PI- Nowy model kształcenia-uznanie efektów kształcenia pozaformalnego i nieformalnego w kształceniu na poziomie wyższym na kierunku Zarządzanie

Transkrypt

1 PI- Nowy model kształcenia-uznanie efektów kształcenia pozaformalnego i nieformalnego w kształceniu na poziomie wyższym na kierunku Zarządzanie Raport z konsultacji z Radą Programową Wyższej Szkoły Bankowej w Gdańsku Gdańsk, Maj 2013 Opracowała: Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku, Aleksandra Cholewa 1

2 Spis treści Wprowadzenie... 3 Charakterystyka respondentów... 4 Wnioski z konsultacji Dokumenty potwierdzające umiejętności i kompetencje uzyskane w miejscu pracy Opinia o uznawalności Zasady wypracowywania modelu uznawalności Wnioski Spis wykresów

3 Wprowadzenie Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku w ramach projektu PI- Nowy model kształcenia- uznanie efektów kształcenia pozaformalnego i nieformalnego w kształceniu prowadzi konsultacje dotyczące problematyki uznawalności kompetencji nabytych w systemie pozaformalnym i nieformalnym. Projekt współfinansowany jest przez Unię Europejska z Europejskiego Funduszu Społecznego. W ramach wyżej wymienionego projektu tworzony jest produkt innowacyjny - MODEL składający się z trzech części (organizacyjnej, prawnej, narzędziowej) składający się na uznawanie efektów kształcenia zdobytych poza systemem formalnym przez kandydatów na studia jak i studentów. W projekcie zaplanowano dwa spotkania z Radą Programową. Rada powstała w Wyższej Szkole Bankowej w Gdańsku w Grudniu 2011 w ramach projektu Ekonomia sukcesu- program rozwoju Wyższej Szkoły Bankowej w Gdańsku UDA-POKL /11, współfinansowanego z Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego. Spotkania Rady odbywają się cyklicznie (najczęściej 2 razy do roku). Celem Rady jest opiniowanie siatek programowych oraz efektów kształcenia na kierunkach realizowanych przez Wyższą Szkołę Bankową w Gdańsku. Konsultacje odbyły się dwukrotnie: 10 stycznia 2013 (w ramach I fazy projekty: pogłębiona diagnoza) oraz 9 maja 2013 roku (w ramach II fazy projektu: opracowanie produktu finalnego) na terenie Wyższej Szkoły Bankowej w Gdańsku. Badanie przeprowadzone zostało przy pomocy kwestionariusza ankietowego na spotkaniu Rady przy uczestnictwie osoby moderującej. Moderator przed rozpoczęciem badania wprowadził respondentów w zagadnienie uznawalności, w szczególności w pojęcia i definicje używane w projekcie, w założenia projektu oraz w przygotowywany produkt finalny- Model uznawania efektów kształcenia. Opinie na temat uznawalności efektów kształcenia zostały zebrane wśród uczestników Rady- finalnie 26 przedstawicieli przedsiębiorców z regionu pomorskiego. 3

4 Charakterystyka respondentów Rada Programowa uczestnicząca na dwóch spotkaniach składa się różnorodnej grupy branż. Na pierwszym spotkaniu Rady uczestniczyli przedstawiciele: Regionalnej Izby Gospodarczej Pomorza- Dyrektor Generalna Grażyna Zielińska, Wojewódzkiego Urzędu Pracy- Kierownik Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej Odeta Mazur- Gołyszyn, Deutsche Bank PBC S.A.- Dyrektor Sławomir Dąbrowski ING Bank Śląski S.A- Dyrektor Regionalny ds. korporacyjnych Marcin Kościński IT Konsultant- Project Meneger Michał Bojko Gdański Klub Biznesu- Dyrektor Dorota Sobieniecka Sony Pictures Global Business Services Sp. z o.o.- Menedżer ds. Szkoleń i Rozwoju Ewa Szabuniewicz Gdańska Organizacja Turystyczna- Wiceprezes Zarządu Anna Bartoszewicz-Pajka Bank Pekao S.A.- Dyrektor Oddziału Katarzyna Lange oraz Katarzyna Basiewicz Kredyt Bank S.A.- Dyrektor Gdańskiego Makroregionu Detalicznego Krzysztof Kalata PKS Gdańsk-Oliwa SA - Dyrektor Zarządzający Katarzyna Sękowska Raiffeisen Bank Polska S.A.- Dyrektor Oddziału Jakub Gałka Na drugim spotkaniu Rady uczestniczyli: ATC Cargo- Kierownik Działu Spedycji Agnieszka Lenczewska Sales Director Solid Logistics- Aneta Szulc S&A Jewellery Design- Dyrektor Zarządzający Dominika Czechowska-Mrozińska Aiton Caldwell -Kierownik ds. finansów i controllingu Jakub Nowakowski Energa Obrót S.A.- Jan Os Business Centre Club- Katarzyna Dobrzyniecka PKS Gdańsk-Oliwa SA - Dyrektor Zarządzający Katarzyna Kisielewska Combidata Poland- Prezes Zarządu Krzysztof Koszewski Langowski Shipping -Kierownik Działu Spedycji Morskiej Łukasz Pastwa Banku Pekao S.A. Dyrektor Mariola Lubińska Centrum Wsparcia Teleinformatycznego i Dowodzenia Marynarki Wojennej -Kierownik Działu Informatyki Mirosław Wolański PBS Sp. z o.o.- Zastępca Dyrektora Działu Badań Społecznych Marta Kononowicz Centrum Wsparcia Teleinformatycznego i Dowodzenia Marynarki Wojennej- Komandor Rafał Szczepański Z 26 uczestników rady trochę ponad połowę (58% ) stanowią kobiety, mężczyźni stanowią 42 %. Zdecydowana większość osób biorących udział w konsultacjach była w wieku od 31 do 40 lat (12 osób) oraz powyżej 40 (10 osób), 4 osoby zaznaczyły grupę wiekową od 21 do 30 lat. Wykształcenie uczestników konsultacji w większości stanowi (24 osoby) wykształcenie wyższe- 4

5 magisterskie. Dwie osoby legitymują się wykształceniem średnim. Wielkość przedsiębiorstwa w którym pracują badane osoby określano z punktu widzenia pełnych etatów, wyłoniono: Do 9 osób, Od 10 do 49 osób, Od 50 do 249 osób, 250 i więcej. Blisko (12) połowa uczestniczących w konsultacjach pracuje w firmach zatrudniających od 50 do 249 pracowników etatowych. 8 uczestników wskazało na przedsiębiorstwa zatrudniające więcej niż 250 pracowników a 6 uczestników wskazało małe przedsiębiorstwa zatrudniające od 10 do 49 pracowników. Płeć badanych Kobiety Mężczyźni Wykres 1: Płeć badanych Wiek badanych do 20 lat od 21 do 30 lat od 31 do 40 lat powyżej 40 lat Wykres 2: Wiek badanych 5

6 Wykształcenie badanych Wykres 3: Wyksztalcenie badanych Wielkość przedsiębiorstwa do 9 osób od 10 do 49 od 50 do i więcej Wykres 4: Wielkość przedsiębiorstwa, w którym pracują badani 6

7 Wnioski z konsultacji 1. Dokumenty potwierdzające umiejętności i kompetencje uzyskane w miejscu pracy Pytanie 1: Czy spotkali się Państwo z sytuacją, w której pracownik występował z prośbą o wydanie dokumentu potwierdzającego jego umiejętności i kompetencje w miejscu pracy? Tak Nie Wydawanie dokumentów poświadczających komptencje uzyskane w pracy Nie 54% Tak 46% Wykres 5: Procent wydawanych dokumentów poświadczających kompetencje uzyskane w pracy Głosy respondentów spotykających się z sytuacją, że pracownik prosił ich o wystawienie dokumentów potwierdzających posiadane kwalifikacje i/lub umiejętności rozkładają się mniej więcej po połowie z przewagą na, tych pracodawców, którzy zaznaczyli, że nie zetknęli się z taką sytuacją. Pytanie 2: Które z podanych dokumentów potwierdzają umiejętności i kompetencje zdobyte w miejscu pracy: zaświadczenie o stażu pracy na stanowisku: Tak Nie zakres obowiązków pracownika: Tak Nie opis stanowiska pracy: Tak Nie referencje wystawione przez kierownika: Tak Nie imienne oświadczenie pracownika: Tak Nie umowa o pracę: Tak Nie inne (jakie?...): Tak Nie 7

8 dokumenty potwierdzające zdobyte w pracy kompetencje umowa o pracę imienne oświadczenie pracownika referencje wystawione przez kierownika opis stanowiska pracy zakres obowiązków pracownika zaświadczenie o stażu pracy na stanowisku % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% tak nie Wykres 6: Dokumenty potwierdzające zdobyte w miejscu pracy kompetencje i umiejętności Respondenci w przeważającej większości wskazywali najczęściej na referencje wystawione przez kierownika, opis stanowiska pracy, zakres obowiązków pracownika oraz na zaświadczenie o stażu pracy na stanowisku. Zdecydowanie nie zgadzali się na imienne oświadczenia pracowników jako dokument najmniej wiarygodny w poświadczaniu zdobytych kompetencji, w uwagach znalazły się również stwierdzenia, że ten rodzaju dokumentu może rodzić nadużycia. Do zaproponowanych przez badaczy dokumentów pojawiły się uwagi i tak: 1. Odnośnie dokumentu- zaświadczenie o stażu pracy, badani zaznaczali, że musi być to umowa, która trwa minimum rok i obejmuje przez ten rok jedno stanowisko pracy. 2. Zakres obowiązków- powinien być dołączony jeżeli nie wynika wprost z opisu stanowiska jakie może mieć kompetencje dany pracownik. 3. Ciekawa uwag dotyczyła referencji, niektórzy pracodawcy uznali, że referencje czasami są bez znaczenia, często przygotowane przez pracownika i przekładane do podpisu przełożonemu. Jednakże podkreślali również, że pracodawcy nie mają w zwyczaju podpisywać referencji, jeżeli opinia o pracowniku była negatywna. 4. Badani mieli możliwość wskazać inne dokumenty, które ich zdaniem mogą poświadczać umiejętności i kwalifikacje pracowników i tak: certyfikaty odbytych szkoleń, odbyte szkolenia specjalistyczne, badania kompetencyjne, referencje nieformalne, projekty za które był odpowiedzialny z potwierdzonym wynikiem, 8

9 pochwały dyplomy 2. Opinia o uznawalności 3. Jeśli Państwa pracownik zamierza rozpocząć studia, to chcieliby Państwo, aby jego umiejętności i kompetencje zdobyte na stanowisku pracy zostały uznane na studiach: Tak Nie Nie mam zdania Opinia pracodawców w sprawie uznawania kompetencji i kwalifikacji pracowników 8% 0% 92% tak nie nie mam zdania Wykres 7: Procent przedstawiający opinię pracodawców na temat uznawania kompetencji i kwalifikacji pracowników. Zdecydowana większość (92%) respondentów wskazała, iż chcieliby aby umiejętności i kompetencje zdobyte przez pracownika mogły zostać uznane na studiach. Tylko nieliczni (8%) wskazała, że nie. Jeżeli tak, to uznanie to powinno odbyć się poprzez: tylko zwolnienie studenta z części przedmiotów. zwolnienie studenta z części przedmiotów i jednocześnie skrócenie czasu studiów. 9

10 100% 80% 60% 40% 20% 0% tylko zwolnienie studenta z części przedmiotów zwolnienie studenta z części przedmiotów i jednoczesne skróconie czasu studiów tak nie Wykres 8: Zakres uznania kompetencji i umiejętności studenta 10 badanych z 26 wskazało, że uznanie kompetencji i umiejętności powinno odbywać tylko poprzez zwolnienie studenta z części przedmiotów. Natomiast za zwolnieniem studenta z części przedmiotów z jednoczesnym skróceniem czasu studiów oponowało 12 z 26 ankietowanych. 4. Państwa zdaniem wprowadzanie na studiach uznawalności kompetencji i umiejętności zdobytych w drodze pozaformalnej i nieformalnej jest czynnikiem motywującym do podjęcia studiów? Tak Nie Nie mam zdania Czy wprowadzenie uznawalności będzie czynnikiem motywującym do podjęcia studiów 8% 0% 92% tak nie nie mam zdania Wykres 9: Procent wskazujący uznawalność jako czynnik motywujący do podjęcia studiów 10

11 Respondenci w przeważającej większości (92%) uznali, że wprowadznie uznawalności kompetencji i umiejętności zdobytych w drodze pozaformalnej i nieformalnej zdecydowanie będzie czynnikiem motywującym do podjęcia studiów. 5. Czy proces uznawalności kompetencji i umiejętności powinien dotyczyć pracowników wyłącznie powyżej 25 roku życia? Tak Nie Nie mam zdania Czy proces uznawalności powinien dotyczyć pracowników powyżej 25 życia? 23% 15% 62% tak nie nie mam zdania Wykres 10: Procent określający jakiego przedziału wiekowego powinna dotyczyć uznawalność kompetencji i umiejętności Proces uznawalności nie powinien dotyczyć pracowników powyżej 25 roku życia, tak uważa zdecydowana większość respondentów. 4 respondentów wskazało, iż uznawalność powinna dotyczyć pracowników powyżej 25 roku życia, natomiast 6 ankietowanych nie wyraziło swojej opinii na ten temat. 6. Czy proces uznawalności kompetencji i umiejętności powinien dotyczyć wyłącznie pracowników ze stażem pracy powyżej 3 lat? Tak Nie Nie mam zdania 11

12 Czy proces uznawalności powinien dotyczyć pracowników ze stażem pracy powyżej 3 lat? 15% 31% 54% tak nie nie mam zdania Wykres 11: Procent pokazujący jakiego stażu pracy powinien dotyczyc proces uznawalności Ponad połowa respondentów biorących udział w badaniu stwierdziła, że proces uznawalności kompetencji i umiejętności powinien dotyczyć wyłącznie pracowników z 3-letnim stażem pracy. W tej grupie jedna osoba wskazała, że 3 lata stażu pracy możnaby było obniżyć do 2 lat, ale pod warunkiem wykonywania pracy w jednym miejscu. 8 ankietowanych odpowiedziało negatywnie na to pytanie, a 4 nie miało zdania na ten temat. 3. Zasady wypracowywania modelu uznawalności 7. Czy pracodawcy powinni współpracować z uczelniami w zakresie opracowywania zasad uznawalności umiejętności i kompetencji zdobytych w drodze pozformalnej i nieformalnej Tak Nie Nie mam zdania 12

13 UDA-PO KL /11 Współpraca pracodawców z uczelniami w zakresie opracowywania uznawalności 0% 15% 85% tak nie nie mam zdania Wykres 12: Procent współpracy pracodawców z uczelniami w zakresie opracowywania uznawalności Większość badanych uznało, że pracodawcy powinni współpracować z uczelniami w zakresie opracowywania zasad uznawalności umiejętności i kompetencji zdobytych w drodze pozaformalnej i nieformalnej, tylko 4 osoby nie miały zdania na ten temat. 8. Czy Państwa zdaniem uznawalność powinna dotyczyć przedmiotów: ogólnych (np. ekonomia, socjologia, zarządzanie) Tak Nie specjalnościowych (np. zarządzanie jakością, biznes plan, budowanie relacji z klientem, negocjacje w biznesie): Tak Nie specjalnościowych (np. Zarządzanie jakością,biznes plan, budowanie relacji z klientem, negocjacje w biznesie) ogólnych (np. ekonomia, socjologia, zarządzanie) tak nie Wykres 13: Wskaźnik określający jakich przedmiotów powinna dotyczyć uznawalność 13

14 Wszyscy badani wskazali, że uznawalność powinna dotyczyć przedmiotów specjalnościowych. Co to przedmiotów ogólnych twierdząco wypowiedziała się mniej niż połowa respondentów. Negatywnie wypowiedziała się większość ankietowanych. 9. Jaki procent wszystkich przedmiotów realizowanych na studiach może Pani/Pana zdaniem zostać zaliczony na podstawie posiadanych i udokumentowanych kwalifikacji zdobytych w systemie nieformalnym lub pozaformalnym? do 10%, od 11% do 30%, od 31% do 50%, od 51% do 70%, powyżej 70%, nie mam zdania. procent przedmiotów realizowanych na studiach zaliczony poprzez uznanie nie mam zdania powyżej 70% od 51 % do 70% od 31% do 50% od 11% do 30% do 10% Wykres 14: Procent przedmiotów realizowanych na studiach zaliczony przez uznanie kształcenia Zdecydowana większość badanych uznała, że zaliczenie powinno dotyczyć do 30% przedmiotów realizowanych na studiach. Osiem osób wskazało, że tylko 10 % powinna być zaliczona. Dwie osoby uznały, że zaliczenie powinno dotyczyć 70% przedmiotów realizowanych na studiach, a czterech respondentów nie wyraziło swojej opinii. 10. Do kogo Pani/Pana zdaniem powinna należeć decyzja o uznawaniu udokumentowanych kompetencji i umiejętności zdobytych w systemie nieformalnym i pozaformalnym? uczelnie wyższe i ich struktury zewnętrzne organizacje (np. organizacje pozarządowe) zarówno uczelnie, jak i zewnętrzne organizacje 14

15 kto powinien uznawać kompetencje i umiejętności zarówno uczelnie jaki zewnętrzne organizacje zewnętrzne organizacje (np. organizacje pozarzadowe) uczelnie wyższe i ich struktury Wykres 15: Wskaźnik określający instytucje, które powinny zajmować się uznawaniem kompetencji i umiejętności Przeważająca większość ankietowanych wykazała, że uczelnie wyższe oraz ich struktury powinny zajmować się uznawaniem kompetencji i umiejętności. Badani dodali, że uznawaniem powinni zajmować się również pracodawcy. 10 osób uznało, że uznawaniem kompetencji powinny zająć się zarówno uczelnie jak i zewnętrzne organizacje oraz pracodawcy. Tylko 4 osoby wskazały zewnętrzne organizacje jako kompetentne do uznawania efektów kształcenia. 15

16 Wnioski W badaniu wzięło udział łącznie 26 respondentów, w tym 58% stanowiły kobiety, a 42% mężczyźni. Na grupę badanych składały się osoby w większości w wieku od 31 do 40 lat, posiadające wykształcenie wyższe magisterskie, pracujące w przedsiębiorstwach zatrudniających do 249 pracowników. Ankietowani wypowiedzieli się na temat uznawania efektów kształcenia pozaformalnego i nieformalnego, i tak: 1) Blisko połowa respondentów spotkała się z sytuacją, w której pracownik występował z prośbą o wydanie dokumentu potwierdzającego jego umiejętności i kompetencje uzyskane w miejscu prac. Natomiast ponad połowa nie doświadczyła takiej sytuacji w życiu zawodowym. Taka sytuacja ma niezmierne znaczenie dla procesu uznawalności, ponieważ potwierdza, pewną aktywność pracowników w celu szukania dokumentacji u pracodawcy poświadczające jego kwalifikacje potrzebne pracownikowi w systemie edukacyjnym. Większość respondentów podkreśliła, iż dokumentem potwierdzającym umiejętności i kwalifikacje są: na pierwszym miejscu referencje; nastepnie opis stanowiska pracy, zakres obowiązków pracownika, zaświadczenie o stażu pracy na stanowisku pracy; Zdecydowana większość badanych nie przyjęłaby immienego oświadczenia pracownika, gdyż obawialiby się, iż to co jest opisane w oświadczeniu może mijać się z prawdą. 2) Prawie wszyscy uczestnicy badania, bo aż 24 osoby potwierdzili, że chcieliby aby umiejętności i kompetencje pracownika zdobyte na stanowisku pracy zostały uznane jako efekt kształcenia na studiach. Tylko 2 badanych odpowiedziało negatywnie na to pytanie. 3) Badani podkreślili, iż uznanie efektów kształcenia nie powienno wpłynąć na skrócenie okresu studiów, powinno dotyczyć jedynie zwolnienia studenta z części przedmiotów realizowanych w trakcie studiów. Odsetek przedmiotów zaliczanych na podstawie dokumentów potwierdzających umiejętności i kwalifikacje zdobytych w systemie nieformalnym i pozaformalnym powinien wahać się w okolicach 11%- 30%. 4) Wszyscy respondenci podkreślili, że uznanie efektów kształcenia pozaformalnego i nieformalnego przyczyniłoby się do wzrostu rekrutacji na studiach. Uznanie umiejętności i kwalifikacji zdecydowanie jest czynnikiem motywującym do podjęcia studiów. 5) Ankietowani wypowiedzieli się także w temacie wieku do jakiego należałoby ograniczyć uznawanie efektów kształcenia. Większa połowa uczestników badania uznała, że nie należy ograniczać 16

17 możliwości uznania efektów kształcenia przez osoby mające powyżej 25 roku życia. Osoby poniżej 25 roku życia często rozpoczynają swoje doświadczenia zawodowe wcześnie, bo już w szkole średniej, pracują sezonowo, biorą udział w stażach i praktykach, co również przyczynia się do zdobywania umiejętności i kwalifikacji. Badani uwypuklili, że proces uznawalności kompetencji powinien dotyczyć pracowników posiadających staż pracy dłuższy niż 2 lata w jednym miejscu pracy. 6) Zdaniem przeważającej większości respondentów decycje o uznawaniu efektów kształcenia na podstawie dokumentów potwierdzających kwalifikacje powinny wydawać uczelnie wyższe i ich struktury oraz pracodawcy. Więcej niż połowa badanych była zdania, że powinny się tym zająć zarówno uczelnie, jak i zewnętrzne organizacje. 17

18 Spis wykresów Wykres 1: Płeć badanych 5 Wykres 2: Wiek badanych 5 Wykres 3: Wyksztalcenie badanych 6 Wykres 4: Wielkość przedsiębiorstwa, w którym pracują badani 6 Wykres 5: Procent wydawanych dokumentów poświadczających kompetencje uzyskane w pracy 7 Wykres 6: Dokumenty potwierdzające zdobyte w miejscu pracy kompetencje i umiejętności 8 Wykres 7: Procent przedstawiający opinię pracodawców na temat uznawania kompetencji i kwalifikacji pracowników. 9 Wykres 8: Zakres uznania kompetencji i umiejętności studenta 10 Wykres 9: Procent wskazujący uznawalność jako czynnik motywujący do podjęcia studiów 10 Wykres 10: Procent określający jakiego przedziału wiekowego powinna dotyczyć uznawalność kompetencji i umiejętności 11 Wykres 11: Procent pokazujący jakiego stażu pracy powinien dotyczyc proces uznawalności 12 Wykres 12: Procent współpracy pracodawców z uczelniami w zakresie opracowywania uznawalności 13 Wykres 13: Wskaźnik określający jakich przedmiotów powinna dotyczyć uznawalność 13 Wykres 14: Procent przedmiotów realizowanych na studiach zaliczony przez uznanie kształcenia 14 Wykres 15: Wskaźnik określający instytucje, które powinny zajmować się uznawaniem kompetencji i umiejętności 15 18