O c e n a pracy habilitacyjnej oraz pozostałego dorobku naukowego dr inż. Jana Chadama w związku ze wszczęciem postępowania habilitacyjnego

Transkrypt

1 Prof. dr hab. Maria Romanowska Szkoła Główna Handlowa W Warszawie O c e n a pracy habilitacyjnej oraz pozostałego dorobku naukowego dr inż. Jana Chadama w związku ze wszczęciem postępowania habilitacyjnego Wstęp Podstawą do oceny były przede wszystkim następujące prace i dokumenty przesłane przez Habilitanta: Autoreferat przedstawiający opis dorobku i osiągnięć naukowych. Wykaz opublikowanych prac naukowych wraz z kopiami tych prac. Życiorys naukowy. Praca wskazana przez Habilitanta jako osiągnięcie naukowe opisane w art. 16 ust. 2 ustawy o stopniach i tytule naukowym p.t. Synergia i wartość w strukturach kapitałowych. Identyfikacja. Analiza. Zarządzanie. 1. Krótka informacja o Habilitantce dr inż. Janie Chadamie Dr inż. Jan Chadam skończył studia na Wydziale Mechanicznym i Organizacji Politechniki Lubelskiej w 1985 r. W 2001 r. obronił przed Radą Naukową Instytutu Organizacji i Zarządzania w Przemyśle ORGMASZ pracę doktorską pt. Ocena funkcjonowania i strategie rozwojowe małych grup kapitałowych napisaną pod kierunkiem naukowym prof. dr hab. Ireny Hejduk. Dr inż. Jan Chadam jest praktykiem gospodarczym z długoletnim doświadczeniem w zarządzaniu spółkami handlowymi. Obecnie jest zatrudniony na stanowisku prezesa zarządu w firmie Operator Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Poza pracą w gospodarce w różnych formach współpracował z uczelniami w Polsce i zagranicą prowadząc zajęcia dla studentów i słuchaczy studiów MBA. 2. Opinia o monografii dr inż. Janie Chadamie naukowym p.t. Synergia i wartość w strukturach kapitałowych. Identyfikacja. Analiza. Zarządzanie Monografia naukowa zatytułowana Synergia i wartość w strukturach kapitałowych. Identyfikacja. Analiza. Zarządzanie została wskazana przez Habilitanta jako osiągnięcie naukowe opisane w art. 16 ust. 2 ustawy o stopniach i tytule naukowym. Przedmiotem pracy jest efekt synergii i jego wpływ na kształtowanie się wartości organizacji. Badanie efektów 1

2 synergicznych ma miejsce w specyficznej organizacji, jaką jest struktura kapitałowa. Ze względu na wyjątkową złożoność struktury kapitałowej, a równocześnie większy niż w innych organizacjach poziom decentralizacji zarządzania, efekt synergii jest najważniejszym, źródłem efektywności tego typu organizacji. Problem synergii i grup kapitałowych jest przedmiotem badań zarówno ekonomii, jak też finansów i nauk o zarządzaniu, w zależności w jakim obszarze grupy kapitałowej poszukuje się synergii i jakie stosuje się metody jej pomiaru i analizy. W przypadku recenzowanej monografii dominuje punkt widzenia, stanowisko teoretyczne i metody analizy charakterystyczne dla nauk o zarządzaniu. Dr inż. Jan Chadam uzasadnił wybór problematyki książki swoim niesłabnącym zainteresowaniem strukturami kapitałowymi i możliwością wykorzystania obserwacji czynionych z pozycji członka zarządu czy członka rady nadzorczej. Zwrócił uwagę na fakt, że naturalna dla struktur kapitałowych złożoność wynikająca z wielości obiektów i skomplikowanych powiązań między nimi współcześnie łączy się ze złożonością wynikającą z globalnej skali działania i trudnością utrzymania wzrostu wartości grup kapitałowych w sytuacji wzmożonej konkurencji i recesji. Zdaniem Habilitanta struktury kapitałowe są szansą na osiąganie ponadprzeciętnych wyników gospodarczych, między innymi dzięki możliwości wydobycia efektu synergii ze współdziałania wielu podmiotów, projektów i funkcji i dlatego warto dokonać pogłębionej analizy zarządzania efektem synergii w grupach kapitałowych. Uważam, że Habilitant podjął atrakcyjny, a równocześnie trudny i ważny temat badawczy. Spojrzenie na grupy kapitałowe przez pryzmat efektu synergii pozwala na zintegrowanie wiedzy teoretycznej i doświadczeń empirycznych dotyczących zarządzania grupami kapitałowymi, dostarcza też cennych obserwacji wzbogacających teorię złożoności i teorię zarządzania strategicznego. Książka została wydana w Difinie w 2012 r., recenzentami wydawniczymi byli: prof. dr hab. Maciej Bałtowski i prof. dr hab. Ryszard Borowiecki. Książka liczy 334 strony i składa się z wprowadzenia, siedmiu rozdziałów, zakończenia i bibliografii. We Wprowadzeniu dr inż. Jan Chadam prawidłowo uzasadnił celowość podjęcia tematu i opisał prawidłowo cel poznawczy i cel utylitarny pracy i metodę badawczą, zabrakło sformułowania tezy badawczej. W rozdziale 1 zatytułowanym Struktury kapitałowe jako forma organizacji działalności gospodarczej dr inż. Jan Chadam w sposób syntetyczny scharakteryzował specyfikę tworzenia grup kapitałowych i ich funkcjonowania dostarczając aparaturę pojęciową i schematy analizy potrzebne do dalszych rozważań. Na uwagę zasługuje samodzielne opracowanie modeli tworzenia grupy kapitałowej, gdzie Habilitant powiązał 2

3 działanie spółek z modelami strategii rozwoju (rysunek 1.5., 1.6 i 1.7). Ciekawe jest również porównanie sposobu realizacji procesów podstawowych i wspierających wyróżnionych według modelu Portera w organizacji tradycyjnej i wielopodmiotowej (tabela 1.2. i 1.3) oraz pokazanie modelu synergetycznej integracji procesów w strukturach wielopodmiotowych (rys. 1.14). W rozdziale 2 pt. Koncepcja synergii determinanty, szanse i pułapki dr inż. Jan Chadam zdefiniował pojęcie synergii skupiając się na synergii rozumianej jako efekt współdzielenia zasobów. Bardziej szczegółowo wyjaśnił swoje rozumienie procesu tworzenia synergii na przykładzie inwestycji kapitałowych w grupach kapitałowych. Habilitant zaproponował pomiar synergii netto wykorzystując zmiany wartości organizacji po inwestycji kapitałowej. Jest to ogromne uproszczenie oczywiste dla każdego ekonomisty, ponieważ zmiany wartości zależą nie tylko od efektu synergii, ale również od efektu skali i czynników zewnętrznych i niezwiązanych z procesem współdzielenia zasobów. Wywód Habilitanta dotyczący istoty synergii w grupach kapitałowych byłby bardziej przekonujący, gdyby wcześniej przedstawił koncepcję wzrostu wartości organizacji opisaną w rozdziale 3. Tytuł tego rozdziału Koncepcja synergii a wzrost wartości organizacji jest mylący, gdyż dr inż. Jan Chadam ograniczył się w tym rozdziale do krótkiego opisu koncepcji i metod wyceny wartości oraz źródeł ryzyka spadku wartości firmy bez poruszania problemu jego związku z synergią. Gdyby zawartość rozdziału 3 włączyć do rozdziału 2 lub zamienić ich kolejność, to sposób pomiaru synergii zaproponowany w rozdziale 2 byłby bardziej przekonujący. Oceniając oba te rozdziały mogę stwierdzić, że Habilitant nie wykazał się tu erudycją i zdolnością do prowadzenia naukowej dyskusji. Ograniczył rozważania o synergii do przedstawienia kilku definicji, głównie polskich autorów, nie pokazał złożoności problemu synergii ograniczając się do podejścia zasobowego. Rozdział 4 zatytułowany Strategie wzrostu wartości w strukturach kapitałowych poświęcony jest omówieniu różnych koncepcji rozwoju strategicznego przedsiębiorstwa na poziomie całej firmy, poszczególnych biznesów, z uwzględnieniem rozwoju wewnętrznego i zewnętrznego. Podobnie jak w poprzednich rozdziałach dr inż. Jan Chadam nie wyszedł tu poza podstawowe koncepcje referując problem na poziomie podręcznikowym. Dopiero trzy ostatnie rozdziały zawierają oryginalne rozważania autora dotyczące synergii w grupach kapitałowych. Rozdział 5 pt. Efekty synergetyczne w procesach tworzenia struktur kapitałowych stanowi, jak sam Autor napisał we Wprowadzeniu, zasadniczą część pracy i zawiera analizę tworzenia synergii w procesie tworzenia i funkcjonowania grup kapitałowych. Ciekawa i 3

4 oryginalna jest propozycja analizy uwarunkowań tworzenia synergii i wartości w kolejnych czterech etapach tworzenia struktur kapitałowych z uwzględnieniem uwarunkowań organizacyjnych, ekonomicznych, społecznych i kulturowych. Rozdział ten może być uznany za oryginalną propozycję podejścia analitycznego do badania uwarunkowań tworzenia synergii w strukturach kapitałowych. Rozdział 6 zatytułowany Efekty synergetyczne w strukturze kapitałowej w ujęciu podstawowych generatorów wartości Habilitant poświęcił zaprezentowaniu metody analizy efektów synergii w strukturach kapitałowych wykorzystując do tego koncepcję mapy generatorów wartości opracowaną przez spółkę doradczą Deloitte. W modelu generatorów wartości wyróżnia się trzy podstawowe generatory: wzrost przychodów, marżę operacyjną i efektywność aktywów. Dr inż. Jan Chadam dokonał adaptacji tej metody, przeznaczonej do badania pojedynczych podmiotów, do badania struktur wielopodmiotowych i przeanalizował efekty synergetyczne w obszarze każdego z generatorów wartości uwzględniając specyfikę różnych strategii rozwoju i różnych procesów i funkcji zarządzania. Rozdział 7 zatytułowany Efekty synergetyczne w strukturze kapitałowej w obszarze zasobów kapitału intelektualnego łamią logikę analizy procesu tworzenia efektów synergicznych zaprezentowaną w poprzednich rozdziałach. Obie zaprezentowane wcześniej metody analizy: w ujęciu etapów tworzenia struktur kapitałowych (rozdział 5) i w ujęciu generatorów wartości (rozdział 6) miały charakter całościowy. Logiczne byłoby w kolejnym ujęciu zaprezentować możliwości synergii tkwiące w różnych rodzajach zasobów. Tymczasem habilitant nie podając żadnego uzasadnienia skupił się wyłącznie na efektach synergicznych w obszarze zasobów kapitału intelektualnego, co nie wniosło nic nowego do rozwiązania problemu badawczego, a zaszkodziło przejrzystości i logice wywodu. Zakończenie jest streszczeniem książki, a nie podsumowaniem wyników pracy badawczej Autora, który zapomniał odnieść się do celów naukowych i utylitarnych, które zostały zaprezentowane we Wprowadzeniu. Zrobię to zamiast Autora. Cel poznawczy określenie i klasyfikacja mechanizmów tworzenia i funkcjonowania struktur kapitałowych, mechanizmów powstawania efektów synergii oraz zarządzania procesami wzrostu wartości takich organizacji został zrealizowany na dobrym poziomie. Habilitant wykorzystując literaturę i własne doświadczenia z zakresu zarządzania grupami kapitałowymi opisał mechanizm i uwarunkowania tworzenia synergii w strukturach kapitałowych oraz, co należy traktować jako osiągnięcie poznawcze i metodologiczne zarazem, zaproponował i wykorzystał w swojej rozprawie różne modele analizy uwarunkowań i procesu powstawania energii w strukturach kapitałowych. 4

5 Cel utylitarny, który dla habilitanta miał duże znaczenie również został zrealizowany. Menedżerowie zarządzający grupami kapitałowymi dostali konkretne narzędzia do badania procesów synergii i przystępny wykład wyjaśniający mechanizm tworzenia synergii w powiązaniu z wyborami strategicznymi. Moja ogólna ocena monografii Synergia i wartość w strukturach kapitałowych. Identyfikacja. Analiza. Zarządzanie jest zdecydowanie pozytywna. Mam jednak określone zastrzeżenia dotyczące pracy. Przede wszystkim zabrakło mi tezy postawionej na początku, która prowadziłaby czytelnika przez rozważania Autora. Teza ta jest dla czytającego oczywista, można ją sformułować następująco: struktura kapitałowa tworzy większe możliwości uzyskiwania efektu synergicznego niż struktura jednopodmiotowa. Uważam, że Autor za mało miejsca poświęcił problemowi synergii w literaturze, jej definiowaniu, a przede wszystkim sposobowi pomiaru. Nie wykorzystał obszernej literatury na ten temat, nie została pokazana teoretyczna i metodologiczna złożoność zjawiska synergii. Mam też zastrzeżenia do celowości rozdziału 7 i kolejności rozdziału 2 i 3, o czym wcześniej już pisałam. Niepotrzebne wydaje mi się umieszczanie na końcu każdego rozdziału rekomendacji, wystarczyłyby tylko wnioski. Poza tym, jakie rekomendacje mogą płynąc z rozdziałów czysto teoretycznych? Miejsce na rekomendacje dla praktyków jest w Zakończeniu, ale to zostało potraktowane zdawkowo i nie ma tam ani wniosków ani rekomendacji. Praca dr inż. Jana Chadama nie jest typową monografią habilitacyjną składającą się z obszernej części teoretycznej i z części empirycznej, która powstaje najczęściej w oparciu o realizację grantów badawczych. Oceniając monografię dr inż. Jana Chadama pamiętałam, że jest on praktykiem gospodarczym, który nie prowadzi systematycznej pracy badawczej, ale ma wiedzę gorącą nabytą w trakcie zarządzania. Pewne braki warsztatowe, niedosyt dyskusji naukowej i prezentacji systematycznych badań empirycznych jest rekompensowany głęboką wiedzą teoretyczną i praktyczną Habilitanta na temat funkcjonowania grup kapitałowych. Książka porządkuje i rozszerza wiedzę o zarządzaniu grupami kapitałowymi z punktu widzenia ich efektywności. Za szczególnie owocne uważam wykorzystanie koncepcji generatorów wartości do przeanalizowania procesu powstawania efektów synergicznych w strukturach kapitałowych, a także propozycję metody badania uwarunkowań i źródeł synergii w ujęciu etapów tworzenia grupy kapitałowej. Połączenie tych dwóch podejść do badania problemu synergii zarówno w badaniach naukowych, jak i w praktyce zarządczej, daje szanse na podniesienie efektywności grup kapitałowych. 5

6 3. Opinia o pozostałym dorobku publikacyjnym dr inż. Jana Chadama Dr inż. Jan Chadam po doktoracie opublikował 38 pozycji w wydawnictwach i czasopismach naukowych, jest też autorem referatów na konferencję i artykułów zamieszczonych w prasie codziennej i wydawnictwach o charakterze nienaukowym. Na publikacje naukowe Habilitanta składają się następujące dzieła: monografia pt. Synergia i wartość w strukturach kapitałowych. Identyfikacja. Analiza. Zarządzanie wydana przez Difin w 2012 r., 25 artykułów, w tym 1 zamieszczony w czasopiśmie z listy filadelfijskiej Industrial Management & Data System, 1 zamieszczony w renomowanym czasopiśmie zagranicznym International Journal of Management and Decision Making, 5 artykułów zamieszczonych w Harvard Business Review Polska, 2 artykuły opublikowane w zagranicznych materiałach pokonferencyjnych oraz 16 artykułów zamieszczonych w renomowanych polskich czasopismach ( Organizacja i Kierowanie, Przegląd Organizacji, Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa ), 11 rozdziałów w monografiach zbiorowych wydawanych przez polskie uczelnie i 1 rozdział w monografii wydanej przez wydawnictwo Palgrave Mcmillan w Nowym Jorku. Pod względem ilościowym dorobek publikacyjny dr inż. Jana Chadama oceniam jako wystarczający, natomiast ocena pod względem jakości publikacji i stopnia internacjonalizacji dorobku jest wysoka. Wszystkie artykuły naukowe Habilitanta zostały opublikowane w wiodących czasopismach polskich, dwa w renomowanych czasopismach zagranicznych. Dr inż. Jan Chadam jest współautorem książki wydanej zagranicą i dwóch referatów opublikowanych w materiałach pokonferencyjnych. Prawie wszystkie publikacje dr inż. Jana Chadama koncentrują się na zarządzaniu grupami kapitałowymi. Obiekt zainteresowań badawczych Habilitanta jest zawsze ten sam, natomiast przedmiotem analizy są różne aspekty zarządzania strategie, restrukturyzacja, zarządzanie finansami, zarządzanie wiedzą, zarządzanie wartością, marketing, rola przywództwa w zarządzaniu. W publikacjach najczęściej przedmiotem rozważań są problemy zarządzania finansami i zarządzania wiedzą.fakt, że autor jest praktykiem i zna wszystkie aspekty zarządzania grupami kapitałowymi od strony zarządzania nimi i od strony teorii równocześnie powoduje, że przedstawione w nich teoretyczne problemy są widziane równocześnie w świetle realiów, w których działają menedżerowie. Weryfikacja praktyczna zasad tworzenia i zarządzania grupami kapitałowymi pozwala na wzbogacenie teorii zarządzania, ekonomii i finansów, ma 6

7 też walor praktyczny, gdyż rekomenduje praktykom sprawdzone analizy i propozycje doskonalenia zarządzania. W monografii Synergia i wartość w strukturach kapitałowych. Identyfikacja. Analiza. Zarządzanie, która wieńczy 20-letnie zainteresowania badawcze i doświadczenia zarządcze dr inż. Jana Chadama, wyraźnie widać pozytywne efekty wieloaspektowego i interdyscyplinarnego spojrzenia na określony typ organizacji i wsparcia rozwoju naukowego doświadczeniem praktycznym. Synergia wystąpiła w tym przypadku również w pracy zawodowej i naukowej Habilitanta. 4. Ocena działalności naukowo-badawczej, eksperckiej i dydaktycznej Z powodu zaangażowania w pracy zawodowej dr inż. Jan Chadam pracuje naukowo indywidualnie, ale utrzymuje kontakty ze środowiskiem uczelnianym kilku uczelni w Polsce i zagranicą w formie konsultacji, uczestnictwa w konferencjach oraz poprzez prowadzenie zajęć dydaktycznych. Wystąpił z referatami lub uczestniczył, często jako panelista, w kilkudziesięciu seminariach i konferencjach m.in. w konferencjach w Londynie i Taipei, na konferencji Raport o zarządzaniu organizowanej przez Akademię Leona Koźmińskiego oraz w konferencjach organizowanych przez Politechnikę Lubelską. Dr inż. Jan Chadam jest członkiem Editorial Advisory Boards i równocześnie recenzentem w trzech czasopismach naukowych: International Journal of Management, Knowledge and Learning, International Journal of Innovation and Learning I International Journal of Synergy and Research. Ma duże osiągnięcia w popularyzacji nauki i wprowadzaniu dobrych praktyk w przedsiębiorstwach, którymi kierował. Dr inż. Jan Chadam prowadził działalność dydaktyczną na kilku uczelniach lubelskich realizując takie przedmioty, jak: ekonomika przedsiębiorstwa, fuzje I przejęcia na rynku przedsiębiorstw, ekonomika transportu. Prowadził też wykład Financial flows in the SCM w International School for Social and Business Studies w Słowenii oraz wykłady dla słuchaczy studiów MBA. 5. Konkluzja Po zapoznaniu się z dorobkiem dr inż. Jana Chadama stwierdzam, że całokształt Jego dorobku naukowego, w tym monografia p.t. Synergia i wartość w strukturach kapitałowych. Identyfikacja. Analiza. Zarządzanie zasługuje na pozytywną ocenę jako dorobek wnoszący nowe obserwacje i propozycje metodologiczne do nauk o zarządzaniu. Uważam, że monografia ta jest dziełem oryginalnym i wartościowym, wzbogacającym dorobek nauk o zarządzaniu o nowe podejście do analizy problemu powstawania synergii w strukturach kapitałowych w powiązaniu z problemem kształtowania się wartości przedsiębiorstwa. Praca ta ma też duże znaczenie dla doskonalenia praktyki zarządzania grupami kapitałowymi i 7

8 zawiera szereg wskazówek i rekomendacji dla menedżerów zarządzających grupami kapitałowymi. Pozytywnie oceniam też dorobek publikacyjny Habilitanta. Mimo zaangażowania w pracę zawodową dużo publikował, publikował wartościowe artykuły w renomowanych czasopismach, również zagranicą, został jako specjalista doceniony zagranicą, o czym świadczy udział w komitetach wydawniczych trzech czasopism zagranicznych i zaproszenia na liczne konferencje oraz do prowadzenia zajęć dydaktycznych. W związku z pozytywną oceną działalności i dorobku dr inż. Jana Chadama we wszystkich ważnych sferach działalności stwierdzam, że spełnione zostały wymogi Ustawy o tytule i stopniach naukowych oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki z dnia 14 marca 2003 roku z późniejszymi zmianami. Warszawa 28 sierpnia