Ocena koniunktury gospodarczej w województwie opolskim w październiku 2005 roku

Transkrypt

1 INSTYTUT BADAŃ NAD GOSPODARKĄ RYNKOWĄ Ocena koniunktury gospodarczej w województwie opolskim w październiku 2005 roku Opracowanie przygotowane na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego Warszawa Listopad 2005

2 Streszczenie W październiku 2005 roku ankietowani przedsiębiorcy z województwa opolskiego dobrze ocenili koniunkturę gospodarczą. Wskaźnik bieŝącego klimatu koniunktury wyniósł +17,8. Wyniki są nieco gorsze niŝ w miesiącach wakacyjnych, ale nadal pozostają lepsze niŝ w analogicznym miesiącu poprzedniego roku. Koniunktura gospodarcza w województwie opolskim została w październiku oceniona gorzej niŝ średnio w Polsce oznacza to powrót do trendu obserwowanego od wielu miesięcy (wyjątkiem były dwa miesiące wakacyjne). W październiku wyraźnie pogorszyły się nastroje opolskich przedsiębiorców, o czym świadczy bardzo duŝy spadek wartości wskaźnika wyprzedzającego informującego o oczekiwanych przyszłych zmianach sytuacji przedsiębiorstw. Wartość wskaźnika wyniosła 6 punktów, co oznacza spadek w porównaniu z wrześniem aŝ o 21 punktów. Pod względem wartości wskaźnika wyprzedzającego województwo opolskie znalazło się na przedostatnim miejscu w kraju. 2

3 Wprowadzenie Ocena stanu koniunktury gospodarczej w województwie opolskim i pozostałych województwach prowadzona jest przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową od początku roku Badanie odbywa się metodą testu koniunktury, która polega na rozsyłaniu do przedsiębiorstw ankiet zawierających co miesiąc ten sam zestaw pytań. Pytania podzielone są na dwie grupy. Pierwsza dotyczy oceny bieŝącej sytuacji gospodarczej (w porównaniu do poprzedniego miesiąca), a druga przewidywania co do jej zmiany w najbliŝszym okresie (od miesiąca do trzech miesięcy). Pytania dotyczą zarówno oceny ogólnej koniunktury gospodarczej w województwie, jak i najwaŝniejszych parametrów ekonomicznych przedsiębiorstw, takich jak: przychody, poziom zapasów, zatrudnienie. Oprócz przedsiębiorstw produkcyjnych, ankiety kierowane są takŝe do banków oraz firm handlowych i usługowych. Ankietowani bankowcy odpowiadają dodatkowo na pytania dotyczące wielkości udzielanych kredytów, a przedstawiciele handlu i usług na pytania dotyczące liczby klientów. Pytania mają charakter jakościowy, co oznacza, Ŝe odpowiadający na nie nie muszą podawać konkretnych liczb, a jedynie ocenić, czy sytuacja poprawiła się, pogorszyła, czy teŝ nie zmieniła się. Tak więc kaŝde pytanie zawiera trzy warianty odpowiedzi: pozytywny, neutralny i negatywny. W celu uzyskania wskaźnika koniunktury, w przypadku kaŝdego pytania oblicza się saldo pomiędzy odpowiedziami pozytywnymi i negatywnymi (odrzucając neutralne). Ostateczny wskaźnik jest średnią waŝoną wskaźników cząstkowych wyliczanych dla kaŝdego z pytań. PoniewaŜ odpowiedzi na pytania mają charakter subiektywny, co miesiąc w poszczególnych firmach odpowiadają na nie te same osoby. Pozwala to znacznie ograniczyć czynnik subiektywizmu i czyni porównywalnymi wyniki z kolejnych miesięcy. 3

4 Koniunktura w województwie opolskim w październiku 2005 roku W październiku przedsiębiorcy z województwa opolskiego dobrze ocenili koniunkturę gospodarczą w swoim województwie. Wskaźnik bieŝącego klimatu koniunktury wyniósł 17,8 punktu. Oznacza to przerwanie dwumiesięcznego trendu spadkowego wskaźnika koniunktury, poniewaŝ w stosunku do września nastąpił wzrost jego wartości o niemal 2 punkty. Analiza średniookresowa wskazuje na stabilizacje koniunktury w województwie opolskim od marca 2005 roku do chwili obecnej. W marcu nastąpiła wyraźna poprawa ocen przedsiębiorców i poziom ten utrzymuje się do chwili obecnej. Wykres 1. Wskaźnik bieŝącego klimatu koniunktury w województwie opolskim w okresie styczeń 2001 październik , Źródło: IBnGR Październikowa ocena koniunktury w województwie opolskim jest lepsza niŝ w tym samym czasie roku poprzedniego. Wówczas wartość bieŝącego wskaźnika koniunktury wynosiła 4,0 punkty. Ta pozytywna tendencja występująca od początku roku 2005, została więc podtrzymana takŝe w październiku. 4

5 Koniunktura w sektorach Badanie koniunktury prowadzone przez IBnGR obejmuje przedsiębiorstwa przemysłowe, firmy usługowe i handlowe oraz placówki bankowe. ZaleŜne od sektora zróŝnicowanie ankiet pozwala na zadawanie przedsiębiorstwom pytań uwzględniających specyfikę ich działalności. W październiku wystąpiła silna zbieŝność ocen koniunktury we wszystkich analizowanych sektorach. Wartość wskaźnika w przemyśle wyniosła 18,9 punktu, w handlu i usługach 18,5 procenta a w sektorze bankowym 16 punktów. W przypadku dwóch pierwszych wymienionych sektorów nastąpił niewielki wzrost wartości wskaźników w stosunku do ocen wrześniowych, natomiast w trzecim odnotowano nieznaczne pogorszenie ocen. Wykres 2. Koniunktura w województwie opolskim w podziale na sektory w okresie kwiecień 2004 październik IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X -40 przemysł handel/usługi banki Źródło: IBnGR 5

6 Prognoza koniunktury na kolejne 3 miesiące Badanie koniunktury prowadzone przez IBnGR zawiera, obok pytań dotyczących ocen bieŝącej koniunktury, takŝe pytania odnoszące się do oczekiwań przedsiębiorców związanych ze zmianą sytuacji w kolejnych miesiącach. Przewidywania przedsiębiorców wynikają z ich odczuć, znajomości rynku, a takŝe z bezpośredniej wiedzy na temat kształtowania się takich wielkości jak na przykład zamówienia. Na tej podstawie moŝliwe jest przewidywanie z wyprzedzeniem najwaŝniejszych kierunków zmian sytuacji gospodarczej w województwie. Wykres 3. Wskaźnik bieŝący i wskaźnik wyprzedzający koniunktury w okresie styczeń 2001 październik bieŝący prognostyczny Źródło: IBnGR Negatywnym sygnałem płynącym z październikowego badania koniunktury w województwie opolskim jest załamanie wskaźnika wyprzedzającego, który spadł wyraźnie poniŝej zera z ponad 20 punktów w miesiącu poprzednim. Świadczy to o bardzo wyraźnym pogorszeniu nastrojów opolskich przedsiębiorców, którzy spodziewają się pogorszenia sytuacji swoich firm i ogólnej koniunktury w województwie w najbliŝszych miesiącach. Podobne zjawisko występuje w innych województwa i w skali całego kraju ale jego natęŝenie jest wyraźnie mniejsze. 6

7 W opinii IBnGR pogorszenie nastrojów przedsiębiorców związane jest z wynikami wyborów parlamentarnych i prezydenckich (wszystkie badania pokazywały, Ŝe przedsiębiorcy w większości opowiadają się za PO i Donaldem Tuskiem) oraz z przedłuŝająca się niepewnością polityczna po wyborach. Koniunktura w województwie opolskim na tle kraju w październiku 2005 roku W październiku koniunktura w województwie opolskim została oceniona nieco gorzej niŝ miało to miejsce średnio w Polsce. Wskaźnik dla województwa był o prawie 2 punkty niŝszy niŝ wskaźnik ogólnopolski. Oznacza to, Ŝe po dwumiesięcznej przerwie (lipiec, sierpień) ponownie utrwala się dotychczasowa zaleŝność między wskaźnikiem wojewódzkim i ogólnopolskim. Porównanie wskaźników dla województwa opolskiego ze średnimi wskaźnikami dla całej Polski wskazuje, Ŝe powodem, dla którego oceny w województwie są gorsze niŝ średnio w kraju, jest gorsza sytuacja w sektorze bankowym. W przemyśle oraz handlu i usługach oceny w województwie opolskim są lepsze niŝ średnio w Polsce. Tabela 1. Październikowe wskaźniki koniunktury gospodarczej dla całej Polski i województwa opolskiego Wskaźnik bieŝącego klimatu koniunktury Krótkookresowy prognostyczny wskaźnik koniunktury Polska opolskie Polska opolskie Ogółem 19,7 17,8 15,0-6,0 Przemysł 6,6 18,9-2,7-6,7 Handel i usługi 9,7 18,5 3,9-22,7 Banki 44,2 16,0 45,9 12,0 Źródło: IBnGR. Natomiast oczekiwania co do rozwoju sytuacji gospodarczej w kolejnych miesiącach są w województwie opolskim wyraźnie gorsze niŝ średnio w kraju. RóŜnica pomiędzy wartościami wskaźników prognostycznych dla Polski i dla województwa wynosi 21 punktów. Najgorsze oczekiwania występują w handlu i usługach, gdzie wskaźnik spadł poniŝej minus 20 punktów. TakŜe minusową wartość przyjął wskaźnik dla firm przemysłowych. Jedynie w sektorze bankowym panuje względny optymizm. 7

8 Wykres 4. Wskaźnik bieŝącej koniunktury dla całej Polski i dla województwa opolskiego w okresie styczeń 2001 październik Źródło: IBnGR. Opolskie Polska 8

9 W ujęciu wojewódzkim, najlepsze oceny odnotowane zostały w lubuskim i dolnośląskim w tych dwóch województwach wskaźnik oscylował wokół poziomu 40 punktów. Warto dodać, Ŝe przed miesiącem na czele rankingu znajdowały się te same dwa województwa, co świadczy o utrwaleniu się pozytywnych tendencji gospodarczych w regionie Polski zachodniej. Najgorzej oceniono koniunkturę w podkarpackim i świętokrzyskim. Perspektywy na kolejne miesiące najlepiej oceniono natomiast, podobnie jak we wrześniu, w podlaskim, a takŝe lubuskim, gdzie wskaźnik prognostyczny przekroczył poziom 30 punktów. Województwo opolskie znalazło się w październiku na 13. miejscu pod względem wskaźnika bieŝącego klimatu koniunktury. Natomiast pod względem wartości wskaźnika wyprzedzającego, województwo opolskie znalazło się na 15. pozycji wśród wszystkich województw. Województwo opolskie znalazło się w grupie trzech województw (razem z podkarpackim i świętokrzyskim), w których odnotowano ujemne wartości wskaźnika wyprzedzającego koniunktury. Oznacza to, Ŝe w województwie opolskim panują obecnie bardzo złe nastroje wśród przedsiębiorców. 9

10 Tabela 2. Wskaźniki koniunktury gospodarczej dla województw w październiku 2005 r. Krótkookresowy Lp. Województwo koniunktury Wskaźnik bieŝącego prognostyczny klimatu koniunktury wskaźnik 1 LUBUSKIE 41,9 31,3 2 DOLNOŚLĄSKIE 38,8 22,5 3 PODLASKIE 29,3 36,6 4 WIELKOPOLSKIE 27,6 10,5 5 POMORSKIE 26,8 22,9 6 MAZOWIECKIE 24,0 17,0 7 ŚLĄSKIE 22,1 22,2 8 MAŁOPOLSKIE 21,2 23,7 9 ŁÓDZKIE 19,8 19,8 POLSKA 19,7 15,0 10 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 19,2 26,8 11 OPOLSKIE 17,8-6,0 12 LUBELSKIE 17,0 28,3 13 ZACHODNIOPOMORSKIE 13,7 14,8 14 KUJAWSKO-POMORSKIE 6,8 7,6 15 ŚWIĘTOKRZYSKIE 4,5-1,8 16 PODKARPACKIE -6,9-18,2 Źródło: IBnGR. 10

11 Sytuacja makroekonomiczna w III kwartale 2005 roku Po krótkotrwałym i przejściowym spowolnieniu wzrostu gospodarczego w pierwszej połowie roku 2005 (odpowiednio 2,1 i 2,8 proc. wzrostu PKB r/r w I i II kwartale), spowodowanego wygasaniem efektu akcesyjnego w III kwartale gospodarka rozwijała się, zdaniem Instytutu, w tempie 3,4 proc. W III kwartale nadal wyraźnie przyspieszała produkcja budowlano montaŝowa, wzrost wartości dodanej przemysłu był zauwaŝalnie wyŝszy niŝ w dwóch poprzednich kwartałach (3,8 proc. wobec 1,6 proc. w I półroczu). Podobnie zachowała się wartość dodana w usługach rynkowych (wzrost 3,3 wobec 2,6 proc.). O ile wzrost produkcji przemysłowej wynika w duŝej mierze z wysokiej dynamiki popytu zagranicznego, to poprawa w budownictwie jest łącznym efektem wychodzenia sektora z zapaści (zwrot w cyklu koniunktury) i wzrostu popytu na usługi budowlane. Głównym czynnikiem wzrostu gospodarczego w III kwartale był nadal popyt zewnętrzny, natomiast popyt krajowy z duŝym trudem przełamuje stagnacyjną tendencję: 2,1 proc. wzrostu w III kwartale wobec 0,4 proc. w I półroczu. Tempo wzrostu popytu krajowego nadal pozostaje wyraźnie poniŝej tempa wzrostu PKB. W III kwartale nastąpił wzrost popytu krajowego o 2,1 proc. po dość nieoczekiwanym spadku tempa wzrostu w II kwartale (-0,3 proc. r/r) w wyniku niŝszego niŝ rok wcześniej przyrostu stanu zapasów. Podstawową przyczyną wzrostu popytu krajowego było powolne odradzanie się wzrostu nakładów inwestycyjnych. Tempo wzrostu inwestycji jest szacowane przez Instytut na 5,3 proc. w III kwartale, co stanowi najwyŝszy wzrost w ciągu ostatnich 17 kwartałów, nie licząc 7,4 proc. wzrostu w IV kwartale 2004 roku. Wzrost inwestycji pozostaje nadal wysoce niewystarczający z punktu widzenia potrzeb gospodarki, pozytywne jest natomiast umacnianie się trendu wzrostowego. Istotniejsza zmiana niskich skłonności do inwestowania wśród przedsiębiorców nadal pozostaje mało prawdopodobna. Wzrost spoŝycia indywidualnego w III kwartale, szacowany przez Instytut na 2,7 proc., jest wyrazem opóźnionych efektów oŝywienia gospodarczego z roku Inne przejawy opóźnionych reakcji na oŝywienie wzmacniających wzrost spoŝycia to takŝe spadek bezrobocia, wzrost zatrudnienia i wzrost dochodów ludności. Handel zagraniczny, podobnie jak w roku 2004, równieŝ w III kwartale 2005 roku wykazywał wysoką dynamikę, przy czym wzrost eksportu przewyŝszał wzrost importu przy korzystnych terms of trade. Wysoki wzrost eksportu szacowany przez Instytut na 10,6 proc. w III kwartale ma dwa wytłumaczenia. Pierwszym jest umiejętne wykorzystywanie przez 11

12 polskich przedsiębiorców popytu zagranicznego, a zwłaszcza korzystanie z moŝliwości sprzedaŝy w krajach rozszerzonej Unii Europejskiej. Silny złoty nie stanowi tu ograniczenia, bowiem nadal trwa proces restrukturyzacji przedsiębiorstw i redukcji kosztów. Drugim wytłumaczeniem wysokiego wzrostu eksportu jest duŝy w nim udział sektora firm zagranicznych, które zaopatrując się w swoich zagranicznych oddziałach są znacząco odporne na ruchy kursów walutowych i na aprecjację złotego. Wzrost importu, podobnie jak w pierwszej połowie roku, był w III kwartale mniejszy niŝ wzrost eksportu. Świadczy to najprawdopodobniej o malejącym imporcie dóbr inwestycyjnych, jak równieŝ o pogłębiającym się zastępowaniu importowanych dóbr zaopatrzeniowych produktami krajowymi. Sytuacja taka moŝe się jednak odmienić w przypadku oŝywienia inwestycyjnego. W III kwartale utrzymywały się obserwowane od początku roku pozytywne tendencje na rynku pracy. Stopa bezrobocia rejestrowanego w końcu września była niŝsza o 1,3 pkt. procentowego niŝ rok wcześniej, a jej obniŝenie się od początku roku 2005 było takie samo (jak rok wcześniej). Świadczy to o dość wyraźnej tendencji zmniejszania stopy bezrobocia. Równocześnie, według opinii Instytutu, utrwalała się tendencja wzrostu liczby zatrudnionych w całej gospodarce. W III kwartale zatrudnienie wzrosło o 2,2 proc. (w skali roku). Tym samym od początku roku 2005 nastąpiło trwałe odwrócenie trwającego od roku 2000 trendu obniŝania zatrudnienia w gospodarce narodowej. W III kwartale dał się teŝ zauwaŝyć silniejszy niŝ w pierwszym półroczu wzrost przeciętnych wynagrodzeń realnych w całej gospodarce. Nadal czynnikiem sprzyjającym wzrostowi wynagrodzeń realnych jest obniŝająca się inflacja. Według szacunkowych danych Ministerstwa Finansów trzy kwartały roku 2005 zamykają się deficytem budŝetowym na poziomie 17,8 mld złotych, co odpowiada 50,8 proc. kwoty deficytu zapisanego w ustawie budŝetowej. W korzystnej relacji do zapisów ustawy budŝetowej pozostaje realizacja dochodów budŝetu państwa (76,2 proc.), jak i realizacja wydatków budŝetu państwa (71,9 proc.). Wykonanie waŝniejszych składowych dochodów i wydatków budŝetu państwa równieŝ nie odbiega znacząco od zapisów ustawowych. NiŜsze od planowanych wpływy z ceł zostały zrekompensowane innymi dochodami państwowych jednostek budŝetowych. Niska realizacja wydatków wynika z relatywnie małych kosztów obsługi zadłuŝenia krajowego i zagranicznego (silny złoty). Z drugiej strony, wydatki na FUS i fundusze emerytalno rentowe były wyŝsze w relacji do planu niŝ upływ czasu w ciągu roku. 12

13 Trzeci kwartał przyniósł dalsze wyraźne obniŝanie się stopy inflacji, zwłaszcza w lipcu i w sierpniu, kiedy miała miejsce deflacja w skali miesięcznej. Jest to symptom wyraźnego wygasania akcesyjnego impulsu cenowego, mimo nienotowanego poprzednio wysokiego poziomu cen ropy naftowej i paliw na rynkach światowych. W III kwartale miał miejsce spadek cen produkcji przemysłowej (PPI) o 0,1 proc. w skali roku. ObniŜanie się inflacji i ograniczony wpływ czynników, które mogłyby prowadzić do jej odradzania się, przyczyniły się do obniŝenia podstawowych stóp banku centralnego. Stopa referencyjna została obniŝona w III kwartale o dalsze 50 pkt. bazowych. Prognoza na lata Instytut prognozuje, Ŝe tempo wzrostu produktu krajowego brutto w roku 2005 wyniesie 3,3 proc., przy czym w czwartym kwartale wzrost gospodarczy przyspieszy i wyniesie 4,7 proc. WyŜsze tempo wzrostu PKB w drugiej połowie roku (a szczególnie w czwartym kwartale) jest w duŝej części wynikiem efektów statystycznych w pierwszych kwartałach punktem odniesienie była pierwsza połowa roku 2004, kiedy to tempo wzrostu PKB było bardzo wysokie ze względu na przygotowania do akcesji. W kolejnych latach IBnGR spodziewa się przyspieszenia tempa wzrostu produktu krajowego brutto, które wyniesie 4,5 proc. w roku 2006 i 5,0 procent w roku W roku 2006, ze względu na efekty statystyczne, najszybszego tempa wzrostu PKB naleŝy spodziewać się w pierwszym kwartale (4,9 proc.), a najniŝszego w czwartym kwartale (4,1 proc.). W ujęciu sektorowym, największy przyrost wartości dodanej w roku 2005 będzie miał miejsce w budownictwie 8,6 proc. Wartość dodana w przemyśle wzrośnie o 3,7 proc., a w usługach rynkowych o 3,2 proc. W roku 2006 najszybciej rozwijającym się sektorem będzie przemysł, w którym wzrost wartości dodanej wyniesie 6,8 proc. Do ponad 4-procentowego tempa wzrostu wrócą usługi rynkowe. Rok 2007 to nadal stosunkowo wysokie tempo wzrostu w przemyśle i budownictwie i dalsze, niewielkie przyspieszenie w usługach rynkowych. W roku 2005, a takŝe w kolejnych latach, tempo wzrostu popytu krajowego będzie nadal niŝsze od tempa wzrostu PKB, co oznacza, Ŝe dodatni wkład we wzrost gospodarczy będzie miał handel zagraniczny. W roku 2005 wzrost popytu krajowego wyniesie 1,8 proc. W latach wzrost ten będzie wyraźnie wyŝszy i wynosić będzie odpowiednio 4,0 oraz 4,6 proc. Niskie tempo wzrostu popytu krajowego w roku 2005 wynikać będzie w duŝej 13

14 części z niskiego tempa wzrostu nakładów inwestycyjnych i niskiego tempa wzrostu spoŝycia. Według prognozy IBnGR, w roku 2005 inwestycje wzrosną o 5 procent, co naleŝy uznać za wynik znacznie poniŝej oczekiwań i potrzeb. Za taki stan rzeczy odpowiadają przede wszystkim pierwsze dwa kwartały roku, kiedy to wzrost inwestycji był bardzo niski. W kolejnych latach tempo wzrostu inwestycji będzie nieco większe, ale nadal mało prawdopodobne będzie uzyskanie wzrostu na poziomie procent, który to poziom naleŝy uznać za minimum potrzeb polskiej gospodarki. W roku 2006 spodziewać się naleŝy wzrostu inwestycji o nieco ponad 8 procent, a w roku 2007 o 9,5 proc. Istotnym czynnikiem kreującym popyt inwestycyjny będą środki unijne przeznaczone na inwestycje, natomiast na przeszkodzie większemu wzrostowi inwestycji nadal stać będzie prawdopodobnie bariera psychologiczna, która od kilku lat wywiera istotny wpływ na wielkość inwestycji krajowych przedsiębiorstw Tempo wzrostu spoŝycia ogółem w roku 2005 będzie niŝsze niŝ w latach poprzednich i wyniesie 2,3 proc. podobnie jak w przypadku inwestycji słaby wynik to rezultat wyników z pierwszej połowy roku. NaleŜy jednak pamiętać, Ŝe wyniki kwartalne odnoszone są do tego samego okresu roku poprzedniego, a pierwsza połowa 2004 roku cechowała się bardzo wysokim tempem wzrostu gospodarczego (a takŝe spoŝycia), co było spowodowane wzmoŝoną aktywnością gospodarczą przed wejściem do UE. Lata powinny być nieco lepsze pod względem wzrostu spoŝycia, który wyniesie rocznie około 3,5 proc. Wzrost dynamiki spoŝycia będzie moŝliwy między innymi dzięki spadkowi bezrobocia i rosnącym wynagrodzeniom realnym te dwa elementy składają się na wzrost siły nabywczej ludności. W roku 2005 i w latach kolejnych nie będzie w Polsce realnego zagroŝenia wzrostem inflacji. Jej średni poziom w roku 2005 wyniesie 2,3 proc., co naleŝy uznać za wynik zadowalający, szczególnie w kontekście rosnących cen ropy naftowej i paliw. Okazuje się bowiem, Ŝe nawet znaczący wzrost cen paliw nie ma w Polsce istotnego wpływu na ogólny poziom cen. Dzieje się tak z dwóch powodów. Po pierwsze, wzrost cen importowanej do Polski ropy jest łagodzony przez aprecjację złotego. Po drugie, przedsiębiorcy w warunkach ostrej konkurencji rynkowej przenoszą na siebie część kosztów droŝejącego paliwa, a co za tym idzie rezygnują z części swoich zysków. W latach inflacja w ujęciu 14

15 średniorocznym powinna utrzymać się na poziomie poniŝej 2,5 proc., co oznacza, Ŝe nie będzie stanowiła zagroŝenia dla stabilności makroekonomicznej polskiej gospodarki. W najbliŝszych latach nie powinno równieŝ pojawić się zagroŝenie dla równowagi gospodarczej ze strony finansów publicznych, chociaŝ przyszła polityka fiskalna stanowi obecnie jedną z istotniejszych niewiadomych i jedno z większych ryzyk w polskiej gospodarce. W chwili opracowywania prognozy nie jest znana ostateczna koncepcja polityki fiskalnej na najbliŝsze lata, a pojawiające się w mediach sygnały są sprzeczne. Z jednej strony istnieje koncepcja tzw. kotwicy budŝetowej, a z drugiej zapowiedź rozszerzenia zakresu polityki socjalnej. W opracowanym scenariuszu makroekonomicznym przyjęto załoŝenie, Ŝe w roku 2006 deficyt budŝetowy, podobnie jak w roku 2005, wyniesie około 3,3 proc. PKB. Nie podjęto natomiast próby określenia wielkości deficytu w roku 2007 ze względu na wspomnianą powyŝej duŝą niepewność co do polityki przyszłego rządu w odniesieniu do finansów publicznych. IBnGR spodziewa się w najbliŝszych latach utrwalenia tendencji wyraźnie ujawniającej się juŝ w roku 2005, a mianowicie poprawy sytuacji na rynku pracy. Według prognozy IBnGR, na koniec 2005 roku, stopa bezrobocia wyniesie 17,8 proc., a w dwóch kolejnych latach spadek bezrobocia wynosił będzie 1 punkt procentowy rocznie. W efekcie, na koniec roku 2007 stopa rejestrowanego bezrobocia wyniesie 15,8 proc. W opinii IBnGR, mimo ambitnych zapowiedzi jednego z prawdopodobnych przyszłych koalicjantów rządowych, w perspektywie trzech-czterech lat nie będzie moŝliwe ograniczenie bezrobocia do poziomu 10 procent. Na przeszkodzie stoją przede wszystkim czynniki instytucjonalne niekorzystne regulacje prawa pracy, silne związki zawodowe, a takŝe, przy dotychczasowych tendencjach, brak praktycznych moŝliwości absorpcji przez gospodarkę tak duŝego zasobu siły roboczej w tak krótkim czasie. Jak juŝ zostało wspomniane, handel zagraniczny będzie miał, tak jak w latach poprzednich, dodatni wkład w tempo wzrostu PKB, co oznacza, Ŝe tempo wzrostu eksportu pozostanie wyŝsze niŝ tempo wzrostu importu. IBnGR prognozuje, Ŝe w roku 2005 eksport (w ujęciu rachunków narodowych) wzrośnie o 6,4 proc., przy jednoczesnym wzroście importu o 2,5 proc. W latach kolejnych róŝnica pomiędzy tempem wzrostu eksportu i tempem wzrostu importu będzie mniejsza. W roku 2006 eksport wzrośnie o 8,8 proc., a import o 7,8 proc., a w roku 2007 wzrosty te wyniosą odpowiednio 9,0 i 8,2 proc. Zmniejszenie tej róŝnicy 15

16 wynikać będzie w duŝej mierze ze wzmoŝonego zapotrzebowania na import o charakterze inwestycyjnym, związanego z utrzymującym się wysokim tempem wzrostu gospodarczego. ZagroŜenia dla realizacji przedstawionego scenariusza związane są przede wszystkim z przedłuŝającą się niepewnością polityczną. W chwili przygotowywania prognozy nie jest znany jeszcze skład rządu a tym bardziej szczegóły jego polityki gospodarczej. Co więcej, informacje o przyszłych działaniach rządu są często sprzeczne. Tabela 3. Wskaźniki makroekonomiczne w latach (prognoza) PKB 3,3 4,5 5,0 Wart. dodana w przemyśle 3,7 6,8 7,0 Wart. dodana w budownictwie 8,6 5,3 7,8 Wart. dodana w usługach rynk. 3,2 4,1 4,4 Produkcja sprzedana budownictwa 8,4 6,2 9,5 Popyt krajowy 1,8 4,0 4,6 Inwestycje 5,0 8,1 9,5 Stopa bezrobocia (w %) 17,8 16,8 15,8 Inflacja średnioroczna 2,3 2,3 2,4 Eksport 6,4 8,8 9,0 Import 2,5 7,8 8,2 Saldo obrotów bieŝących (%PKB) -3,0-4,0-4,2 Źródło: IBnGR 16