SPIS TREŚCI. Tomasz Słomka Między dwiema konstytucjami: kilka uwag o specyfice polskiej ciągłości i zmiany systemowej... 11

Transkrypt

1 SPIS TREŚCI Wprowadzenie Między dwiema konstytucjami: kilka uwag o specyfice polskiej ciągłości i zmiany systemowej Ryszard Piotrowski Uwagi o społecznej funkcji konstytucji Rafał Więckiewicz Konstytucjonalizacja społeczeństwa obywatelskiego w PRL Wojciech Sokół Wybory rytualne i demokratyczne w świetle rozwiązań prawnych (na przykładzie doświadczeń polskich) Fasadowe wybory Marcin Dobrowolski Ingerencje w próg wiekowy czynnego prawa wyborczego w świetle rozwiązań ustrojowych III Rzeczypospolitej Polskiej Bożena Dziemidok-Olszewska System organów państwowych w konstytucjach z 1952 i 1997 r

2 6 Krystyna Leszczyńska Status członków Rady Ministrów w świetle rozwiązań prawno-ustrojowych i praktyki ustrojowej ( ) Monika Kowalska Odpowiedzialność konstytucyjna w Polsce od przeszłości do współczesności Krzysztof Urbaniak Wybór sędziów trybunału konstytucyjnegow świetle Konstytucji PRL oraz Konstytucji RP , Michał Mistygacz Badanie celów i działalności partii politycznych przez Trybunał Konstytucyjny Jowanka Jakubek-Lalik Władza lokalna w porządku ustrojowym Polski Ludowej i III Rzeczypospolitej Ryszard Chruściak Propozycje zmian konstytucyjnych w latach Noty o autorach

3 1952 and 1997 Polish constitutions: tradition, institutions, political practice Edited by: CONTENTS Introduction Between two constitutions: a few words on political continuity and alteration Ryszard Piotrowski Notes on the social function of the constitution Rafał Więckiewicz Constitutionalization of civil society in the time of the Polish People s Republic Wojciech Sokół Ritual and democratic elections in the light of legal solutions (on the example of Polish experiences) Façade elections Marcin Dobrowolski Voting age modifications in the light of structural solutions of the Third Republic of Poland Bożena Dziemidok-Olszewska The system of state bodies in the 1952 and 1997 constitutions

4 8 Krystyna Leszczyńska The status of Cabinet members in the light of legal and constitutional solutions and constitutional practice ( ) Monika Kowalska Constitutional responsibility from the past to the present Krzysztof Urbaniak Appointment of judges of the Constitutional Court in the light of the Constitution of the Polish People s Republic and the Constitution of the Republic of Poland , Michał Mistygacz Evaluation of goals and activities of political parties by the Constitutional Court Jowanka Jakubek-Lalik Local authority in political order of the Polish People s Republic and the Republic of Poland Ryszard Chruściak Proposed amendments to the Constitution between 1997 and Notes of the authors

5 WPROWADZENIE [ ] my, Naród Polski wszyscy obywatele Rzeczypospolitej [ ] ustanawiamy Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej jako prawa podstawowe dla państwa oparte na poszanowaniu wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot. Powyższe wartości i zasady, wskazywane w preambule do Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. stanowią swoistą kwintesencję i zwieńczenie procesu polskiej demokratyzacji po 1989 roku. Ale po II wojnie światowej dzieje polskiego konstytucjonalizmu posiadają dwa oblicza. Pierwsze z nich ma charakter autorytaryzmu socjalistycznego, systemu budowanego na szczytnych hasłach demokracji ludowej, republiki ludu pracującego miast i wsi, czy jak stanowił wstęp do ustawy zasadniczej z 1952 r., państwa nawiązującego do najszczytniejszych postępowych tradycji Narodu Polskiego. Postępowe i z formalnego punktu widzenia demokratyczne elementy tego porządku konstytucyjnego, nie odnalazły jednak stosownego urzeczywistnienia. Mówiąc inaczej, konstytucja w sensie formalnym, nie stała się konstytucją rzeczywistą, zaś społeczeństwo nie identyfikowało się z jej rozwiązaniami. Drugie oblicze polskiego konstytucjonalizmu, to proces transformacji demokratycznej oraz ugruntowanie jego dorobku w postaci ustawy zasadniczej z 1997 r. Spełnia ona praktycznie wszystkie wymogi stawiane współczesnym konstytucjom demokratycznego państwa prawnego. Do takich wymogów, czy też standardów zaliczyć należy: zasadę demokratycznego państwa prawnego, zasadę pluralizmu politycznego, zasadę suwerenności narodu, zasadę reprezentacji czy też zasadę podziału władz. Cechą konstytucji demokratycznych jest ich należyty legitymizm. Należy przez to rozumieć, że ustawy zasadnicze zostały przyjęte w zgodzie z demokratycznymi procedurami, często zwieńczonymi bezpośrednim udziałem obywateli w drodze referendum. Tak stało się w przypadku Polski referendum zatwierdzające ustawę zasadniczą zostało przeprowadzone 25 maja 1997 r. Celem niniejszej publikacji jest ukazanie wartości, zasad, instytucji i relacji między dwoma polskimi porządkami konstytucyjnymi ostatnich siedemdziesięciu lat. Autorzy z kilku ośrodków uniwersyteckich podjęli dylematy m.in. charakteru

6 10 Wprowadzenie i ducha epoki konstytucji, systemów wyborczych, naczelnych i centralnych oraz terenowych organów władzy publicznej oraz odpowiedzialności władzy politycznej w warunkach systemu autorytarnego i demokratycznego. Pragniemy wyrazić nadzieję, że monografia pod naszą redakcją naukową wpisze się w dyskusję o polskim dziedzictwie konstytucyjnym XX wieku, jak również w dyskurs o potencjalnych zmianach w obecnym porządku ustrojowym.