z danych na więcej sposobów bez konieczności uiszczania opłat. Aby uzyskać więcej informacji o nowych formatach, zobacz temat docx Standardowy dokument programu Word bez makr i kodu dotx Szablon dokumentu programu Word bez makr i kodu docm Dokument programu Word, który może zawierać makra lub kod dotm Szablon programu Word, który może zawierać makra lub kod Zewnętrzną różnicę między nowymi i starymi formatami plików programu Word można zauważyć tylko wtedy, gdy używa się kodu lub makr. Poprzednio były tylko dwa typy plików programu Word: dokumenty i szablony (doc i dot). W programie Word 2007 jest cztery typy plików: docx, dotx, docm i dotm ( x oznacza XML, a m makro). Podstawowe dokumenty i szablony (docx i dotx) nie mogą już zawierać makr ani kodu, dzięki czemu są one bezpieczniejsze w codziennym użytkowaniu nikt nie może zaszyć ukrytego kodu w dokumencie. Jednak ponieważ makra odgrywają użyteczną rolę, są jeszcze dwa dodatkowe typy plików przeznaczone do obsługi dokumentów i szablonów, które zawierają kod: docm i dotm. Źródło:

33 33

34 34

35 35

36 ebxml (ang. electronic business XML) - ramy do projektowania opartego na XML słownika dla transakcji biznesowych. ebxml powstał na bazie prac United Nations Centre for Trade Facilitation and Electronic Business (UN/CEFACT) i dostarcza deskryptory do modelowania procesów biznesowych, które zawierają definicje komponentów software'owych. ebxml został zaprojektowany dla ułatwienia globalnej wymienności danych i ułatwienia przechodzenia od starszych schematów wymiany danych (EDI) do Internetu. Specyfikacje ebxml są sponsorowane przez OASIS i UN/CEFACT. Źródło: wikipedia ebxml stands for Electronic Business Extensible Markup Language. ebxml is Global Standard for electronic business. ebxml is an end-to-end B2B XML Framework. ebxml is a set of specifications that together enable a modular framework. ebxml enables anyone, anywhere to do business with anyone else over the Internet. ebxml relies on the Internet's existing standards such as HTTP, TCP/IP, MIME, SMTP, FTP, UML, and XML. ebxml can be implemented and deployed on virtually any computing platform. ebxml provides concrete specifications to enable dynamic B2B collaborations. ebxml Vision: ebxml is designed to create a global electronic market place where enterprises of any size, anywhere can: Find each other electronically. Conduct Business - Using exchange of XML messages According to standard business process sequences. With clear business semantics. Using off the shelf purchased business applications. According to mutually agreed trading partner protocol agreements. Źródło: 36

37 37