Czynniki ryzyka występowania kulawizn w stadzie bydła mlecznego* *
|
|
- Franciszek Cybulski
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Rocz. Nauk. Zoot., T. 44, z. 1 (2017) 3 12 Czynniki ryzyka występowania kulawizn w stadzie bydła mlecznego* * Waldemar Teter, Piotr Stanek, Witold Chabuz, Paweł Żółkiewski, Wioletta Sawicka-Zugaj Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Katedra Hodowli i Ochrony Zasobów Genetycznych Bydła ul. Akademicka 13, Lublin, waldemar.teter@up.lublin.pl Kulawizna jest zewnętrznym objawem problemów zdrowotnych w obrębie nóg, a u bydła szczególnie w okolicy skóry palców i racic. Właściwa identyfikacja czynników ryzyka w stadzie bydła mlecznego oraz ich eliminacja są jednym z kluczowych działań poprawiających długość użytkowania krów oraz poprawę wyników produkcyjnych i ekonomicznych w gospodarstwie. Celem pracy jest wskazanie źródeł czynników ryzyka pojawiających się w intensywnej produkcji mleka oraz działań zmierzających do ich eliminacji. W pracy wykazano genetyczne i środowiskowe przyczyny występowania schorzeń w obrębie racic. Za kluczowe w rozwiązaniu problemu kulawizn w stadzie uznano kontrolę warunków środowiskowych, w tym żywienie jako głównego czynnika ryzyka w stadach o intensywnej produkcji mleka. Słowa kluczowe: kulawizny, bydło mleczne, choroby racic, choroby kończyn Problem kulawizn jest kluczowym zagadnieniem pojawiającym się w produkcji i dotyczy dobrostanu zwierząt, szczególnie w nowoczesnej hodowli bydła mlecznego. Dobrostan krów odnosi się do etycznej jakości produkcji, natomiast kulawizny są jednym z jej głównych problemów. Wiele publikacji wskazuje na znaczenie komfortu krów podczas leżenia i poruszania się jako czynników ograniczających występowanie kulawizn (Cook i in., 2005; Hristov i in., 2008; Cook i Nordlund, 2009; Dippel i in., 2009). Według Greenougha (2007) oraz Portera i in. (2010) kulawizną nazywamy nieprawidłowość w sposobie poruszania się krowy, a czynnikami etiologicznymi ją wywołujacymi jest wiele chorób i zaburzeń metabolicznych. Kulawizna nie powinna *Źródło finansowania: praca finansowana z działalności statutowej DS ZKD-1.
2 4 W. Teter i in. być traktowana jako jednostka chorobowa, ponieważ chorobą nazywamy zmianę w budowie lub funkcjonowaniu organizmu, a kulawizna jest jedynie następstwem działania tych nieprawidłowości. Przyczyną odczuwania bólu i braku komfortu zwierząt w trakcie stania i poruszania się są zaburzenia patologiczne w obrębie racic i nóg. Choroby racic u bydła mlecznego występują równie często, jak: zapalenie wymienia (mastitis), choroby układu rozrodczego i zaburzenia metaboliczne (Nałęcz-Tarwacka i Jędrzejek, 2012). Kulawizna uważana jest również za jedno z najbardziej kosztownych schorzeń u krów mlecznych wraz z mastitis i problemami z płodnością. Wpływa ona na obniżenie produkcji mleka (Juarez i in., 2003; Hultgren i in., 2004; Hernandez i in., 2005; Bicalho i in., 2008), zaburzenia płodności (Sogstad i in., 2007), a co z tym związane zwiększa ryzyko brakowania (Booth i in., 2004) i generuje znaczne straty ekonomiczne. Celem pracy było wskazanie źródeł czynników ryzyka pojawiających się w intensywnej produkcji mleka oraz działań zmierzających do ich eliminacji. W ostatnim 20-leciu częstotliwość występowania kulawizn stale się zwiększała, a obecnie u ponad połowy zwierząt obserwuje się je co najmniej raz w roku (Tadich i in., 2010). Webster i in. (2005) wyróżniają 4 kategorie przyczyn, które prowadzą do powstawania kulawizn u bydła. Pierwsza obejmuje przerwanie ciągłości rogu, powodujące wynaczynienia w obrębie podeszwy lub linii białej, a w następstwie tworzenie się w tych miejscach wrzodów i ropni. Druga kategoria dotyczy zapaleń wywołanych zakażeniami skóry palców oraz tworzywa racicowego. Trzecia obejmuje klasyczny ochwat, a czwarta czynniki działające sporadycznie i wywołujące martwicę skóry. Etiologia kulawizn jest wieloczynnikowa i obejmuje m.in. aspekty: genetyczne, żywieniowe, a przede wszystkim technologiczne, związane ze sposobem wyposażenia technicznego gospodarstw, utrzymania oraz pielęgnacji zwierząt. Towarzyszy jej reakcja ze strony organizmu mająca na celu minimalizowanie bólu. Każde nieprawidłowe ustawienie kończyn będące próbą zmniejszenia bólu nazywane jest postawą ulgową. Znajomość tych postaw może pomóc we wstępnym określeniu rodzaju i rozmiaru choroby dotykającej palców kończyn (Mordak, 2008). Choroby W Polsce dość powszechnymi problemami są zanokcica oraz wrzody podeszwy rogowej racic (Mordak, 2008). Jak podają Amory i in. (2006), badania w Wielkiej Brytanii wykazały, że najwięcej, bo około 25% wszystkich kulawizn, ma związek z zakażeniami florą bakteryjną, w tym beztlenowcową. Najczęściej zmiany dotyczyły wrzodów (27%), chorób linii białej (20%) i zapalenia skóry palca (dermatitis) (16%). W szwedzkich badaniach (Manske, 2002) aż 60% z 5000 krów miało wyłącznie krwotoki w obrębie racic (początkowy etap choroby wrzodowej i linii białej), 10% wyłącznie wrzody, ale tylko u 5,1% z tych krów stwierdzono występowanie kulawizny. Według badań szwajcarskich (Bielfeldt i in., 2004) najczęściej stwierdzonymi przyczynami większej częstotliwości występowania kulawizny były zaburzenia linii białej i nadżerki pięty. Większość przypadków kulawizny stwierdzono u zwierząt
3 Czynniki ryzyka występowania kulawizn 5 utrzymywanych w budynkach na uwięzi, natomiast najlepszą lokomocją charakteryzowały się krowy w wolnych systemach utrzymania. W badaniach wielu autorów (Winkler i Margerison, 2012; DeFrain i in., 2013; Navarro i in., 2013; Green i in., 2014) stwierdzono, że najczęściej występującymi chorobami racic u krów mlecznych są: wrzód podeszwy, krwawe podbicia, zapalanie skóry palca oraz choroba linii białej. Według Manske i in. (2002), większość zmian chorobowych racic nie powoduje wyraźnych kulawizn z objawami, a zatem mogą być one trudne do wykrycia, gdy jedynie poddajemy krowy ocenie chodu i postawy. U 70% krów badanych przez Green i in. (2002) stwierdzono kulawizny dopiero podczas przeprowadzanej korekcji racic. Choroby racic mogą mieć podłoże niezakaźne, jak wrzód podeszwy rogowej, wylewy krwawe do jej tworzywa czy oddzielenie się ściany puszki racicowej. Wynikać to może w głównej mierze z braku higieny w pomieszczeniach gospodarskich, nieprawidłowego podłoża, nieregularnego usuwania odchodów, nieodpowiedniego nadzoru i pielęgnacji racic oraz małej ilości i słabej jakości ściółki (Laven, 2007). Do schorzeń zakaźnych można z kolei zaliczyć zapalenie skóry palców albo tworzywa racicowego (Scaife i in., 2006). Ryzyko związane z wystąpieniem kulawizny u bydła mlecznego można rozpatrywać w dwóch kategoriach: wewnętrznych oraz zewnętrznych czynników ryzyka. Wewnętrzne czynniki ryzyka to takie, które nie mogą być zmienione. W głównej mierze są to: sezon produkcji (MacCallum i in., 2002), okres laktacji (ciąża i jej stadium) (Hirst i in., 2002), poprzednio przebyte choroby, w szczególności te związane z zaburzeniami metabolicznymi (Sanders i in., 2009), stan racic (Grove-White, 2004) oraz czynniki genetyczne, które osobno lub w połączeniu z innymi czynnikami mogą być przyczyną złożonej i ciężkiej kulawizny (Baird i in., 2009). Warunki bytowe Zewnętrzne (środowiskowe) czynniki ryzyka występowania kulawizn są związane ściśle z zarządzaniem stadem (Chesterton i in., 2008), rodzajem materiałów do ścielenia i głębokością ściółki (Dippel i in., 2009), rodzajem budynków i systemem utrzymania (Regula i in., 2004) oraz żywieniem zwierząt i możliwością korzystania z pastwisk (Haskell i in., 2006). Z kolei Phillips i Morris (2002) do najważniejszych czynników środowiskowych wpływających na poruszanie się bydła (lokomocję) zaliczają ilość miejsca w budynku (dostępność, zagęszczenie), jakość podłoża oraz ilość światła. Mülling i in. (2006) i Hristov i in. (2007) stwierdzili, że istnieje 6 obszarów zewnętrznych, w obrębie których poprzez odpowiednie działania można zredukować występowanie kulawizn u krów mlecznych: komfort krów (maksymalne wydłużanie czasu leżenia, wygodne powierzchnie legowiskowe, odpowiednie powierzchnie do chodzenia i stania), higiena krów (suche i czyste podłoże, dobra bioasekuracja stada), społeczna i fizyczna integracja jałówek i krów zasuszonych, przemieszczanie się krów w gospodarstwie (dobre drogi wokół budynków, w oborze, na pastwiska), prawidłowa dieta (makroelementy, mikroelementy), rutynowe i profesjonalne przycinanie racic. Istotną rolę w występowaniu kulawizn u bydła odgrywają typ podłoża i jego jakość. U bydła, które przeprowadzono z podłóg elastycznych, np. słoma, na podłogi twarde, np. beton, występowało więcej kulawizn oraz zmian chorobowych kończyn.
4 6 W. Teter i in. Słaba jakość podłóg obejmuje powierzchnie, które są zbyt gładkie i doprowadzają do poślizgu zwierząt, oraz zbyt ścierne prowadzące do nadmiernego ścierania podeszwy racicy. Gładkie i śliskie powierzchnie spacerowe przyczyniają się do mniejszej lokomocji zwierząt, które mniej chodzą, a także skracają długość kroku (Faull i in., 1996). Podłogi z podłoża takiego jak beton z jednej strony mogą stymulować przerost racicy, tworząc niesymetryczną masę racicy, a z drugiej powodować zwiększoną ścieralność. Zbyt duża ścieralność staje się powodem nadmiernego zużycia podeszwy, co w konsekwencji predysponuje racice do częstszego występowania zmian na powierzchniach obciążonych. Ponadto podłogi betonowe w pierwszym roku użytkowania charakteryzują się dużym tarciem i przyczepnością, jednak w miarę upływu czasu stają się śliskie, co powoduje zwiększenie liczby urazów kończyn u krów oraz spadek ścieralności, a w konsekwencji wyrastanie racic (Telezhenko, 2007). Somers i in. (2005) odnotowali zwiększone ryzyko wystąpienia zapalenia skóry palca u krów umieszczonych na solidnych podłogach betonowych w porównaniu ze zwierzętami na podłogach bez mechanicznych zgarniaczy. Poza jakością podłoża równie ważnym czynnikiem jest jego czystość (higiena). Zanieczyszczone podłogi są siedliskiem różnego rodzaju drobnoustrojów, w tym również chorobotwórczych, powodujących rozmiękczenie rogu, który staje się mniej podatny na ścieranie. Wzrost wilgotności środowiska wpływa na wzrost wilgotności rogu puszki racicy, co przyczynia się do obniżenia jego sprężystości i odporności na przebicia (Winkler i Margerison, 2012). Wykorzystywanie do poprawy higieny automatycznych systemów usuwania odchodów (zgarniaczy) w kanałach gnojowych i paszowych niewątpliwie poprawia czystość podłóg, jednakże jednocześnie przyczynia się do zwiększenia liczby urazów dolnych odcinków kończyn (Barker i in., 2010). W związku z powyższym zaleca się stosowanie podłóg zapewniających tarcie, a dzięki temu lepszą przyczepność do podłoża, co poprawia lokomocję. Mając do wyboru twarde lub miękkie podłoże, krowy z reguły wybierają miękkie zarówno do stania, jak i chodzenia. Jednocześnie sugeruje się zapewnienie czystości podłoża i niedopuszczenie zarówno do przebywania jak i przemieszczania się krów po podłogach zanieczyszczonych odchodami (wilgotnych, śliskich) (Telezhenko i in., 2008). Pielęgnacja Jednym ze sposobów na zmniejszenie częstotliwości występowania kulawizn jest prawidłowo wykonane przycinanie racic (korekta), które pozwala na wykrywanie zmian chorobowych we wczesnej fazie (podklinicznej), zanim pojawią się objawy kliniczne lub nastąpią poważne uszkodzenia. Ponadto niezmiernie ważną funkcją korekty jest zapobieganie uszkodzeniu racicy przez wczesne korygowanie jej obciążenia. Wielu autorów zwraca uwagę na istotność tego zabiegu. Grove-White (2004) zwraca uwagę na ogromne znaczenie częstości i fachowości korekty racic jako jednego z głównych czynników zmniejszenia ryzyka zachorowań, niezależnie od stosowanych technik. Korekta racic przed wycieleniem wpływała na mniejsze występowanie kulawizn w porównaniu do krów, u których takiego zabiegu nie wykonano. Ponadto Bergsten i in. (1998) wykazali prawie dwukrotnie mniejszą liczbę wrzodów podeszwy u zwierząt, u których przycinano racice nie rzadziej niż dwa raz w roku. Wykazano również, że przy nierównomiernym rozkładzie masy i nacisku pomiędzy racicami
5 Czynniki ryzyka występowania kulawizn 7 występuje zwiększone ryzyko występowania kulawizny w obrębie kończyny bardziej obciążonej. Po prawidłowo wykonanej korekcie masa zwierzęcia jest optymalnie rozłożona na wszystkie kończyny, a także w obrębie racic. Jest to jednak trudniejsze do realizacji w oborach o wysokim stopniu ścieralności podłogi np. w wolnostanowiskowych z podłogą betonową. Jak wspomniano wcześniej, kulawizny mogą przyczynić się do występowania zaburzeń płodności. W zależności od stanu fizjologicznego krowy mogą mieć one różną etiologię oraz skutki. W okresie okołoporodowym samice są wyjątkowo podatne na stres, a do czynników stresogennych w tym okresie zaliczamy m.in.: zmiany hormonalne, zmianę dawki pokarmowej, zmianę środowiska bytowania oraz zmianę grupy. Wszystkie te czynniki wypływają na ryzyko wystąpienia kulawizn. Zmiany hormonalne mają ogromny wpływ na rozwój kulawizny. Relaksyna, hormon rozluźniający kanał rodny przed wycieleniem, może również wpływać na rozluźnianie tkanek racicy, co prowadzi do uszkodzeń podeszwy objawiających się kulawizną w okresie okołoporodowym (Szymaniak, 2005). Ciężarne samice poddane działaniu stresu, wynikającego z bolesności chorych kończyn, rodzą często słabe noworodki o niskiej odporności. Związane jest to ze zwężeniem naczyń krwionośnych w ścianie macicy, wynikających z zaburzeń odżywiania rozwijającego się zarodka. W efekcie powoduje upośledzenie rozwoju płodu w pierwszym okresie ciąży (Hapek i Tischner, 2009). W sytuacji gdy kulawizny występowały podczas pierwszych 30 dni po porodzie, zaczynają pojawiać się zaburzenia procesu owulacji, a także pojawiają się torbiele jajnikowe oraz stany zapalne błony śluzowej macicy. Źródłem zakażenia błony śluzowej macicy są ogniska ropne palców. Zapalenia podeszwy racicowej wpływają na zakłócenie czynności ciałka żółtego oraz zaburzają przebieg wczesnej ciąży. Endotoksyny zaburzają pęcherzykową fazę cyklu rujowego. Efekt ten przejawia się opóźnionym uwolnieniem lub zablokowaniem uwalniania LH oraz osłabieniem objawów rujowych, w skutek supresji przedowulacyjnego stężenia estradiolu (Urbaniak i Jaśkowski, 2004). Żywienie Skład ilościowy i jakościowy dawki pokarmowej odgrywa istotną rolę w zdrowotności kończyn u krów mlecznych, a w szczególności racic. Stosowanie w żywieniu dawek pokarmowych opartych na paszach o wysokiej zawartości skrobi powoduje szybką fermentację i prowadzi do kwasicy żwacza. To z kolei zmniejsza jakość rogu racicy, który jest bardziej miękki, a tym samym bardziej narażony na zużycie (ścieranie, pękanie) co wpływa na większe ryzyko jego uszkodzenia (Amory i in., 2006). Ból towarzyszący poruszaniu się zmniejsza łaknienie i pogłębia poporodowy deficyt energii. Choroby racic objawiające się kulawizną stanowią duży problem w hodowli bydła. Sprzyjają im obecnie stosowane warunki utrzymania bydła, zwłaszcza chów bezściołowy, twarde, nierówne, wilgotne i zanieczyszczone podłoża w oborach, nieodpowiednie żywienie, ciągła selekcja, a także dążenie do jak największej wydajności (Urbaniak i Jaśkowski, 2004). Manson i Leaver (1988) zwracają uwagę na znaczenie białka w paszy i jego poziomu na zdrowotność racic. Wysoki poziom białka zwiększa szybkość wzrostu rogu
6 8 W. Teter i in. racicy, który może powodować przerost i nieprawidłowy rozkład ciśnienia, a tym samym wywoływać ryzyko uszkodzenia racicy i wydłużenie czasu trwania kulawizny. Według Bicalho i in. (2009) oraz Leana i in. (2013) wysokie pobranie przez krowy łatwostrawnych cukrów (NFC) przy jednocześnie niskim pobraniu włókna (NDF) powoduje obniżenie ph żwacza i wydzielanie histaminy oraz endotoksyn, które po przedostaniu się do krwioobiegu niszczą naczynia włosowate w racicach, w konsekwencji powodując wytwarzanie słabej jakości tkanki rogowej. Istotną rolę w jakości tkanki rogowej odgrywa podaż mikro- i makroelementów oraz witamin w dawce pokarmowej. Niedobór siarki, miedzi, cynku, selenu, manganu, kobaltu (jako witaminy B 12 ), retinolu i biotyny, czyli pierwiastków i witamin biorących udział w metabolizmie keratyny, powoduje obniżenie jakości rogu, co ma niekorzystny wpływ na zdrowie racic. Ponadto miedź, cynk, selen i mangan są składnikami enzymów o działaniu antyoksydacyjnym. Stres oksydacyjny powoduje niszczenie naczyń włosowatych w racicy, a tym samym zaburza dostarczanie tlenu i substancji odżywczych, co w konsekwencji decyduje o powstawaniu rogu słabej jakości (Lean i Rabiee, 2011; Al-Qudah i Ismail, 2012). Czynnik genetyczny Van der Waaij i in. (2005) wskazują na istotne korelacje pomiędzy takimi cechami pokroju jak: skątowanie racicy, postawa nóg, szerokość zadu, skątowanie stawu skokowego a podatność na kulawizny. Zdaniem McDaniela (1995) część chorób jest uwarunkowana genetycznie, a ich odziedziczalność wynosi: od 0,13 do 0,15 dla nadżerki pięty; 0,39 dla międzypalcowego zapalenia skóry; 0,39 dla owrzodzenia podeszwy i 0,17 dla chorób białej linii. Wielu autorów uzależnia także kulawizny od czynników środowiskowych, a ich odziedziczalność określa na poziomie 0,005 0,220 (McDaniel, 1995; Pryce i in., 1998; Van Dorp i in., 2004; Van der Waaij i in., 2005). Podsumowanie Kulawizny charakteryzują się wieloczynnikową etiologią obejmującą zarówno aspekty genetyczne, jak i technologiczne związane z wyposażeniem technicznym gospodarstw, warunkami utrzymania, pielęgnacji i higieny zwierząt, a także w znacznym stopniu z prawidłowością żywienia. Skuteczne eliminowanie kulawizn wymaga wprowadzenia procedur postepowania w gospodarstwie w zakresie monitoringu, oceny przyczyn, skali zagrożenia w stadzie oraz leczenia występujących przypadków. Pewnym problemem jest wykrycie schorzeń u krów bez objawów kulawizny, a stwierdzane podczas korekty racic. Eliminacja czynników ryzyka powinna obejmować działania profilaktyczne w zakresie pielęgnacji racic oraz poprawy warunków bytowych zwierząt. Osobnym problemem zyskującym na znaczeniu we współczesnej produkcji mleka jest intensywne żywienie krów na granicy tolerancji fizjologicznej przygotowanej dawki żywieniowej. Zaburzenia metaboliczne z tym związane prowadzą do kwasicy żwacza, uszkodzeń naczyń włosowatych w kończynach i wytwarzania słabej jakości tkanki rogowej. Niedobory mikro- i makroelementów pogłębiają ten problem, czemu sprzyja wysoka mleczność krów w gospodarstwach o intensywnej produkcji.
7 Czynniki ryzyka występowania kulawizn 9 Podejmowanie działań w zakresie identyfikacji czynników ryzyka oraz ich eliminacji stanowi wyzwanie w czasach dążenia do maksymalizacji wydajności zwierząt. O ile jesteśmy w stanie zapewnić warunki dobrostanu oraz przeprowadzić prawidłowo profilaktykę w zakresie higieny i właściwej korekty racic, to głównym problemem pozostaje utrzymanie równowagi fizjologicznej organizmu krów wysokowydajnych, żywionych dużą ilością pasz bogatych w cukry szybkofermentujace. Czy zdobędziemy się na inne spojrzenie na intensywną produkcję z uwzględnieniem możliwości fizjologicznych zwierząt, tak aby zachować ich zdrowie? I gdzie są granice zwiększania wydajności? Występowanie kulawizn prowadzi głównie do dyskomfortu i bólu u zwierząt, zmniejszenia produkcji mleka, spadku efektywności reprodukcji, wzrostu brakowania krów, co z kolei generuje znaczne straty ekonomiczne. Występowanie kulawizn oraz ich znaczenie gospodarcze są nadal niedoceniane przez rolników, doradców i lekarzy weterynarii. Piśmiennictwo A l - Q u d a h K.M., I s m a i l Z.B. (2012). The relationship between serum biotic and oxidant/antioxidant activities in bovine lameness. Res. Vet. Sci., 92: A m o r y J.R., B a r k e r Z.E., W r i g h t J.L., M a s o n S.A., B l o w e y R.W., G r e e n L.E. (2006). Lame cow at the University in Warwick: study of lameness in dairy cows. Cattle Pract., 14: Baird L.G., O Connell N.E., McCoy M.A., Keady T.W., Kilpatrick D.J. (2009). Effects of breed and production system on lameness parameters in dairy cattle. J. Dairy Sci., 92: B a r k e r Z.E., L e a c h K.A., W h a y H.R., B e l l N.J., M a i n D.C.J. (2010). Assessment of lameness prevalence and associated risk factors in dairy herds in England and Wales. J. Dairy Sci., 93 (3): B e r g s t e n C., H u l t g r e n J., M a n s k e T. (1998). Claw traits and foot lesions in Swedish dairy cows in relation to trimming interval and housing. A preliminary report. In: Ossent P., Lischer C. (Eds), 10th Int. Symp. Disorders Ruminant Digit. University of Zurich Dept. Vet. Surgery, Lucerne, pp B i c a l h o R.C., Wa r n i c k L.D., G u a r d C.L. (2008). Strategies to analyze milk losses caused by diseases with potential incidence throughout the lactation: A lameness example. J. Dairy Sci., 91 (7): B i c a l h o R.C., M a c h a d o V.S., C a i x e t a L.S. (2009). Lameness in dairy cattle: A debilitating disease or a disease of debilitated cattle? A cross-sectional study of lameness prevalence and thickness of the digital cushion, J. Dairy Sci., 92: B i e l f e l d t J., T o l l e K-H., B a d e r t s c h e r R., K r i e t e r J. (2004). Investigation of claw health of dairy cows in Switzerland, EAAP, Commission on Animal Management and Health. Booth C.J., Warnick L.D., Grohn Y.T., Maizon D.O., Guard C.L., Janssen D. (2004). Effect of lameness on culling dairy cows. J. Dairy Sci., 87: C h e s t e r t o n R.N., L a w r e n c e K.E., L a v e n R.A. (2008). A descriptive analysis of the foot lesions identified during veterinary treatment for lameness on dairy farms in north Taranaki. N Z Vet. J., 56 (3): C o o k N.B., N o r d l u n d K.V. (2009). The influence of the environment on dairy cow behavior, claw health and herd lameness dynamics. Vet. J., 179: C o o k N.B., B e n n e t t T.B., N o r d l u n d K.V. (2005). Monitoring indices of cow comfort in freestall-housed dairy herds. J. Dairy Sci., 88: D e F r a i n J.M., S o c h a M.T., T o m l i n s o n D.J. (2013). Analysis of foot health records from 17 confinements dairies. J. Dairy Sci., 96:
8 10 W. Teter i in. Dippel S., Dolezal M., Brenninkmeyer C., Brinkmann J., March S., Knierim U., W i n c k l e r C. (2009). Risk factors for lameness in cubicle housed Austrian Simmental dairy cows. Prev. Vet. Med., 90: Faull W.B., Hughes J.W., Clarkson M.J., Downham D.Y., Manson F.J., Merritt J.B., M u r r a y R.D., R u s s e l l W.B., S u t h e r s t J.E., Wa r d W.R. (1996). Epidemiology of lameness in dairy cattle: The influence of cubicles and indoor and outdoor walking surfaces. Vet. Rec., 139: Green L.E., Hedges V.J., Schukken Y.H., Blowey R.W., Packington A.J. (2002). The impact of clinical lameness on the milk yield of dairy cows. J. Dairy Sci., 85: Green L.E., H u x l e y J.N., B a n k s C., G r e e n M.J. (2014). Temporal associations between low body condition, lameness and milk yield in a UK dairy herd. Prev. Vet. Med., 113: G r e e n o u g h P.R. (2007). Bovine Laminitis and Lameness A Hands-on Approach. Saunders Elsevier, St. Louis, Missouri, 312 pp. G r o v e - W h i t e D. (2004). Healthcare in the modern dairy herd. In Practice, 26: H a p e k E.I., T i s c h n e r M. (2009). Pielęgnacja racic a wskaźniki rozrodu. Hoduj z Głową, 3: H a s k e l l M.J., R e n n i e L.J., B o w e l l V.A., B e l l M.J., L a w r e n c e A.B. (2006). Housing system, milk production, and zero-grazing effects on lameness and leg injury in dairy cows. J. Dairy Sci., 89: Hernandez J.A., Garbarino E.J., Shearer J.K., Risco C.A., Thatcher W.W. (2005). Comparison of milk yield in dairy cows with different degrees of lameness, J. Amer. Vet. Med. Assoc., 227 (8): H i r s t W.M., M u r r a y R.D., Wa r d W.R., F r e n c h N.P. (2002). A mixed-effects time-to-event analysis of the relationship between first-lactation lameness and subsequent lameness in dairy cows in the UK. Prev. Vet Med., 54 (3): Hristov S., Stanković B., Joksimović-Todorović M., Bojkowski J., Davidov i ć V. (2007). Uticaj toplotnog stresa na proizvodnju mlečnih krava. Zbornik Naučnih Radova, 13 (3 4): Hristov S., Stankovic B., Zlatanovic Z., Todorovic-Joksimovic M., Davidov i c V. (2008). Rearing conditions, health and welfare of dairy cows. Biotech. Anim. Husb., 24 (1 2): H u l t g r e n J., M a n s k e T., B e r g s t e n C. (2004). Associations of sole ulcer at claw trimming with reproductive performance, udder health, milk yield and culling in Swedish dairy cattle. Prev. Vet. Med., 62 (4): J u a r e z S.T., R o b i n s o n P.H., D e P e t e r s E.J., P r i c e E.O. (2003). Impact of lameness on behavior and productivity of lactating Holstein cows. Appl. Anim. Behav. Sci., 83: L a v e n R.A. (2007). The relationship between hoof conformation and digital dermatitis in dairy cattle. Cattle Pract., 15: L e a n I.J., R a b i e e A.R. (2011). Effect of feeding biotin on milk production and hoof health in lactating dairy cows: a quantitative assessment, J. Dairy Sci., 94: L e a n I.J., We s t w o o d C.T., G o l d e r H.M., Ve r m u n t J.J. (2013). Impact of nutrition on lameness and claw health in cattle, Livest. Sci., 156: M a c C a l l u m A.J., K n i g h t C.H. i in. (2002). Effects of time of year and reproductive state on the proliferation and keratinisation of bovine hoof cells. Vet. Rec., 151: M a n s k e T. (2002). Hoof lesions and lameness in Swedish dairy cattle: Prevalence, risk factors, effects of claw trimming and consequences for productivity. (Ph.D. Thesis) Skara, Swedish University of Agricultural Sciences. M a n s o n F.J., L e a v e r J.D. (1988). The influence of dietary protein intake and of hoof trimming on lameness in dairy cattle. Anim. Prod., 47: M c D a n i e l B.T. (1995). Genetics and importance of feet and legs in dairy cattle. Proceedings, 46th EAAP Meeting. M o r d a k R. (2008). Kulawizny u krów wieloprzyczynowy problem zdrowotny. Życie Weter., 83 (4): Mülling W.K.C., Green L., Barker Z., Scaife J., Amory J., Speijers M. (2006). Risk factors associated with foot lameness in dairy cattle and a suggested approach for lameness reduction. World Buiatrics Congress, Nice, France. N a ł ę c z - T a r w a c k a T., J ę d r z e j e k D. (2012). Influence of the selected hoof diseases on reproduction parameters of Polish HF cows. Acta Sci. Pol., Zootechnica, 11 (4):
9 Czynniki ryzyka występowania kulawizn 11 N a v a r r o G., G r e e n L.E., T a d i c h N. (2013). Effect of lameness and lesion specific causes of lameness on time budgets of dairy cows at pasture and when housed, Vet. J., 197: P h i l l i p s C.J.C., M o r r i s I.D. (2002). The ability of cattle to distinguish between, and their preference for, floors with different levels of friction and their avoidance of floors contaminated with excreta. Anim. Welf., 11: P o r t e r R.S., K a p l a n J.L., H o m e i e r B.P. (2010). The Merck Manual. Objawy kliniczne. Praktyczny przewodnik diagnostyki i terapii. Wydanie I. Wydawnictwo Elsevier Urban&Partner, Wrocław. Pryce J.E., Esslemont R.J., Thompson R., Veerkamp R.F., Kossaibati M.A., Simm G. (1998). Estimation of genetic parameters using health, fertility and production data from a management recording system for dairy cattle. Anim. Sci., 66: R e g u l a G., D a n u s e r J., S p y c h e r B., We c h s l e r B. (2004). Health and welfare of dairy cows in different husbandry systems in Switzerland. Prev. Vet. Med., 66: S a n d e r s H.A., S h e a r e r K.J., d e V r i e s A. (2009). Seasonal incidence of lameness and risk factors associated with thin soles, white line disease, ulcers, and sole punctures in dairy cattle. Vet. J., 179: Scaife J.R., Galbraith H., Green L.E., Mulling C.M., Stanek C., Bergsten C., Urb a n e k K., P i j l R. (2006). Lamecow: multidisciplinary approach to the reduction in lameness and improvement in dairy cows welfare in the European Community. Cattle Pract., 14: S o g s t a d A.M., O s t e r a s O., F j e l d a a s T., R e f s d a l A.O. (2007). Bovine claw and limb disorders at claw trimming related to milk yield. J. Dairy Sci., 90: Somers J.G., Frankena K., Noordhuizen-Stassen E.N., Metz J.H. (2005). Risk factors for digital dermatitis in dairy cows kept in cubicle houses in The Netherlands. Prev. Vet. Med., 71, S z y m a n i a k I. (2005). Kulawizna a rozród. Hod. Bydła, 6 7: T a d i c h N., F l o r E., G r e e n L. (2010). Associations between hoof lesions and locomotion score in 1098 unsound dairy cows. Vet. J., 184 (1): Telezhenko E., Bergsten C., Magnusson M., Ventorp M., Nilsson C. (2008). Effect of different flooring systems on weight and pressure distribution on claws of dairy cows. J. Dairy Sci., 91: U r b a n i a k K., J a ś k o w s k i J. (2004). Kulawizny a płodność. Życie Weter., 79 (5): Van der Waaij E.H., Holzhauer M., Ellen E., Kamphuis C., Jong G. de (2005). Genetic parameters for claw disorders in Dutch dairy cattle and correlations with conformation traits, J. Dairy Sci., 88: Va n D o r p T.E., B o e t t c h e r P., S c h a e f f e r L.R. (2004). Genetics of locomotion. Livest. Sci., 90: We b s t e r A.J.T., K n o t t L., T a r l t o n J.F. (2005). Understanding lameness in the dairy cow. Cattle Pract., 13: W i n k l e r B., M a r g e r i s o n J.K. (2012). Mechanical properties of the bovine claw horn during lactation. J. Dairy Sci., 95: Zatwierdzono do druku 26 VI 2017 Waldemar Teter, Piotr Stanek, Witold Chabuz, PAWEł Żółkiewski, Wioletta Sawicka Risk factors for lameness in a dairy herd Summary Lameness is an outward sign of leg problems, which affect cattle near the skin of toes and claws. Proper identification of the risk in a dairy herd and their elimination are one of the essential measures to
10 12 W. Teter i in. increase the length of productive life and to improve the production and economic results of a farm. The aim of the study was to show the sources of risk factors in intensive milk production as well as the steps aimed at eliminating them. The study showed genetic and environmental causes of claw diseases. Supervision of environmental factors, including nutrition as the main risk factor in herds with intensive milk production, was considered key for solving the lameness problem in the herd. Key words: lameness, dairy cattle, leg diseases, claw diseases
"Krowa racicami się doi"! Schorzenia kończyn u bydła
https://www. "Krowa racicami się doi"! Schorzenia kończyn u bydła Autor: mgr inż. Joanna Soraja Tumanowicz Data: 31 lipca 2018 Aby krowy były zdrowe, dawały mleko w zakładanej ilości i o optymalnej jakości,
Dlaczego krowy kuleją?
Dlaczego krowy kuleją? Rozpowszechnienie kulawizn w stadach krów mlecznych wynosi od 9 do 50 %... Dlaczego krowy kuleją? Autor: dr hab. Jan Olechnowicz - Katedra Weterynarii, Wydział Hodowli i Biologii
Spotkanie Grupy Inicjatywnej POLSKI PROJEKT ZDROWE RACICE. Wrocław, 10 grudnia 2011 r.
Spotkanie Grupy Inicjatywnej POLSKI PROJEKT ZDROWE RACICE Wrocław, 10 grudnia 2011 r. Zasadniczy cel obecnego wystąpienia: - nazewnictwo i klasyfikacja chorób racic, stwierdzanych najczęściej podczas korekcji.
Skąd wziąć dużo dobrego mleka?
https://www. Skąd wziąć dużo dobrego mleka? Autor: mgr inż. Joanna Soraja Tumanowicz Data: 10 lipca 2018 Produkcja mleka wysokiej jakości, w równych partiach i bez nadmiernej eksploatacji krowy wcale nie
Bolusy dla bydła; zastosowanie, uwalnianie i rodzaje. Sprawdź!
.pl https://www..pl Bolusy dla bydła; zastosowanie, uwalnianie i rodzaje. Sprawdź! Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 29 sierpnia 2017 Bolusy dla bydła są powszechną metodą walki z niedoborami mineralnowitaminowymi.
INSTYTUT GENETYKI I HODOWLI ZWIERZĄT POLSKIEJ AKADEMII NAUK W JASTRZĘBCU. mgr inż. Ewa Metera-Zarzycka
INSTYTUT GENETYKI I HODOWLI ZWIERZĄT POLSKIEJ AKADEMII NAUK W JASTRZĘBCU mgr inż. Ewa Metera-Zarzycka Profil metaboliczny osocza krwi i wartość biologiczna mleka krów w gospodarstwach ekologicznych Praca
Profilaktyka mastitis. Wpływ żywienia na LKS w mleku
Profilaktyka mastitis Wpływ żywienia na LKS w mleku Krowy chorują na mastitis głównie w okresie poporodowym (od wycielenia do końca 1 miesiąca laktacji), co związane jest nie tylko z wysoką wydajnością
Choroby bydła: co robić, gdy oczy szwankują?
.pl https://www..pl Choroby bydła: co robić, gdy oczy szwankują? Autor: dr hab. inż. Maciej Adamski Data: 24 lutego 2018 Choć efektywność produkcji w stadach bydła zależy od wielu czynników, podstawowym
Lokomocja i schorzenia racic u krów w pierwszym roku użytkowania w oborze rusztowej
Roczniki Naukowe Polskiego Towarzystwa Zootechnicznego, t. 10 (2014), nr 3, 73-81 Lokomocja i schorzenia racic u krów w pierwszym roku użytkowania w oborze rusztowej Waldemar Teter 1, Ewelina Flis 1, Andrzej
Charakterystyka innych ras czerwonych w Europie zrzeszonych w ERDB
Wiadomości Zootechniczne, R. XLIII (2005), 2: 144-148 zrzeszonych w ERDB Lisbet Holm 1, Piotr Wójcik 2 1 European Red Dairy Breed, Udkaersovej 15, 8200 Aarhus N., Dania 2 Instytut Zootechniki, Dział Genetyki
Zaleganie krów mlecznych a niedobory mineralne
.pl https://www..pl Zaleganie krów mlecznych a niedobory mineralne Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 8 stycznia 2016 Zaleganie krów może mieć różnorakie podłoże, ale bardzo często pojawia się w związku
Zwiększenie pobrania paszy to więcej mleka
.pl https://www..pl Zwiększenie pobrania paszy to więcej mleka Autor: mgr inż. Joanna Soraja Tumanowicz Data: 21 czerwca 2018 Efektem długoletniej pracy hodowlanej są wysokowydajne krowy mleczne, a celem
Synchronizacja rui: co możemy dzięki niej osiągnąć?
.pl https://www..pl Synchronizacja rui: co możemy dzięki niej osiągnąć? Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 20 lutego 2017 Zwiększenie efektywności rozrodu i poprawa wskaźników pozwoli zmniejszyć koszty
Co oznacza zmniejszona aktywność dobowa krowy?
https://www. Co oznacza zmniejszona aktywność dobowa krowy? Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 11 stycznia 2019 Zmniejszona aktywność dobowa krowy objawia się najczęściej zbyt długim leżeniem w legowiskach
Środowiskowe uwarunkowania kulawizn
Pagina: Choroby krów Środowiskowe uwarunkowania kulawizn Kulawizny bydła mlecznego mają wieloczynnikową etiologię. W poprzednim numerze scharakteryzowane zostało genetyczne podłoże dysfunkcji układu lokomotorycznego,
Wiosenne zapalenie wymienia
.pl https://www..pl Wiosenne zapalenie wymienia Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 10 maja 2017 Rozpoczyna się sezon pastwiskowy, a wraz z nim zwiększa się podatność wysokowydajnych krów na infekcje
Ketoza u bydła. Ketoza fizjologia, etiologia i diagnostyka choroby. Część I
Naturalną fizjologiczną przypadłością krów jest ograniczenie pobrania paszy w okresie przed wycieleniem. Taki stan obniżonego apetytu utrzymuje się przez pierwsze dni laktacji. W tym samym czasie, w związku
Premiksy dla krów zasuszonych: jakie wybrać?
.pl https://www..pl Premiksy dla krów zasuszonych: jakie wybrać? Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 24 marca 2017 Składniki mineralne i witaminy odgrywają bardzo ważną rolę w organizmie zwierzęcym,
MIESZANKI PASZOWE UZUPEŁNIAJĄCE 2,5% DLA BYDŁA
MIESZANKI PASZOWE UZUPEŁNIAJĄCE 2,5% DLA BYDŁA Przy stosowaniu MPU należy pamiętać, że wyżej wymienione efekty są możliwe tylko przy prawidłowym zbilansowaniu energetyczno-białkowym całej dawki pokarmowej.
Zarządzanie rozrodem w stadzie bydła mlecznego Wpływ rozrodu na efektywność produkcji mleka Marcin Gołębiewski
Zarządzanie rozrodem w stadzie bydła mlecznego Wpływ rozrodu na efektywność produkcji mleka Marcin Gołębiewski SGGW w Warszawie, Wydział Nauk o Zwierzętach, Zakład Hodowli Bydła Właściwe zarządzanie rozrodem
Dojenie krów: AfiMilk, AfiLab i wyspecjalizowany monitoring
https://www. Dojenie krów: AfiMilk, AfiLab i wyspecjalizowany monitoring Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 4 stycznia 2017 AfiMilk i AfiLab to urządzenia najnowszej generacji, dzięki którym możliwa
Lista oceniająca wpływ środowiska krowy na zdrowie wymienia
Lista oceniająca wpływ środowiska krowy na zdrowie wymienia 1. Dane gospodarstwa: imię i nazwisko adres telefon email 2. Lekarz weterynarii 3. Ilość sztuk bydła 4. Liczba sztuk krów dojnych 5. Liczba pierwiastek
Gorączka mleczna: objawy, przyczyny i zapobieganie
.pl https://www..pl Gorączka mleczna: objawy, przyczyny i zapobieganie Autor: dr hab. Robert Kupczyński Data: 8 lutego 2017 Występowanie zaburzeń metabolicznych stanowi poważny problem, zwłaszcza w stadach
Dobrostan bydła: podstawowe wymagania
.pl https://www..pl Dobrostan bydła: podstawowe wymagania Autor: dr inż. Mariusz Bogucki Data: 1 stycznia 2016 Modernizacje budynków inwentarskich dla bydła, jak również budowa nowych, rozszerzają zakres
Podejście partycypacyjne skoncentrowane na gospodarstwie a ograniczenie chorób produkcyjnych
Podejście partycypacyjne skoncentrowane na gospodarstwie a ograniczenie chorób produkcyjnych Seminarium Zdrowie zwierząt w ekologicznym chowie bydła mlecznego w Polsce 15 marca 2016, Radom Tematy IMPRO
Saccharomyces cerevisiae 100% i preparaty na bazie tych drożdży
Saccharomyces cerevisiae 100% i preparaty na bazie tych drożdży Ideą stworzenia marki AgroYeast było długotrwałe doświadczenie w pracy z drożdżami piwowarskimi Saccharomyces cerevisiae i ich oddziaływaniem
DOBROSTAN BYDŁA Jakie są najważniejsze wyzwania dla dobrostanu w dużej oborze wolnostanowiskowej?
DOBROSTAN BYDŁA Jakie są najważniejsze wyzwania dla dobrostanu w dużej oborze wolnostanowiskowej? Marko Kass, PhD Estonian University of Life Science 14 marca 2019 Plan Produkcja zwierzęca w Estonii Pięć
Okres przejściowy jak można zwiększyć dobrostan
Okres przejściowy jak można zwiększyć dobrostan krowy mlecznej? Marina (Nina) von Keyserlingk, Ph.D. nina@mail.ubc.ca Plan The Plan: Obecny stan rzeczy Czy zmiany w zachowaniu mogą pomóc nam zidentyfikować
CHOROBY METABOLICZNE W STADACH KRÓW MLECZNYCH
CHOROBY METABOLICZNE W STADACH KRÓW MLECZNYCH Intensyfikacja produkcji bydła mlecznego w kierunku uzyskiwania coraz wyższych wydajności mlecznych sprawia, że krowa staje się zwierzęciem o ogromnym obciążeniu
Ocena zagrożenia subkliniczną ketozą nowa usługa w stadach objętych kontrolą użytkowości
Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka www.pfhb.pl Ocena zagrożenia subkliniczną ketozą nowa usługa w stadach objętych kontrolą użytkowości Krzysztof Słoniewski KETOZA Ketoza wiadomości ogólne
Mikroklimat w chlewni i jego wpływ na dobrostan trzody
.pl Mikroklimat w chlewni i jego wpływ na dobrostan trzody Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 9 grudnia 2015 1 / 7 .pl Mikroklimat w budynkach dla świń w ogromnym stopniu oddziałuje na dobrostan trzody
Synchronizacja rui: jakie są dostępne metody?
.pl https://www..pl Synchronizacja rui: jakie są dostępne metody? Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 24 lutego 2017 Synchronizacja rui jest bardzo pomocnym narzędziem służącym poprawie wskaźników
Start laktacji bez ketozy
https://www. Start laktacji bez ketozy Autor: Joanna Soraja Tumanowicz Data: 21 czerwca 2018 Okres okołoporodowy, czyli trzy ostatnie tygodnie zasuszenia i trzy pierwsze tygodnie po porodzie, to odcinek
Zdrowe wymię to zysk. Autor: mgr inż. Joanna Soraja Tumanowicz. Data: 8 lipca 2018
.pl https://www..pl Zdrowe wymię to zysk Autor: mgr inż. Joanna Soraja Tumanowicz Data: 8 lipca 2018 305 dni laktacji to dla hodowcy czas decydujący o opłacalności produkcji mleka. Natomiast dla organizmu
Zanokcica (ropowica międzypalcowa) u bydła: jak jej przeciwdziałać?
.pl https://www..pl Zanokcica (ropowica międzypalcowa) u bydła: jak jej przeciwdziałać? Autor: dr hab. Robert Kupczyński Data: 15 czerwca 2016 Schorzenie to określane jest jako ropowica międzypalcowa (phlegmone
Nauka Przyroda Technologie
auka Przyroda Technologie 2016 Tom 10 Zeszyt 2 #18 ISS 1897-7820 http://www.npt.up-poznan.net DOI: Dział: Medycyna Weterynaryjna i auki o Zwierzętach Copyright Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w
Zasady żywienia krów mlecznych
Zasady żywienia krów mlecznych Żywienie jest najważniejszym czynnikiem środowiskowym wpływającym na ilość i jakość mleka. Prawidłowe żywienie polega na zastosowaniu takich pasz (pod względem ilości i jakości),
Schorzenia szpary międzyracicowej u bydła: jak sobie radzić?
Schorzenia szpary międzyracicowej u bydła: jak sobie radzić? Autor: dr hab. Robert Kupczyński Data: 17 kwietnia 2018 Kulawizny bydła będące następstwem schorzeń szpary międzyracicowej w praktyce są zbyt
Żwacz centrum dowodzenia krowy
https://www. Żwacz centrum dowodzenia krowy Autor: mgr inż. Joanna Soraja Tumanowicz Data: 7 lipca 2018 Pierwszy przedżołądek przeżuwaczy jest newralgicznym punktem poligastrycznego układu pokarmowego.
Czynniki ryzyka występowania ketozy u krów mlecznych w Polsce mgr inż. Marta Malkiewicz
Czynniki ryzyka występowania ketozy u krów mlecznych w Polsce mgr inż. Marta Malkiewicz Katedra Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa, Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie KETOZA i ujemny bilans
Żywienie loch prośnych na podstawie znajomości stanów fizjologicznych
.pl https://www..pl Żywienie loch prośnych na podstawie znajomości stanów fizjologicznych Autor: prof. dr hab. Bogdan Szostak Data: 25 sierpnia 2017 Zajmując się chowem świń, powinno się znać budowę zwierzęcia
Tradycja i doświadczenie. Najlepsza genetyka. Atrakcyjne finansowanie. Wysoka jakość. Profesjonalny odchów
Tradycja i doświadczenie Najlepsza genetyka Atrakcyjne finansowanie Wysoka jakość Profesjonalny odchów Nawet proste badanie mleka może pomóc w walce z mastitis Zapalenia wymion są powodem licznych strat
Żywienie krów w okresie zasuszenia
Pagina: Ferma Podpagina: Żywienie krów Żywienie krów w okresie zasuszenia Właściwe postępowanie z krowami i ich żywienie w okresie zasuszenia jest konieczne do osiągnięcia określonego poziomu pobrania
RAPORT ŻYWIENIE KLUCZ DO EFEKTYWNEGO ZARZĄDZANIA STADEM PROMOCJA
RAPORT ŻYWIENIE KLUCZ DO EFEKTYWNEGO ZARZĄDZANIA STADEM PROMOCJA OD LISTOPADA 2016 DO STYCZNIA 2017 Raport ŻYWIENIE dla każdego hodowcy w ramach standardowej opłaty za ocenę Polska Federacja Hodowców Bydła
Jak uchronić żwacz przed kwasicą?
https://www. Jak uchronić żwacz przed kwasicą? Autor: Joanna Soraja Tumanowicz Data: 7 lipca 2018 Żwacz jest punktem przewodu pokarmowego, w którym rozgrywają się złożone procesy trawienne, decydujące
Co dają hodowcy urządzenia monitorujące aktywność?
.pl https://www..pl Co dają hodowcy urządzenia monitorujące aktywność? Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 23 grudnia 2015 W Polsce z dnia na dzień rozwija się technologia wspomagająca zarządzanie
ŻYCIE od wewnątrz. Monitoring prosto z wnętrza. Wykrywanie rui i cielności krów Zarządzanie rozrodem, zdrowiem i żywieniem
ŻYCIE od wewnątrz Monitoring prosto z wnętrza Wykrywanie rui i cielności krów Zarządzanie rozrodem, zdrowiem i żywieniem smaxtec BASIC WYKRYWANIE RUI I CIELNOŚCI Aktywność ruchowa Temperatura smaxtec Heat
Narzędzie do obliczania kosztów i korzyści w dziedzinie zdrowia zwierząt: koszty niepowodzenia i prewencji
Narzędzie do obliczania kosztów i korzyści w dziedzinie zdrowia zwierząt: koszty niepowodzenia i prewencji Seminarium Zdrowie zwierząt w ekologicznym chowie bydła mlecznego w Polsce 15 marca 2016, Radom
PRODUKTY PROZDROWOTNE DLA ZWIERZĄT
PRODUKTY PROZDROWOTNE DLA ZWIERZĄT Produkty prozdrowotne dla zwierząt Ideą produkcji preparatów prozdrowotnych firmy INTERMAG jest zminimalizowanie stosowania antybiotyków dla zwierząt i jak najszersze
Genetyczne podłoże kulawizn
Pagina: Choroby krów Genetyczne podłoże kulawizn Kulawizny spowodowane są zmianami chorobowymi w obrębie kończyn u krów, które są następstwem różnych czynników. Problem ze zdrowotnością racic występuje
Wymagania weterynaryjne dla mleka i produktów mlecznych
Wymagania weterynaryjne dla mleka i produktów mlecznych Rozporządzenie MRiRW z dnia 18 sierpnia 2004 r. w sprawie wymagań weterynaryjnych dla mleka i produktów mlecznych Rozporządzenie MRiRW z dnia 18
KOSZTY PRODUKCJI PFHBIPM
KOSZTY PRODUKCJI PFHBIPM 12.10.2016 O zysku z produkcji mleka decydują nie tylko ceny skupu mleka, ale także koszty. Zysk to różnica pomiędzy ceną skupu, a kosztami produkcji. Zysk= - ( + ) Niekorzystne
Interpretacja wybranych informacji dostarczanych obligatoryjnie hodowcom w raportach wynikowych RW-1 i RW-2
Prowadzona przez Polską Federację Hodowców Bydła i Producentów Mleka ocena wartości użytkowej bydła mlecznego daje hodowcom możliwość uzyskania wielu aktualnych informacji charakteryzujących stado. Ich
Po co obserwować krowy?
https://www. Po co obserwować krowy? Autor: mgr inż. Joanna Soraja Tumanowicz Data: 24 czerwca 2018 Człowiek udomowił bydło tysiące lat temu, a w procesie domestykacji doszło do złagodzenia niektórych
Wykrywacz rui u krów: ile pozwoli nam zaoszczędzić?
.pl https://www..pl Wykrywacz rui u krów: ile pozwoli nam zaoszczędzić? Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 31 grudnia 2016 Problemy w rozrodzie to drugi, po chorobach wysokowydajnych krów, czynnik
Powikłania związane z brakiem profilaktycznej korekcji racic
.pl Powikłania związane z brakiem profilaktycznej korekcji racic Autor: Szymon Adamek Data: 7 grudnia 2015 1 / 9 .pl Występowanie różnych schorzeń u krów jest następstwem braku podstawowej profilaktyki
Sukces w oborze. linia standard
Sukces w oborze linia standard Sprostać wymaganiom Prawidłowe żywienie mineralno-witaminowe jest niezbędnym elementem każdego programu żywieniowego. Postęp genetyczny i wzrastająca wydajność sprawiają,
Bydło mleczne: jak dbać o zdrowie?
.pl https://www..pl Bydło mleczne: jak dbać o zdrowie? Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 8 stycznia 2017 Bydło mleczne osiągając bardzo wysoką wydajność, jest narażone na szereg czynników zaburzających
PRZEDMIOTY PODSTAWOWE
PRZEDMIOTY PODSTAWOWE Anatomia człowieka 1. Które z białek występujących w organizmie człowieka odpowiedzialne są za kurczliwość mięśni? 2. Co to są neurony i w jaki sposób stykają się między sobą i efektorami?
System zarządzania stadem AfiFarm: jak wspomoże hodowcę?
https://www. System zarządzania stadem AfiFarm: jak wspomoże hodowcę? Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 11 stycznia 2017 System zarządzania stadem AfiFarm firmy Afimilk to oprogramowanie dla profesjonalnego
Dlaczego Melasa Drink Tofi zwiększa wydajność mleczną krów
Dlaczego Melasa Drink Tofi zwiększa wydajność mleczną krów Zbigniew Lach Dzień Pola, Nowe Piegłowo 30.05.2019 DO 2050 ROKU BĘDZIE NAS 9 MLD A ZAPOTRZEBOWANIE NA ŻYWNOŚĆ WZROŚNIE O 30% WZROST KONSUMPCJI
WPŁYW PRZEBIEGU MECHANICZNEGO DOJU KRÓW NA ZAWARTOŚĆ KOMÓREK SOMATYCZNYCH W MLEKU PRZY ZMIENNEJ SILE NACIĄGU GUM STRZYKOWYCH W KUBKU UDOJOWYM
Inżynieria Rolnicza 4(122)/2010 WPŁYW PRZEBIEGU MECHANICZNEGO DOJU KRÓW NA ZAWARTOŚĆ KOMÓREK SOMATYCZNYCH W MLEKU PRZY ZMIENNEJ SILE NACIĄGU GUM STRZYKOWYCH W KUBKU UDOJOWYM Aleksander Krzyś, Józef Szlachta,
Rumex. Rumex SC Oferta dla wymagających
Rumex Rumex SC Oferta dla wymagających Rumex SC Skład Olejki eteryczne Żywe kultury drożdży (Saccharomyces cerevisiae) Saponiny Rumex SC Olejki eteryczne stymulują sekrecję soków trawiennych i zwiększają
LKS system alarmowy gruczołu mlekowego
https://www. LKS system alarmowy gruczołu mlekowego Autor: Joanna Soraja Tumanowicz Data: 5 maja 2019 W jakim celu określa się liczbę komórek somatycznych (LKS)? Właściwe czym one są? I dlaczego tak istotne
Choroba Mortellaro. - stały problem w stadach krów mlecznych
Choroba Mortellaro - stały problem w stadach krów mlecznych Choroba Mortellaro, znana również jako dermatitis digitalis (DD) lub truskawkowa pieta, jest zapaleniem brzegu korony racic u krów. Choroba opisana
Ocena wartości hodowlanej buhajów rasy simentalskiej. Sierpień
Ocena wartości hodowlanej buhajów rasy simentalskiej Sierpień 2017.3 1 Spis treści Ocena wartości hodowlanej dla cech produkcyjnych i komórek somatycznych... 3 Indeks produkcyjny [kg]... 3 Podindeks produkcyjny
Omówienie audytu gospodarstw ocena potencjalnych możliwości poprawy wyników produkcyjnych w gospodarstwach objętych programem Zdrowa Krowa
Omówienie audytu gospodarstw ocena potencjalnych możliwości poprawy wyników produkcyjnych w gospodarstwach objętych programem Zdrowa Krowa Marcin Gołębiewski, Jan Slósarz SGGW w Warszawie; Wydział Nauk
Zapalenie wymienia u krów (mastitis): przyczyny i zapobieganie
.pl https://www..pl Zapalenie wymienia u krów (mastitis): przyczyny i zapobieganie Autor: dr hab. Robert Kupczyński Data: 22 kwietnia 2018 Schorzenia gruczołu mlekowego od lat stanowią główną przyczynę
Zapalenie wymienia u krów (mastitis): przyczyny i zapobieganie
Zapalenie wymienia u krów (mastitis): przyczyny i zapobieganie Autor: dr hab. Robert Kupczyński Data: 11 lutego 2017 Schorzenia gruczołu mlekowego od lat stanowią główną przyczynę strat ekonomicznych w
Spadek apetytu u krów latem? 10 wskazówek jak temu zaradzić!
https://www. Spadek apetytu u krów latem? 10 wskazówek jak temu zaradzić! Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 27 sierpnia 2017 Latem, kiedy temperatura przekracza 27 C nawet my nie mamy ochoty na jedzenie.
Zakaźne czynniki kulawizn
Pagina: Schorzenia racic Zakaźne czynniki kulawizn Choroby racic są jednym z podstawowych problemów w chowie i hodowli bydła mlecznego. Najbardziej problematyczne są te wywołane czynnikami zakaźnymi. Tekst:
Kręgozmyk, choroba Bechterowa, reumatyzm stawów, osteoporoza
Kręgozmyk, choroba Bechterowa, reumatyzm stawów, osteoporoza Kręgozmyk (spondylolisteza) - jest to zsunięcie się kręgu do przodu (w kierunku brzucha) w stosunku do kręgu położonego poniżej. Dotyczy to
Czym jest pedometr i do czego służy?
https://www. Czym jest pedometr i do czego służy? Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 2 grudnia 2015 Coraz większym zainteresowaniem cieszą się technologie wspomagające nadzór rozrodu bydła. Ułatwiają
Odchów zwierząt przeznaczonych do remontu stada
11. 140 11. Odchów zwierząt przeznaczonych do remontu stada rozdział 11 Odchów zwierząt przeznaczonych do remontu stada Wprowadzenie Jeśli w stadzie występuje problem kulawizn i rozpowszechnienie zmian
Jak skutecznie zapobiegać zapaleniu wymienia krów?
.pl https://www..pl Jak skutecznie zapobiegać zapaleniu wymienia krów? Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 4 grudnia 2015 Zapalenie wymienia jest jednym z najczęstszych schorzeń dotykających wysokoprodukcyjnych
PIC Polska rekomendacje weterynaryjne
Choroby a Ekonomia Około 65% stad w Polsce jest zakażonych wirusem PRRS, a ponad 95% Mycoplasma hyopneumoniae (Mhp). Choroby układu oddechowego, zwłaszcza o charakterze przewlekłym, są dziś główną przyczyną
Nutribiotyczne mieszanki mineralne. w żywieniu krów mlecznych
Nutribiotyczne mieszanki mineralne w żywieniu krów mlecznych Mieszanki nutribiotyczne nowa generacja mieszanek mineralnych Josera Nowa generacja mieszanek mineralnych Josera to produkty, w których zastosowano
Czynniki kształtujące dobrostan ryb oraz ich wpływ na parametry jakościowe produktu
TRAFOON project is funded by the European Community's Seventh Framework Programme (FP7/2007-2013) under grant agreement no. 613912 Czynniki kształtujące dobrostan ryb oraz ich wpływ na parametry jakościowe
EFEKTYWNE WYKORZYSTANIE INFORMACJI O AKTYWNOŚCI DOBOWEJ KRÓW W STADACH PRODUKCYJNYCH. Piotr Wójcik Instytut Zootechniki PIB
EFEKTYWNE WYKORZYSTANIE INFORMACJI O AKTYWNOŚCI DOBOWEJ KRÓW W STADACH PRODUKCYJNYCH Piotr Wójcik Instytut Zootechniki PIB Aktywność dobowa Czynność Czas trwania (godz.) Krotność czynności Leżenie odpoczynek
TERAPEUTYCZNE ASPEKTY ŻYWIENIA PACJENTÓW W SZPITALACH czy obecne stawki na żywienie są wystarczające
TERAPEUTYCZNE ASPEKTY ŻYWIENIA PACJENTÓW W SZPITALACH czy obecne stawki na żywienie są wystarczające dr hab. inż. Monika Bronkowska, prof. nadzw. UP Konferencja firm cateringowych - CATERING SZPITALNY
Grupy żywieniowe bydła - zróżnicowane potrzeby krów
https://www. Grupy żywieniowe bydła - zróżnicowane potrzeby krów Autor: dr hab. inż. Rafał Bodarski Data: 14 sierpnia 2017 W sytuacji, gdy w ramach jednej fermy krowiej mamy różne grupy żywieniowe bydła
Lizawki dla bydła: jakie wybrać dla opasów?
https://www. Lizawki dla bydła: jakie wybrać dla opasów? Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 20 marca 2017 Bydło mięsne wymaga zapewnienia optymalnej ilości składników mineralnych i witamin do prawidłowego
Krowa na dobrej trawie
https://www. Krowa na dobrej trawie Autor: mgr inż. Joanna Soraja Tumanowicz Data: 25 kwietnia 2018 Odpowiednie wykorzystanie potencjału użytków zielonych poprzez przeprowadzenie ich renowacji, pozwoli
Wykres 1. Zamiany w produkcji mleka, kondycji, pobraniu dawki pokarmowej w trakcie cyklu produkcyjnego.
Żywienie krów mlecznych w laktacji Tekst: dr Marcin Gołębiewski, SGGW w Warszawie Potrzeby pokarmowe krów mlecznych zależą w dużej mierze od stadium laktacji oraz zaawansowania ciąży. Poniżej zamieszczony
WPŁYW WYDAJNOŚCI MLEKA KRÓW NA ICH PŁODNOŚĆ W RÓśNYCH SYSTEMACH UTRZYMANIA
Acta Sci. Pol., Zootechnica 5(2) 2006, 97 106 WPŁYW WYDAJNOŚCI MLEKA KRÓW NA ICH PŁODNOŚĆ W RÓśNYCH SYSTEMACH UTRZYMANIA Zenon Nogalski Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Streszczenie. Badaniami objęto 1194
Mleko od szczęśliwej krowy! Jak zadbać o dobrostan zwierząt?
https://www. Mleko od szczęśliwej krowy! Jak zadbać o dobrostan zwierząt? Autor: mgr inż. Joanna Soraja Tumanowicz Data: 13 sierpnia 2018 Warunki, w jakich hodowane są zwierzęta, coraz częściej brane są
Znaczenie pielęgnacji i obchodzenie się ze zwierzętami
Znaczenie pielęgnacji i obchodzenie się ze zwierzętami Celem pielęgnacji bydła jest zapewnienie dobrego samopoczucia krów. Samopoczucie krów może być zakłócone działaniem takich czynników, jak: niska lub
Żywienie bydła mlecznego
Żywienie bydła mlecznego Najważniejszym czynnikiem wpływającym na jakość i ilość jest żywienie. Prawidłowe żywienie polega na zastosowaniu takich pasz, które pozwolą na pełne wykorzystanie potencjału genetycznego
Witamina D w żywieniu krów mlecznych
.pl https://www..pl Witamina D w żywieniu krów mlecznych Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 31 marca 2016 O witaminie D należy przede wszystkim wiedzieć, że należy do grupy kalcyferoli i występuje
Spis treści SPIS TREŚCI
Spis treści ROZDZIAł I ByDłO...8 1. Znaczenie gospodarcze chowu bydła (Piotr Brzozowski)...8 2. Typy użytkowe i rasy bydła (Piotr Brzozowski)...9 2.1. Informacja o gatunku i pochodzeniu bydła...9 2.2.
DOBROSTAN ZWIERZĄT. Dobrostan zwierząt to stan zdrowia fizycznego i psychicznego osiągany w warunkach pełnej harmonii organizmu w jego środowisku.
DOBROSTAN ZWIERZĄT Zwierzę, jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę. Pomnik Ku Czci Zwierząt Rzeźnych, ul. Stare Jatki
Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta
Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta CHOROBY DIETOZALEŻNE W POLSCE 2,150,000 osób w Polsce cierpi na cukrzycę typu II 7,500,000 osób w Polsce cierpi
Skład chemiczny mleka. Żywienie krów a skład mleka
Przeciętny skład chemiczny mleka krów to woda 87,5% i sucha masa 12,5%. Skład suchej masy z kolei stanowią: laktoza 4,7%, tłuszcz 3,7%, białko ogólne 3,4% (w tym kazeina 2,7%, albuminy i globuliny 0,7%)
Jakie jest zapotrzebowanie zwierząt na wodę?
.pl https://www..pl Jakie jest zapotrzebowanie zwierząt na wodę? Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 27 lipca 2017 Woda pełni szereg ważnych funkcji w organizmie. Odpowiada za wysoką produkcję i zdrowie
Nauczycielski Plan Dydaktyczny. Produkcja Zwierzęca klasa 3TR. Nr. Programu 321(05)/T-4,TU, SP/MENiS 2005.02.03. 2. Terminy przeprowadzania zabiegów,
Nauczycielski Plan Dydaktyczny Produkcja Zwierzęca klasa 3TR Nr. Programu 321(05)/T-4,TU, SP/MENiS 2005.02.03 Moduł, dział, temat Zakres treści BYDŁO c.d. 1.Zabiegi pielęgnacyjne u bydła 2.Przyczyny chorób
Czym jest kwasica żwacza?
Krowy jako zwierzęta roślinożerne charakteryzuje zdolność do trawienia pasz zawierających trudno strawne włókno (hemicelulozę i celulozę), które rozkładane przez bakterie, grzyby oraz pierwotniaki stają
Ocena kondycji główne narzędzie w zarządzaniu stadem krów mlecznych. SGGW w Warszawie, Wydział Nauk o Zwierzętach, Zakład Hodowli Bydła
Ocena kondycji główne narzędzie w zarządzaniu stadem krów mlecznych Marcin Gołębiewski SGGW w Warszawie, Wydział Nauk o Zwierzętach, Zakład Hodowli Bydła Wysoka produkcja mleka uzyskiwana od współczesnych
Jakie maty dezynfekcyjne powinny znaleźć się w oborze?
.pl https://www..pl Jakie maty dezynfekcyjne powinny znaleźć się w oborze? Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 28 czerwca 2017 Maty dezynfekcyjne powinny stanowić podstawowy element wyposażenia budynków
Jak powstaje TMR. Jak uzyskać dobry TMR?
Podniesienie wydajności mlecznej krów to podstawowy cel każdego gospodarstwa hodowlanego nastawionego na produkcję mleczną. Cel ten można uzyskać przez wypadkową wielu czynników, ale głównym z nich jest
Stres cieplny u krów; jakie są jego objawy?
.pl https://www..pl Stres cieplny u krów; jakie są jego objawy? Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 30 czerwca 2017 Wysokie temperatury latem są niebezpieczne dla zdrowia i produkcyjności naszych zwierząt.