Jakub Biernat Piotr Cybula Prawo spadkowe pytania kazusy tablice 3. wydanie REPETYTORIA C H BECK

Transkrypt

1 Jakub Biernat Piotr Cybula Prawo spadkowe pytania kazusy tablice 3. wydanie REPETYTORIA C H BECK

2 REPETYTORIA C. H. BECK Prawo spadkowe

3 W sprzeda y: B. Kordasiewicz (red.) PRAWO SPADKOWE. SYSTEM PRAWA PRYWATNEGO, TOM 10 System Prawa Prywatnego E. Skowroñska-Bocian PRAWO SPADKOWE, wyd. 7 Podrêczniki Prawnicze PRAWO CYWILNE. ORZECZNICTWO, TOM III z wprowadzeniem K. Pietrzykowskiego Zbiory Orzecznictwa Becka PRAWO CYWILNE 2011 Teksty Ustaw Becka KODEKS CYWILNY, KODEKS POSTÊPOWANIA CYWILNEGO, KODEKS RODZINNY I OPIEKUÑCZY, KOSZTY S DOWE CYWILNE, wyd. 18 Edycja S¹dowa

4 Prawo spadkowe pytania kazusy tablice 3. wydanie rozszerzone i zmienione Jakub Biernat doktor nauk prawnych, wyk³adowca Krakowskiej Akademii im. A. Frycza Modrzewskiego Piotr Cybula doktor nauk prawnych

5 Poszczególne czêœci opracowali: Pytania: Jakub Biernat 2 5, 7, 10 12, 15, 28 46, Piotr Cybula 9, 13 14, 16 17, 19 27, Jakub Biernat, Piotr Cybula 1, 6, 8, 18 Kazusy: Jakub Biernat 1, 5 7 Piotr Cybula 8 10 Jakub Biernat, Piotr Cybula 2 4 Tablice: Jakub Biernat 2 4, 7 13 Piotr Cybula 1, 5 6, 14 Redakcja: Magdalena Cymerska Wydawnictwo C.H. Beck 2011 Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa Sk³ad i ³amanie: Wydawnictwo C.H. Beck Druk i oprawa: P.W.P. Interdruk, Warszawa ISBN ISBN e-book

6 Spis tre ci Wykaz skrótów Literatura Przedmowa VII IX XVII Czę ć A. Pytania Rozdział I. Przepisy ogólne 1 Pytania 1 10 Rozdział II. Dziedziczenie ustawowe 10 Pytania Rozdział III. Rozrządzenia na wypadek mierci 12 Pytania Rozdział IV. Zachowek 24 Pytania Rozdział V. Przyjęcie i odrzucenie spadku 30 Pytania Rozdział VI. Stwierdzenie nabycia spadku, po wiadczenie dziedziczenia i ochrona spadkobiercy 33 Pytania Rozdział VII. Odpowiedzialno ć za długi spadkowe 35 Pytania Rozdział VIII. Wspólno ć majątku spadkowego i dział spadku 39 Pytania Rozdział IX. Umowy dotyczące spadku 43 Pytania Czę ć B. Kazusy Kazus 1. Dziedziczenie testamentowe i ustawowe wyłączenie mał onka od dziedziczenia 47

7 VI Spis tre ci Kazus 2. Testament ustny 52 Kazus 3. Wydziedziczenie wykładnia testamentu niegodno ć dziedziczenia 58 Kazus 4. Ustanowienie spadkobiercy odpowiedzialno ć za długi spadkowe 64 Kazus 5. O wiadczenie o przyjęciu spadku odpowiedzialno ć za długi spadkowe 71 Kazus 6. O wiadczenie o odrzuceniu spadku zbycie spadku nabycie od nieuprawnionego 77 Kazus 7. Rozporządzenie udziałem w prawie majątkowym nale ącym do majątku spadkowego zachowek 85 Kazus 8. Zrzeczenie się dziedziczenia 93 Kazus 9. Wady o wiadczenia woli testatora przedawnienie roszczeń z tytułu zachowku 98 Kazus 10. Skład spadku zapis 105 Czę ć C. Tablice Tabl. 1. Podstawowe ródła prawa spadkowego 113 Tabl. 2. Dziedziczenie ustawowe 114 Tabl. 3. Dziedziczenie ustawowe w razie przysposobienia (z wyjątkiem przysposobienia przez jednego z mał onków dziecka drugiego mał onka) 115 Tabl. 4. Testament jako czynno ć prawna 115 Tabl. 5. Forma testamentu 116 Tabl. 6. Porównanie skutków wad o wiadczenia woli w ujęciu ogólnym oraz przy sporządzaniu testamentu 116 Tabl. 7. Porównanie zapisu i polecenia 116 Tabl. 8. Porównanie niegodno ci dziedziczenia i wydziedziczenia 117 Tabl. 9. Sposoby przyjęcia i odrzucenie spadku 118 Tabl. 10. Ogólne zasady normujące zakres i charakter odpowiedzialno ci spadkobierców za długi spadkowe 119 Tabl. 11. Sposoby podziału majątku spadkowego w sądowym dziale spadku 119 Tabl. 12. Porównanie zbycia udziału w spadku oraz zbycia udziału w prawie majątkowym nale ącym do majątku spadkowego 120 Tabl. 13. Darowizny w prawie spadkowym 121 Tabl. 14. Terminy w prawie spadkowym 122 Indeks rzeczowy 125

8 Wykaz skrótów 1. Akty normatywne KC Kodeks cywilny KK Kodeks karny KPC Kodeks post powania cywilnego KRO Kodeks rodzinny i opieku czy KWU ustawa z r. o ksi gach wieczystych i hi po te ce (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz ze zm.) PWKC Przepisy wprowadzaj ce Kodeks cywilny PodSpadDarU ustawa z r. o podatku od spadków i daro wizn (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768) PrBank ustawa z r. Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.) PrNot ustawa z r. Prawo o notariacie (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 189, poz ze zm.) PrSpółdz ustawa z r. Prawo spółdzielcze (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 188, poz ze zm.) SamGminU ustawa z r. o samorz dzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz ze zm.) 2. Pi miennictwo Dz.U. Dziennik Ustaw EP Edukacja Prawnicza Gd. SP Gda skie Studia Prawnicze GSW Gazeta S dowa Warszawska KPP Kwartalnik Prawa Prywatnego MoP Monitor Prawniczy NP Nowe Prawo OSA Orzecznictwo S dów Apelacyjnych OSNC Orzecznictwo S du Najwy szego Izba Cywilna OSP Orzecznictwo S dów Polskich OSPiKA Orzecznictwo S dów Polskich i Komisji Arbitra owych Pal. Palestra PiP Pa stwo i Prawo

9 VIII Wykaz skrótów PiS Pa stwo i Społecze stwo Pi Prawo i ycie PS Przegl d S dowy Rej. Rejent RPEiS Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny SC Studia Cywilistyczne SP Studia Prawnicze SPP Studia Prawa Prywatnego ZNIBPS Zeszyty Naukowe Instytutu Badania Prawa S dowego ZNUJ Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiello skiego. Prace Prawnicze 3. Inne skróty art. artykuł orz. orzeczenie post. postanowienie pyt. pytanie SA S d Apelacyjny SN S d Najwy szy tabl. tablica uchw. uchwała uchw. SN (7) uchwała S du Najwy szego w składzie 7 s dziów wyr. wyrok w zw. w zwi zku zd. zdanie

10 Literatura 1. Wybrane komentarze Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, red. J. Pietrzykowski, Warszawa Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, wyd. 4, Warszawa Kodeks cywilny. Komentarz do artykułów , t. II, red. K. Pietrzykowski, wyd. 5, Warszawa J. Ignaczewski, Prawo spadkowe. Art KC. Komentarz, Warszawa E. Skowro ska-bocian, Komentarz do kodeksu cywilnego. Ksi ga czwarta Spadki, wyd. 9, Warszawa E. Skowro ska-bocian, Nowelizacja prawa spadkowego. Komentarz, Warszawa Wybrane podr czniki i opracowania systemowe A. Doliwa, Prawo spadkowe, wyd. 2, Warszawa J. Gwiazdomorski, Prawo spadkowe w zarysie, wyd. 5, opracował i zaktualizował A. M czy ski, Warszawa E. Niezbecka, Prawo spadkowe w zarysie, wyd. 2, Lublin J. S. Pi towski, Prawo spadkowe. Zarys wykładu, wyd. 5, zaktualizował i uzupełnił B. Kordasiewicz, Warszawa E. Skowro ska-bocian, Prawo spadkowe, wyd. 7, Warszawa System prawa cywilnego. Prawo spadkowe, t. 4, red. J. S. Pi towski, Ossolineum System prawa prywatnego. Prawo spadkowe, t. 10, red. B. Kordasiewicz, Warszawa S. Wójcik, Podstawy prawa cywilnego. Prawo spadkowe, Warszawa Wybrane opracowania monograficzne, artykuły i glosy S. Babiarz, Spadek i darowizna w prawie cywilnym i podatkowym, wyd. 3, Warszawa G. Bieniek, Notarialne po wiadczenie dziedziczenia, Rej. 2008, Nr 9. J. Biernat, Ochrona osób bliskich spadkodawcy w prawie spadkowym, Toru J. Biernat, Z problematyki tzw. testamentu działowego w polskim prawie spadkowym, PS 2005, Nr 4. J. Biernat, Pocz tek biegu terminu przedawnienia roszcze z tytułu zachowku, PiS 2007, Nr 1. J. Biernat, Odpowiedzialno ć spadkobierców za długi spadkowe po dziale spadku. Uwagi de lege ferenda, [w:] Studia Prawnicze. Rozprawy i materiały, red. M. Nowak, Kraków 2007.

11 X Literatura J. Biernat, Umowa o dział spadku, Warszawa P. Borkowski, Notarialne po wiadczenie dziedziczenia uwagi de lege ferenda, Rej. 2009, Nr 9. W. Borysiak, O prawie spadkobierców ustawowych do zachowku polemicznie, PiP 2008, z. 5. E. Bystrzy ska-fornal, Oznaczenie (okre lenie) osoby spadkobiercy w testamencie, PS 2004, Nr 2. R. Ciosek, Dziedziczenie ustawowe Skarbu Pa stwa i gminy, PS 2006, Nr 7 8. P. Cybula, Forma testamentu w prawie polskim, EP 2002, Nr 6 i 7. P. Cybula, Zmiany w prawie spadkowym. Przywrócenie dziedziczenia ustawowego gminy, EP 2003, Nr 11. A. Doliwa, Umowy dotycz ce spadku, SPP 2008, z. 1. E. Drozd, Uprawnienie mał onka spadkodawcy z art k.c., [w:] Prace z prawa cywilnego wydane dla uczczenia pracy naukowej profesora Józefa Stanisława Pi towskiego, Ossolineum E. Drozd, Darowizna na wypadek mierci, Rej. 1992, Nr 1. A. Dyoniak, Dziedziczenie testamentowe rozwiedzionego mał onka, RPEiS 1988, z. 3. A. Dyoniak, Ochrona rodziny w razie mierci jednego z mał onków, Warszawa Pozna M. Fras, Dział spadku. Uwagi de lege lata i de lege ferenda, Rej. 2006, Nr 2. A. Gałakan-Halicka, Stwierdzenie tre ci testamentu ustnego, MoP 2004, Nr 16. A. Ganicz, Uprawnieni i zobowi zani z tytułu zachowku w polskim prawie spadkowym, Rej. 2011, Nr 2. J. Górecki, Umowa darowizny na wypadek mierci, Rej. 2006, Nr 2. J. Górecki, Zapis windykacyjny uwagi de lege ferenda, [w:] Rozprawy z prawa prywatnego, prawa o notariacie i prawa europejskiego, red. E. Drozd, A. Oleszko i M. Pazdan, Kluczbork b.r.w. K. Grzybczyk, M. Szpunar, Notarialne po wiadczenie dziedziczenia jako alternatywny sposób stwierdzania prawa do dziedziczenia, Rej. 2006, Nr 2. J. Gwiazdomorski, Dziedziczenie ustawowe w projekcie kodeksu cywilnego PRL, [w:] Materiały dyskusyjne do projektu kodeksu cywilnego Polskiej Rze czypospolitej Ludowej. Materiały sesji naukowej 8 10 XII 1954, red. J. Wa silkowski, Warszawa J. Gwiazdomorski, Rezerwa czy zachowek?, Pi 1959, Nr 12. J. Gwiazdomorski, Wypłaty z wkładów oszcz dno ciowych po mierci wkładcy, NP 1964, Nr 11. J. Gwiazdomorski, Formy testamentu, NP 1966, Nr 6. J. Gwiazdomorski, Wykładnia przepisów o testamencie na tle uchwały składu siedmiu s dziów S du Najwy szego, NP 1973, Nr 6. M. Habdas, Pozycja prawna mał onka spadkodawcy na tle prawnoporównawczym, Rej. 2006, Nr 2. M. Hałgas, Ukrycie testamentu jako przesłanka niegodno ci dziedziczenia, PS 2007, Nr M. Jagielska, Rejestr testamentów, Rej. 2006, Nr 2. R. Kapkowski, Sporz dzenie aktu po wiadczenia dziedziczenia, PiP 2009, z. 11.

12 Literatura XI W. Klyta, Testamenty wspólne, Rej. 2006, Nr 2. M. Kłos, Wspólno ć maj tku spadkowego, Warszawa M. Kłos, Rozporz dzenie przez spadkobierc udziałem w przedmiocie nale cym do spadku, dokonane bez zgody pozostałych spadkobierców, PS 1999, Nr B. Kordasiewicz, Przyj cie i odrzucenie spadku, SPP 2006, z. 2. J. Kosik, Przesłanki sporz dzania testamentu ustnego w kodeksie cywilnym, SC 1969, t. XIII XIV. A. Kozaczka, Z zagadnie niegodno ci dziedziczenia w polskim prawie spad kowym, [w:] Rozprawy prawnicze. Ksi ga pami tkowa dla uczczenia pracy naukowej Kazimierza Przybyłowskiego, Kraków Warszawa I. Kozak, Umowa o zrzeczenie si dziedziczenia, PS 2004, Nr P. Ksi ak, Pocz tek biegu terminu przedawnienia roszczenia o wykonanie zapisu, PS 2005, Nr 1. P. Ksi ak, danie wykonania polecenia, PS 2006, Nr 4. P. Ksi ak, Transmissio hereditatis w prawie polskim, Rej. 2006, Nr 9. P. Ksi ak, Przebaczenie w polskim prawie cywilnym, PiP 2006, z. 11. P. Ksi ak, Glosa do wyroku z r. (III CK 461/03), PS 2007, Nr 2. P. Ksi ak, Zachowek w polskim prawie spadkowym, Warszawa A. Kubas, Umowa na rzecz osoby trzeciej, ZNUJ 1976, z. 78. A. Kubas, Podniesienie zarzutu niewa no ci testamentu a przerwanie biegu przedawnienia roszcze o zachowek oraz o zmniejszenie zapisów i polece, Pal. 2002, Nr 5 6. Z. Kuniewicz, Forma o wiadczenia o przyj ciu lub odrzuceniu spadku składanego przed notariuszem, Rej. 2010, Nr 1 W. Kurowski, Stosunki mi dzy współspadkobiercami przed działem spadku uwagi de lege ferenda, Rej. 2006, Nr 2. B. Lewaszkiewicz-Petrykowska, Wady o wiadczenia woli przy sporz dzaniu testamentu, [w:] Prace z prawa cywilnego wydane dla uczczenia pracy naukowej profesora Józefa Stanisława Pi towskiego, Ossolineum M. Margo ski, Kurator spadku, Warszawa M. Margo ski, Kuratela spadku w obrocie notarialnym, Rej. 2010, Nr 10. M. Margo ski, Wa no ć testamentów wspólnych sporz dzanych przez obywateli polskich w sprawach spadkowych z elementem transgranicznym, PS 2010, Nr 10. A. M czy ski, Glosa do uchwały składu 7 s dziów SN z r., III CZP 91/70, OSPiKA 1972, Nr 2, poz. 26. A. M czy ski, Dziedziczenie testamentowe w prawie prywatnym mi dzynaro do wym, ZNUJ 1976, z. 75. A. M czy ski, Konstytucyjne prawo dziedziczenia, [w:] Rozprawy prawnicze. Ksi ga pami tkowa Profesora Maksymiliana Pazdana, red. L. Ogiegło, W. Popiołek, M. Szpunar, Kraków T. Mróz, O potrzebie i kierunkach zmian przepisów prawa spadkowego, PS 2008, Nr 1. M. Niedo piał, Darowizna na wypadek mierci, PiP 1987, z. 11.

13 XII Literatura M. Niedo piał, Testament. Zagadnienia ogólne testamentu w polskim prawie cywilnym, Kraków Pozna M. Niedo piał, Zasadnicze rozrz dzenia testamentowe, SP 1997, z. 2. M. Niedo piał, Glosa do postanowienia SN z r., I CKN 668/00, PiP 2002, z. 6. M. Niedo piał, Dziedziczenie testamentowe gospodarstw rolnych przez osoby fizyczne, Bydgoszcz M. Niedo piał, Swoboda testowania, Bielsko-Biała M. Niedo piał, Testament allograficzny (administracyjny), Bielsko-Biała E. Niezbecka, Zapis, Lublin E. Niezbecka, Skutki prawne testamentu negatywnego i wydziedziczenia, Rej. 1992, Nr 7 8. E. Niezbecka, Glosa do uchwały SN z r., III CZP 50/00, OSP 2001, Nr 10, poz E. Niezbecka, Glosa do wyroku SN z r., II CKN 390/00, OSP 2001, Nr 10, poz A. Ohanowicz, Glosa do orzeczenia SN z r., OSPiKA 1962, Nr 1, poz. 9. A. Oleszko, Pytania i odpowiedzi, Rej. 2001, Nr 11. A. Oleszko, Umowy prawa powszechnego maj ce zastosowanie w sprawach spad kowych, [w:] Problemy kodyfikacji prawa prywatnego (studia i rozprawy). Ksi ga pami tkowa ku czci Profesora Zbigniewa Radwa skiego, Pozna K. Osajda, Rozdysponowanie przez spadkodawc w testamencie poszczególnymi przedmiotami wchodz cymi do spadku (próba reinterpretacji art. 959 k.c.), Rej. 2010, Nr 9. K. Osajda, Testamenty wspólne, Warszawa K. Osajda, Ustanowienie spadkobiercy w testamencie w systemach prawnych common law i civil law, Warszawa K. Osajda, Ustanowienie spadkobiercy de lege ferenda, SPP 2009, z. 1. J. Panowicz-Lipska, Skutki prawne separacji faktycznej. Zarys problematyki, RPEiS 1977, z. 2. M. Pazdan, O umowach dziedziczenia zawieranych przed polskimi notariu sza mi, Rej. 1996, Nr 4 5. M. Pazdan, Umowa o zrzeczenie si dziedziczenia w polskim prawie spadko wym, Rej. 1997, Nr 4. M. Pazdan, Dziedziczenie gminy i Skarbu Pa stwa po nowelizacji kodeksu cywilnego w 2003 r., Rej. 2003, Nr 2. M. Pazdan, O potrzebie i kierunkach zmian dziedziczenia ustawowego w polskim prawie cywilnym, Rej. 2005, Nr 9. M. Pazdan, Projektowane zmiany w unormowaniu dziedziczenia ustawowego, Rej. 2008, Nr 4. J. Pietrzykowski, Wybrane zagadnienia reformy prawa spadkowego, Studia Iuri dica 1994, Nr 21. J. Pisuli ski, Niektóre problemy zwi zane z terminem do zło enia o wiadczenia o przyj ciu lub odrzuceniu spadku, Rej. 1992, Nr 6.

14 Literatura XIII M. Pogonowski, Podmioty uprawnione i zobowi zane z zachowku, Rej. 2009, Nr 4. M. Pogonowski, Roszczenie z tytułu zachowku i jego realizacja, MoP 2008, Nr 16. M. Pogonowski, Wydziedziczenie. Zarys problematyki, Rej. 2005, Nr 4. B. Pr da, W sprawie przyszło ci testamentu ustnego, Rej. 2009, Nr 5. K. Przybyłowski, Rezerwa czy zachowek?, GSW 1939, Nr 21. K. Przybyłowski, Swoboda testowania (Dziedziczenie testamentowe według pro jektu kodeksu cywilnego PRL), [w:] Materiały dyskusyjne do projektu ko deksu cywilnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Materiały sesji naukowej 8 10 XII 1954, red. J. Wasilkowski, Warszawa K. Przybyłowski, Ukształtowanie zasad dotycz cych odpowiedzialno ci za długi spadkowe w polskim prawie cywilnym, SC 1969, t. XIII XIV. K. Przybyłowski, Niedopuszczalno ć wspólnych testamentów, SC 1963, t. IV. W. Pyzioł, Pozatestamentowe formy dysponowania wkładem oszcz dno cio wym na wypadek mierci, Gd. SP 1999, t. V. Z. Radwa ski, Kodeks cywilny a prawo reguluj ce zagadnienia rodziny, ZNIBPS 1983, Nr Z. Radwa ski, Wykładnia testamentów, KPP 1993, z. 1. A. Rojek, Wydziedziczenie i testament negatywny, PS 2006, Nr 9. E. Rott-Pietrzyk, Umowa dziedziczenia uwagi de lege lata i de lege ferenda, Rej. 2006, Nr 2. E. Rott-Pietrzyk, Umowa o zrzeczenie si dziedziczenia uwagi de lege lata i de lege ferenda, Rej. 2006, Nr 3. B. Rystwej-Markiewicz, Niegodno ć dziedziczenia, PS 2006, Nr 9. E. Skowro ska, Odpowiedzialno ć spadkobierców za długi spadkowe, War sza wa E. Skowro ska, Forma testamentu w prawie polskim, Warszawa E. Skowro ska, Glosa do uchwały SN z r., OSPiKA 1984, Nr 5, poz E. Skowro ska, Glosa do orzeczenia SN z r., OSP 1994, Nr 5, poz. 83. E. Skowro ska, Glosa do uchwały SN z r., OSP 1994, Nr 10, poz E. Skowro ska-bocian, Testament w prawie polskim, Warszawa T. Sokołowski, Dziedziczenie w zwi zku z przysposobieniem, Rej. 1996, Nr 11. L. Stecki, Wył czenie mał onka od dziedziczenia ustawowego (Art. 940 k.c.), RPEiS 1990, z. 1. A. Stelmachowski, Przesłanki i zakres dziedziczenia praw, [w:] Prace z prawa prywatnego. Ksi ga pami tkowa ku czci S dziego Janusza Pietrzy kowskiego, Warszawa A. Stempniak, Tryby działu spadku, MoP 2004, Nr 9. A. Stempniak, Spadkobiercy i nabywcy spadku jako uczestnicy konieczni post powania o dział spadku, PS 2004, Nr 6. A. Stempniak, Rozstrzygni cie w post powaniu działowym o wzajemnych roszczeniach pomi dzy współspadkobiercami z tytułu spłaconych długów spadkowych, MoP 2005, Nr 2. A. Stempniak, Post powanie o dział spadku, wyd. 2, Warszawa 2010.

15 XIV Literatura A. Stempniak, Rozstrzyganie w post powaniu działowym o zaliczeniu darowizn na schedy spadkowe, MoP 2007, Nr 22. A. Szpunar, Zachowek w polskim prawie spadkowym, PiP 1948, z. 8. A. Szpunar, Uprawnienia do dysponowania wkładem oszcz dno ciowym na wy padek mierci, NP 1977, Nr 1. A. Szpunar, Glosa do uchwały SN z r., NP 1983, Nr 2. A. Szpunar, Wady o wiadczenia woli o przyj ciu lub odrzuceniu spadku, NP 1986, Nr 7 8. A. Szpunar, Wypłaty z rachunku oszcz dno ciowego po mierci jego po sia da cza, KPP 1998, z. 3. A. Szpunar, Przedawnienie uprawnie z tytułu zachowku, Rej. 2001, Nr 9. Z. Truszkiewicz, Zachowek ze spadku obejmuj cego gospodarstwo rolne, ZNUJ 1993, z Z. Ułamek, Wysoko ć zachowku w polskim prawie spadkowym, Rej. 2011, Nr 1. B. Walaszek, Polecenie testamentowe w polskim prawie spadkowym, SC 1961, t. I. B. Walaszek, Dziedziczenie ustawowe pozostałego przy yciu mał onka wedle polskiego prawa spadkowego (Z wył czeniem gospodarstw rolnych), [w:] Rozprawy prawnicze. Ksi ga pami tkowa dla uczczenia pracy naukowej Ka zimierza Przybyłowskiego, Kraków Warszawa A. Warfołomiejew, Polemicznie o przerwaniu biegu przedawnienia roszcze o zachowek zarzutem niewa no ci testamentu, Pal. 2002, Nr J. Wierci ski, Dziedziczenie testamentowe spadkobierca a zapisobierca, MoP 2008, Nr 2. J. Wierci ski, Uwagi o teoretycznych zało eniach dziedziczenia ustawowego, SPP 2009, z. 2. J. Wierci ski, Brak wiadomo ci albo swobody przy sporz dzaniu testamentu, Warszawa J. Wierci ski, O przest pstwie jako przyczynie niegodno ci dziedziczenia, KPP 2010, z. 2. J. Wierci ski, Ochrona dziedziczenia, SPP 2007, z H. Witczak, Skutki wył czenia od dziedziczenia, Rej. 2009, Nr 3. R. Wrzecionek, Sporz dzenie aktu po wiadczenia dziedziczenia próba sformułowania definicji, Rej. 2008, Nr 7 8. R. Wrzecionek, Sporz dzenie aktu uzupełniaj cego jako element notarialnego post powania spadkowego, Rej. 2009, Nr 12. S. Wójcik, Czy posiadanie jest dziedziczne?, [w:] Rozprawy prawnicze. Ksi ga pami tkowa dla uczczenia pracy naukowej Kazimierza Przybyłowskiego, Kra ków Warszawa S. Wójcik, Ochrona interesów jednostki w polskim prawie spadkowym w za kresie powołania do dziedziczenia, ZNUJ 1981, z. 98. S. Wójcik, Rola notariusza w sprawach spadkowych (na przykładzie testamentu notarialnego), Rej. 1996, Nr 4 5. S. Wójcik, Glosa do postanowienia SN z r., OSP 2001, Nr 11, poz S. Wójcik, O niektórych uregulowaniach w prawie spadkowym. Uwagi de lege ferenda, [w:] Rozprawy prawnicze. Ksi ga pami tkowa Profesora Maksymiliana Pazdana, red. L. Ogiegło, W. Popiołek, M. Szpunar, Kraków S. Wójcik, F. Zoll, Testament, SPP 2006, z. 2. M. A. Zachariasiewicz, Zachowek czy rezerwa? Głos w dyskusji nad potrzebami i kierunkami zmian polskiego prawa spadkowego, Rej. 2006, Nr 2.

16 Literatura XV M. Załucki, Kr g spadkobierców ustawowych de lege lata i de lege ferenda, PS 2008, Nr 1. M. Załucki, Wydziedziczenie w prawie polskim na tle porównawczym, Warszawa J. Zrałek, Niegodno ć dziedziczenia uwagi de lege ferenda, Rej. 2006, Nr 2. M. ak, Skutki prawne mierci klienta w umowie o imprez turystyczn (o podró ), [w:] Turystyka a prawo. Aktualne problemy legislacyjne i konstrukcyjne, red. P. Cybula, J. Raciborski, Sucha Beskidzka Kraków W. ukowski, Surogacja składników maj tku spadkowego dziedziczonego przez kilku współspadkobierców, KPP 2008, z. 3. W. ukowski, Zarz d spadkiem przez spadkobierc, który spadek odrzucił, KPP 2010, z. 1.

17

18 Przedmowa W zało eniu Wydawcy i Autorów Repetytorium słu yć ma przede wszystkim jako pomoc dydaktyczna dla studentów prawa i aplikantów. Taki cel determinuje kształt i charakter niniejszej publikacji. W szczególno ci nale y podkre lić, e Repetytorium nie zawiera systematycznego wykładu prawa spadkowego. To zadanie pozostawić nale y podr cznikom, komentarzom oraz systemom. Celem Repetytorium jest natomiast pomoc w uporz dkowaniu zdobywanej wiedzy, uwypuklenie pewnych szczególnie zło onych zagadnie oraz ułatwienie owocnego powtórzenia opanowywanego materiału. Repetytorium składa si z trzech cz ci: Cz ć pierwsza obejmuje pytania i odpowiedzi. Wi kszo ć z nich dotyczy przesłanek zastosowania najistotniejszych instytucji z zakresu prawa spadkowego, ich cech charakterystycznych, wywoływanych przez nie skutków prawnych, jak równie zawiera porównanie pewnych regulacji prawnych. Taka konstrukcja pyta i odpowiedzi w przekonaniu Autorów z jednej strony pozwala na przedstawienie zagadnie z zakresu prawa spadkowego w nieco inny sposób ni w podr cznikach czy komentarzach, z drugiej za ułatwia w sposób znacz cy uporz dkowanie i powtórk zdobywanej wiedzy. Cz ć druga obejmuje kazusy z rozwi zaniami. Zaproponowane kazusy bazuj ce w znacznej mierze na orzecznictwie S du Najwy szego oraz pogl dach wyra onych w literaturze obejmuj stosunkowo zło one stany faktyczne, których ocena wymaga niejednokrotnie odwołania si do ró nych instytucji z zakresu prawa spadkowego. W konsekwencji, dla rozwi zania kazusu konieczne jest cało ciowe spojrzenie na prawo spadkowe, co w przekonaniu Autorów wła ciwie słu y realizacji dydaktycznego celu Repetytorium. W tym miejscu Autorzy chcieliby podkre lić, e w zaprezentowanych rozwi zaniach kazusów podj to jedynie takie zagadnienia wynikaj ce z przedstawionych stanów faktycznych, które zdaniem Autorów maj wpływ na kształt odpowiedzi udzielonych na postawione pytania. Nale y równie zaznaczyć, e podane rozwi zania s jedynie propozycjami i opieraj si na przyj ciu okre lonych pogl dów naukowych, co do których niejednokrotnie brak jest zgodno ci, tak w doktrynie, jak i judykaturze. Cz ć trzecia zawiera tablice. Przedstawienie pewnych zagadnie z zakresu prawa spadkowego w formie graficznej pozwala na uwypuklenie ich cech charakterystycznych i ułatwia powtórk materiału. Nale y podkre lić, i poszczególne cz ci Repetytorium uzupełniaj si pewne zagadnienia przedstawione zostały w postaci pyta i odpowiedzi, inne kazusów, jeszcze inne tablic.

19 XVIII Przedmowa Efektywne korzystanie z Repetytorium wymaga posługiwania si tekstami aktów prawnych, przede wszystkim za Kodeksem cywilnym i Kodeksem post powania cywilnego. Wydanie niniejsze jest trzecim wydaniem Repetytorium. Uwzgl dnia ono stan prawny na dzie r. Zostało równie zaktualizowane i uzupełnione na podstawie pogl dów prezentowanych współcze nie w nauce prawa oraz judykaturze. Kraków, kwiecie 2011 r. Jakub Biernat Piotr Cybula

20 Czę ć A. Pytania Rozdział I. Przepisy ogólne Pytanie 1. Co wchodzi w skład spadku? W skład spadku wchodz : 1) prawa maj tkowe o charakterze cywilnoprawnym: a) przysługuj ce zmarłemu (art KC), z wyj tkiem: praw maj tkowych ci le zwi zanych z osob spadkodawcy, praw maj tkowych, które z chwil mierci spadkodawcy przechodz na oznaczone osoby niezale nie od tego, czy s one spadkobiercami (art KC); 2) obowi zki maj tkowe o charakterze cywilnoprawnym: a) obci aj ce zmarłego (art KC), z wyj tkiem: obowi zków maj tkowych ci le zwi zanych z osob spadkodawcy (art KC), b) koszty pogrzebu spadkodawcy w takim zakresie, w jakim pogrzeb odpowiada zwyczajom przyj tym w danym rodowisku (art KC), c) koszty post powania spadkowego (art KC), d) obowi zek zaspokojenia roszcze o zachowek (art KC), e) obowi zek wykonania zapisów i polece (art KC), f) obowi zek znoszenia korzystania przez mał onka i inne osoby bliskie spadkodawcy, które mieszkały z nim do dnia jego mierci, z mieszkania i urz dzenia domowego w zakresie dotychczasowym przez okres trzech miesi cy od otwarcia spadku (art KC), g) obowi zek zaspokojenia roszcze dziadków spadkodawcy, któ rzy znajduj si w niedostatku i nie mog otrzymać nale nych im rodków utrzymania od osób, na których ci y wzgl dem nich ustawowy obowi zek alimentacyjny (art. 938 oraz 966 KC), J. Biernat, P. Cybula, Prawo spadkowe, wyd. 3, Repetytoria C.H. Beck Pyt. 1