Malarstwo Niderlandów w XV- XVI wieku w zbiorach muzealnych

Transkrypt

1 Malarstwo Niderlandów w XV- XVI wieku w zbiorach muzealnych

2 Malarstwo niderlandzkie XV-XVI XVI wieku jedno z najbardziej jaskrawych zjawisk w sztuce światowej, które się stało podstawą dla dalszego rozwoju malarstwa europejskiego późniejszych p epok. Na równi r z mistrzami szkół włoskiej i niemieckiej Renesansu niderlandzcy stali na początku nowej sztuki.

3 Pierwszym dziełem em poświ więconym Ŝyciorysom mistrzów w niderlandzkich była KsiąŜka o artystach Karela van Mandera, opublikowana w 1604 r. Reprezentant późnego romanizmu van Mander oceniał twórczo rczość wielu malarzy jednostronnie wychodząc c ze swoich własnych w ideałów estetycznych. W następnych stuleciach, kiedy panowała estetyka akademizmu, dzieła a dawnych mistrzów w otrzymały y poniŝaj ającą nazwę prymitywów.

4 Tylko w poł.. XIX w. zostały y załoŝone one podstawy dla badań naukowych staroniderlandzkiego malarstwa. NaleŜy y zauwaŝyć szkołę austriackiego historyka sztuki Maxa DworŜaka, w szczególno lności jego ucznia Otto Benesza. W swojej ksiąŝ ąŝce The Art of Northern Renaissance O. Benesz kwalifikuje sztukę XV wieku w Niderlandach jako wystąpienie późniego p gotyku lub jesieni średniowiecza (Heyzinga). Takie podejście jest charakterystyczne dla wielu zachodnich historyków w sztuki, ale uwaŝam, am, Ŝe e ten pogląd d jest dyskusyjny. Chcę zwróci cić uwagę na to, Ŝe e literatura podstawowa na temat sztuki niderlandzkiej zawiera przewaŝnie opis Ŝycia oraz analizę twórczo rczości ci przedstawicieli malarstwa niderlandzkiego (Vos, 2002; Nikulin, 1999).

5 W tym kontekście celem badań jest zidentyfikowanie i analizę podstawowych tendencji rozwoju malarstwa niderlandzkiego XV-XVI XVI w. na podstawie zbiorów w muzealnych najwybitniejszych muzeów w sztuk pięknych w Rosji, Ukrainie oraz w Polsce.

6 MoŜna wyróŝni nić trzy podstawowe kierunki w malarstwie niderlandzkim XV-XVI XVI wieku: - Twórczo rczość artystów, która uległa wpływom gotyckim; - Niderlandzki realizm; - Romanizm (od wł. w. Roma - Rzym)

7 Wpływy gotyckie Nie mając c moŝliwo liwości bazowania na dziedzictwie antycznym, Robert Campin, Rogier van der Weyden, Dieric Bouts i inni kontynuowali tradycję gotyckiego średniowiecza: stosowanie tradycyjnych tematów, norm ikonograficznych, takŝe symboli religijnych. Zwłaszcza pozostały y takie elementy gotyckie: wizerunki postaci wyciągni gniętych i niezgrabnych, fałd d draperii o charakterystycznym rytmie i złamaniach. z

8 Rober Campin ( ). Trójca. Madonna z dzieckiem przy kominku (dyptyk). Hermitage, St. Petersburg

9 Mistrz Pokłonu onu Trzech Króli Chanenko. «Pokłon on Trzech Króli li» (dyptyk), poł.. XV w., Muzeum Sztuki im. Bogdana i Warwary Khanenko, Kijów

10 Dieric Bouts (?), (ok ). Głowa św. Jana, ok. 1460, Muzeum Narodowe w Warszawie.

11 Ale wszystkie te elementy juŝ nie formowały y sensu malarstwa, w którym został zatwierdzony obraz skromnej, spokojnej oraz kontemplacyjnej osoby. Malowidła a mistrzów w wskazanego kierunku pokazują człowieka jako rzeczywiste wcielenie nieskończonej piękno kności.

12 Rogier van der Weyden ( ). Św. Łukasz rysujący Madonnę, Hermitage, St. Petersburg

13 Niderlandzki realizm śycie narodowe jako wówczesne w wczesne środowisko znajduje swoje odbicie w niderlandzkim realiźmie. Kierunek ten był o charakterze demokratycznym, miejskim (бюргерском).. Reprezentanci tego kierunku (Geertgen tot Sint Jans, Herri met de Bles, Joachim Patinier, Pieter Bruegel Starszy, Pieter Aertsen, Joachim Beuckelaer. Hieronimus Bosch van Aeken) uprawiali takie gatunki malarstwa, jak krajobraz, portret oraz malarstwo rodzajowe. Trzeba podkreśli lić, Ŝe e termin realizm w tym kontekście jest umowny, poniewaŝ jest stosowany tak do dzieł Geertgena tot Sint Jansa róŝnir niących liryzmem, jak i do dzieł Hieronima Boscha oraz Pietera Bruegela Starszego, realizm których był raczej o charakterze groteskowym.

14 Herri met de Bles ( ). «Krajobraz ze sceną ucieczki do Egiptu», Hermitage, St. Petersburg.

15 Isaac Claesz Swanenburg (?; ; ). «Portret dziewczynki», Państwowy muzeum sztuk pięknych im. Puszkina, Moskwa

16 Geertgen tot Sint Jans (?; ; ). «Św. Bawon», Hermitage, St. Petersburg

17 Pieter Bruegel MłodszyM odszy. Pokłon on Trzech Króli li, 2 poł.. XVI w., Hermitage, St. Petersburg

18 Romanizm Romanizm w obrazach Jana Gossaerta, Barenta van Orley, Fransa Florisa charakteryzuje się dąŝeniem do połą łączenia osiągni gnięć włoskiego Renesansu z krajową tradycją artystyczną.. Z jednej strony, takie połą łączenie roszerzyło o temat malarstwa i przyniośł śło o nowy wymiar w twórczo rczość malarzy, a z innej strony doprowadziło o do lekkomyślnej lnej imitacji Włochów w (Kamchatova, 2008, pp. 26).

19 Jan Gossaert ( ). Zdjęcie z krzyŝa, Hermitage, St. Petersburg.

20 Barend van Orley ( ). Stracenie św. Katarzyny, ok. 1520, Muzeum Sztuki im. Bogdana i Warwary Khanenko, Kijów

21 Frans Floris de Vriendt ( ). Sąd Parisa, Hermitage, St.Petersburg

22 Niewątpliwie wyznaczone kierunki nie obejmóją w całości ci takiego wieloaspektowego fenomenu, którym zostało o malarstwo niderlandzkie w XV XVI wieku. Jednak określenie głównych g tendencji pomaga lepiej zrozumieć kontekst oraz warunki powstania i rozwoju malarstwa w Niderlandach.

23 Strona katalogu