INFORMACJA NA TEMAT ZAGROŻEŃ PSYCHOSPOŁECZNYCH W ŚRODOWISKU PRACY W POLSCE

Transkrypt

1 INFORMACJA NA TEMAT ZAGROŻEŃ PSYCHOSPOŁECZNYCH W ŚRODOWISKU PRACY W POLSCE dr Dorota Merecz mgr Małgorzata Waszkowska Zakład Psychologii Pracy merecz@imp.lodz.pl

2 Czym są zagrożenia psychospołeczne w miejscu pracy? To każdy rodzaj bodźca/sytuacji, który oddziałuje na człowieka na drodze mechanizmów psychologicznych powodując szkodę w postaci zakłóceń w dobrym funkcjonowaniu i zaburzeń zdrowia

3 Czym są zagrożenia psychospołeczne w miejscu pracy? Zagrożenia psychospołeczne odnoszą się do interakcji pomiędzy treścią pracy, organizacją pracy, systemami zarządzania, warunkami środowiska pracy a kompetencjami potrzebami i indywidualnymi właściwościami pracownika WHO, 1993

4 Jak działają czynniki psychospołeczne? Oddziaływanie czynników psychospołecznych ma charakter niespecyficzny i odbywa się na drodze mechanizmu stresu. To czy i jaki skutek będzie efektem oddziaływania czynników psychospołecznych na człowieka zależy w dużej mierze od indywidualnych cech jednostki i specyficznej konfiguracji warunków środowiska pracy

5 STRES POMAGA CZY SZKODZI? POZIOM STRESU EFEKTYWNOŚĆ DZIAŁANIA

6 JAKIE SĄ SKUTKI OBECNOŚCI ZAGROŻEŃ PSYCHOSPOŁECZNYCH W ŚRODOWISKU PRACY?

7 KOSZTY INDYWIDUALNE KOSZTY ORGANIZACYJNE KOSZTY SPOŁECZNE

8 KOSZTY INDYWIDUALNE ZABURZENIA FUNKCJONOWANIA W PRACY I W DOMU ZABURZENIA ZDROWIA PSYCHICZNEGO CHOROBY SOMATYCZNE

9 KOSZTY ORGANIZACYJNE POGORSZENIE EFEKTYWNOŚCI PRACY ABSENCJA FLUKTUACJA KADR SPADEK JAKOŚCI PATOLOGIA ORGANIZACJI PRACY POGORSZENIE WIZERUNKU FIRMY

10 KOSZTY SPOŁECZNE PATOLOGIE SPOŁECZNE OBCIĄŻENIE SYSTEMU OPIEKI ZDROWOTNEJ Z TYTUŁU OBSŁUGI CHRÓB ODSTRESOWYCH KOSZTY DLUGOOKRESOWEJ NIEZDOLNOŚCI DO PRACY

11 O JAKICH SUMACH MÓWIMY?

12

13

14 FORMUŁA OBLICZANIA KOSZTÓW WYSTĘPOWANIA ZAGROŻEŃ PSYCHOSPOŁECZNYCH W PRACY 19% Kosztów absencji 40% fluktuacji kadr (koszt fluktuacji to % płacy na danym stanowisku) 55% kosztów programów typu EAP 30% kosztów krótko i długookresowej niezdolności do pracy 10% planowanych wydatków na leki w opiece psychiatrycznej 60% całkowitych kosztów wypadków przy pracy 100% kosztów odszkodowań i obsługi prawnej dotyczącej roszczeń związanych ze stresem zawodowym Chrysalis Performace Strategies INC.

15 A także: Spadek produktywności wynikający ze stresu osoby zatrudnionej Koszty przemocy doświadczanej w pracy Niezdolność do pracy i koszty leczenia chorób somatycznych wywołanych stresem

16 Jakie są szacunkowe koszty zagrożeń psychospołecznych w miejscu pracy? Bureau of Labour Statistics USA $ na pracownika w ciągu roku Confederation of British Industry - 5 mld. funtów w skali roku tylko z tytułu wynikającej ze stresu nieobecności w pracy ILO od 2% do 10% PKB

17 ZAGROŻENIA PSYCHOSPOŁECZNE W ŚRODOWISKU PRACY W POLSCE* * Na podstawie prac badawczych realizowanych w Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi

18 Zagrożenia o działaniu chronicznym Zagrożenia o działaniu traumatycznym Przemoc w pracy

19 ZAGROŻENIA PSYCHOSPOŁECZNE O DZIAŁANIU CHRONICZNYM Badania dyspozytorów i kontrolerów ruchu w MPK Badania policjantów Badania urzędników i pracowników biurowych Badania robotników wykwalifikowanych Badania operatorów maszyn i urządzeń

20 % ,5 Dyspozytorzy MPK 35 32,5 32,5 32, ,5 30 konflikty prestiż zmienność sprzeczne konflikty w ew n. niepew n. błędy odpow iedzialnośc czy nności interesy za inny ch % ,6 46,3 22,5 Kontrolerzy ruchu 28,6 28,6 34, konflikty prestiż temperat. skupienie konflikty w ew n. niepew n. niew y korzy stane mozliw ości

21 Policjanci służby patrolowej % , ,5 73,4 71,1 68,9 68,9 sprzeczne interesy niepew ność błędy brak środków zagrożenie praca/dom zaskakiw anie niedocenianie % ,9 66,8 66,7 66,6 64,4 64,4 64,4 57,8 konflikty konflikty w ew. my ślenie o pracy odpow iedzialność godz.nad. niski prestiż dy spozy cy jność brak w sparcia

22 % ,5 87,5 87, ,5 82,5 77,5 77,5 brak środków zaskakiw anie terminy niepew ność zmienność pośpiech praca/dom my ślenie o pracy czynności % ,5 72,5 72,5 72, dy spozy cy jność konflikty konflikty w ew. przeciążenie błędy traktow anie za dużo zadań zagrożenia dzielnicowi 67,5

23 % ,2 73,3 69,9 66,7 62, ,8 55,5 51,1 konflikty konflikty wew. błędy sprzeczne interesy niepew ność brak ś rodków odpow iedzialność za inny ch zaskakiw anie myś lenie o pracy zmienność czy nnoś ci Dyżurni komisariatu

24 % % ,1 78,6 76,2 76, terminy zaskakiwanie błędy praca/dom dy spozy cy jność brak środków my ślenie o pracy za dużo zadań 71,1 70,2 70, ,3 62, ,9 przeciążenie konflikty w ew. nadgodziny zmienność niepew ność brak w sparcia sprzeczne odpow iedzialność czynności interesy za inny ch Policjanci wydziału kryminalnego

25 średni poziom stresu 2,5 2 1,5 1 0,5 2,28 2,18 2,23 2,1 2,04 2,19 2,05 2,21 1,84 1,85 2,06 2,02 2,16 2,02 1,78 0 uw aga czujność zmienność czynności godziny pracy pośpiech ś redni poziom stresu 2,5 2 1,5 1 0,5 2,29 1,72 2,13 2,43 2,45 2,5 1,82 1,99 1,14 1,57 2,16 2,44 1,67 2,01 2,14 1,93 1,992,07 0 odpow iedzialność mat. odpow iedzialnoś za innych błędy zagrożenia hałas monotonia Urzędnicy, robotnicy, operatorzy/monterzy

26 SKUTKI CHRONICZNEGO NARAŻENIA NA STRESORY PSYCHOSPOŁECZNE Doświadczanie negatywnych emocji w pracy (napięcie, niepokój, znużenie, przygnębienie) Gorszy stan zdrowia psychicznego Wypalenie zawodowe Gorszy stan zdrowia somatycznego (częstsze choroby przewlekłe, częstsze i dłuższe zwolnienia) Niższy poziom zdolności do pracy

27 PSYCHOSPOŁECZNE ZAGROŻENIA O DZIAŁANIU TRAUMATYCZNYM Badania pracowników pogotowia ratunkowego Badania funkcjonariuszy Policji Badania funkcjonariuszy PSP

28 zdarzenie traumatyczne to sytuacja, w której zagrożone jest zdrowie i życie ludzkie taka jak: wypadek drogowy, pożar, klęska żywiołowa, napady, pobicia, katastrofy technologiczne.

29 ? Bycie uczestnikiem lub świadkiem takich zdarzeń wiąże się z doświadczaniem silnego stresu. W zależności od rodzaju zdarzenia traumatycznego u 5-25% ofiar lub świadków rozwija się zaburzenie zdrowia psychicznego nazywane zaburzeniem po stresie traumatycznym (PTSD)

30 CZĘSTOŚĆ ZAWODOWEGO NARAŻENIA NA ZDARZENIA TRAUMATYCZNE POLICJANCI POLSCY: 57.4% przynajmniej raz w ciągu służby, w tym 49.6% więcej niż raz REPREZENTATYWNA PRÓBA STRAŻAKÓW: 86% przynajmniej raz w ciągu służby, w tym 74% więcej niż raz PRACOWNICY POGOTOWIA RATUNKOWEGO: 72% przynajmniej raz, w tym 64% więcej niż raz

31 SKUTKI NARAŻENIA NA STRES TRAUMATYCZNY 4% badanych strażaków, ok. 5% policjantów cierpi na zaburzenie po stresie traumatycznym oznacza to, że około 880 strażaków i 4981 policjantów przystępuje do codziennych obowiązków mimo, że wg. istniejących kryteriów medycznych należy ich uznać za osoby chore

32 PRZEMOC W PRACY Badania inspektorów PIP, Kontroli skarbowej i pracowników socjalnych Badania pielęgniarek (próba reprezentatywna)

33 100 95,9 % ,5 56,8 41, ,7 3,6 0 KRZYK POGRÓŻKI OBRAŻANIE PRZY KLIENTACH OBRAŻANIE PRZY PRACOWNIKACH SZANTAŻ PRÓBA ATAKU ATAK FIZYCZNY średnie narażenie na przemoc KRZYK POGRÓŻKI OBRAŻANIE PRZY KLIENTACH OBRAŻANIE PRZY PRACOWNIKACH Pracownicy socjalni PIP U. Skarbowy SZANTAŻ PRÓBA ATAKU ATAK FIZYCZNY

34 PIELĘGNIARKI ,3 PACJENCI 60 56,7 50,3 51,2 49, , ,8 0 KRZYK POGRÓŻKI OBRAŻANIE PRZY PACJENTACH OBRAŻANIE PRZY PRACOWNIKACH SZANTAŻ PRÓBA ATAKU ATAK FIZYCZNY OCENA ZAGROŻENIA 60 51,6 PRZEŁOŻENI ,2 12,2 11,5 KRZYK POGRÓŻKI SZANTAŻ OBRAŻANIE PRZY PRACOWNIKACH 7,5 OBRAŻANIE PRZY PACJENTACH 0,3 0,2 4,7 ATAK FIZYCZNY PRÓBA ATAKU OCENA ZAGROŻENIA

35 SKUTKI DOŚWIADCZANIA PRZEMOCY W PRACY Wypalenie zawodowe ( szczególnie wyczerpanie emocjonalne i depersonalizacja) Niezadowolenie z pracy Pogorszenie stanu zdrowia psychicznego Częstsze korzystanie ze zwolnień lekarskich Gorszy stan fizyczny

36 Psychospołeczne czynniki występujące w miejscu pracy to najpowszechniejsze zagrożenie dla zdrowia pracujących oraz ich zdolności do pracy W Polsce brakuje badań długookresowych nad skutkami działania psychospołecznych zagrożeń Jedyną dostępną metodą zwalczania negatywnych zjawisk wynikających z obecności psychospołecznych zagrożeń w miejscu pracy są działania prewencyjne. Jednak do ich realizacji potrzebna jest modyfikacja polityki zdrowotnej w obszarze ochrony zdrowia pracujących