Naczynia chlorytowe na Bliskim Wschodzie

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Naczynia chlorytowe na Bliskim Wschodzie"

Alojzy Laskowski
7 lat temu
Przeglądów:

1 Dilmun, Magan, Meluhh 14 maja

2 Plan prezentacji 1 Chloryt i naczynia chlorytowe Chloryt jako minerał Podział naczyń chlorytowych Styl międzykulturowy Ośrodki produkcyjne Chronologia Naczynia z Jiroft Série récente Série intermédiaire-tardive Towar handlowy czy łup wojenny

3 Chloryt Kryształy chlorytu Chloryt Skały metamorficzne Grupa minerałów Zróżnicowany skład chemiczny Glinokrzemiany (Mg, Fe) 3 (Si, Al) 4 O 10 (OH) 2 (Ni 5Al)(AlSi 3 )O 10 (OH) 8 (Mn, Al) 6 (Si, Al) 4 O 10 (OH) 8 2 2,5 w skali Mohsa łatwość obróbki Jasnozielony Szklisty połysk

Podział naczyń chlorytowych Podział naczyń chlorytowych Niedekorowane Styl międzykulturowy (Série ancienne) Tepe Yahya, Tarut 2200 2000

4 Podział naczyń chlorytowych Podział naczyń chlorytowych Niedekorowane Styl międzykulturowy (Série ancienne) Tepe Yahya, Tarut p.n.e. Série récente Grupy lokalne Poczatek II tys. p.n.e. Série intermédiaire-tardive Oman Poczatek II tys. p.n.e. Naczynie chlorytowe

5 Wstep Chloryt i naczynia chlorytowe Zasieg wystepowania naczyn chlorytowych Zasieg wystepowania naczyn chlorytowych Bibliografia

Wstep Chloryt i naczynia chlorytowe Bibliografia Styl miedzykulturowy Silne zróz nicowanie stylu Regionalne, chronologiczne Dekoracja reliefowa Cała powierzchnia naczynia Motywy Waz walczacy z orłem

6 Wstep Chloryt i naczynia chlorytowe Bibliografia Styl miedzykulturowy Silne zróz nicowanie stylu Regionalne, chronologiczne Dekoracja reliefowa Cała powierzchnia naczynia Motywy Waz walczacy z orłem lub kotowatym, splecione wez e Figi, drzewa palmowe, skorpiony, motywy figuralne, Imdugud (orzeł z głowa lwa), rozeta, fasada s wiatyni, wir, ukos ny kwadrat Mezopotamia Groby dekoracja geometryczna S wiatynie dekoracja figuralna Naczynie podwójne z Tepe Yahya

Styl międzykulturowy Naczynie z Jiroft Dekoracja reliefowa Motywy a regiony Słabe powiazania Iran fasada światyni i motywy geometryczne Mezopotamia i Zatoka sceny

7 Styl międzykulturowy Naczynie z Jiroft Dekoracja reliefowa Motywy a regiony Słabe powiazania Iran fasada światyni i motywy geometryczne Mezopotamia i Zatoka sceny figurowe, drzewa palmowe, skorpiony Tepe Yahya wszytskie bez Imdugud i rozety Losowa dystrybucja geograficzna motywów? Imdugud Wpływ mezopotamski Wir Naczynia srebrne

Styl międzykulturowy ośrodki produkcyjne Tepe Yahya Ośrodki produkcyjne Skład mineralny Podobne naczynia różne ośrodki Nieznany zasięg produkcji Tepe Yahya Prowincja Kerman Odkrycie lata 60.

8 Styl międzykulturowy ośrodki produkcyjne Tepe Yahya Ośrodki produkcyjne Skład mineralny Podobne naczynia różne ośrodki Nieznany zasięg produkcji Tepe Yahya Prowincja Kerman Odkrycie lata 60. XX wieku Warstwa IVB Naczynia na różnych etapach produkcji Wysoki stopień zróżnicowania Inne warstwy Chlorytowe koraliki, rzeźby, wyroby dekoracyjne i użytkowe Jedyny potwierdzony ośrodek produkcyjny

wez y Nieobrobione bryły chlorytu Wykorzystanie tokarki w produkcji (w Tepe Yahya

9 Wstep Chloryt i naczynia chlorytowe Bibliografia Styl miedzykulturowy os rodki produkcyjne Wyspa Tarut Arabia Saudyjska Niedokon czone naczynia Motyw splecionych wez y Nieobrobione bryły chlorytu Wykorzystanie tokarki w produkcji (w Tepe Yahya nie) Mezopotamia? Osady rzemies lników iran skich? Pierwsze odkrycia naczyn chlorytowych Suza

10 Styl międzykulturowy chronologia Naczynia z inskrypcjami Rimusza Dokładne datowanie stratygraficzne Tylko Mezopotamia Ur, Nippur, Chafadża WD II WD IIIa Inskrypcje Mesilim, król Kisz (ok p.n.e.) Rimusz, król akadyjski (ok p.n.e.) Dwa naczynia Wojenny łup z Elamu Sumeryjskie naczynia kamienne Dżemdet Nasr WD I Brak zwiazków ze stylem międzykulturowym Rzeźba chlorytowa Walczacy waż Uruk, Dżemdet Nasr

Wstep Chloryt i naczynia chlorytowe Bibliografia Styl miedzykulturowy chronologia Póz niejsze datowania naczyn chlorytowych Mari Zniszczenia WD IIIb/okres akadyjski Najazd Sargona lub Naram-Sina S

11 Wstep Chloryt i naczynia chlorytowe Bibliografia Styl miedzykulturowy chronologia Póz niejsze datowania naczyn chlorytowych Mari Zniszczenia WD IIIb/okres akadyjski Najazd Sargona lub Naram-Sina S wiatynia Inanny IV w Nippur Ur III S wiatyni Inszuszinaka w Suzie Szulgi (ok p.n.e.) Failaka F3 i F6 Ur III, okres starobabilon ski i kasycki Naczynia chlorytowe jako zabytki po okresie akadyjskim? Naczynie z Nippur

Styl międzykulturowy chronologia Naczynie z Jiroft Styl międzykulturowy w Iranie Przed i po sprowadzaniu naczyń do Mezopotamii Produkcja w okresie innym niż Tepe Yahya IVB Nie

12 Styl międzykulturowy chronologia Naczynie z Jiroft Styl międzykulturowy w Iranie Przed i po sprowadzaniu naczyń do Mezopotamii Produkcja w okresie innym niż Tepe Yahya IVB Nie pokrywa okresu produkcji naczyń w Iranie Chloryt we wszystkich fazach stanowiska Brak warszatów poza IVB Datowanie Tepe Yahya IVB Kohl WD II WD IIIa p.n.e. Potts p.n.e.

Wstep Chloryt i naczynia chlorytowe Bibliografia Styl miedzykulturowy chronologia Datowanie Tepe Yahya IVB Potts 2200 2000 p.n.e. Datowanie radioweglowe Pieczecie i ceramika z warstw starszych Cylindryczne z akadyjskim motywem byka-człowieka Stemplowe zatokowe z kon ca III tys.

13 Wstep Chloryt i naczynia chlorytowe Bibliografia Styl miedzykulturowy chronologia Datowanie Tepe Yahya IVB Potts p.n.e. Datowanie radioweglowe Pieczecie i ceramika z warstw starszych Cylindryczne z akadyjskim motywem byka-człowieka Stemplowe zatokowe z kon ca III tys. p.n.e. Série récente Ceramika Hili z 2200 p.n.e. Intruzje? Chlorytowe pieczecie Baktria, Margiana Znaleziska z okresów akadyjskiego i Ur III w Mezopotamii Scena procesji

14 Styl międzykulturowy Odważniki ( torebki ) chlorytowe

Naczynia z Jiroft Naczynia z Jiroft Naczynia z Jiroft Jiroft, prowincja Kerman Odkrycie około roku 2001 Około 200 wyrobów chlorytowych Naczynia szpiczaste, zwężajace się ku górze Puchary na

15 Naczynia z Jiroft Naczynia z Jiroft Naczynia z Jiroft Jiroft, prowincja Kerman Odkrycie około roku 2001 Około 200 wyrobów chlorytowych Naczynia szpiczaste, zwężajace się ku górze Puchary na nóżce Pojemniki kosmetyczne Odważniki torebki Figurki i plakietki Dekoracje ludzkie lub zwierzęce Pan zwierzat, postacie klęczace, węże, skorpiony, byki Kamienne barwne inkrustacje m.in. lapis lazuli

16 Naczynia z Jiroft Naczynia i plansza do gry z Jiroft

17 Série récente Motyw kropki w okręgu Série récente Poczatek II tys. p.n.e. Tepe Yahya IVA Dekoracja Kropka w okręgu, faliste linie pod wylewem, równoległe linie Strefowa dekoracja geometryczna Wspólny okres z série ancienne Styl wyróżniony w Suzie Świadectwa produkcji na dwóch stanowiskach Tepe Yahya, Maysar 1 Charakterystyczna dystrybucja geograficzna

18 Série récente Naczynia série récente z Hili i Maysar 1 Motywy dekoracyjne A1 Motywy geometryczne, zakreskowane trójkaty, kropki w okręgu A2 Dekoracja naturalistyczna A3 Faliste linie pod wylewem A Południowy Iran, Azja środkowa A3 Beludżystan B Zakreskowane na naczyniach cylindrycznych Tylko Beludżystan C Kropki w okręgu Zatoka Perska, Oman D Naczynia niedekorowane

Grupa zatokowa Naczynie z Saar (styl międzykulturowy) Grupa zatokowa Występowanie Ośrodek produkcyjny Maysar 1 Wyspa Umm an-nar Groby w Hili Suza,

19 Grupa zatokowa Naczynie z Saar (styl międzykulturowy) Grupa zatokowa Występowanie Ośrodek produkcyjny Maysar 1 Wyspa Umm an-nar Groby w Hili Suza, Mezopotamia, dolina Indusu, Shahdad Do roku 2000 p.n.e. Motywy Kropki w podwójnym okręgu wokół wylewu Równoległe linie Naczynie zatokowe będace łupem Naram-Sina z Maganu

20 Série intermédiaire-tardive Naczynia z okresu Wadi Suq Série intermédiaire-tardive Występowanie Wadi Suq (Chloryt z al-hadżar) Oman, wyspy Zatoki Arabia, Iran, Mezopotamia Od roku 2000 p.n.e. Motywy Kropki w pojedynczym okręgu w wielu strefach Niski udział w Mezopotamii Osłabienie kontaktów handlowych z Omanem po okresie Ur III Szlaki handlowe chlorytu Suza wspólnym węzłem = Szlaki wymiany wyrobów metalowych w III/II tys. p.n.e.

Grupa beludżystańska i irańska Motyw zakreskowanych trójkatów na naczyniu z Bahrajnu (styl międzykulturowy) Grupa beludżystańska Występowanie SE Iran, Oman Mohenjo Daro, Shahdad, Tepe Yahya,

21 Grupa beludżystańska i irańska Motyw zakreskowanych trójkatów na naczyniu z Bahrajnu (styl międzykulturowy) Grupa beludżystańska Występowanie SE Iran, Oman Mohenjo Daro, Shahdad, Tepe Yahya, Suza brak w Baktrii, Mezopotamii Motywy Rzędy zakreskowanych i krzyżowo zakreskowanych trójkatów Grupa irańska Występowanie Shahdad, Tepe Yahya Motywy Motywy naturalistyczne, dekoracje liniowe

Grupa baktryjska Chlorytowy odważnik i figurka kompozytowa z Baktrii Grupa baktryjska Występowanie Baktria Shahdad, Suza, Tepe Hissar, Shahr-i Sokhta, Tepe Yahya Motywy Pojemniki

22 Grupa baktryjska Chlorytowy odważnik i figurka kompozytowa z Baktrii Grupa baktryjska Występowanie Baktria Shahdad, Suza, Tepe Hissar, Shahr-i Sokhta, Tepe Yahya Motywy Pojemniki sercowate i półksiężycowate Kropki w okręgu, zakreskowane trójkaty, węże, uskrzydlone bóstwo Série récente w Mezopotamii Poczatki okres akadyjski Okresy Ur III, Isin-Larsa i starobabiloński

Naczynia chlorytowe w Mezopotamii Naczynie z Nippur Wartość materialna i symboliczna Walory estetyczne Ciemniejszy kamień Egzotyczny charakter Styl

23 Naczynia chlorytowe w Mezopotamii Naczynie z Nippur Wartość materialna i symboliczna Walory estetyczne Ciemniejszy kamień Egzotyczny charakter Styl międzykulturowy Światynie i bogate groby Dedykowane przez władców Série récente Także skromne groby poświęcane w światyniach przez władców i bogatych mieszkańców

24 Naczynia chlorytowe w Mezopotamii Naczynia chlorytowe jako łupy wojenne łupy wojenne łup Rimusza zdobyty w Elamie łup Naram-Sina zdobyty w Maganie Zmiana kierunku prowadzenia działań wojennych w okresie Ur III Elam Huryci, Amoryci Liczba naczyń chlorytowych Przekazywane jako prezenty lub trybut?

Naczynia chlorytowe w Mezopotamii Naczynie z Mari Handel naczyniami chlorytowymi Wymiana na produkty rolne Produkcja nadwyżek w celu wymiany w Tepe Yahya Specjalizacja produkcji Obecność

25 Naczynia chlorytowe w Mezopotamii Naczynie z Mari Handel naczyniami chlorytowymi Wymiana na produkty rolne Produkcja nadwyżek w celu wymiany w Tepe Yahya Specjalizacja produkcji Obecność naczyń na Tarut i Failace Rola Zatoki w handlu Intensywna wymiana wewnatrzirańska? Brak odniesień do naczyń chlorytowych w tekstach gospodarczych Serie récente Pojemniki na kupowane towary?

26 Dziękuję.

27 Bibliografia J. Aruz (ed.), Art of the First Cities: The Third Millennium B.C. from the Mediterranean to the Indus BC, New York P. Kohn, Reflections on the production of chlorite at Tepe Yahya: 25 years later, [in:] Potts, D., Excavations at Tepe Yahya, Iran, : the third millennium, Cambridge 2001, p J. Perrot, Jiroft. Iconography of chlorite artifacts, in: Encyclopaedia Iranica, New York, , jiroft-iv-iconography-of-chlorite-artifacts, data pobrania: T. Potts, Mesopotamia and the East, Oxford 1994, p

Podobne dokumenty

Miasto Aszur (Qal at Sherqat)

Miasto Aszur (Qal at Sherqat) Archeologia starożytnego Bliskiego Wschodu 12 marca 2013 http://www.pborycki.pl/pdf/aszur.pdf Plan prezentacji 1 Lokalizacja i topografia stanowiska Pierwsze ślady osadnictwa 2 Struktury architektoniczne