KONFERENCJE, SYMPOZJA, WYSTAWY

Transkrypt

1 XI Miêdzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna Advances in Plastics Technology APT KONFERENCJE, SYMPOZJA, WYSTAWY KONFERENCJE, SYMPOZJA, WYSTAWY Anna PAJ K, Instytut In ynierii Materia³ów Polimerowych i Barwników, Oddzia³ Farb i Tworzyw XI Miêdzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna Advances in Plastics Technology APT 15 W dniach paÿdziernika 2015 r. na terenie Centrum Wystawienniczego Expo Silesia w Sosnowcu odby³a siê jedenasta miêdzynarodowa konferencja poœwiêcona technologii tworzyw polimerowych Advances in Plastics Technology APT 15, zorganizowana przez gliwicki Oddzia³ Farb i Tworzyw Instytutu In ynierii Materia³ów Polimerowych i Barwników. Konferencje te organizowane s¹ w cyklu dwuletnim od 1996 r. i s¹ wa nym wydarzeniem w Europie Œrodkowowschodniej, które na sta³e wesz³o do kalendarza spotkañ naukowo-technicznych, poœwiêconych najnowszym osi¹gniêciom w dziedzinie tworzyw polimerowych. G³ównym celem konferencji by³o przedstawienie œwiatowych trendów i osi¹gniêæ w zakresie technologii przetwórstwa tworzyw, jak równie stworzenie p³aszczyzny wspó³pracy w tej dziedzinie miedzy Europ¹ Wschodni¹, Œrodkow¹ i Zachodni¹ oraz pomiêdzy nauk¹ i przemys³em. Konferencjê prowadzono w jêzyku angielskim i polskim z t³umaczeniem symultanicznym ca³ego jej przebiegu. Wziê³o w niej udzia³ ponad 80 specjalistów bran y przetwórstwa tworzyw oraz przedstawicieli œwiata nauki z 12 krajów (Austrii, Cypru, Hiszpanii, Kanady, Niemiec, Polski, S³owacji, Szwajcarii, Szwecji, Ukrainy, Wielkiej Brytanii i W³och), reprezentuj¹cych 55 instytucji (w tym 61 % instytucji zagranicznych). Iloœæ uczestników z zagranicy stanowi³a 54 % ca³kowitej liczby delegatów. Podobnie jak mia³o to miejsce w latach ubieg- ³ych, najliczniej, po Polakach reprezentowani byli Niemcy w iloœci 25 osób, 5 uczestników przyby³o z Austrii, 4 ze S³owacji, 2 osoby z Hiszpanii i Wielkiej Brytanii. 56 % instytucji reprezentowanych na konferencji stanowi³y jednostki przemys³owe bran y tworzyw, a 43 % instytucje naukowo-badawcze i wy sze uczelnie. Przewodnicz¹c¹ Komitetu Naukowego konferencji by³a dr hab. in. Ewa Kicko-Walczak, prof. nadzw. Dyrektor Instytutu In ynierii Materia³ów Polimerowych i Barwników. Ponadto w Komitecie naukowym konferencji zasiadali: dr Krzysztof Bortel Dyrektor Oddzia³u Farb i Tworzyw IIMPiB), dr Christoph Burgstaller Dyrektor centrum badawczego tworzyw Transfercenter für Kunststofftechnik GmbH z Austrii, prof. Gernod Dittel Dyrektor firmy projektowo-doradczej Dittel Engineering, prof. dr in. Achim Frick dyrektor Institute of Polymer Science and Processing z Aalen University z Niemiec, prof. Edward Kosior Dyrektor firmy doradczej Nextek Ltd.

2 504 KONFERENCJE, SYMPOZJA, WYSTAWY z W. Brytanii, prof. dr hab. in. Marek Kowalczuk z Centrum Materia³ów Polimerowych i Wêglowych PAN, dr hab. in. Marek Matlengiewicz z Uniwersytetu Œl¹skiego, Anna Paj¹k z Instytutu In ynierii Materia³ów Polimerowych i Barwników, Helmut Schmid Kierownik Dzia³u Nanotechnologii z Fraunhofer Institute for Chemical Technology ICT z Niemiec oraz prof. dr Vladyslav Voloshynets z Politechniki Lwowskiej z Ukrainy. Program konferencji obejmowa³ 49 referatów i 8 plakatów, z czego 35 referatów i 3 plakaty zosta³y zaprezentowane przez przedstawicieli zagranicznych oœrodków przemys³owych oraz naukowo-badawczych. Wiêkszoœæ referatów w liczbie 29 zosta³o zaprezentowanych przez przedstawicieli wy szych uczelni i jednostek badawczo-rozwojowych. Przedmiotem konferencji by³y nastêpuj¹ce zagadnienia: Surowce i pó³produkty dla tworzyw: nowe osi¹gniêcia w dziedzinie materia³ów polimerowych (polimery biodegradowalne, polimery i kopolimery techniczne, kompozyty polimerowe), nape³niacze oraz nowej generacji œrodki pomocnicze i modyfikatory; Osi¹gniêcia w zakresie przetwórstwa tworzyw i ich stosowania z uwzglêdnieniem aspektów ekologicznych; Maszyny i urz¹dzenia; Zagadnienia badawczo-rozwojowe oraz kontrolno-pomiarowe. Teksty referatów zosta³y opublikowane w j. angielskim w materia³ach konferencyjnych, a ich streszczenia oraz biografie osób wyg³aszaj¹cych w Biuletynie APT 15. Materia- ³y te otrzymali uczestnicy konferencji. Program konferencji by³ realizowany w X sesjach tematycznych. Konferencjê otworzy³a Dyrektor Instytutu In ynierii Materia³ów Polimerowych i Barwników dr hab. in. Ewa Kicko-Walczak, prof. nadzw., a nastêpnie g³os zabra³a mgr in. Anna Paj¹k przewodnicz¹ca Komitetu Organizacyjnego konferencji. Pierwsz¹ sesjê dotycz¹c¹ surowców stosowanych do przetwórstwa tworzyw polimerowych prowadzi³ dr Maciej Umiñski z firmy Omya Polska Sp. z o.o, a kolejnym sesjom z zakresu tej tematyki przewodniczyli: prof. dr hab. in. Marek Kowalczuk, dr in. Jan Hauptmann z Fraunhofer Institute for Material and Beam Technologies z Niemiec oraz dr in. Stephan Kabasci Kierownik Zak³adu Biotworzyw z Fraunhofer Institute for Environmental, Safety, and Energy Technology z Niemiec. Referat otwieraj¹cy poœwiêcony zagadnieniom synergicznego oddzia³ywania hybrydowych retardantów palenia na charakterystykê ywic termoutwardzalnych wyg³osi³a dr hab. in Ewa Kicko-Walczak, prof. nadzw. oraz mgr in. Gra yna Rymarz z Instytutu IMPiB. Przedstawiono badania, których celem by³o obni enie palnoœci ywic termoutwardzalnych dziêki zastosowaniu nanokompozytów, zawieraj¹cych wielosk³adnikowe bezhalogenowe uniepalnacze. Synergiczne wspó³dzia³anie bezhalogenowych uniepalniaczy fosforowo-azotowych ze specjalnie dobranymi nanonape³niaczami pozwoli³o na obni enie poziomu palnoœci produktów. Wp³yw tych inhibitorów procesu spalania na poziom palnoœci termoutwardzalnych kompozycji polimerowych zosta³ okreœlony na podstawie pomiaru wartoœci indeksu tlenowego (LOI), analizy termograwimetrycznej oraz analizy procesu destrukcji termicznej za pomoc¹ kalorymetru sto - kowego. Przeprowadzone badania potwierdzi³y obni enie w³aœciwoœci palnych przy zastosowaniu hybrydowych retardantów palenia. Obserwowano synergiczne wspó³dzia³anie pomiêdzy konwencjonalnymi modyfikatorami i nanonape³niaczami, w szczególnoœci grafitem ekspanduj¹cym. Opracowana modyfikowana kompozycja bêdzie zastosowana do produkcji rur wykonanych metod¹ centralnego odœrodkowego formowania (CC GRP). Nanokompozyty stanowi¹ now¹ kategoriê retardantów palenia dla systemów polimerowych. Kolejne referaty dotyczy³y polimerów biodegradowalnych stosowanych do przetwórstwa tworzyw. Bioaktywne i biodegradowalne polimerowe materia³y opakowaniowe otrzymane z odpadów przemys³owych i biomasy

3 XI Miêdzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna Advances in Plastics Technology APT Instytutu Badawczego Opakowañ COBRO omówi³a biotworzywa do produkcji giêtkich i sztywnych folii opakowaniowych. W dziedzinie produkcji materia³ów opakowaniowych wdra ane s¹ nowe technologie oparte g³ównie na biomasie. Materia³y te s¹ bardziej przyjazne œrodowisku z uwagi na obni on¹ w stosunku do materia³ów petrochemicznych emisjê CO 2. Fot. 1. Dr Ekaterina Sokolovskaya (Arkema, Niemcy) wyg³asza referat by³y przedmiotem wyst¹pienia prof. Kowalczuka z Centrum Materia³ów Polimerowych i Wêglowych PAN oraz University of Wolverhampton z W. Brytanii. W zale noœci od Ÿród³a pochodzenia, materia³y polimerowe dziel¹ siê na pochodz¹ce ze Ÿróde³ kopalnych, odnawialnych oraz mieszaniny Ÿróde³ kopalnych i odnawialnych. Nale ¹ do nich polihydroksy alkaniany (PHA), stanowi¹ce kategoriê biopolimerów syntezowanych metodami biotechnologicznymi lub chemicznymi. Szczególny nacisk po³o ony zosta³ na produkcjê PHA przy u yciu bakterii z odpadów polietylenu (utleniony wosk polietylenowy) oraz biomasy (odpady z przetwórstwa jab³ek) na drodze fermentacji mikrobiologicznej. Odpady te mog¹ byæ u yteczne jako alternatywne Ÿród³o wêgla do produkcji PHA. Otrzymany w ten sposób PHA mo e byæ zamieniony w wartoœciowe bioaktywne i biodegradowalne oligomery stosowane jako dodatki do kompostowalnych opakowañ z tworzyw o przed³u onym cyklu ycia. Biodegradowalne tworzywa nie zawsze s¹ kompostowalne, natomiast tworzywa kompostowalne s¹ zawsze biodegradowalne. Dr hab. in. Hanna akowska, prof. nadzw. z Pojêcie biotworzyw obejmuje tworzywa wytwarzane z surowców odnawialnych (biodegradowalne i niebiodegradowalne) oraz tworzywa biodegradowalne wytwarzane z surowców petrochemicznych. Do biopolimerów stosowanych do produkcji giêtkich i sztywnych folii opakowaniowych nale ¹ przede wszystkim klasyczne tworzywa polimerowe ze Ÿróde³ odnawialnych przewidziane do recyklingu materia³owego (PE, PP Braskem) oraz biodegradowalnetworzywapolimerowezeÿróde³ odnawialnych i petrochemicznych przewidziane do recyklingu organicznego (kompostowania). W grupie tej znajduj¹ siê polilaktydy Nature Works LLC, kompozycje polimerowo-skrobiowe Mater-Bi (Novamont SpA), folie celulozowe Natureflex (Innovia Films), Ecoflex i Ecovio (BASF). Nastêpnie in. Alberto Castel-

4 506 KONFERENCJE, SYMPOZJA, WYSTAWY lanza z firmy Novamont SpA (W³ochy) omówi³ nowe zastosowania biotworzyw o nazwie handlowej Mater-Bi. Przedstawione zosta³y w³aœciwoœci mechaniczne materia³ów, najwa niejsze technologie, które mog¹ byæ stosowane do otrzymania gotowych produktów oraz g³ówne ich zastosowania na rynku z uwzglêdnieniem korzyœci ekologicznych wystêpuj¹cych przy u yciu tworzyw kompostowalnych. Kontynuuj¹c tematykê biotworzyw, dr Ekaterina Sokolovskaya z firmy Arkema GmbH z Niemiec zaprezentowa³a pe³n¹ paletê d³ugo³añcuchowych biopoliamidów o wysokich parametrach eksploatacyjnych opartych na oleju rycynowym oraz lekkich materia³ach. Opracowane przez firmê produkty mog¹ byæ przetwarzane zgodnie ze wszystkimi technologiami przetwórstwa tworzyw oraz charakteryzuj¹ siê dobrymi parametrami u ytkowymi, zadowalaj¹cymi kosztami oraz bezpieczn¹ dostaw¹. Dr Stephan Kabasci przedstawi³ osi¹gniêcia w zakresie opakowañ piankowych do kontaktu z ywnoœci¹ wykonanych z octanu celulozy. Opakowania w postaci termoformowalnych tac by³y otrzymywane na drodze wyt³aczania spienionego zewnêtrznie plastyfikowanego octanu celulozy (plca) przy zastosowaniu etanolu jako œrodka porotwórczego. Wyniki prac wykaza³y, e plca jest obiecuj¹cym biopolimerem dla wyt³aczania pianek i mo e stanowiæ odpowiedni¹ alternatywê dla polistyrenu. Dr Przemys³aw Olszynski z firmy DOW Chemical Europe GmbH (Szwajcaria) omówi³ nowy proces polimeryzacji zamykaj¹cej ³añcuch (CSA) w celu produkcji olefinowych kopolimerów blokowych (OBC), stanowi¹cych now¹ rodzinê poliolefin opart¹ na elastomerach o wysokich parametrach eksploatacyjnych. Olefinowe kopolimery blokowe charakteryzuj¹ siê odpornoœci¹ na ciep³o, wysok¹ elastycznoœci¹, ³atwym przetwórstwem oraz mo liwoœci¹ uzyskania kombinacji w³aœciwoœci niemo liwych do otrzymania dla obecnie stosowanych elastomerów poliolefinowych. Przeróbka wêgla kamiennego zw³aszcza na polimery o specjalnych w³aœciwoœciach by³a przedmiotem wyst¹pienia prof. Zygmunta Wirpszy (ECO Innova, Warszawa). Z wêgla (antracyt lub koks) i wapnia otrzymuje siê karbid (nierozpuszczalny i trudno topliwy). Karbid reaguje z chlorkiem cynku do rozpuszczalnych i topliwych zwi¹zków metaloorganicznych typu Grignarda, ich polimerów i pochodnych. Karbid, jego roztwory i pochodne maj¹ ogromny potencja³ termodynamiczny, na który sk³adaj¹ siê wi¹zania potrójne, podwójne i metaloorganiczne. Potencja³ ten mo na wykorzystywaæ bezpoœrednio w postaci energii elektrycznej (np. ogniwa) lub termicznej oraz przekszta³caæ na produkty o znacznej wartoœci u ytkowej np. tanie, reaktywne polimery: liniowe polisprzê one ³añcuchy wêglowe (polieny) oraz p³askie, o jednoatomowej gruboœci, grafeny i grafany oraz ich pochodne. Znane ju polimery tego typu mo na modyfikowaæ przy ka dym atomie wêgla. Strategicznie, mo na zastêpowaæ polimery z importowanej ropy naftowe przez polimery z tañszego, krajowego wêgla kamiennego. W tematyce dotycz¹cej nape³niaczy i œrodków pomocniczych mgr in. Henrik Eriksson z firmy Polykemi AB (Szwecja) przedstawi³ nowo opracowan¹ gamê zwi¹zków polipropylenu wzmocnionych talkiem o wysokich parametrach eksploatacyjnych w zastosowaniu do samochodów o obni onym ciê arze. Najbardziej popularnym materia³em jest homopolimer PP o 20%-owej zawartoœci talku o znacznie obni onej gêstoœci. Istnieje tak e mo liwoœæ modyfikowania PP przy pomocy w³ókien pochodz¹cych z surowców odnawialnych. Nastêpnie dr Miros³awa Prochoñ z Politechniki ódzkiej omówi³a proekologiczne hydrolizaty oraz inne modyfikacje bia³kowe g³ównie stosowane do syntetycznych kauczuków, a in. Marion Zybarth z firmy Hoffmann Mineral AG z Niemiec przedstawi³a funkcjonalne nape³niacze stosowane do termoplastów jak poliamid (PA), poli(siarczek fenylenu) (PPS) i politereftalan butylenowy (PBT). Mineralne nape³niacze jak kaolin, wolastonit, ziemia krzemionkowa stosowane samodzielnie lub w kombinacji z w³óknem szklanym albo kulkami szklanymi stwarzaj¹ nowe mo liwoœci w aspekcie funk-

5 XI Miêdzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna Advances in Plastics Technology APT Fot. 2. Dr Christoph Burgstaller (transfercenter for PLastics, Austria) prowadzi sesjê cjonalnej obróbki powierzchni. W wyniku zastosowania funkcjonalnych nape³niaczy poprawie ulega odpornoœæ na temperaturê, odpornoœæ na uderzenie nawet w niskich temperaturach, wytrzyma³oœæ na rozci¹ganie, wyd³u enie przy zrywaniu, odpornoœæ na zarysowania oraz wiele innych parametrów zwi¹zanych z obni eniem kosztów. Wysokie wymagania w technologii przetwórstwa dla bezhalogenowych zwi¹zków uniepalniaj¹cych zgodne z wymogami przepisów dotycz¹cych produktów dla budownictwa CPR by³y tematem wyst¹pienia dr Olivera Töpfer z firmy Nabaltec AG z Niemiec. Regulacje CPR stawiaj¹ wysokie wymagania dla wszystkich materia³ów budowlanych. W szczególnoœci otrzymywanie bezhalogenowych retardantów palenia o wysokiej zawartoœci nape³niaczy stwarza nowe wymagania zarówno dla surowców, jak i procesu przygotowania mieszanek. Czysty str¹cony wodorotlenek glinu by³ poddawany procesowi mieszania podczas wyt³aczania przy u yciu wyt³aczarki dwuœlimakowej. Okreœlone zosta³y kluczowe parametry procesu wyt³aczania. Uzyskane produkty by³y badane pod k¹tem ich w³aœciwoœci mechanicznych oraz zdolnoœci uniepalniania. W grupie tematycznej dotycz¹cej kompozytów, mgr Clemens Buschhoff z Fraunhofer Institute for Production Technology (IPT) z Niemiec omówi³ dostosowywanie kompozytów termoplastycznych wzmocnionych w³óknem o podwy szonych parametrach eksploatacyjnych do niskich kosztów inwestycyjnych, natomiast in. Sebastian Fritzsche z Brandenburg University of Technology (BTU) z Niemiec zaprezentowa³ wzmocnione w³óknem tworzywowe konstrukcje wielowarstwowe (FRP) do p³yt pod³ogowych o niskim ciê arze. Wielowarstwowe konstrukcje wzmocnione w³óknem stosowane s¹ coraz czêœciej przy budowie pojazdów. Podobnie, jak ma to miejsce w lotnictwie, materia³y te zastêpuj¹ konwencjonalne czêœci wykonane z izotropowych materia- ³ów technicznych w celu zmniejszenia ciê aru przy równoczesnym wzroœcie wydajnoœci. Wysoko odporne na zu ycie pow³oki PVD dla wielowarstwowych konstrukcji opartych na

6 508 KONFERENCJE, SYMPOZJA, WYSTAWY tworzywach wzmocnionych w³óknem wêglowym (CFRP) by³y przedmiotem referatu mgr. Markusa Schulze równie z Brandenburg University of Technology (BTU). Tworzywa wzmocnione w³óknem wêglowym s¹ powszechnie stosowane do wytwarzania materia³ów o niskim ciê arze i wysokiej wytrzyma- ³oœci. Wad¹ tych materia³ów jest niezadowalaj¹ca odpornoœæ na zu ycie. W celu poprawy tego parametru zastosowano pow³oki wytwarzane poprzez fizyczne osadzanie pary (PVD), która jest osadzana na termoplastycznym poliamidzie 6 wzmocnionym w³óknem wêglowym. Badania wp³ywu modyfikacji powierzchni na mieszanki pianek metalicznych z materia³ami termoplastycznymi by³y przedmiotem wyst¹pienia mgr Maik Eno Steffen z Technische Universität Ilmenau z Niemiec. Pianki aluminiowe w wyniku porowatej struktury komórek sieci krystalicznej charakteryzuj¹ siê niskim ciê arem przy wzglêdnie wysokiej sztywnoœci. W po³¹czeniu z materia³ami termoplastycznymi mo na uzyskaæ cechy charakterystyczne dla obu materia³ów, otrzymuj¹c nowy materia³ kompozytowy. Produkcja takich materia³ów hybrydowych w procesie formowania wtryskowego wymaga szczegó³owego okreœlenia zasadniczych parametrów procesu. Niska odpornoœæ na ciœnienie pianki aluminiowej jest niekorzystna w œwietle wystêpuj¹cych wysokich ciœnieñ w procesie formowania za pomoc¹ wtrysku. Wysokie ciœnienia powoduj¹ ³amanie zewnêtrznej powierzchni komórek pianki oraz wystêpowanie przenikania struktury pianki przez stopione tworzywo. W celu zmniejszenia tego zjawiska przeprowadzano ró ne modyfikacje powierzchni materia³ów kompozytowych. Nastêpnie in. Peter Wiedemann z firmy WIPAG Sued GmbH & Co. KG z Niemiec omówi³ w³aœciwoœci i zastosowania termoplastycznych mieszanek z w³óknem wêglowym. Termoplastyczne tworzywa wzmocnione w³óknem wêglowym stosowane s¹ do produkcji czêœci karoserii samochodowych i stanowi¹ doskona³y materia³ do wytwarzania lekkich czêœci konstrukcyjnych. W porównaniu do mieszanek termoplastycznych wzmocnionych w³óknem szklanym, tworzywa z w³óknem wêglowym charakteryzuj¹ siê znacznie wy szym modu³em sprê ystoœci, wy sz¹ odpornoœci¹ na uderzenie oraz ni sz¹ gêstoœci¹. W zwi¹zku z powy szym nadaj¹ siê doskonale do produkcji wewnêtrznych czêœci samochodowych, dla których wymagana jest wysoka odpornoœæ na uderzenie. Dr Jan Hauptmann omówi³ zagadnienie ciêcia laserowego tworzyw polimerowych wzmocnionych w³óknem oraz jego zastosowanie. Z uwagi na wysok¹ sztywnoœæ i wytrzyma³oœæ polimerów wzmocnionych w³óknem (FRP) roœnie ich zastosowanie jako materia³u konstrukcyjnego w przemyœle samochodowym. Przedstawiona zosta³a opracowana w Instytucie Fraunhofera IWS technologia ciêcia laserowego tych materia³ów, bêd¹ca alternatyw¹ do metod konwencjonalnych. Nie wymaga ona u ycia si³y, jest bezkontaktowa, nie wystêpuje zu ycie narzêdzi oraz pozwala na wysok¹ elastycznoœæ w doborze konturu ciêcia. Ze wzglêdu na proces zdalny metoda ta szczególnie nadaje siê do ciêcia materia³ów FRP. Drugi dzieñ konferencji rozpoczê³y referaty z zakresu technologii przetwórstwa tworzyw. Dwie poranne sesje dotycz¹ce tej tematyki prowadzili dyrektor techniczny firmy Symphony Environmental Technologies PLC Michael F. Stephens z Wielkiej Brytanii oraz dr Krzysztof Bortel z Instytutu IMPiB. In. Dorothea Schneider omówi³a projekty realizowane w firmie A&E Produktionstechnik GmbH z Niemiec dotycz¹ce zastosowania poœrednich p³yt z gor¹cymi kana³ami dla wielosk³adnikowego formowania wtryskowego oraz odchylonych p³yt z gor¹cymi kana³ami stosowanymi w standardowych procesach formowania wtryskowego. Przedstawiony zosta³ przegl¹d praktycznych problemów i rozwi¹zañ dotycz¹cych sposobu pracy p³yt w ró - nych procesach formowania wtryskowego. Dr Ana Espert z Plastics Technology Centre AIMPLAS z Hiszpanii przedstawi³a mo liwoœci i wyzwania w zakresie obni enia skali produkcji wyt³aczania pianek dla produkcyjnego zak³adu doœwiadczalnego. Uniwersalna linia

7 XI Miêdzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna Advances in Plastics Technology APT do produkcji pilotowej zosta³a uruchomiona w celu wytwarzania ró nych typów pianek o ró - nej charakterystyce. Opracowane zosta³y nowe receptury z zastosowaniem nowych œrodków pomocniczych, poprawiaj¹cych izolacjê termiczn¹, w³aœciwoœci opóÿniaj¹ce palnoœæ oraz inne parametry. Przeprowadzone by³y badania wyt³aczania pianek z ró nych typów materia- ³ów polimerowych, w tym tak e polimerów nej konstrukcji strefy zgniatania w formie do wyt³aczania z rozdmuchiwaniem by³a tematem referatu dr in. Tomasza Jarugi z Politechniki Czêstochowskiej. Wyt³aczanie z rozdmuchiwaniem jest powszechnie stosowan¹ technologi¹ stosowan¹ do produkcji opakowañ. W przypadku takiej produkcji istotn¹ spraw¹ jest krótki czas procesu, który mo na osi¹gn¹æ na drodze szybkiego ch³odzenia polimeru, nie Fot. 3. Dr in. Magdalena Stepczyñska (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego) wyg³asza referat biodegradowalnych. Nastêpnie prof. Achim Frick omówi³ zagadnienie dwusk³adnikowego formowania wtryskowego obudów ze zintegrowanym uszczelnieniem ruchowym. Dwusk³adnikowe formowanie wtryskowe jest obecnie szeroko stosowan¹ technik¹ dla po³¹czenia miêkkich i twardych materia³ów. W referacie przedstawiono formowanie wtryskowe kompozytów ze zintegrowanym uszczelnieniem, które z jednej strony wymaga wysokiej przyczepnoœci miêdzy dwoma materia³ami, a z drugiej strony doskona³ych w³aœciwoœci termomechanicznych i trybologicznych materia- ³u uszczelniaj¹cego, co jest trudne do pogodzenia. Symulacja ch³odzenia tworzywa przy ró - tylko we wg³êbieniach, ale tak e w strefie zgniatania w formie. Zaprojektowanie takiego obszaru w formie jest bardzo wa ne. Prezentowane wyniki symulacji procesu wyt³aczania z rozdmuchiwaniem zosta³y opracowane przy zastosowaniu oprogramowania ANSYS Polyflow. Analizowano proces wytwarzania butelek wykonanych z polietylenu o wysokiej gêstoœci. Badano wymianê ciep³a pomiêdzy polimerem oraz form¹ w strefie zgniatania. Uniwersalny model ciœnienia wyjœciowego dla p³yniêcia stopionego polimeru w wyt³aczarce œlimakowej zosta³ zaprezentowany przez in. Sophie Pachner z Institute of Polymer Extrusion and Compounding, Johannes Kepler Uni-

8 510 KONFERENCJE, SYMPOZJA, WYSTAWY versity Linz z Austrii. Za pomoc¹ modeli matematycznych mo liwe jest okreœlenie zachowania ciœnienia wyjœciowego dla ka dej geometrii œlimaka. W kolejnym referacie in. Hans-Jürgen Luger omówi³ badania przeprowadzone za pomoc¹ reometru w tym samym Instytucie z Johannes Kepler University Linz, dotycz¹ce wyd³u enia i œcinania tworzyw polipropylenowych wzmocnionych w³óknem szklanym. Nastêpnie in. Stefan Schneidmadel z Technische Universität Ilmenau, Plastics Technology Department (KTI) z Niemiec przedstawi³ zale noœæ miêdzy orientacj¹ w³ókna oraz elektryczn¹ przewodnoœci¹ w³aœciw¹ formowanych czêœci z tworzyw sztucznych. Funkcjonalizacja poprzez dodanie w³ókien przewodz¹cych pr¹d do osnowy termoplastu powoduje transfer elektrycznego ³adunku przez tworzywo. Parametry formowania wtryskowego wp³ywaj¹ na elektryczn¹ przewodnoœæ w³aœciw¹. W celu okreœlenia tego wp³ywu przeprowadzono badania parametrów przetwórstwa oraz weryfikowano je poprzez symulacjê przep³ywu. Przewidywalnoœæ orientacji przep³ywu prowadzi do okreœlenia odpowiednich warunków przetwórstwa. Dr Christoph Burgstaller omówi³ wp³yw przetwórstwa oraz sk³adu recepturowego na w³aœciwoœci mieszanek poliamid 6/polietylen. Ró ne mieszaniny o ró nej zawartoœci PA6, zawieraj¹ce alkohol etylenowo winylowy (EVAL) oraz kompatybilizatory by³y wytwarzane na drodze kompaundowania i wyt³aczania wtryskowego. Przeprowadzono badania w³aœciwoœci mechanicznych i reologicznych oraz okreœlano morfologiê otrzymanych kompozycji. Stwierdzono, e mo liwe jest wp³ywanie na w³aœciwoœci mieszaniny poprzez projekt œlimaka oraz recepturê mieszaniny. Ponadto stwierdzono, ze sk³ad chemiczny ró nych materia³ów wp³ywa na stopieñ kompatybilizacji mieszaniny. Kolejne sesje z zakresu maszyn i urz¹dzeñ do przetwórstwa tworzyw oraz zastosowañ tworzyw z uwzglêdnieniem aspektów ekologicznych prowadzili: prof. Achim Frick oraz dr Christoph Burgstaller. Mgr Roberto Freire Matteucci z firmy Leistritz Extrusionstechnik GmbH z Niemiec w bardzo przekonywuj¹cy i dowcipny sposób przedstawi³ problem wykrywania usterek linii wyt³aczania przy produkcji masterbaczy. Pokaza³ na przyk³adach, w jaki sposób mo na zmieniaæ powi¹zane ze sob¹ parametry procesu dla uzyskania wymaganego rezultatu. Nastêpnie mgr in. Tad Sasiedzki z firmy ENTEX Rust & Mitschke GmbH z Niemiec zaprezentowa³ wyt³aczarkê planetarn¹ w procesie wyt³aczania bezpoœredniego. Obecnie wyt³aczarka planetarna jest stosowana nie tylko w przemyœle tworzyw, ale znajduje tak e zastosowanie w szerokiej gamie procesów fizycznych jak mieszanie, dyspersja i homogenizacja oraz reaktywnych procesach chemicznych jak polimeryzacja oraz dekompozycja np. w procesach recyklingu. W wyt³aczarce planetarnej nastêpuje wielokrotnie powtarzaj¹ce siê rozwalcowywanie materia³u na cieniutkie warstewki, co umo liwia bardzo efektywne i dok³adne kontrolowanie temperatury materia³u w ca³ej jego objêtoœci. Wyt³aczanie bezpoœrednie za pomoc¹ tego urz¹dzenia pozwala uproœciæ proces produkcji i zredukowaæ pewne jego etapy, jak np. mieszanie wstêpne, suszenie surowca czy granulacjê. Dziêki procesowi wyt³aczania bezpoœredniego uzyskujemy powa ne oszczêdnoœci, zmniejszaj¹c zu ycie energii, obni aj¹c koszty produkcji poprzez skrócenie jej czasu, zdecydowanie poprawiamy jakoœæ produktu, dziêki redukcji obci¹ enia termicznego materia³u (jest tylko raz nagrzewany i obci¹ any przez si³y œcinaj¹ce wyt³aczarki). Nastêpnie in. Tomasz Krawczak polski przedstawiciel firmy Coperion GmbH (Niemcy) z firmy Tekpro Sp. z o.o. przedstawi³ nowe aspekty w technologii sporz¹dzania mieszanek przy u yciu nowej wyt³aczarki ZSK Mc 18, a in. Sylvia Apostol z Johannes Kepler University (Institute of Polymer Extrusion and Compounding) z Austrii zaprezentowa³a badania reologiczne dotycz¹ce p³yniêcia stopu polimerowego, bêd¹cego kluczowym czynnikiem przy projektowaniu maszyny oraz dla procesu formowania koñcowego produktu. Przeprowa-

9 XI Miêdzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna Advances in Plastics Technology APT dzono pomiary poœlizgu stopionych polimerów przy œciance, który mo e spowodowaæ wiele problemów technologicznych. Zastosowano ró ne metody do pomiaru poœlizgu przy œciance tworzyw PVC i poli(kwasu mlekowego) PLA, przy u yciu ró nych reometrów oraz wyt³aczarek. Pierwszy referat w bloku tematycznym dotycz¹cym stosowania tworzyw z uwzglêdnieniem aspektów ekologicznych zosta³ wyg³oszony przez dr Jonathan a Mitchell z firmy NEXTEK Ltd z Wielkiej Brytanii. Zaprezentowano szybkie automatyczne sortowanie opakowañ z tworzyw sztucznych dla potrzeb recyklingu przy u yciu samoœwiec¹cych etykiet, bêd¹cych podstaw¹ identyfikacji tworzywa. Technika ta mo e byæ stosowana dla opakowañ z PP do kontaktu z ywnoœci¹, dla sortowania butelek na mleko oraz produktów wykonanych z PET. W kolejnym wyst¹pieniu dr in. Tomasz Krystofiak z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu zreferowa³ badania w³aœciwoœci u ytkowych materia³ów opartych na drewnie wykoñczonych foliami PVC w warunkach przyspieszonego starzenia. Proces klejenia wykonany by³ w warunkach przemys³owych. Badaniu poddawano p³yty HDF wykoñczone foliami PVC po przyspieszonym starzeniu termicznym. Badane wykoñczenia podczas starzenia termicznego wykazywa³y wysokie parametry dekoracyjne oraz odpornoœæ na zarysowania. Natomiast pod³o e charakteryzowa³o siê obni on¹ odpornoœci¹ na ciep³o. Zastosowanie plazmy atmosferycznej w technologii aktywacji, czyszczenia i powlekania powierzchni tworzyw sztucznych by³o przedmiotem wyst¹pienia mgr in. Marka M. Bernaciaka, w³aœciciela firmy AMB Bernaciak. Omówiono technologiê plazmy OpenAir, stosowanej do aktywacji tworzyw. Plazma jest czwartym stanem skupienia i jest bardzo aktywna chemicznie. Pozwala na powstawanie zwi¹zków w atomowych warstwach wierzchnich, które u³atwiaj¹ przyczepnoœæ klejów, uszczelniaczy, lakierów, etykiet, nadruków itp. Efektami aktywacji plazmowej jest lepsza przyczepnoœæ, d³ugotrwa³a odpornoœæ klejenia, uszczelnienia i powlekania, znakowania i drukowania na wypraskach. Znacznie poprawia siê estetyka zdobieñ i z³¹cz. Innym zastosowaniem plazmy atmosferycznej jest kontrolowana likwidacja wyp³ywek na brzegach wyprasek. Za pomoc¹ plazmy atmosferycznej mo na aktywowaæ powierzchnie p³askie oraz trójwymiarowe, a tak e rowki i wewnêtrzne k¹ty wyprasek. Plama atmosferyczna charakteryzuje siê niskimi kosztami eksploatacji przy jednoczesnej wysokiej efektywnoœci aktywacji. Umo liwia tak e usuniêcie cz¹stek organicznych, kurzu i ³adunków elektrostatycznych z powierzchni tworzyw sztucznych. W kolejnym wyst¹pieniu mgr Luis Roca z AIMPLAS Plastics Technology Centre z Hiszpanii omówi³ w³ókna naturalne, stanowi¹ce ekologiczn¹ alternatywê dla wzmocnienia tworzyw polimerowych. W œwietle nowych wyzwañ ekologicznych stawianych tworzywom, w³ókna naturalne stanowi¹ wa n¹ pozycjê jako œrodki szczególnie do wzmacniana biotworzyw, wzglêdnie zastêpowania przez nie w³ókien szklanych. Przy zastosowaniu w³ókien naturalnych mo - na uzyskaæ dobre w³aœciwoœci mechaniczne produktów bez zwiêkszenia ich ciê aru, co umo liwia ich zastosowanie w przemyœle samochodowym i transporcie. W celu uzyskania tych parametrów nale y zwróciæ uwagê na w³aœciwy wybór w³ókna, proces wykonania mieszanek oraz koñcowe przetwórstwo. Poprawa folii polimerowych w aspekcie w³aœciwoœci barierowych przy zastosowaniu nanotechnologii by³a przedmiotem referatu in. Helmut a Schmid z Fraunhofer Institute ICT. Folie polimerowe stosowane s¹ na wiele sposobów jako materia³y opakowaniowe. Szczególnie w przypadku opakowañ do kontaktu z ywnoœci¹, wa nymi czynnikami dotycz¹cymi jakoœci wyrobów jest ich zabezpieczenie przeciwko promieniowaniu UV oraz w³aœciwoœci barierowe zabezpieczaj¹ce przeciw dzia- ³aniu wody, pary wodnej oraz innych gazów (np. CO 2 io 2 ). Parametry te musz¹ byæ osi¹gane przy niskiej gruboœci folii. W niektórych wypadkach mo na to osi¹gn¹æ tylko poprzez otrzymanie folii wielowarstwowej ró nych

10 512 KONFERENCJE, SYMPOZJA, WYSTAWY Kolejny referat dotycz¹cy œrodków porotwórczych oraz procesu wytwarzania pianek zosta³ wyg³oszony przez in. Brian a Read dyrektora firmy Horizon Plastics Ltd z Kanady. Zosta³y przedstawione podstawy dotycz¹ce niskociœnieniowego formowania tworzyw (pianek konstrukcyjnych) przy u yciu gazu. Technologia ta pozwala na wytwarzanie du ych lekkich czêœci przy zastosowaniu procesu niskociœnieniowego i maszyn o wielu dyszach. Jest ona szeroko stosowana w Ameryce Fot. 4. Luis Roca (AIMPLAS Plastics Technology Centre, Hiszpania) wyg³asza referat polimerów sklejonych razem dziêki ich specyficznym w³aœciwoœciom. Dalsza poprawa w³aœciwoœci barierowych oraz przetwórczych, w szczególnoœci polimerów krystalicznych i pó³krystalicznych, mo e byæ uzyskana na drodze wprowadzenia do uk³adu nanocz¹stek. W prezentacji podano wybrane przyk³ady zastosowania do tego celu nanotechnologii. Problemy degradacji tlenowej tworzyw polimerowych oraz kontroli cyklu ycia opakowañ z tworzyw zosta³y zreferowane przez Michael a F. Stephens. Przedstawione zosta³o zagadnienie degradacji tlenowej odpadów tworzyw, dotycz¹ce g³ównie opakowañ. Degradacja tlenowa prowadzi po odpowiednim czasie do biodegradacji. Nastêpnie mgr in. Barbara Robak z firmy Synthos S.A. omówi³a syntezê i zastosowanie niskocz¹steczkowych kopolimerów styrenowo-butadienowych w wytwarzaniu mieszanek gumowych. Tematyka zastosowania tworzyw by³a kontynuowana w trzecim dniu konferencji. Przewodnicz¹cymi sesji byli w tym dniu pan Helmut Schmid oraz dr hab. in. Marek Matlengiewicz. Pó³nocnej do produkcji palet, sk³adanych pude³ oraz handlowych produktów do czyszczenia. Z uwagi na proces niskociœnieniowy du e czêœci mog¹ byæ wytwarzane przy ni szym za³adunku maszyn, pozwalaj¹c na znacznie mniej kosztowne oprzyrz¹dowanie, oszczêdnoœæ materia³u oraz zmniejszone zu ycie energii. System wielodyszowy pozwala na wytwarzanie czêœci o ró nych rozmiarach i ciê arze, co normalnie nie jest mo liwe przy zastosowaniu innych technologii formowania tworzyw. Zagadnienie ³¹czenia tworzyw z uwzglêdnieniem mo liwoœci dla szkoleñ i certyfikacji by³o przedmiotem wyst¹pienia in. Jana Zimmer-

11 XI Miêdzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna Advances in Plastics Technology APT mann z Instytutu Spawalnictwa SLV Nord ggmbh z Niemiec. Wskazano, które przepisy europejskie bêd¹ stosowane w przysz³oœci w dziedzinie ³¹czenia tworzyw oraz jakie bêd¹ mo liwoœci certyfikacji dla zainteresowanych firm. Blok tematyczny dotycz¹cy zagadnieñ badawczo-pomiarowych rozpocz¹³ referat mgr Jens a P. Dietrich, który dotyczy³ pomiaru barwy przy sporz¹dzaniu mieszanek barwi¹cych. Przedstawione pomiary pozwalaj¹ producentom na dok³adne monitorowanie produkcji bez koniecznoœci stosowania czasoch³onnej procedury wytwarzania tabletek i mierzenia koloru bezpoœrednio na tabletkach. Nastêpnie in. Vibunanthan Muralidharan z Aalen University (Institute of Polymer Science and Processing) z Niemiec zreferowa³ badania wp³ywu modyfikacji elastomerów fluorowêglowych na ich parametry u ytkowe przy zastosowaniu analizy termicznej metodami DSC, TGA i DMA. Producenci elastomerów polegaj¹ w du ej mierze na pomiarach twardoœci przy ocenie przydatnoœci elastomerów. Stwierdzono, e metody analizy termicznej w przeciwieñstwie do metod badañ mechanicznych pozwalaj¹ na bardziej wnikliw¹ charakterystykê i okreœlenie przydatnoœci elastomerów. Kolejne dwa wyst¹pienia dr. hab. in. Marka Matlengiewicza dotyczy³y zastosowania spektroskopii 13 C NMR do porównania mikrostruktury poliakrylanów propylu oraz badania wp³ywu warunków polimeryzacji na wzrost zawartoœci struktur syndiotaktycznych w ³añcuchu poli(met)akrylanów. Ostatni blok tematyczny poœwiêcony projektom badawczym zosta³ zapocz¹tkowany przez wyst¹pienie prof. Vladyslava A. Voloshynets, w którym omówi³ syntezê polimetakrylanu metylu i kopolimerów metakrylanu metylu z dimetakrylanem butandiolu-1,4 oraz badanie ekstrakcji niskocz¹steczkowych organicznych œrodków pomocniczych z syntezowanych polimerów. Nastêpnie przedstawiciel naukowy firmy SHIM-POL A.M.Borzymowski Jan Podgórski zreferowa³ nowoczesne rozwi¹zania firmy Shimadzu w analizie tworzyw sztucznych. Ze wzglêdu na obecnie rozwijaj¹c¹ siê nanotechnologiê oraz tworzywa wzmocnione w³óknem wêglowym, prelegent zwróci³ uwagê na koniecznoœæ zaoferowania przemys³owi specyficznych rozwi¹zañ dotycz¹cych badañ mechanicznych tych materia- ³ów. Nowoczesne rozwi¹zania firmy obejmuj¹ zastosowanie maszyn Servopulser/Hydroshot do badania trwa³oœci i odpornoœci na uderzenie tworzyw. Badania wp³ywu kompleksów typu oraz µ na mikrostrukturê polibutadienu podczas polimeryzacji anionowej by³y przedmiotem referatu mgr in. Rados³awa Kozaka z firmy Synthos S.A., a nastêpnie dr in. Magdalena Stepczyñska z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego z Katedry In ynierii Materia³owej omówi³a metody sterylizacji materia³ów biodegradowalnych. Ponadto w czasie Sesji Plakatowej zaprezentowano 8 plakatów, zwi¹zanych z tematyk¹ konferencji, które pochodzi³y z oœrodków akademickich i instytutów badawczo-rozwojowych z Austrii, Niemiec, Polski i S³owacji. Badanie zachowania ciœnienia na wyjœciu wysokolepkich poliolefin w sekcjach barierowych œlimaka by³o przedmiotem plakatu prezentowanego przez in. Christiana Marschik z Johannes Kepler University, Institute of Polymer Extrusion and Compounding (Austria), a nowa technologia przygotowania powierzchni dla trwa³ych pow³ok antyadhezyjnych stosowanych do powlekania form przy przetwórstwie tworzyw by³a przedstawiona na plakacie przez in. Wolfganga Hering z Innovent e.v.technologieentwicklung Jena z Niemiec. Dr Tomasz Krystofiak (Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu) zaprezentowa³ plakat na temat zastosowania klejów silanowo-epoksydowych do oceny przyczepnoœci tworzyw sztucznych do powierzchni materia³ów drzewnych. Wprowadzenie dodatków masterbaczy dla wielofunkcyjnych modyfikacji w³ókien polipropylenowych by³o tematem plakatu zaprezentowanego przez in. Štefana Krivoš, in. Petera Michlik, Vladimira Zimány i Štefana Klimèo z Research Institute for Man-Made Fibres, a.s. Svit ze S³owacji. Cztery

12 514 KONFERENCJE, SYMPOZJA, WYSTAWY plakaty by³y zaprezentowane przez przedstawicieli Oddzia³u Farb i Tworzyw Instytutu In- ynierii Materia³ów Polimerowych i Barwników. Dotyczy³y one przewodz¹cych folii PE-LD o obni onej palnoœci (dr in. Edyta Gibas, mgr in. Gra yna Rymarz), zastosowania odpadowego PET w syntezie nowych oligomerycznych plastyfikatorów (dr in Ewa Langer, mgr in. Marta Lenartowicz-Klik, dr Krzysztof Bortel i dr in. Sylwia Waœkiewicz z Uniwersytetu Œl¹skiego), nowych ywic epoksydowych na bazie zasad Schiffa (dr in. Sylwia Waœkiewicz, dr in. Ewa Langer, mgr in. Izabela Gajlewicz, mgr in. Marta Lenartowicz-Klik) oraz analizy poliamidu 6.6. wzmocnionego w³óknem szklanym po starzeniu termicznym (dr Beata Swinarew, mgr in. Gra yna Rymarz). W czasie konferencji zosta³ zaprezentowany obszerny wachlarz technologii tworzyw polimerowych, obejmuj¹cy najnowsze osi¹gniêcia z tej dziedziny z uwzglêdnieniem wielu praktycznych aspektów. Uczestnicy konferencji pozytywnie ocenili zarówno szeroki jej program, organizacjê, jak i obecnoœæ polskich i zagranicznych specjalistów bran y tworzyw. Na szczególn¹ uwagê zas³uguje bardzo du e zaanga owanie uczestników konferencji w jej przebieg merytoryczny, co przejawia³o siê dyskusj¹ po wiêkszoœci referatów. Optymistycznym akcentem konferencji by³ tak e m³ody wiek wielu uczestników konferencji, w tym równie osób wyg³aszaj¹cych referaty. W holu przed sal¹ konferencyjn¹ firmy Aplication und Entwicklung Produktionstechnik GmbH oraz SHIM-POL A.M. Borzymowski zorganizowa³y swoje stoiska. Wydaje siê, e konferencja umo liwi³a spe³nienie jednego z podstawowych jej zadañ nawi¹zania kontaktów miêdzy specjalistami i naukowcami z Europy w dziedzinie rozwoju technologii przetwórstwa tworzyw polimerowych, jak równie wspó³pracy pomiêdzy nauk¹ i przemys³em. Termin kolejnej XII miêdzynarodowej konferencji z cyklu Advances in Plastics Technology APT 17 planowany jest na listopad 2017 r.