Rynek usług tłumaczeniowych w Polsce i na świecie

Transkrypt

1 Rynek usług tłumaczeniowych w Polsce i na świecie Raport opracowany przez: Marta Głowacka marta.glowacka@raport48.com Tel.: Warszawa, 16 luty 2012 r.

2 Spis treści 1 Wstęp Definicja rynku Rynek światowy Rynek UE Rynek w Polsce Wyniki badania przedsiębiorstw korzystanie z usług tłumaczeniowych Prognoza rozwoju rynku Rynek światowy Rynek UE Rynek w Polsce Branże/typy tekstów Języki tłumaczeń Polski handel zagraniczny Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Polsce Kluczowe czynniki sukcesu w branży Trendy Rekomendacje

3 1 Wstęp Niniejszy raport dotyczy głównie polskiego rynku tłumaczeń pisemnych, niemniej w niektórych częściach przedstawione są również dane dotyczące również innych segmentów. Analiza dostępnych danych pozwala wysnuć wniosek, iż na trendy rozwoju rynku w Polsce istotny wpływ mają tendencje obserwowane na rynku światowym i europejskim. Globalizacja usług oraz członkostwo Polski w UE powoduje, iż prezentacja polskiego rynku w oderwaniu od sytuacji na świecie czy w Europie nie dałaby pełnego obrazu - w efekcie opracowanie przedstawia rynek językowy na świecie, rynek usług tłumaczeniowych w UE oraz rynek w Polsce. W raporcie, dodatkowo, poza szacunkami dotyczącymi wartości rynku i prognozą oraz trendami rozwoju, zawarto również informacje o: branżach, które najczęściej korzystają z usług językowych, językach, które najczęściej są przedmiotem tłumaczeń, wpływie instytucji UE na wolumen i wartość rynku, strukturze geograficznej polskiego handlu zagranicznego, inwestycjach bezpośrednich w Polsce. Niniejszy raport powstał na podstawie dostępnych danych wtórnych. Ponieważ celem GET IT było uzyskanie obiektywnego obrazu rynku, do jego przygotowania nie były wykorzystywane przekazane przez firmę materiały zawierające własne szacunki dotyczące wielkości czy dynamiki rynku. 2 Definicja rynku Według definicji przyjętej na potrzeby niniejszego raportu, rynek językowy tworzy sprzedaż następujących usług i produktów: Tłumaczenia pisemne Tłumaczenia ustne Lokalizacja dostosowanie produktu lub usługi do wymagań danego języka (w tym tłumaczenie), danego kraju czy regionu, który ma odrębną charakterystykę kulturową lub lingwistyczną Internacjonalizacja przygotowanie produktu lub usługi do tego aby mógł być poddany lokalizacji Technologia (oprogramowanie) wspierająca usługi językowe Nauka języków obcych Dla danych dotyczących wielkości rynku w UE definicja rynku została poszerzona o dodatkowe segmenty: Napisy filmowe i dubbing Organizacja i obsługa konferencji Przy tak zdefiniowanym rynku, graczy czyli tzw. firmy tłumaczeniowe należałoby nazwać dostawcami usług językowych LSP (Language Service Providers). 3

4 3 Rynek światowy Globalny rynek tłumaczeń pisemnych w 2010 r. szacowany był (wg Common Sense Advisory) na 12,6 mld USD (prognoza na rok 2011 wynosiła 13,6 mld USD). W prezentowanym okresie w poszczególnych rejonach dynamika rynku utrzymuje się na poziomie 7,5% w skali roku. Tabela: Globalny rynek tłumaczeń pisemnych (mln USD) % udział w rynku Ameryka Pł 42% Europa 41% Azja 12% Inne 5% Razem 100% Źródło: Common Sense Advisory 2010 Rynek azjatycki zdominowany jest przez Japonię i Chiny. Rynek usług tłumaczeniowych jest rozproszony. Zaledwie 25% globalnego rynku tłumaczeń (3,1 mld USD) generowane jest przez firmy tłumaczeniowe, pozostałe 75% to efekt pracy niezależnych tłumaczy (freelancerów). 4 Rynek UE Według ekspertów europejski rynek usług językowych należy do największych na świecie. Jest to efekt ogromnego zróżnicowania językowego w obrębie starego kontynentu, a w szczególności wewnątrz UE. W ramach prac samej Komisji Europejskiej tłumaczonych jest ponad 2 mln stron rocznie. W efekcie branża językowa w Europie ma jedną z najwyższych dynamik wzrostu w porównaniu do innych sektorów gospodarczych. Wg raportu LTC The size of the language industry in the EU przygotowanego na zlecenie Komisji Europejskiej wielkość rynku językowego w UE szacowany był na 8,6 mld EUR w 2008 r. Ten sam raport prezentuje szacunkową wartość łącznie dla rynku usług tłumaczeń pisemnych i ustnych w UE, która w 2008 r. wyniosła 5,7 mld EUR. Tabela: Rynek usług i produktów językowych w UE (mln EUR) * 2010* 2011* Tłumaczenia pisemne** Tłumaczenia ustne, lokalizacja Software wspierający usługi językowe Napisy filmowe i dubbing Nauka języka Obsługa konferencji Razem Źródło: ** dla tłumaczeń pisemnych - Common Sense Advisory, raport 2010, dla ujednolicenia waluty przyjęto kurs 1 EUR =1,35 USD, szacunki dla roku 2011, dla pozostałych.segmentów rynku - Raport LTC, The size of the language industry in the EU na zlecenie Komisji Europejskiej, 2009, * szacunki od roku 2009 Wykres na kolejnej stronie prezentuje dane dotyczące wielkości rynku usług tłumaczeń pisemnych i ustnych w poszczególnych krajach UE w 2008 r. Największe rynki to: włoski, francuski i niemiecki, hiszpański, brytyjski, belgijski i duński. Wartość sprzedaży usług tłumaczeń pisemnych i ustnych w tych krajach to ponad 75% całego rynku UE. Należy podkreślić, iż bardziej aktualne dane pochodzące z raportu Common Sense Advisory za rok 2010, w zakresie tłumaczeń pisemnych jako największe rynku wskazują takie kraje jak: Niemcy, Włochy, Francja i Holandia. Ze względu na brak wiarygodnych danych poniższy wykres nie uwzględnia rynku bułgarskiego, cypryjskiego, łotewskiego i irlandzkiego. 4

5 Wykres: Wartość sprzedaży usług tłumaczeniowych w poszczególnych krajach UE w mln EUR w 2008 r. Źródło: Raport LTC, The size of the language industry in the EU na zlecenie Komisji Europejskiej, 2009 Tłumaczenia pisemne i ustne realizowane na zlecenie instytucji UE generują znaczną część europejskiego rynku. Z raportu LTC The size of the language industry in the EU wynika, iż ilość stron tłumaczonych na potrzeby instytucji UE wzrosła o 50% w okresie W tym samym okresie udział tłumaczeń z języka angielskiego w całkowitej liczbie tłumaczonych stron wzrósł z 45% do 72%, udział tłumaczeń z francuskiego zmniejszył się z 40% do zaledwie 12%. Udział tłumaczeń z języka niemieckiego utrzymuje się na stabilnym poziomie około 3%. Należy podkreślić, iż udział tłumaczeń z innych języków wzrósł w tym okresie z 8% do 13%. Strukturę tłumaczeń pisemnych dla instytucji europejskich (wg ilości przetłumaczonych stron) ze względu na język docelowy tłumaczenia prezentuje poniższy wykres. Wykres: Ilość przetłumaczonych stron dla instytucji UE wg języka docelowego w 2008 r. Źródło: Raport LTC, The size of the language industry in the EU na zlecenie Komisji Europejskiej,

6 5 Rynek w Polsce Wg raportu LTC The size of the language industry in the EU przygotowanego na zlecenie Komisji Europejskiej wielkość rynku tłumaczeń pisemnych i ustnych w Polsce wyniosła 32 mln EUR w 2008 r. Według szacunków autorów raportu, około 40% (13 mln EUR) generowane jest przez niezależnych tłumaczy (freelancerów). Zakładając, iż w latach r. dynamika rynku wyniosła około 7%, można przyjąć iż w roku 2010 wartość rynku zbliżyła się do poziomu 37 mln EUR. Tabela: Rynek usług tłumaczeniowych Polsce (mln EUR) Tłumaczenia pisemne i ustne 32,0 34,4 37,0 Źródło: Raport LTC, The size of the language industry in the EU na zlecenie Komisji Europejskiej, 2009, oraz szacunki własne 5.1 Wyniki badania przedsiębiorstw korzystanie z usług tłumaczeniowych Wśród badanych 1 przedsiębiorstw 93% zadeklarowało prowadzenie działalności poza granicami kraju (prowadzą działalność międzynarodową lub z zagranicy pochodzą ich partnerzy biznesowi). Prawie dwie trzecie ankietowanych wskazało Niemcy (64% firm). Co czwarty respondent wymienił Francję, i niemal taki sam odsetek badanych podał Wielką Brytanię. Na czwartym miejscu pod względem częstości występowania uplasowała się Rosja (23% firm). Popularnością wśród respondentów cieszą się również: Czechy, Stany Zjednoczone, Włochy, Holandia, Ukraina, Słowacja, Indie, Hiszpania i inne. Spośród firm, które nie prowadzą działalności międzynarodowej (czyli nie eksportują i nie importują produktów oraz nie współpracują z zagranicznymi partnerami biznesowymi) tylko jedna z firm zamierza w ciągu najbliższych dwóch lat wejść na rynki zagraniczne (Argentyna). 1 Badanie PBonline.pl październik 2010 r. W badaniu wzięły udział 241 osób, przy czym każda z nich reprezentowała jedno przedsiębiorstwo. Wszystkie badane firmy należały do sektora prywatnego. Pod względem liczby pracowników, najbardziej liczna jest grupa średnich przedsiębiorstw - zatrudniających od 50 do 249 osób (44% firm). Około 28% firm stanowią duże firmy, 21% - małe firmy. Udział mikroprzedsiębiorstw w badanej próbie wynosi 7%. Niespełna 40% badanych firm prowadzi działalność gospodarczą w branży przemysłowej. Na drugim miejscu uplasował się handel, w którym funkcjonuje nieco ponad 20% przedsiębiorstw. Ok. 12% firm, które wzięły udział w badaniu, to firmy budowlane. Prawie 10% respondentów wskazało odpowiedź inne, wśród nich były następujące branże: motoryzacja, ochrona środowiska, poligrafia, meblarstwo, elektronika, rolnictwo, FMCG, odzieżowa, doradztwo personalne, agencja pracy, tymczasowej, sitodruk, rekrutacja personelu, consulting, usługi inżynierskie, publikacja książek, wydawnicza, outsourcing, zoologia. 6

7 Wykres: Kraje prowadzenia działalności Źródło: PBonline.pl Każdy z respondentów ma bezpośredni kontakt z tłumaczeniami pisemnymi, przy czym rozumiany jest on jako: całościowa koordynacja współpracy firmy, w której pracują ankietowani z tłumaczami zewnętrznymi lub biurami tłumaczeń, zlecanie tłumaczowi zewnętrznemu lub biuru tłumaczeń tekstów związanych bezpośrednio z zadaniami służbowymi ankietowanych, zajmowanie się tłumaczeniami w związku z wykonywanymi zadaniami, ale nie należą one do głównych obowiązków respondentów, bycie wewnętrznym tłumaczem w firmie. Na pytanie Czy w firmie, w której Pan/i pracuje pracownicy samodzielnie tłumaczą teksty? prawie 3/4 respondentów odpowiedziało twierdząco. Pracownicy firm najczęściej samodzielnie tłumaczą teksty z języka angielskiego na język polski i odwrotnie z polskiego na angielski. Pod względem częstości samodzielnie wykonywanych tłumaczeń na drugim miejscu pojawił się język niemiecki, a na trzecim język rosyjski. 7

8 Wykres: Języki tłumaczeń realizowanych zasobami własnymi Źródło: PBonline.pl Rodzajem tekstów, który najczęściej jest tłumaczony na własne potrzeby firm przy pomocy osób w nich zatrudnionych są teksty o charakterze ogólnym (np. korespondencja firmowa). Ponad 80% ankietowanych wskazało, że w ich firmie pracownicy sami dokonują tłumaczeń tekstów ogólnych. Nieco ponad połowa respondentów poinformowała, że w ich firmach pracownicy samodzielnie tłumaczą teksty techniczne, m.in. instrukcje obsługi, specyfikacje produktów, teksty norm. Około 45% badanych stwierdziło, że wśród tekstów, których tłumaczenie firma najczęściej dokonuje przy pomocy własnych pracowników są teksty promocyjne i marketingowe (m.in. foldery promocyjne, strony www). Respondenci zaznaczyli również, że tłumaczą teksty i dokumenty prawne (umowy, regulaminy) oraz teksty i dokumenty finansowe (sprawozdania i raporty finansowe). Znikoma część respondentów wskazała teksty literackie i artystyczne oraz teksty o charakterze naukowym, czyli raporty badawcze, artykuły naukowe. Badanie wykazało, że 83% firm biorących udział w badaniu zleca tłumaczenia pisemne zewnętrznym wykonawcom. Tłumaczenia pisemne zlecane zewnętrznym wykonawcom wykonywane są przede wszystkim w języku angielskim (prawie 80% respondentów wskazało język angielski). Niespełna połowa ankietowanych stwierdziła, że firma w której pracują zleca wykonanie pisemnych tłumaczeń z języka niemieckiego na polski lub z języka polskiego na niemiecki. Trzecim pod względem popularności językiem obcym, w którym wykonywane są pisemne tłumaczenia zlecane zewnętrznym wykonawcom jest język rosyjski. Badanie wykazało, że nie występują znaczące różnice między ilością tłumaczeń z języka obcego na język polski a ilością tłumaczeń z języka polskiego na język obcy. Respondenci w bardzo podobnym stopniu zlecają zewnętrznym wykonawcom wykonanie tłumaczeń pisemnych z i na język obcy. 8

9 Wykres: Języki tłumaczeń zlecanych na zewnątrz Źródło: PBonline.pl Badanie wykazało, że najczęściej wymienianymi rodzajami tekstów, które firmy zlecają zewnętrznym wykonawcom tłumaczeń pisemnych są teksty techniczne (m.in. instrukcje obsługi, specyfikacje produktów, teksty norm) oraz teksty i dokumenty prawne (m.in. umowy, regulaminy). Teksty techniczne oraz prawne wskazało po ok. 65% ankietowanych. Nieco ponad 40% respondentów zadeklarowało, że zleca zewnętrznym wykonawcom tłumaczeń pisemnych tłumaczenie tekstów i dokumentów finansowych (np. sprawozdania i raporty finansowe). 30% ankietowanych zaznaczyło, że zleca tłumaczenie tekstów promocyjnych i marketingowych (m.in. foldery promocyjne, strony www). Wśród pozostałych rodzajów teksów, które zlecane są zewnętrznym wykonawcom są teksty o charakterze naukowym (np. raporty badawcze, artykuły naukowe) oraz teksty o charakterze ogólnym (np. korespondencja firmowa). Wykres: Typy tekstów zlecanych na zewnątrz Źródło: PBonline.pl Badanie pokazało, że 42% firm współpracuje z tłumaczami zewnętrznymi pracującymi na własny rachunek, natomiast 46% respondentów odpowiedziało, że firma, w której pracują nie korzysta z usług freelancerów. 9

10 Do powodów, dla których firmy nie decydują się na współpracę z tłumaczami zewnętrznymi pracującymi na własny rachunek, należą: trudności ze znalezieniem tłumaczy o odpowiednich kompetencjach, zbyt wysokie ceny tłumaczeń, trudności z samodzielną koordynacją współpracy z tłumaczami zewnętrznymi. wśród odpowiedzi inne respondenci wymieniają: współpracujemy ze sprawdzonym biurem tłumaczeń, które z kolei współpracuje i selekcjonuje tłumaczy; korzystamy z usług zaufanej agencji; nieregularna dyspozycyjność; nie wiedziałem/am, że takie osoby są na rynku. Do najbardziej istotnych problemów, z którymi spotykają się firmy korzystające z usług tłumaczy zewnętrznych (freelancerów) należą: zbyt wysokie ceny, użycie niepoprawnej terminologii, trudności ze znalezieniem tłumacza posiadającego odpowiednie kompetencje, opóźnienia przy wykonywaniu zleceń Liczebność respondentów, którzy zadeklarowali, że ich firma współpracuje w biurami tłumaczeń jest zbyt mała, aby na podstawie ich odpowiedzi można było wyciągać wnioski o charakterze ilościowym w tym zakresie. Wśród powodów, dla których firmy nie współpracują z biurami tłumaczeń są: zbyt wysokie ceny tłumaczeń, brak potrzeby, opóźnienia w realizacji zamówień. Najczęściej wskazywanym źródłem informacji o biurze tłumaczeń, którym respondenci zlecają najwięcej zamówień jest z polecenia. Firmy, w których pracują respondenci informacje o biurach tłumaczeń szukają również na portalach www lub internetowych forach branżowych, na stronach internetowych. Najczęściej występującymi problemami, z którymi spotykają się firmy zlecając wykonanie tłumaczeń tekstów biurom tłumaczeń są: zbyt wysokie ceny usług, brak zgodności przetłumaczonego tekstu z oryginałem, trudności ze znalezieniem tłumacza o odpowiednich kompetencjach, błędy stylistyczne i językowe w przetłumaczonym tekście. Respondenci zostali poproszeni o ocenę istności poszczególnych kryteriów branych pod uwagę przy wyborze wykonawcy tłumaczenia pisemnego. Największy udział odpowiedzi najbardziej istotne występuje w przypadku kryterium wierność oryginałowi. Część ankietowanych za najbardziej istotne kryterium wyboru wykonawcy tłumaczenia pisemnego uznało czas realizacji zamówienia. Przy wyborze wykonawcy tłumaczenia pisemnego respondenci kierują się również czasem ceną i idiomatycznością tekstu. Respondentom zadano pytanie: jaki wzrost ceny tłumaczenia w stosunku do ceny standardowej, byłby dla Pana/Pani akceptowalny w przypadku dodania do usługi następujących elementów: Wykonanie tłumaczenia przez tłumacza, który jest jednocześnie ekspertem z wieloletnim doświadczeniem w tematyce, w której tłumaczy, Błyskawiczna realizacja (np. w ten sam dzień lub w najbliższym możliwym terminie), Sprawdzenie tekstu przez drugiego tłumacza/native speakera. Znikomy odsetek ankietowanych byłby skłonny za którąkolwiek z powyższych usług dopłacić powyżej 70% ceny podstawowej za wykonanie usługi tłumaczenia. Część osób uczestniczących w badaniu byłoby w stanie zaakceptować 50% dopłatę do ceny podstawowej w zamian za błyskawiczną realizację usługi. 10

11 Respondenci byliby skłonni skorzystać z następujących dodatkowych usług oferowanych przez biura tłumaczeń: formatowanie tekstu, korekta redakcyjna, transkrypcja nagrania audio, przed dokonaniem tłumaczenia, przepisanie rękopisów, dokumentów i innych materiałów do formy edytowalnej. Do respondentów zwrócono się również z zapytaniem czy korzystając z usług tłumaczeń zewnętrznych byliby zainteresowani korzystaniem z usług przygotowania tłumaczonego tekstu wraz z grafikami do druku. Badanie wykazało, że ponad połowa ankietowanych zadeklarowała zainteresowanie korzystaniem z usług profesjonalnego przygotowania tłumaczonego tekstu. Natomiast za najmniej istotne kryteria przy wyborze wykonawcy tłumaczenia ankietowani uznali: bliska lokalizacja geograficzna wykonawcy tłumaczenia, możliwość samodzielnego wyboru tłumacza, możliwość bieżącego monitoringu postępu w pracach tłumaczeniowych. 6 Prognoza rozwoju rynku Mimo globalnego kryzysu prognozowany jest stabilny wzrost (7-10%, a nawet 13% rocznie) rynku usług językowych na świecie. Zdaniem ekspertów rozwój będzie efektem: dynamicznego rozwoju komunikacji online w efekcie rozwój przede wszystkim segmentu technologii oraz lokalizacji (strony www) rozwoju rynków azjatyckich i środkowego wchodu w efekcie rozwój niemal wszystkich segmentów rynku amerykańskie i europejskie firmy wydają znaczne sumy na usługi językowe chcąc wykorzystać ogromny potencjał sprzedażowy, z drugiej strony dynamicznie rozwijające się firmy w Chinach czy np. Indiach starają się pozyskać klientów z krajów rozwiniętych 6.1 Rynek światowy Wg prognozy Common Sense Advisory globalny rynek językowy osiągnie w 2013 r. wartość około 25 mld USD (18 mld EUR) 2. Podobną prognozę przygotował Project Language Services. Wg ekspertów tej firmy europejski rynek osiągnie wartość 10,8 mld USD (8 mld EUR). Tabela: Prognoza rozwoju globalnego rynku językowego Region % udział w rynku Europa 43% Ameryka Pł. 40% Azja 12% Inne 5% Razem 100% Źródło: Project Language Services Revenues for in mln USD. (Beninatto& Kelly 2009). Przyjęto średnią roczną stopę wzrostu na poziomie 13,6% 6.2 Rynek UE Z kolei wg prognoz z raportu LTC, The size of the language industry in the EU na zlecenie Komisji Europejskiej, 2009, rynek usług językowych osiągnie wartość 13,6 mld EUR w 2013 r. i blisko 16,5 mld EUR w 2015 r. Rynek tłumaczeń pisemnych przekroczy 6 mld EUR w 2015 r. 2 dla ujednolicenia waluty przyjęto kurs 1 EUR =1,35 USD 11

12 Tabela: Rynek usług i produktów językowych w UE (mln EUR) Tłumaczenia pisemne Tłumaczenia ustne, lokalizacja Software wspierający usługi językowe Napisy filmowe i dubbing Nauka języka Obsługa konferencji Razem Źródło: Raport LTC, The size of the language industry in the EU na zlecenie Komisji Europejskiej, 2009 LTC, w raporcie The size of the language industry in the EU przyjęło ostrożną średnioroczną dynamikę wzrostu na poziomie 10%. Jednocześnie prognozowane wartości dla całkowitego rynku usług językowych prezentowane w powyższej tabeli są wyższe (niż prezentowane powyżej) ponieważ autorzy raportu: przyjęli szerszą definicję rynku (patrz rozdział 1 Wstęp Niniejszy raport dotyczy głównie polskiego rynku tłumaczeń pisemnych, niemniej w niektórych częściach przedstawione są również dane dotyczące również innych segmentów. Analiza dostępnych danych pozwala wysnuć wniosek, iż na trendy rozwoju rynku w Polsce istotny wpływ mają tendencje obserwowane na rynku światowym i europejskim. Globalizacja usług oraz członkostwo Polski w UE powoduje, iż prezentacja polskiego rynku w oderwaniu od sytuacji na świecie czy w Europie nie dałaby pełnego obrazu - w efekcie opracowanie przedstawia rynek językowy na świecie, rynek usług tłumaczeniowych w UE oraz rynek w Polsce. W raporcie, dodatkowo, poza szacunkami dotyczącymi wartości rynku i prognozą oraz trendami rozwoju, zawarto również informacje o: branżach, które najczęściej korzystają z usług językowych, językach, które najczęściej są przedmiotem tłumaczeń, wpływie instytucji UE na wolumen i wartość rynku, strukturze geograficznej polskiego handlu zagranicznego, inwestycjach bezpośrednich w Polsce. Niniejszy raport powstał na podstawie dostępnych danych wtórnych. Ponieważ celem GET IT było uzyskanie obiektywnego obrazu rynku, do jego przygotowania nie były wykorzystywane przekazane przez firmę materiały zawierające własne szacunki dotyczące wielkości czy dynamiki rynku. Definicja rynku), do wartości rynku dodano dodatkowo 25% ze sprzedaży usług doradztwa językowego. Stowarzyszenie EUATC szacuje, że w najbliższych latach branża tłumaczeniowa może liczyć na wzrost jedynie na poziomie 5% rocznie. 6.3 Rynek w Polsce Zdaniem ekspertów rynek językowy w Polsce będzie wzrastał w tempie około 5% rocznie do roku 2015 r. Podobnie jak w całej UE, kryzys finansowy jedynie w niewielkim stopniu dotknie tę branżę (wcześniejsze szacunki przewidywały wzrost rynku na poziomie 10%). Mniej podatne na negatywne skutki kryzysu i spowolnienia rynku będą duże, renomowane biura tłumaczeń. Tabela: Rynek usług tłumaczeniowych Polsce (mln EUR) Tłumaczenia pisemne i ustne * Przyjęto założenie, iż średnia roczna dynamika wzrostu wynosić będzie 5% Wg tych ostrożnych szacunków segment tłumaczeń pisemnych i ustnych osiągnie w 2015 r. wartość 47 mln EUR. 12

13 7 Branże/typy tekstów Branże, w których na świecie najczęściej korzysta się z usług tłumaczy zewnętrznych to tłumaczenia techniczne, medyczne oraz reklamowo marketingowe. Źródło: State of the Translation Industry 2009 mygengo Badanie zrealizowane przez LTC na zlecenie Komisji Europejskiej potwierdziło, iż najczęściej tłumaczone są teksty wymagające kompetencji w zakresie słownictwa i zagadnień w następujących obszarach: Biznes, finanse, marketing Technologia i inżynieria Prawne i patentowe IT (Hardware i software) Opieka zdrowotna i medycyna Naukowe Edukacja i kształcenie Nauki społeczne Literatura i sztuka W Polsce, badanie zrealizowane przez PBonline.pl pokazało tendencje bardzo zbliżone do wyników badania dla całej UE. Najczęściej wymienianymi rodzajami tekstów, które firmy zlecają zewnętrznym wykonawcom tłumaczeń pisemnych są teksty techniczne (m.in. instrukcje obsługi, specyfikacje produktów, teksty norm) oraz teksty i dokumenty prawne (m.in. umowy, regulaminy). Teksty techniczne oraz prawne wskazało po ok. 65% ankietowanych. Nieco ponad 40% respondentów zadeklarowało, że zleca zewnętrznym wykonawcom tłumaczeń pisemnych tłumaczenie tekstów i dokumentów finansowych (np. sprawozdania i raporty finansowe). 30% ankietowanych zaznaczyło, że zleca tłumaczenie tekstów promocyjnych i marketingowych (m.in. foldery promocyjne, strony www). Wśród pozostałych rodzajów teksów, które zlecane są zewnętrznym wykonawcom są teksty o charakterze naukowym (np. raporty badawcze, artykuły naukowe) oraz teksty o charakterze ogólnym (np. korespondencja firmowa). 13

14 Wykres: Typy tekstów zlecanych na zewnątrz w Polsce Źródło: PBonline.pl 8 Języki tłumaczeń Badanie zrealizowane przez LTC na zlecenie Komisji Europejskiej wskazuje na zapotrzebowanie na następujące pary tłumaczeń. Najbardziej popularne są tłumaczenia z języka angielskiego na hiszpański, francuski i co zaskakujące węgierski. Drugim najczęściej tłumaczonym językiem w krajach UE jest niemiecki, następnie francuski i hiszpański. Tabela: Pary tłumaczeń ze względu na język źródłowy i język docelowy (10 najpopularniejszych języków w UE) Źródło: Raport LTC, The size of the language industry in the EU na zlecenie Komisji Europejskiej, 2009, Polscy respondenci w badaniu zrealizowanym przez PBonline.pl również wskazali język angielski i niemiecki jako najczęściej będące przedmiotem tłumaczeń. Na trzecim miejscu najpopularniejszym językiem był rosyjski. 14

15 Wykres: Języki tłumaczeń zlecanych na zewnątrz w Polsce Źródło: PBonline.pl 9 Polski handel zagraniczny Czynnikami w istotny sposób wpływającymi na popularność tłumaczeń z/na poszczególne języki są: struktura geograficzna handlu zagranicznego, struktura geograficzna inwestycji zagranicznych. Rozwój biznesu w tych obszarach generuje zapotrzebowanie na tłumaczenia w językach krajów, z którymi polskie przedsiębiorstwa prowadzą wymianę handlową lub z których przedsiębiorstwa zdecydowały się zrealizować inwestycje w Polsce. W ostatnich latach struktura polskiego handlu zagranicznego wg krajów pozostaje relatywnie stabilna. Głównymi kierunkami wymiany handlowej (importu i eksportu) 3 w 2011 r. były: rynek UE, w tym przede wszystkim takie kraje jak: o Niemcy o Francja o Wielka Brytania o Czechy o Włochy rynek USA rynek Rosji rynek Wspólnoty Niepodległych Państw rynek Chin 3 DAP Ministerstwo Gospodarki na podstawie danych GUS 15

16 Wykres: Struktura polskiego importu (styczeń październik 2011) Źródło: GUS Wykres: Struktura polskiego eksportu (styczeń październik 2011) Źródło: GUS 10 Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Polsce Wartość skumulowana BIZ w Polsce (liczona jako bieżąca, księgowa wartość tych inwestycji) wyniosła mln EUR na koniec 2010 roku. Dominowały inwestycje z krajów należących do OECD (95,5%), a udział inwestorów z Unii Europejskiej (UE 27) wyniósł 86%. W 2010 r. najwięksi inwestorzy zagraniczni to przedsiębiorstwa z takich krajów jak: Luksemburg mln EUR Niemcy mln EUR Włochy mln EUR Cypr 843 mln EUR Szwajcaria 510 mln EUR Wielka Brytania 396 mln EUR Szwecja 343 mln EUR Austria 327 mln EUR Hiszpania 252 mln EUR Portugalia 252 mln EUR 16

17 Wykres: Napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych w 2010 r. wg krajów. 11 Kluczowe czynniki sukcesu w branży Kluczowe czynniki sukcesu w segmencie tłumaczeń pisemnych najprościej zdefiniować jako: jakość, czas, cena. W badaniu zrealizowanym na zlecenie ATET Euro w styczniu 2009 r. osoby reprezentujące firmy, które korzystały z biur tłumaczeń, największą uwagę zwracają na jakość tłumaczeń (76,1%), czas wykonywania zlecenia (76,1%) i cenę (64,8%). Cena, mimo wszechobecnego kryzysu, wcale nie jest decydująca. Jakość ma największe znaczenie dla firm handlowych (88,9%) Czas najbardziej istotny jest dla dużych przedsiębiorstw, czyli zatrudniających więcej niż 250 osób (90,9%) Cena stanowi najważniejsze kryterium dla firm średnich, czyli zatrudniających od 51 do 250 osób (75%). Do innych kluczowych czynników sukcesu w segmencie tłumaczeń pisemnych: Rekomendacja polecenia od klientów, którzy już korzystali z usług danej firmy. Specjalizacja ekspertyza w zakresie typów tekstów, branż stopień w jakim wiedza tłumacza jest porównywalna z wiedzą specjalisty branżowego. Dostępność wygoda, łatwość współpracy. Obsługa klienta elastyczność, zrozumienie potrzeb, docenianie lojalności. 12 Trendy Rynek usług językowych (globalny, europejski, jak również polski) jest bardzo rozdrobniony. W zależności od rynku/regionu obroty wypracowane przez niezależnych tłumaczy stanowią od 30% do nawet 50%. Największe firmy językowe wypracowują około 20% rynku. Reszta rynku obsługiwana jest przez małe i średnie biura tłumaczeń. Tak duże rozdrobnienie rynku, w sposób naturalny stymuluje procesy konsolidacyjne konsolidacja jest zagrożeniem dla efektywności działania małych firm i freelancerów. Duże firmy osiągają wysoką produktywność i efektywność kosztową trudną do osiągnięcia dla mniejszych przedsiębiorstw. Tym ostatnim pozostaje konkurowanie niską ceną, co automatycznie jest zagrożeniem dla rentowności biznesu. Wg ekspertów firmy Boucau (raport z 2009 r.) dynamika wzrostu dużych firm językowych jest wyższa niż tempo rozwoju rynku ogółem. Eksperci (np. Common Sense Advisory) przewidują, iż w najbliższych 5 latach (do 2015 r.) globalny rynek tłumaczeń będzie wzrastał w tempie bliskim 11% rocznie. Wzrost będzie 17

18 rezultatem rozwoju biznesu na tzw. rozwijających się rynkach Chiny, Indie, kraje arabskie. Przewidywany jest dynamiczny rozwój segmentu tłumaczeń technicznych. Wg Common Sense Advisory globalnie przetłumaczonych zostało jedynie około 10% tekstów technicznych. Dynamiczny rozwój segmentu tłumaczeń ustnych konsekutywnych. Wg ekspertów Allied Business Intelligence rozwój będzie efektem zwiększonego popytu ze strony firm działających na rynkach międzynarodowych. Bariery wejścia na rynek językowy (szczególnie w segmencie tłumaczeń pisemnych) są relatywnie niskie w efekcie każdego roku pojawia się coraz więcej tłumaczy freelancerów i firm, które wchodzą na rynek. Stały wzrost liczby dostawców powoduje, iż stale liczba nowowchodzących przekracza zapotrzebowanie ze strony rynku. Równocześnie podaż ze strony wysoko wykwalifikowanych, specjalizowanych lingwistów jest stale niższa niż potrzeby rynku. Taka sytuacja automatycznie przekłada się na możliwość osiągania wyższych marż przez specjalistów, firmy które znalazły dla siebie lukratywną niszę rynkową, a równocześnie obniżanie średniej jakości dostarczanych usług i ich cen. Zmniejsza się średnia długość tłumaczonych tekstów. Trend ten nie stanowi jednak zagrożenia dla renomowanych tłumaczy. Mniej doświadczeni, nowi tłumacze otrzymują i podejmują się krótszych prac. Język angielski staje się (umacnia się) globalnym językiem komunikacji. Nie można jednak nie dostrzegać rosnącego znaczenia języka niemieckiego. Według Common Sense Advisory znaczenie siedmiu tzw. hyper-języków ogromnie wzrośnie w najbliższych latach. Są to: angielski, francuski, włoski, niemiecki, hiszpański oraz chiński i japoński. Na świecie używanych jest kilkaset różnych języków (dane Organizacji Narodów Zjednoczonych) jednak rynek tłumaczeń koncentruje się jedynie (aż) na 60. Poza utrzymującym się stale dużym zainteresowaniem tłumaczeń z i na angielski, inne bardziej egzotyczne pary językowe zyskują na znaczeniu, są to np.: o chiński/hiszpański o niemiecki/koreański o francuski/koreański o włoski/hindi Również w Polsce, w ostatnim czasie, atrakcyjnym rynkiem translatorskim są Niemcy. Bardzo duży odsetek zleceń stanowią tłumaczenia biznesowe niemieckie. Dużym zainteresowaniem cieszą się tłumaczenia medyczne. Równie popularne są tłumaczenia prawnicze niemiecki. Coraz częściej tłumaczy się pisma techniczne w języku niemieckim, co ma związek ze znaczącą wymianą handlową między Polską a Niemcami. Językiem chińskim, hiszpańskim i angielskim posługuje się zaledwie 30% globalnej populacji natomiast jeśli wziąć pod uwagę globalną populację internautów to osoby posługujące się tymi trzema językami to aż 60%. Globalizacja i rosnąca liczba użytkowników internetu mają duży wpływ na rozwój rynku językowego (lokalizacja stron, globalna komunikacja online). Struktura geograficzna inwestycji zagranicznych oraz handlu zagranicznego (eksport / import) w danym kraju wpływa na zapotrzebowanie na tłumaczenia w danych grupach językowych. Zwiększa się liczba klientów, którzy jakość dostarczanych im usług językowych oceniają nie tylko pod kątem ich jakości, np. jakości tłumaczeń. Na znaczeniu zyskują takie kryteria wyboru/oceny jak: dostępność, wygoda, cena i szybkość realizacji usługi. Rośnie zapotrzebowanie na tłumaczenie tzw. nowego/aktywnego kontentu (blogów, i, stron www czy treści na takich serwisach jak np. twitter. W efekcie powstał nowy segment rynku, dla którego kluczowe dla oceny pracy tłumacza jest prędkość i/lub automatyzacja, mniejsze znaczenie ma jakość precyzja/stylistyka tłumaczenia. Firmy o ugruntowanej pozycji, przedsiębiorstwa działające w tradycyjny sposób i w tzw. starych branżach, korporacje posiadające wystarczające zasoby nadal korzystają z usług biur tłumaczeń, freelancerów lub posiadają własne wyspecjalizowany personel tłumaczy 18

19 jednak wiele firm działających w nowoczesnych sektorach, start-up y coraz częściej korzystają z alternatywnych sposobów tłumaczenia (maszynowe, społecznościowe czy crowdsourced). Automatyzacja i rozwój technologii wspierających usługi językowe ma wpływ na całą branżę do najważniejszych trendów należy zaliczyć: o maszynowe tłumaczenie coraz powszechniej stosowane o większa dostępność technologii maszynowego tłumaczenia o rozwój usługi tzw. tłumaczeń hybrydowych o rozwój usługi tzw. post-editing (korekty przez wykwalifikowane tłumacza) o społecznościowe i tzw. crowdsourced tłumaczenia o rosnąca potrzeba tzw. tłumaczeń nieformalnych Rozwój (doskonalenie) technologii maszynowego tłumaczenia zmusza sektor tłumaczeń pisemnych do zredefiniowania procesów projektu tłumaczeniowego (MT staje się jednym z etapów procesu) oraz strategii biznesowych. Mimo rosnącej popularności i doskonałości tłumaczenia maszynowego (szczególnie dla par języków najczęściej tłumaczonych np. hiszpański/angielski) nadal jest ogromna różnica między tłumaczeniem maszynowym i realizowanym przez tłumacza nie ma więc zagrożenia, iż w dającej się przewidzieć przyszłości tłumaczenie maszynowe będzie odbierać pracę żywym tłumaczom. Nadal większość z milionów tłumaczonych stron będzie realizowana przez człowieka. Tłumaczenie maszynowe nie jest zagrożeniem dla wzrostu i rozwoju rynku profesjonalnych tłumaczeń pisemnych. Maszynowe tłumaczenie jest używane przez klientów jako pretekst to wynegocjowania niższej ceny lub/i krótszego czasu realizacji projektu. Rośnie znaczenie tzw. crowdsourcing translation od słowa crowdsourcing mądrość zbiorowa, w nowoczesnym znaczeniu crowdsourcing jest zbiorowym dzieleniem się informacją (każdym typem informacji) dzieleniem się profesjonalną wiedzą w tym umiejętnością tłumaczenia. W ciągu zaledwie 4 lat crowdsourcing diametralnie zmienił swoje znaczenie, z procesu przekształcając się w działanie, stając się niemal synonimem słowa współpraca. Crowdsourcing to jedno z narzędzi, jakim media społecznościowe posługują się każdego dnia. Zdaniem ekspertów crowdsourcing translation może być większym zagrożeniem dla rynku profesjonalnych tłumaczeń niż narzędzia do maszynowego tłumaczenia. Nowe modele współpracy o Cloud-translating narzędzia do realizacji tłumaczeń, prac lokalizacyjnych, zarządzania projektami, obsady zespołów łączą się w zdalne systemy i platformy o Crowdsourcing tendencja do dynamicznego doboru zespołów; do większego wykorzystania entuzjastów, osób ze znajomością zagadnienia (ograniczony zakres zastosowań) Globalizacja handlu oraz intensyfikacja komunikacji online będą pozytywnie oddziaływać na dynamikę rozwoju segmentu lokalizacji są różne rodzaje usług lokalizacyjnych lokalizacja oprogramowania, lokalizacja dokumentacji, lokalizacja materiałów informacyjnych i reklamowych, lokalizacja opakowań w kolejnych latach będziemy obserwować rozszerzanie oferty usług lokalizacji na coraz nowe obszary. 19

20 13 Rekomendacje Poniższy rozdział prezentuje ogólne rekomendacje dla GET IT w zakresie proponowanych dalszych działań lub/i obszarów, które można ocenić pod kątem możliwości generowania większych przychodów. 1. Analiza sprzedaży GET IT ze względu na branżę/typy tłumaczonych tekstów a. pod kątem oceny możliwości intensyfikacji sprzedaży tłumaczeń w branżach o większym potencjale b. pod kątem oceny możliwości intensyfikacji sprzedaży tłumaczeń tekstów w typach o największym potencjale, specjalizowanych pozwalających uzyskać wyższe marze np. dokumentów technicznych 2. Analiza sprzedaży GET IT ze względu na języki tłumaczeń a. pod kątem oceny możliwości intensyfikacji sprzedaży tłumaczeń w grupach języków o większym potencjale, np. niemiecki, chiński, koreański b. pod kątem struktury geograficznej bezpośrednich inwestycji czy kierunków eksportu polskich firm 3. Analiza konkurencji pod kątem możliwości przejęcia części rynku usług tłumaczeniowych 4. Ocena i opracowanie planu wykorzystania silnej pozycji firmy GET IT w branży farmaceutycznej ocena możliwości ekspansji tłumaczeń dla tej branży na rynkach azjatyckich 5. W miarę możliwości intensyfikacja działań sprzedażowych do instytucji europejskich 6. Opracowanie strategii specjalizacji zdefiniowanie obszarów specjalizacji wiedza tłumaczy porównywalna z wiedzą ekspertów branżowych, w których GET IT będzie postrzegany jako ekspert na rynku 7. Ocena nowej strategii firmy pod kątem jej spójności z kluczowymi czynnikami sukcesu w branży 20