MONOGRAFIE PRAWNICZE

Transkrypt

1 MONOGRAFIE PRAWNICZE Prawo gospodarcze zagadnienia Wybrane Redakcja naukowa Mariusz Bidziński Dariusz Jagiełło Wydawnictwo C.H.Beck

2 MONOGRAFIE PRAWNICZE MARIUSZ BIDZIŃSKI, DARIUSZ JAGIEŁŁO PRAWO GOSPODARCZE ZAGADNIENIA WYBRANE

3 Polecamy nasze publikacje: dr Marcin Menkes GOVERNANCE GOSPODARCZY STUDIUM PRAWNOMIĘDZYNARODOWE prof. UG dr hab. Andrzej Powałowski LEKSYKON PRAWA GOSPODARCZEGO PUBLICZNEGO. 100 PODSTAWOWYCH POJĘĆ prof. dr hab. Mirosław Stec, prof. dr hab. Teresa Mróz PRAWO GOSPODARCZE PRYWATNE dr hab. Łukasz Gruszczyński, dr Marcin Menkes, dr Łucja Nowak MIĘDZYNARODOWE PRAWO GOSPODARCZE

4 PRAWO GOSPODARCZE ZAGADNIENIA WYBRANE Redakcja naukowa MARIUSZ BIDZIŃSKI DARIUSZ JAGIEŁŁO WYDAWNICTWO C.H.BECK WARSZAWA 2016

5 Redakcja: Emilia Rucińska-Sech Recenzja: prof. zw. dr hab. Stanisław Hoc, Uniwersytet Opolski Publikacja dofinansowana przez Uniwersytet SWPS Wydawnictwo C.H.Beck 2016 Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C.H.Beck Druk i oprawa: Elpil, Siedlce ISBN ISBN e-book

6 Autorzy... Wstęp... Wykaz skrótów... XXI XXV XXVII Rozdział I. Pojęcie, istota i zasady prawa gospodarczego Zagadnienia wstępne Prawo gospodarcze: pojęcie i ewolucja regulacji prawnych Funkcje prawa w gospodarce Zasady prawa gospodarczego... 9 I. Zasada społecznej gospodarki rynkowej... 9 II. Zasada wolności gospodarczej... 9 III. Zasada ochrony własności prywatnej IV. Zasada solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych V. Zasada demokratycznego państwa prawnego VI. Zasada proporcjonalności VII. Zasada równości wobec prawa VIII. Zasada pomocniczości Rozdział II. Prawo gospodarcze Unii Europejskiej Wstęp Rys historyczny dotyczący integracji gospodarczej I. Odbudowa Europy po drugiej wojnie światowej II. Idee zjednoczenia Europy III. Od Deklaracji do Traktatów Rynek wewnętrzny dążenie do zniesienia wewnętrznych barier I. Pojęcie rynku wewnętrznego i czterech swobód Etapy integracji gospodarczej Definicja rynku wewnętrznego rozróżnienie pojęć wspólny, jednolity, wewnętrzny Dążenie do wypracowania czterech swobód regulacje i mechanizmy prawne II. Swobodny przepływ towarów Zasada swobodnego przepływu towarów podstawowe pojęcia V

7 2. Formuła Dassonville i Cassis de Dijon Sprawa Keck i Mithouard Klasyfikacja produktów orzecznictwo i regulacje III. Swobodny przepływ osób, w tym pracowników IV. Swobodny przepływ usług V. Swobodny przepływ kapitału VI. Swoboda przedsiębiorczości znoszenie kolejnych barier Pojęcie swobody przedsiębiorczości zakres pojęcia i wyjątki Swoboda przedsiębiorczości adresaci i mechanizmy prawne Nowe wyzwania w celu pełniejszego urzeczywistnienia idei jednolitego rynku wewnętrznego Europejska Spółka Akcyjna I. Cechy charakterystyczne II. Struktura i organy III. Zaangażowanie pracowników IV. Dalsze wyzwania Unijne prawo konkurencji I. Objaśnienie podstawowych pojęć, wspólne cele, zakres normowania II. Reguły, zakazy i wyjątki dotyczące uczciwej konkurencji Europejski kryzys gospodarczy przyczyny, wyzwania i rozwiązania I. Geneza problemu II. Propozycje działań naprawczych Podsumowanie Rozdział III. Formy regulacji i reglamentacji rynku Wstęp Granice swobody działalności gospodarczej Reglamentacja działalności gospodarczej Działalność regulowana Zezwolenia i licencje Koncesje Rozdział IV. Prawne uwarunkowania oraz formy zatrudnienia w podmiotach sektora publicznego i w działalności gospodarczej Wstęp Formy zatrudnienia wynikające z Kodeksu pracy I. Umowa o pracę II. Telepraca III. Stosunek pracy na podstawie powołania VI

8 IV. Stosunek pracy na podstawie wyboru V. Stosunek pracy na podstawie mianowania VI. Leasing pracowniczy VII. Praca tymczasowa Formy zatrudnienia wynikające z Kodeksu cywilnego I. Umowa zlecenia II. Umowa o dzieło III. Umowa agencyjna Nowe formy zatrudnienia I. Job sharing II. Work sharing III. Job rotation IV. Subkontrakty V. Samozatrudnienie Podsumowanie Rozdział V. Formy działalności gospodarczej Uwagi ogólne Indywidualna działalność gospodarcza Spółka cywilna I. Informacje ogólne II. Umowa spółki cywilnej III. Uprawnienia i obowiązki wspólników IV. Stosunki majątkowe w spółce cywilnej V. Odpowiedzialność za zobowiązania w spółce cywilnej VI. Prowadzenie spraw spółki VII. Rozwiązanie spółki cywilnej Działalność w formie spółki handlowej I. Spółki osobowe Uwagi ogólne Spółka jawna A. Umowa spółki jawnej B. Uprawnienia i obowiązki wspólników w spółce jawnej C. Odpowiedzialność za zobowiązania w spółce jawnej D. Prowadzenie spraw spółki jawnej E. Rozwiązanie spółki jawnej Spółka partnerska A. Umowa spółki partnerskiej B. Uprawnienia i obowiązki wspólników w spółce partnerskiej VII

9 C. Odpowiedzialność za zobowiązania w spółce partnerskiej D. Prowadzenie spraw spółki partnerskiej E. Rozwiązanie spółki partnerskiej Spółka komandytowa A. Umowa spółki komandytowej B. Uprawnienia i obowiązki wspólników w spółce komandytowej oraz zakres odpowiedzialności za zobowiązania C. Prowadzenie spraw spółki komandytowej D. Rozwiązanie spółki komandytowej Spółka komandytowo-akcyjna A. Statut spółki komandytowo-akcyjnej B. Organy spółki komandytowo-akcyjnej C. Uprawnienia i obowiązki wspólników w spółce komandytowo-akcyjnej D. Prowadzenie spraw spółki komandytowo-akcyjnej E. Rozwiązanie spółki komandytowo-akcyjnej Opodatkowanie spółek osobowych II. Spółki kapitałowe Uwagi ogólne Spółka akcyjna A. Statut spółki akcyjnej B. Organy spółki akcyjnej C. Uprawnienia i obowiązki akcjonariuszy D. Odpowiedzialność za zobowiązania w spółce akcyjnej E. Prowadzenie spraw spółki akcyjnej F. Rozwiązanie spółki akcyjnej Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością A. Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością B. Organy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością C. Uprawnienia i obowiązki wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością D. Odpowiedzialność za zobowiązania w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością E. Prowadzenie spraw spółki z ograniczoną odpowiedzialnością F. Rozwiązanie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością G. Likwidacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. 150 VIII

10 4. Spółka celowa Spółdzielnia I. Uwagi ogólne II. Statut spółdzielni III. Organy spółdzielni IV. Majątek spółdzielni Pozostałe formy działalności gospodarczej I. Uwagi ogólne II. Bank III. Fundusz inwestycyjny IV. Towarzystwo funduszy inwestycyjnych lub powierniczych V. Zakład ubezpieczeń VI. Fundusze emerytalne VII. Dom maklerski VIII. Przedsiębiorstwo państwowe Rozdział VI. Nadzór i kontrola działalności gospodarczej Uwagi ogólne Podstawa prawna kontroli Organy uprawnione Zakres kontroli Pierwszy etap kontroli działalności gospodarczej zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli Książka kontroli Czas trwania kontroli Zakres uprawnień kontrolującego Odpowiedzialność odszkodowawcza Ochrona praw przedsiębiorcy w postępowaniu kontrolnym I. Sprzeciw przedsiębiorcy II. Zażalenie III. Zabezpieczenie dowodów Zakończenie kontroli protokół kontroli Rozdział VII. Rejestry i ewidencje w obrocie gospodarczym Uwagi ogólne Krajowy Rejestr Sądowy I. Utworzenie KRS II. Organizacja KRS Rejestry KRS System informatyczny Rejestr centralny III. Jawność IX

11 IV. Centralna Informacja KRS Zadania Centralnej Informacji Odpisy z KRS V. Wpis do KRS Obowiązek wpisu do KRS Postępowanie rejestrowe A. Właściwość sądu B. Tryb postępowania C. Wniosek o wpis D. Rozpoznanie wniosku E. Dokonanie wpisu VI. Akta rejestrowe VII. Obowiązek identyfikacyjny VIII. Rejestr przedsiębiorców IX. Rejestr stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej X. Rejestr dłużników niewypłacalnych Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej I. Utworzenie CEIDG II. Organizacja CEIDG System informatyczny Rejestr centralny Jawność III. Zadania CEIDG IV. Wpis do CEIDG V. Zaświadczenia o wpisie do CEIDG Elektroniczne księgi wieczyste (Centralna Informacja Ksiąg Wieczystych) I. Utworzenie systemu elektronicznych ksiąg wieczystych II. Organizacja systemu elektronicznych ksiąg wieczystych III. Dokumenty wydawane przez Centralną Informację IV. Elektroniczna księga wieczysta Założenie księgi wieczystej Zamknięcie księgi wieczystej Struktura księgi wieczystej Wpis w księdze wieczystej Jawność księgi wieczystej Akta księgi wieczystej Rozdział VIII. Gospodarka komunalna Pojęcie gospodarki komunalnej X

12 I. Uwagi wstępne II. Definicja gospodarki komunalnej Źródła prawa Pojęcie działalności komunalnej i mienia komunalnego Pojęcie gospodarki komunalnej Podmiotowy zakres pojęcia gospodarki komunalnej A. Uwagi wstępne B. Jednostki samorządu terytorialnego a. Pojęcie b. Porozumienia komunalne c. Miasto stołeczne Warszawa d. Brak monopolu jednostek samorządu terytorialnego na wykonywanie działalności komunalnej C. Związki jednostek samorządu terytorialnego a. Uwagi wstępne b. Związki międzygminne c. Związki powiatów d. Związki powiatowo-gminne (związki komunalne) e. Związki metropolitalne D. Podmioty z udziałem jednostek samorządu terytorialnego niebędące związkami jednostek samorządu terytorialnego E. Podmioty, w których uczestniczą spółki z udziałem jednostek samorządu terytorialnego F. Podmioty, którym zostało powierzone wykonywanie zadań z zakresu gospodarki komunalnej Przedmiotowy zakres pojęcia gospodarki komunalnej A. Zadania własne B. Zadania o charakterze użyteczności publicznej C. Zadania własne gminy D. Zadania własne powiatu E. Zadania własne województwa Sposoby prowadzenia i formy organizacyjno-prawne gospodarki komunalnej I. Sposoby i formy gospodarki komunalnej II. Formy organizacyjno-prawne gospodarki komunalnej wskazane w ustawie o gospodarce komunalnej Samorządowe zakłady budżetowe Spółki handlowe XI

13 A. Uwagi ogólne B. Spółki prawa handlowego w sferze użyteczności publicznej C. Spółki prawa handlowego poza sferą użyteczności publicznej D. Szczególne regulacje dotyczące spółek z udziałem jednostek samorządu terytorialnego III. Jednostka budżetowa jako niesamoistna forma organizacyjno-prawna gospodarki komunalnej IV. Ceny i opłaty za usługi komunalne o charakterze użyteczności publicznej Rozdział IX. Przekształcenia własnościowe przedsiębiorstw Modele przekształceń własnościowych w gospodarce Komercjalizacja i prywatyzacja definicje normatywne Przebieg komercjalizacji Przebieg prywatyzacji Rozdział X. Ochrona konkurencji i konsumentów w świetle najnowszych zmian Ochrona konkurencji i konsumentów I. Uwagi wstępne II. Prawo Unii Europejskiej III. Prawo krajowe Najnowsze zmiany w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów I. Ustawa z r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego Definicje Kontrola koncentracji Zastrzeżenia wobec planowanej koncentracji Ograniczenie kontroli UOKiK Terminy Informacje publiczne Skutki praktyk ograniczających konkurencję Dobrowolne poddanie się karze Kary pieniężne Instytucja kontroli i przeszukania Odpowiedzialność osób pełniących funkcje kierownicze II. Ustawa z r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw Praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów XII

14 2. Decyzje tymczasowe Wystąpienie do przedsiębiorców Czynności zmierzające do zakupu towaru Publikacja Terminy Wzorce umów III. Podsumowanie Rozdział XI. Partnerstwo publiczno-prywatne i koncesja na usługi oraz roboty budowlane, parki technologiczne albo inne nowatorskie rozwiązania Uwagi ogólne Ustawa z r. o partnerstwie publiczno-prywatnym a obecna regulacja zawarta w ustawie z r. o partnerstwie publiczno-prywatnym Ustawa o partnerstwie publiczno-prywatnym a ustawa o koncesji na roboty budowlane i usługi Partnerstwo publiczno-prywatne a regulacje unijne I. Regulacje prawa unijnego Instytucja partnerstwa publiczno-prywatnego w świetle przepisów ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym I. Zakres podmiotowy i przedmiotowy regulacji ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym Podmiot publiczny Składnik majątkowy Przedsięwzięcie Wkład własny II. Zadania ministra właściwego do spraw gospodarki Uwagi ogólne Raport rynku PPP III. Procedura wyboru partnera prywatnego według ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym Etapy wyboru partnera prywatnego w trybie ustawy o koncesji na roboty budowlane lub usługi I. Zasady obowiązujące w postępowaniu o zawarcie umowy koncesji II. Postępowanie w sprawie wyboru partnera prywatnego w świetle przepisów ustawy o koncesji na roboty budowlane lub usługi Publikacja ogłoszenia o koncesji Zawarcie umowy o koncesję XIII

15 A. Terminy składania wniosków o zawarcie umowy koncesji Zawartość wniosku o zawarcie umowy koncesji Zaproszenie do udziału w negocjacjach Zaproszenie do składania ofert i opis warunków koncesji Wyjaśnienia dotyczące składanych ofert Wybór oferty A. Kryteria wyboru oferty B. Informacja o wyborze oferty Obowiązek złożenia dokumentów potwierdzających spełnianie warunków udziału w postępowaniu Odwołanie postępowania o zawarcie umowy koncesji Treść protokołu z postępowania; jawność protokołu III. Umowa koncesji Termin i forma zawarcia umowy koncesji A. Termin zawarcia umowy B. Forma zawarcia umowy Treść umowy koncesji A. Elementy obligatoryjne B. Dodatkowe postanowienia Zakaz zmian umowy w stosunku do oferty Okres trwania umowy koncesji a zwrot nakładów koncesjonariusza poniesionych w związku z wykonywaniem koncesji Dodatkowa umowa na roboty budowlane III. Skarga na czynności wyboru najkorzystniejszej oferty Wymogi formalne skargi oraz legitymacja do wniesienia skargi Procedura rozpoznawania skargi na czynności związane z zawarciem umowy koncesji Termin wniesienia skargi Umowa o partnerstwie publiczno-prywatnym I. Elementy umowy II. Uprawnienia kontrolne podmiotu publicznego wobec podmiotu prywatnego III. Wkład własny w postaci składnika majątkowego IV. Wybór nowego partnera V. Przekazanie składnika majątkowego podmiotowi publicznemu po zakończeniu trwania umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym Zwrot składnika majątkowego XIV

16 2. Przedawnienie roszczenia o przekazanie składnika majątkowego Prawo pierwokupu przysługujące partnerowi prywatnemu Partnerstwo publiczno-prywatne w formie spółki I. Spółka jako forma realizacji umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym II. Prawo pierwokupu akcji albo udziałów przysługujące podmiotowi publicznemu i jego termin Partnerstwo publiczno-prywatne a finanse publiczne Partnerstwo publiczno-prywatne w praktyce I. Uwagi ogólne II. Budowa poznańskiej instalacji termicznego przekształcania odpadów komunalnych ITPOK III. Budowa budynku Sądu Rejonowego w Nowym Sączu przy ul. Grunwaldzkiej IV. TechnoPort Warszawski Park Technologiczny niepowodzenie realizacji projektu Podsumowanie Rozdział XII. Prawo zamówień publicznych istotne kwestie praktyczne Zagadnienia ogólne I. Uwagi wprowadzające II. Podmioty objęte ustawą III. Zasady stosowania prawa zamówień publicznych IV. Wyłączenie stosowania ustawy PrZamPubl V. Tryby udzielania zamówień publicznych Przebieg procedury przetargowej I. Zamawiający i wykonawcy Udział wykonawcy w postępowaniu przetargowym (art. 22 PrZamPubl) Wykonawcy skupieni w ramach konsorcjum (art. 23 PrZamPubl) Przyczyny wykluczenia wykonawców II. Zakres żądań zamawiającego oraz rodzaje dokumentów, których może wymagać III. Forma kontaktu zamawiającego z wykonawcą IV. Opis przedmiotu zamówienia V. Szacowanie wartości zamówienia VI. Komisja przetargowa VII. Tworzenie i zakres SIWZ oraz wymagania dotyczące oferty wykonawcy XV

17 VIII. Ogłoszenie o zamówieniu IX. Dokumentowanie postępowań Umowa o zamówienie publiczne I. Informacje ogólne II. Termin zawarcia umowy III. Czas trwania umowy IV. Zmiana i odstąpienie od umowy V. Zabezpieczenie należytego wykonania umowy VI. Unieważnienie umowy Środki ochrony prawnej I. Informacje ogólne II. Odwołanie III. Skarga do sądu powszechnego Rozdział XIII. Prawo restrukturyzacyjne i upadłościowe Zagadnienia wprowadzające I. Istota postępowań restrukturyzacyjnego i upadłościowego II. Relacja postępowania restrukturyzacyjnego i postępowania upadłościowego III. Postępowanie restrukturyzacyjne Podmioty w postępowaniu restrukturyzacyjnym I. Dłużnik II. Sąd i sędzia-komisarz III. Nadzorca układu, nadzorca sądowy i zarządca IV. Wierzyciel, zgromadzenie wierzycieli i rada wierzycieli V. Układ Poszczególne postępowania restrukturyzacyjne I. Postępowanie o zatwierdzenie układu II. Przyspieszone postępowanie układowe III. Postępowanie układowe IV. Postępowanie sanacyjne V. Postępowanie upadłościowe Podmioty w postępowaniu o ogłoszenie upadłości i w postępowaniu upadłościowym I. Dłużnik i upadły II. Sąd i sędzia-komisarz III. Syndyk i zastępca syndyka IV. Wierzyciel, zgromadzenie wierzycieli i rada wierzycieli V. Zgłaszanie wierzytelności i lista wierzytelności VI. Likwidacja i podział masy upadłości Rozdział XIV. Prawo kontraktów w obrocie gospodarczym Prawo kontraktów a obrót gospodarczy XVI

18 I. Ogólna charakterystyka umów Umowa pojęcie Swoboda umów II. Klasyfikacja umów Umowy nazwane i nienazwane Umowy zobowiązujące i rozporządzające Umowy przysparzające Umowy jednostronnie lub dwustronnie zobowiązujące, umowy wzajemne Umowy odpłatne i nieodpłatne Umowy konsensualne i realne Umowy kauzalne i abstrakcyjne Umowy swobodnie negocjowane i umowy adhezyjne Umowy krótkoterminowe i umowy długoterminowe Umowy losowe III. Umowy handlowe ogólna charakterystyka Szczególne cechy umów handlowych A. Wysoki stopień swobody kontraktowania B. Typizacja i szablonowość umów C. Szczególne znaczenie zasad pewności i bezpieczeństwa obrotu D. Przewaga umów długoterminowych E. Złożoność stosunków umownych F. Stopniowe nawiązywanie i konkretyzacja stosunków umownych G. Konieczność uwzględniania zmian w okolicznościach warunkujących umowę H. Stosunki szczególnego zaufania powstające między stronami umowy Przedsiębiorca jako strona umowy w Kodeksie cywilnym. 451 IV. Podsumowanie Umowy handlowe I. Tradycyjne typy umów handlowych w obrocie gospodarczym Umowy w obrocie towarowym A. Sprzedaż B. Dostawa C. Zamiana D. Kontraktacja Umowy w procesie inwestycji budowlanej A. Umowa o roboty budowlane XVII

19 B. Umowa o prace projektowe C. Umowa o prace geologiczne i roboty geodezyjnokartograficzne Umowy w zakresie czynności bankowych A. Umowa rachunku bankowego B. Umowa pożyczki C. Umowa kredytu bankowego D. Umowa ubezpieczenia Umowy pośrednictwa handlowego A. Umowa agencyjna B. Umowa brokerska C. Umowa maklerska Umowy transportowo-spedycyjne A. Umowa przewozu B. Umowa spedycji II. Nowe typy umów w obrocie gospodarczym Umowa leasingu Umowa factoringu Umowa forfaitingu Umowa sponsoringu Umowa franchisingu Umowa deweloperska Umowa timesharingu Umowa menadżerska Umowa merchandisingu Umowa offsetowa Umowa know-how Umowa due dilligence review Umowa just in time Podsumowanie Rozdział XV. Spory gospodarcze i alternatywne metody ich rozwiązywania Wprowadzenie Alternatywne metody rozwiązywania sporów I. Geneza i definicja ADR II. Klasyfikacja i rodzaje ADR Arbitraż I. Uwagi wprowadzające II. Zalety arbitrażu III. Stałe sądy polubowne w Polsce Mediacja XVIII

20 I. Uwagi wprowadzające II. Zalety mediacji Podsumowanie Rozdział XVI. Wybrane aspekty odpowiedzialności karnej w prawie gospodarczym Uwagi wprowadzające Przestępstwo gospodarcze Przedmiot ochrony przestępstw gospodarczych Pokrzywdzony przestępstwem gospodarczym Charakter przestępczości gospodarczej Typologia przestępstw gospodarczych Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych za przestępstwa gospodarcze Odpowiedzialność za przestępstwa gospodarcze przewidziana w Kodeksie karnym Nieprawidłowe wykonywanie działalności gospodarczej warunki odpowiedzialności Odpowiedzialność karna przewidziana w Kodeksie spółek handlowych Odpowiedzialność przedsiębiorców przewidziana w Kodeksie karnym skarbowym Organizowanie sprzedaży lawinowej XIX