POZIOMY RZECZYWISTOŚCI SPOŁECZNEJ I KAPITAŁ SPOŁECZNY

Transkrypt

1 POZIOMY RZECZYWISTOŚCI SPOŁECZNEJ I KAPITAŁ SPOŁECZNY 1

2 POZIOMY RZECZYWISTOŚCI SPOŁECZNEJ DR JAGODA MRZYGŁOCKA-CHOJNACKA 2 DR JAGODA MRZYGŁOCKA-CHOJNACKA 2

3 GŁÓWNE PARADYGMATY: MIKRO-MAKRO MAKRO I. Makrobiektywne Przykłady: społeczeństwo, prawo, biurokracja, architektura, technologia, II.Makrosubiektywne Przykłady: kultura, normy, wartości OBIEKTYWNE SUBIEKTYWNE III. Mikroobiektywne Przykłady: wzory zachowań, działania i interakcji IV. Mikrosubiektywne: Przykłady: spostrzeżenia, przekonania, różne aspekty społecznego tworzenia rzeczywistości MIKRO DR JAGODA MRZYGŁOCKA-CHOJNACKA 3

4 TRZY POZIOMY mikrosocjologia bada relacje międzyludzkie w małych grupach; bada relacje między jednostką, a społeczeństwem mezosocjologia zajmuje się organizacjami (stowarzyszenia, firmy, społeczności lokalne) makrosocjologia dotyczy dużych struktur społecznych 4

5 Gemeinschaft/wspólnota Współżycie poufałe, intymne, zamknięte w wąskim kręgu. Obejmuje [także] działania wynikające z apriorycznej i koniecznej jedności ( ), a więc podejmowane ze względu na członków wspólnoty. Gesellschaft/stowarzyszenie Życie publiczne, światowe. W stowarzyszeniu każdy ma na uwadze wyłącznie siebie Nikt nie uczyni nic dla drugiego ( ), chyba że w oczekiwaniu ( ) rewanżu. We wspólnocie jesteśmy od narodzin, na dobre i na złe, lub jesteśmy do niej przyjmowani. Wspólnota to żywy organizm. Członkowie ( ) pozostają związani mimo rozłąki. To podstawa m.in. dla wspólnot internetowych (zob. dalej). W stowarzyszenie wchodzimy, jako niezależni, jak w coś obcego. Stowarzyszenie - mechaniczny agregat, artefakt. Członkowie ( ) pozostają rozdzieleni mimo powiązań. F. Toennies, Wspólnota i stowarzyszenie. Rozprawa o komunizmie i socjalizmie jako empirycznych formach kultury DR JAGODA MRZYGŁOCKA-CHOJNACKA 5

6 Kategorie Wspólnota Stowarzyszenie Geneza Naturalna Konwencjonalna (umowa) Więzy łączące ludzi We wzajemnych stosunkach ludzie uczestniczą jako: Orientacja zadaniowa Środki kontroli (czym ludzie kierują się) Pokrewieństwo, braterstwo, sąsiedztwo (więź społeczna członkowska) Osobowości Bezcelowa Tak było, jest i będzie Tradycja (obyczaje), religia Umowy, wymiana dóbr materialnych, wyrachowanie (więź społeczna funkcjonalna) Zajmujący pozycje i pełniący związane z nimi role Nie liczy się, jacy, lecz kim jesteśmy Celowa Prawo sformalizowane, opinia publiczna Podstawa gospodarcza Własność zbiorowa Pieniądz, własność prywatna Opozycja wg Ferdynanda Toenniesa; Por. B. Szacka, Wprowadzenie do socjologii; DR JAGODA MRZYGŁOCKA-CHOJNACKA 6

7 TRZY RODZAJE KAPITAŁÓW Kapitał materialny zasoby materialne Kapitał społeczny sieć relacji społecznych, norm dotyczących współżycia społecznego (np. norma wzajemności), zaufanie Kapitał kulturowy posiadane dobra kulturowe, ukończone szkoły, preferencje kulturalne i estetyczne 7

8 KAPITAŁ SPOŁECZNY Kapitał społeczny jest dziś bardzo modnym pojęciem Pojęcie kapitał społeczny zrobiło niebywałą karierę od początku lat 90-tych XX wieku Stanowi dziś element: Ekonomii, Socjologii, Politologii, Zarządzania, Polityki społecznej, Kryminologii, Medycyny, Historii i wielu innych dziedzin 8

9 KAPITAŁ SPOŁECZNY Wszystko to o czym się mówi używając hasła kapitał społeczny już było. Inne mniej modne pojęcia: Więź społeczna, Solidarność społeczna, Siły społeczne, Życzliwość Użycie tego określenia [kapitał społeczny] prawdopodobnie daje socjologom większy dostęp do uszu i portfeli władz niż ten, który zyskaliby, pisząc na przykład o przyjaźni czy uczęszczaniu do kościoła (Fischer 2005, s. 157). 9

10 KAPITAŁ SPOŁECZNY Kapitał społeczny odnosi się do instytucji, związków oraz norm, które kształtują jakość i ilość grupowych interakcji społecznych. [ ] Kapitał społeczny nie jest tylko sumą instytucji które podtrzymują społeczność to klej, który trzyma je razem (Bank Światowy 1999). Kapitał społeczny składa się ze zbioru aktywnych połączeń między ludźmi: zaufania, wzajemnego zrozumienia, podzielanych wartości i wzorów zachowań, które wiążą członków w sieci ludzkie i społeczności oraz umożliwiają współpracę (Don Cohen i Laurence Prusak, 2001) Sieci, wraz z podzielanymi normami, wartościami i porozumieniami, które umożliwiają kooperację w danych grupach i między grupami (OECD: The Well-being of Nations: The Role of Human and Social Capital 2001) 10

11 KAPITAŁ SPOŁECZNY W sumie. Zaufanie+współpraca A jednak.. - proste..? W teorii socjologicznej kapitał społeczny można rozumieć wielorako: 1. Zaangażowana społeczność lokalna koncepcja demokracji w działaniu Roberta D. Putnama 2. Spójne rodziny, wspólnota wartości i silna kontrola społeczna koncepcja Jamesa S. Colemana 3. Przynależność do grupy dająca określone możliwości koncepcja Pierre a Bourdieu 4. Sieci kontaktów społecznych umożliwiających dostęp do informacji i innych zasobów koncepcja Nana Lina 11

12 KAPITAŁ LUDZKI- KAPITAŁ SPOŁECZNY 1. Przypisany do jednostki 2. Ma charakter indywidualny 3. Dotyczy dóbr rynkowych 4. Jest mobilny 1. Przypisany do grupy 2. Ma charakter relacyjny 3. Dotyczy dóbr publicznych 4. Niemobilny 12

13 TRZY FORMY KAPITAŁU SPOŁECZNEGO Więzi (Kapitał integracyjny) relacje między członkami tych samych rodzin i grup etnicznych. Łączą NAS. Więzi grupotwórcze. My i oni. To co tak silnie spaja nas w grupę często, najczęściej, przeciwstawia nas im innej grupie. Pomosty (Kapitał pomostowy) między dalekimi znajomymi, współpracownikami, członkami stowarzyszeń, to, co pozwala nam rozumieć innych, odczuwać solidarność z nimi, tolerancja wobec inności Połączenia (Kapitał sieciowy) zapewniające przepływ zasobów, idei, informacji między formalnymi instytucjami w kręgu najbliższej i dalszej wspólnoty. Infrastruktura komunikacji międzyludzkiej i międzygrupowej, międzykulturowej żyjemy w Sieci. 13

14 KŁOPOTLIWE ZALEŻNOŚCI im silniejsze więzi bezosobowe im większa otwartość i tolerancja im silniejsze więzi poziome tym słabsze więzi osobowe tym słabsze więzi wewnątrzgrupowe tym słabsze więzi pionowe między 1997 a 2000 radykalny spadek liczby deklarowanych przyjaciół. W całej dekadzie lat 90-tych najczęściej deklarowano liczbę 5, obecnie 2. Podwoiła się natomiast liczba tych, którzy deklarują brak przyjaciół i równie znacznie zmalała liczba tych, którzy deklarowali więcej niż 5 przyjaciół. Natomiast stabilnie wysoki odsetek osób utrzymujących silne więzi z krewnymi. Być może to jest kapitał Polaków w zmaganiu się z przeciwnościami losu. Diagnoza społeczna 2000, Warunki i jakość życia Polaków oraz ich doświadczenia z reformami systemowymi po 10 latach transformacji; pod red. J. Czapińskiego, T. 14 Panka.

15 RELACJA MIĘDZY KAPITAŁEM SPOŁECZNYM A ZAUFANIEM Kapitał stanowi potencjał społecznego uczestnictwa i współdziałania w oparciu o podzielane wartości i normy oraz wzajemne zaufanie Kultura Zaufanie Kapitał społeczny 15

16 KAPITAŁ SPOŁECZNY- WSKAŹNIKI KAPITAŁ SPOŁECZNY WYSOKI NISKI KULTURA ZAUFANIA KULTURA CYNIZMU (oszukiwanie, podejrzliwość) DR JAGODA MRZYGŁOCKA-CHOJNACKA 16

17 KAPITAŁ SPOŁECZNY- WSKAŹNIKI Członkostwo w organizacjach społecznych, samorządowych lub politycznych (mierzone deklaracjami przynależności i aktywnego działania w tych organizacjach oraz pełnienia w nich funkcji z wyboru lub nominacji). Aktywność polityczna w skali społeczności lokalnej (np. mierzona deklaracjami udziału w wyborach samorządowych). Aktywność polityczna w skali kraju. Wspieranie organizacji społecznych. Zaufanie do władz lokalnych. 17

18 18

19 19

20 20

21 21

22 22

23 23

24 24

25

26

27 f_social_networks?language=pl DR JAGODA MRZYGŁOCKA-CHOJNACKA 27