KWARTALNIK PRZYRODNICZY ISSN NR

Transkrypt

1 KWARTALNIK PRZYRODNICZY ISSN NR 2 (29) 2012 ważniejsze wrażenia z badań przyrody na svalbardzkim spitsbergenie cz. iv Benefis prof. dra hab. dominika Fijałkowskiego z pszczelej pracowitości - wywiad Energetyka przyjazna dla środowiska w województwie lubelskim ISSN

2 Przyroda Spitsbergenu 2 Spitsbergen. Główna oś doliny Chamberlindalen. Krajobraz polarny w pełni lipcowego lata; grzbiety wzgórza ostańcowego, dno doliny z rzeką roztokową, a z płatami śniegu - morena lodowcowa i okoliczne pasma górskie. Fot. F. Święs, VII r.

3 Przekaż 1% swojego podatku na rzecz Ligi Ochrony Przyrody. spis TrEści LOP jest organizacją Pożytku Publicznego. KRS: Ważniejsze wrażenia z badań przyrody na svalbardzkim Spitsbergenie cz. 4 4 Współpraca z Radami Dzielnic 9 Tworzący się ruch krajoznawczo-turystyczny współczesnej aktywnej turystyki 10 Wybrane niebezpieczne rośliny tropikalne 12 Ogród przyszkolny w Leopoldowie na miarę wyróżnienia 14 Uczniowie z ornitologiem 17 Benefis prof. dra hab. Dominika Fijałkowskiego 18 Z pszczelej pracowitości 21 Energetyka przyjazna dla środowiska w województwie lubelskim 24 Międzyprzedszkolny turniej,,bezpieczeństwo w lesie 27 XXIV sesja edukacyjna w terenie z cyklu Spotkania przy Pomnikach Przyrody 28 Program edukacji ekologicznej dla mieszkańców Lublina 32 Zajęcia w przedszkolu we współpracy z LOP 34 wydano dzięki współfinansowaniu KOLEGIUM REDAKCYJNE: Przewodnicząca: Anna Mikołajko-Rozwałka Redaktor naczelna: Joanna Szkuat Członkowie: Wiesław Piątkowski Iwona Szczepanowska Urszula Wołoszyn Anna Kuśpit Zofia Talarek Korekta: Elżbieta Więckowska-Kowalska Autor zdjęcia na okładce: Anna Kuśpit Skład: Małgorzata Niećko Druk: Drukarnia Comernet Sp. z o.o. ul. Głuska 6, Lublin tel Adres redakcji: Zarząd Okręgowy Ligi Ochrony Przyrody, ul. Marii Curie-Skłodowskiej 5, Lublin, tel nr konta: Millenium Bank Wydziału Ochrony Środowiska UM Lublin Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie joannamos@wp.pl, anmiroz@interia.pl od redakcji W ciągu ostatnich tygodni przyroda zmienia się jak w kalejdoskopie. Najpierw runo leśne przybierało spektakularne barwy od zakwitających masowo przylaszczek, zawilców, gajowców i gwiazdnic. Potem, wraz z początkiem maja, zazieleniły się w lasach drzewa i krzewy. Z kolei łąki i pastwiska stały się żółte od mniszków, potocznie nazywanych mleczami. Można powiedzieć, że każdy dzień przynosi niespodzianki. Nie można też nie poczuć roztaczających się wokół upojnych zapachów lilaków, konwalii czy kwitnących jabłoni Tegoroczny maj jest szczególnym miesiącem dla przyrodników także z innych powodów. Obchodzimy wspaniały jubileusz 90-lecia prof. dra hab. Dominika Fijałkowskiego. Z tej okazji w dniu 16 maja w Trybunale Koronnym w Lublinie, a następnie w Ogrodzie Botanicznym odbędzie się uroczysty benefis. Zasługi profesora dla przyrody i jej ochrony, szczególnie na Lubelszczyźnie, są nieocenione. Z tej niecodziennej okazji Zarząd Okręgu LOP w Lublinie, w imieniu wszystkich członków naszej organizacji, składa Szanownemu Jubilatowi najserdeczniejsze życzenia zdrowia, wszelkiej pomyślności oraz wielu radosnych dni. joanna szkuat Groszek wiosenny. Fot. Joanna Szkuat 3

4 MÓj pierwszy wywiad 1. Czy pszczoły produkują tylko miód? Nie. Produktów pszczelich jest sporo: różne rodzaje miodu, wosk, propolis, łek kwiatowy, mleczko pszczele, a nawet py- jad pszczeli. Z pszczelej pracowitości Wywiad Karoliny Krasoń - uczennicy kl. VI SP. w Maciejowie Starym z Grzegorzem Krasoniem - absolwentem Technikum Pszczelarskiego w Pszczelej Woli. 2. Ile jest rodzajów miodu i jakie są charakterystyczne cechy każdego z nich? Miód może być w zasadzie ze wszystkiego, zależy od rodzaju pożytku, na który wywieziemy pszczoły. Głównych rodzajów jest dziewięć, ale tak naprawdę to ciężko jest określić dokładną ilość. Ja opiszę tylko te najpopularniejsze. Miód akacjowy ma kolor jasnokremowy i słodki, lekko mdły smak. Gryczany za to jest ciemny, nawet brązowy, a smak ma ostry, piekący, lecz zarazem słodki. Lipowy jest bardzo jasny, może mieć różne odcienie, ma lekko gorzki smak. Miód rzepakowy także jest jasny, smakuje oczywiście słodko i lekko gorzkawo. Mamy także miód o czerwonobrunatnej barwie i mało słodkim smaku to miód wrzosowy. Najpopularniejszy miód wielokwiatowy jest jasnokremowy, czasem herbaciany, o łagodnym bądź ostrym smaku. Miód spadziowy, ze spadzi iglastej, jest ciemny, brązowy, o zielonkawym odcieniu oraz łagodnym, lekko żywicznym smaku. Miód ze spadzi liściastej jest natomiast zazwyczaj zielonkawo herbaciany, o cierpkim, słodkim smaku. Jest także miód nektarowo spadziowy. Ma on brunatną barwę o zielonkawym odcieniu oraz mało słodki, łagodny smak. 3. Dlaczego naturalny miód jest słodki? Miód jest przesyconym roztworem cukrów z przewagą cukrów prostych: glukozy i fruktozy, dzięki czemu ma słodki smak. Jest w nim także niewielka ilość sacharozy oraz maltozy, ale nie tylko! Mało kto wie, że zawiera też trójcukry, dekstryny, związki azotowe, kwasy, barwniki, olejki eteryczne, witaminy, a nawet popiół! 4. Dlaczego miód jest skrystalizowany? Miód składa się głównie z cukrów, a te krystalizują. Szybkość krystalizacji miodów zależy od zawartości wody oraz stosunku glukozy do fruktozy. Im większa jest zawartość cukrów i przewaga glukozy nad fruktoza oraz im mniej jest dekstryn, tym szybciej miód krystalizuje. 5. Z czego pszczoły produkują miód? Pszczoły produkują miód głównie z nektaru, który składa się z cukrów prostych oraz sacharozy. Drugim ważnym składnikiem jest spadź czyli wydzieliny pluskwiaków. 6. Jakie powstają nalewki na miodzie i z czego powstają? Przykładem nalewki miodowej jest tzw. miodówka. Są różne rodzaje miodówek, ale wszystkie składają się głównie z miodu, wody i spirytusu. 21

5 MÓj pierwszy wywiad 7. Czy miodówki to miody pitne? Miodówki to typowe nalewki na spirytusie, a miody pitne są to roztwory wodne miodu, które po dodaniu drożdży winiarskich i ewentualnie przypraw korzennych poddaje się fermentacji alkoholowej, a następnie dojrzewaniu, które trwa kilka lat. W zależności od ilości wody użytej na 1 l płynnego miodu rozróżnia się cztery typy miodów: półtorak, dwójniak, trójniak, czwórniak. 8. Czy miód przysłużył się w kosmetyce? Tak, znalazł bardzo szerokie zastosowanie. Ma wiele właściwości, od odprężających i rozluźniających przez odtruwające i odkażające, aż do odżywczych i higroskopijnych. Miód zajmuje również ważne miejsce w kosmetyce leczniczej. Wchodzi w skład toników, maseczek miodowych, mleczek czy balsamów. 9. Czy miodem da się wyleczyć jakąś chorobę? Oczywiście. Miód znakomicie leczy grypę, gruźlicę oraz inne choroby dróg oddechowych. Ponadto leczy się nim rany, czyraki i wrzody, jest także lekiem na płuca, spowalnia procesy miażdżycowe, łagodzi stan alergii oraz usuwa z organi- zmu substancje trujące. Katarzyna Krasoń, uczennica kl. VI SP z bratem Grzegorzem. 22

6 10. Jak wygląda życie pszczoły? Życie pszczoły jest bardzo ciekawe i pełne tajemnic. Każda z pszczół na początku życia jest jako sprzątaczka i karmicielka. Przez pierwszych 10 dni życia dogląda larw i karmi je. Od 10 do 18 dnia przejmuje od zbieraczek nektar, znosi go do komórek plastra. W tym czasie musi doglądać ula, dbać o jego czystość i budować nową węzę. Między 18 a 20 dniem pszczoła pełni funkcję wartowniczki. W ostatnim okresie życia zajmuje się zbieraniem i przenoszeniem do ula nektaru, pyłku, spadzi i wody. Pszczoły miodne komunikują się za pomocą tzw.,,tańca pszczół, który pozwala na szybkie znalezienie pożywienia. Pszczoły urodzone przed 15 czerwca żyją zaledwie 4-5 tygodni, przez wzgląd na intensywność pracy, jaką wykonują. Tylko pszczoły urodzone po 15 czerwca mają szansę przezimować. Pszczoły pracują bardzo intensywnie. By wyprodukować 1 kg miodu, potrzeba 4 kg nektaru, odwiedzając od 750 tysięcy do 3 milionów kwiatów (w zależności od gatunku roślin). Czyż nie jest to mozolna praca? 23

7 działalność przedszkolnych kół Lop mgr Elżbieta Zielińska i mgr Aneta Gorajska ZAJĘCIA W PRZEDSZKOLU WE WSPÓŁPRACY Z LOP Zioła to rośliny, które zawierają substancje wpływające na metabolizm człowieka (np. olejki eteryczne) i dostarczające surowców zielarskich. Są to gatunki lecznicze i przyprawowe. Grupa ta obejmuje przede wszystkim jednoroczne i dwuletnie rośliny zielne, ale także drzewa, krzewy, warzywa i byliny. Zioła stosowane są m.in. w ziołolecznictwie, aromaterapii i jako przyprawy. Hodowlą i uprawą ziół zajmuje się dział ogrodnictwa zwany zielarstwem. Zioła otaczają nas na co dzień. Zagadnienie zielarstwa zainteresowało dzieci z Koła LOP przy Przedszkolu Nr 5. W ramach współpracy Przedszkola Nr 5 w Lublinie z Ligą Ochrony Przyrody w dniu zostały przeprowadzone zajęcia z zakresu podstaw ogrodnictwa i zielarstwa. Zajęcia przeprowadziła pani Urszula Wołoszyn (członek LOP w Lublinie). W zajęciach wzięło udział 21 dzieci 6-letnich (grupa VI). Dzieci poznały budowę roślin zielnych oraz popularne gatunki (np. pokrzywa, bazylia, rumianek, lawenda, estragon, lebiodka, majeranek, itp.). Miały też możliwość praktycznego pozyskania nasion z papryczki chili i wysiania ich w ziemi pod kierunkiem specjalisty. Kolejnym etapem zajęć było kolorowanie kart pracy (wg wzoru), przedstawiających gatunki ziół występujących w różnorodnych środowiskach: pole, łąka, las i ogród. Podsumowaniem zajęć była ciekawa zabawa w formie zagadek obrazkowych pt. Gdzie rośnie ta roślina? Zajęcia wzbudziły bardzo duże zainteresowanie i aktywność wszystkich dzieci. Pod okiem ekspertów LOP: pani Anny Mikołajko Rozwałki i Urszuli Wołoszyn został wybrany teren w Ogrodzie przedszkolnym na założenie Ogródka z ziołami. Na początku maja dzieci wraz z nauczycielkami: Elżbietą Zielińską i Anetą Gorajską wysadzą i oznaczą w ogrodzie sadzonki ziół. Współpraca Przedszkola z LOP w Lublinie będzie kontynuowana. 34

8 35

9 mgr Urszula Wołoszyn- Wiceprezes ZO LOP z dziećmi prezentującymi zioła ZAJĘCIA W PRZEDSZKOLU 36