Gospodarka WodnoŚciekowa w Zakładach Przemysłowych; Gospodarka Odpadami - laboratoria:

Transkrypt

1 Gospodarka Wodno Ściekowa w Zakładach Przemysłowych; Gospodarka Odpadami - laboratoria: Praktyczne zajęcia laboratoryjne są zblokowane po 3 i 2/3 godz. lekcyjnej każde (2h 45min) i odbywają się zgodnie z przyjętym harmonogramem. Grupa dzieli się na zespoły laboratoryjne (z1, z2), a każdy z zespołów wykonuje własne badania. Uzyskane wyniki i wnioski zespół opracowuje w formie posteru i prezentuje na zakończenie zajęć. Wszelkie informacje dotyczące zajęć umieszczane będą w publicznie dostępnym folderze sieciowym pod adresem mazur.zut.edu.pl. 1 Gospodarka WodnoŚciekowa w Zakładach Przemysłowych; Gospodarka Odpadami - laboratoria: Aktualizowany harmonogram zajęć będzie umieszczany w folderze: Rok_ /Sem_letni Informacje dotyczące zajęć mogą być modyfikowane. Proszę na bieżąco śledzić podawane informacje w folderach Sem_letni i S2_Gosp_Lab_16-17_sem_letni

2 Jak przygotować poster (przykładowe wskazówek): zentacje/plakat-w-powerpoint-czemunie/ impress - w pakiecie OpenOffice? PFM-5-Jak_przygotowac_poster.pdf iinne Przypuszczalny koszt: Format A1 (wskazane na papierze/kartonie o gramaturze wyższej niż 80 g/m 2 ) - koszt wydruku ok. 25 zł Laboratoria Zakładu Technologii Wody i Ścieków: - Pomieszczenia laboratoryjne i podręczny warsztat - Dygestoria - Układ centralnej próżni, sprężonego powietrza i wody dejonizowanej - Generator wody ultraczystej - Redestylarki - ph-metry, konduktometry, nefelometr - Fotometry i spektrofotometry UV-VIS - Wagi analityczne, wagosuszarki - Piec muflowy - Flokulator sześciostanowiskowy - Zestawy do oznaczania azotu amonowego i ogólnego metodą destylacyjną - Zestawy do manometrycznego oznaczania BZT - Stanowisko oznaczania ChZT normowo i normowego i metoda zminiaturyzowaną z zastosowaniem szczelnych probówek - Stanowiska do oznaczeń anionowych i niejonowych środków powierzchniowoczynnych metodami normowymi - Titrator(elektrody redoks i - Analizator TOC - Wirówki; wytrząsarki - Ozonatory - Flotatory - Zestawy testów kuwetowych i reagentowych do oznaczeń jakości wody i ścieków - Laboratoryjne i wielkolaboratoryjne instalacje do fizykochemicznego i biologicznego oczyszczania ścieków - itp. (opis na: 2

3 Chlorowanie do punktu przełamania NH 3 + Cl 2 NH 2 Cl + H + + Cl - NH 2 Cl + Cl 2 NHCl 2 + H + + Cl - Chloroaminy związki powstałe przez działanie podchlorynów na amoniak lub związki zawierające grupę aminową (-NH 2 ) lub iminową(=nh). Większość wykazuje właściwości dezynfekujące. 4NH 2 Cl + 3Cl 2 + H2O N 2 O + N H Cl - NHCl 2 + Cl 2 NCl 3 + H + + Cl - NH 3 + HClO NH 2 Cl+ H 2 O NH 3 + 2HClO NHCl 2 + 2H 2 O 2NH 2 Cl + HClO N 2 + 3H + + 3Cl - + H 2 O NH 2 Cl + NHCl 2 N 2 + 3H + + 3Cl - Podchloryn sodu NaClO Na[ClO] Cl 2 ; HClO; OCl - Cl 2 + H 2 O HClO+ HCl HClO H + + ClO - 2NaCl + 2H 2 O 2NaOH + H 2 + Cl 2 (elektroliza) 2NaOH + Cl 2 NaOCl+ NaCl+ H 2 O Handlowy roztwór podchlorynu sodu: zawartość aktywnego chloru ~150 g/l (najczęściej stabilizowany NaOHi Na 2 CO 3 ~20g/l w przeliczeniu na NaOH) Airstripping usuwanie amoniaku NH 4 + NH 3 roztwór np. NH 4Cl -odczyn? NH 4+ + OH - NH 3 + H 2O Odczyn? Temperatura? Ciśnienie? Przepływ powietrza? Czas kontaktu? [ ] = [ ] [ ] pk= 9,25 Rozpuszczalność NH 3w wodzie 540 g/l 3

4 Mierzone parametry? Analizy? Metodyki? Koagulacja wody i jej wpływ na kwasowość i zasadowość. Koloidy Rozpuszczalność Substancje wprowadzone do wody mogą znajdować się w niej jako: - zawiesiny (>0,1/0,5/1 µm) - koloidy (1 nm 100 (500, 1000) nm) (wg IUPAC 1 nm 1 µm) - roztwór (< 1 nm [10Å]) 1 µm = 10-6 m 1 nm = 10-9 m 1 Å = 10-8 cm = m = 0,1 nm Rozpuszczalność Substancje wprowadzone do wody mogą znajdować się w niej jako: zawiesiny cząstki większe koloidy 1 nm (500) nm cząstki mniejsze roztwór 23 Właściwość Roztwór Koloid Zawiesina Typ cząstek Jony, małe Duże molekuly, Duże cząstki molekuły cząstki Rozmiar cząstek < 1 nm nm > 100 nm Efekt Tyndalla Nie Tak Tak 24 4

5 Odczyn Odczyn roztworu określa stężenie, a ściślej aktywność, jonów wodorowych wyrażoną w gramorównoważnikach na litr ph = -log [H + ] [H + ] - stężenie jonów H + val/dm 3 25 H 2 O H + + OH - 2 H 2 O H 3 O + + OH - stopień dysocjacji α=1, Κ = ([Η + ] [ΟΗ ]) / [Η 2 Ο] dla T=22 o C K = 1,8 * (stała dysocjacji) [H 2 O] = const [Η + ] [ΟΗ ] = Κ [Η 2 Ο] = const (przy danej T) [Η 2 Ο] = 1000 [g/dm 3 ] / 18 [g/mol] = 55,56 mol/dm 3 [Η + ] [ΟΗ ] = 1,8 * * 55,56 = [Η + ] = [ΟΗ ] [Η + ] 2 =10 14 [Η + ] = 10 7 ph = 7 26 Układ węglanowy Kwasowość i zasadowość wody 27 udział % 100,00 90,00 80,00 70,00 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 CO2( aq ) HCO 2 3 HCO 3 0, ph CO 2 3 H2CO3 HCO3- CO3-2 Zasadowość jest to zdolność wody do zobojętniania (wiązania) silnego kwasu. Właściwość tę nadają wodzie obecne w niej zasady, a głównie OH -, HCO 3-, CO 3-2. Podczas dodawania kwasu zachodzą reakcje: H + + OH - H 2 O (do ph = 10~11) H + + HCO - 3 H 2 CO * 3 H + + CO -2 3 HCO - 3 (do ph = 8,3) 2H + + CO -2 3 H 2 CO * 3 H + + HCO - 3 H 2 CO * 3 (do ph = 4,3) 5

6 Kwasowość jest to zdolność wody do zobojętniania (wiązania) silnych zasad. Właściwość tę nadają wodzie obecne w niej kwasy, a głównie H +, H 2 CO 3*, HCO 3-. Podczas dodawania zasady zachodzą reakcje: Z og Z min OH - + H + H 2 O (do ph = 4,3) OH - + HCO - 3 H 2 O + CO -2 3 OH - + H 2 CO * 3 HCO 3- + H 2 O (do ph = 8,3) Kw min 4,3 8,3 ph Kw og Oranż metylowy ph < 4,3 Z og = 0, Z min = 0, Kw min, Kw og 4,3 8,3 ph 4,3 < ph < 8,3 Z og, Z min = 0, Kw min = 0, Kw og udział % 100,00 90,00 80,00 70,00 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 H2CO3 HCO3- CO3-2 Phenolophtaleina ph > 8,3 Z og, Z min, Kw min = 0, Kw og = 0 0, ph 1. 4,3 < ph < 8,3 Z m = 0; Z og > 0 [OH - ] =? [CO 3-2 ] =? [OH - ] = 0 [CO 3-2 ] = 0 H + + HCO 3 - H 2 CO 3* (CO 2aq ) metylooranż H 2 CO 3 * + OH - phenolophtaleina HCO 3- + H 2 O [HCO 3- ] = Z og 1. Jeżeli Z min = 0 i Z og > 0 to Kw min = 0 i Kw og > 0 4,3 < ph < 8,3 w wodzie występują H 2 CO 3*, H + i HCO 3-, a Kw og odpowiada zawartości H 2 CO 3 * Równowaga kontrolowana jest reakcją: H 2 CO 3 * H + + HCO 3 - K 2 = 10-6,37 (pk 2 =6,37) czyli ph = 6,37 + log Z og - log Kw og [H 2 CO 3* ] = [(CO 2aq )] = Kw og 6

7 Odczyn wód naturalnych z zakresu 6,5 < ph < 8,5 można obliczyć na podstawie oznaczenia Z og i Kw og Koagulacja ph = 6,37 + log Z og - log Kw og 38 szybkość koagulacji próg koagulacji koagulacja szybka Do koagulacji zanieczyszczeń wody wykorzystywane są głównie sole (siarczany i chlorki) glinu i żelaza. Jako sole słabych zasad i mocnych kwasów ulegają one w wodzie hydrolizie. ξ= +/- 30mV ξ =+/- 0mV stężenie elektrolitu koagulanty żelazowe Fe 2 (SO 4 ) 3 9H 2 O koagulanty PIX i PAX PIX koagulant nieorganiczny - żelazo Fe 3+ FeCl 3 6H 2 O FeSO 4 7H 2 O 4Fe(OH) 2 + O 2 + 2H 2 O 4Fe(OH) 3 utlenienie Cl 2 Al 2 (SO 4 ) 3 18H 2 O Na 2 Al 2 O 4 (NaAlO 2 ) koagulanty glinowe forma dostawy cysterny: samochodowe, kolejowe PIX 112, 122, 113,123 wodne roztwory Fe 2 (SO 4 ) 3 ciemnobrązowy roztwór wodny od 40-42% związku PIX 110 wodny roztwór FeSO 4 ciemnobrunatny roztwór PIX 111wodny roztwóy FeCl 3 ciemnobrunatny roztwór 7

8 W wyniku hydrolizy tych związków tworzą się kwasy mineralne: Al 2 (SO 4 ) H 2 O = 2 Al(OH) 3 + 3SO H + (H 2 SO 4 ) FeCl H 2 O = Fe(OH) 3 + 3Cl - + 3H + (HCl) Kwasy te reagują następnie z wodorowęglanami zawartymi w wodzie, wypierając z nich równoważną ilość dwutlenku węgla: H 2 SO 4 + Ca(HCO 3 ) 2 = CaSO H 2 O + 2 CO 2 2 HCl + Ca(HCO 3 ) 2 = CaCl H 2 O + 2 CO 2 HCO 3- + H + = H 2 O + CO 2 HCO 3- + H + = H 2 O + CO 2 Z og Kw og Wiązanie wodorowęglanów obniża zasadowość wody zaś wydzielanie dwutlenku węgla podwyższa kwasowość wody. Zmiany te powodują obniżenie odczynu wody i wzrost zawartości agresywnego dwutlenku węgla. ph = 6,37 + log Z og - log Kw og Wymiana jonowa R-A 1 + M + A 2- = R-A 2 + M + A 1 - R-M 1 + M 2+ A - = R-M 2 + M 1+ A - wymianę kationów zapewniają kationity, zaś anionów - anionity jonity, wymieniacze jonowe POLIMERY posiadające zdolność wymiany jonów z roztworem stosowana jest do usuwania substancji rozpuszczonych zastosowanie właściwego układu kationów i anionów zapewnia demineralizację wody i ścieków wymiana jonowa w Polsce jest stosowana głównie do oczyszczania wód i ścieków przemysłowych, w szczególności do usuwania związków powodujących twardość, do odsalania do demineralizacji wielkocząsteczkowa matryca + grupy jonoczynne (kwas) [Kt]H + Na + = [Kt]Na + H + (zasada) [ An]OH + CO 3 2- = [An]CO 3 + OH - R-C=O + Na + R-C=O + H + OH ONa R-OH + NO 2- RNO 2 + OH - kationity grupy funkcyjne: (-SO 3 ) - H +, (-PO 3 ) - H +, (-COO) - H +, (-O) - H +, (-S) - H + anionity (-NH 3 ) + OH -, (=NH 2 ) + OH -, ( NH) + OH -, ( _ N) + OH - JONITY 1. naturalne 2. półsyntetyczne 3. syntetyczne naturalne zeolity, montmorylonity, glaukonity, torf, celuloza półsyntetyczne węgle sulfonowane - H 2 SO 4 syntetyczne są na ogół pochodzenia organicznego, do ich produkcji stosuje się najczęściej kopolimery styrenu lub monomeru alifatycznego i diwinylobenzenu, żywicę, polimery oraz inne polimery zawierające pirydynę lub jej pochodne jonity syntetyczne odpowiednio usieciowane, formowane są w postaci perełek lub ziaren o silnie rozwiniętej powierzchni, w roztworze wodnym pęcznieją, wskutek dyfuzji wody do wnętrza struktury jonitów. 8

9 ścieki 2- złoże 3- chemikalia do regeneracji 4- odpływ ścieków 5- woda spulchniająca 6- odpływ wody płuczącej 50 CaCl 2 Ca +2 2[Kt]H + Ca +2 = [Kt] 2 Ca + 2H + [Kt] 2 Ca + 2H + = 2[Kt]H + Ca +2 HCl+H 2O